Części mowy odmieniające się przez przypadki

432 Pages·1838·50.883 MB·Polish

by  Feliks Żochowski

Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
V
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
O D M IE N IA JĄ C E S IĘ
P R Z E Z P R Z Y P A D K I
Ź o fT jo to s fti
MAGISTER NAUK I SZTUK PIĘKNYCH, PROFESSOR FILOLOGU!,
NAUCZYCIEL SZKÓŁ WARSZAWSKICH.
Wszystko ma swoję przyczynę, przeto
i zwyczaj swoję mieć musi. Tylko wję-
zyku macierzystym mozc kwitnąć nauka
i umiejętność dla kraju; ale wszelką
umiejętność fiaicn poprzedzać język
umiejętny juko środek i klucz umieję­
tności. Grammatyka winna z jednego
punktu wytoczyć całe pasmo organiza-
cyji języka, którym władano, myślano
i myśli swoje znaczono.
Jań Nepomucen Kamiński
WARSZAWA
NAKŁADEM BIURA INFORMACYJNEGO
.
KRAKOWSKIE PRZEDMIEŚCIE NTO 415
■ 1858>
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
Za pozwoleniem Cenzury Rządowej.
Drukarni pod firmą J. Węckieco.
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
®an
ROZPRAW I WNIOSKÓW, W SPÓLNIE PRACUJĄCYM
NAD USTALENIEM ORTOGRAFIJI POLSKIEJ.
/
y&CMICmnb
c
Waszem światłem wsparty,, ośmieliłem sic
wstąpić na niwę obszerną i bujną, do które/wy­
tkniętą przez Mas postępowałem drogą. Wy
pierwsi wskazaliście, jak około niej chodzić, jak
ją karczować, jak rolą uprawiać, jak ziarno za­
siewać, jak plon obfity zbierać, jak korzyści
odnosić i jak je pomnażać; Wam przeto pier­
wszym pracę swoję, ten kłos na Masze j niwie
uszczknięty, jako skutek Waszych usiłowań,
trudów i śmiałych , a oraz prawdziwych pąmy-
słów, Z rzetelną dla siebie chlubą poświęcam.
TMewnęlrzne mam przekonanie, iz kłos ten
jeszcze nie dojrzał, iz tern samem nie może
się szczycić, ze do Mas należy', bo jest mdły,
wątły i błahy; ale w tem On swoję znakomitość
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
chce upatrywać, ze na Waszej niwie wziął ży­
cie , wzrósł i ziarnko wydał! Wasza dła niego
względność, Wasza nad nim Opieka rokują mu
szczęście i uśmiechające się w przyszłości wi­
doki; Waszem światłem i nauką wiedziony może
się rozwinąć i w snop uróść', pozbawiony tego
wsparcia, zbutwieje, zniknie!
Szanowni Mężowie! Jednakże pokrycia błę­
dów i słabości swej pracy nie mam na celu:
zaciągnąłem dług inny, i z tego wywiązać się
jest jedyną i główną moją powinnością ; pozwól­
cie zatem łaskawie Swojem Imieniem zaszczy­
cić tę pierwszą moję pracę, którą Wam, jako
swojim przewodnikom, na dowód prawdziwej
wdzięczności i najgłębszego szacunku w ofierze
składam. ,
I
Pisałem dnia 14 Sierpnia 1S37 Roku.
FELIKS ZOCIIOWSKI
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
P R Z E D M O W A
nauce jeżyka, w zbieraniu, stosowaniu i
wyliczaniu jego prawideł nie można tak ściśle
postępować, jak w matematyce. Ta nauka wy­
łącznie na rozumowaniu polega, z językiem wca­
le inaczej się dzieje. Wiele różnorodnych przy­
czyn wpływa na jego kształcenie się, wieloli-
czne tez stąd skutki wynikać muszą — Tam,
jak powiedziałem, ścisłe rozumowanie pierwszą
i ostatnią jest zasadą; tu rozumowanie, mecha­
nizm temu językowi właściwy, zwyczaj po­
wszechny , naginanie się jednych brzmień do
drugich, napływ cndzożiemczyzny, skład ogól­
nej budowy stanowią: stąd tez, pomimo pra­
wideł stałych i ogólnych na rozumowaniu opar­
tych, natrafiamy na wyjątki, których zasadą in­
ne były okoliczności. — Nie chcę ja tern dowo­
dzie, ażeby wyjątki nie miały swojój zasady
usprawiedliwiającej jich zboczenia, bo bym* ję­
zykowi naszemu tak mądrze, tak filozoficznie
1
Biblioteka Cyfrowa UJK
http://dlibra.ujk.edu.pl
osnowanęmu, przypisywał jakąś wątłą i niepe­
wną podstawę; ale usiłuję pokazać, ze częste
nieforemności mające najlepszą w zwyczaju po­
wszechnym zasadę, juz są wyjątkami, dla te­
go jedynie, źe jich pod ogólne prawidło pod­
ciągnąć nie możemy.
Wprawdzie język nasz wiele robił trudno­
ści. Najgorliwsi grammatycy nad nim z wszel-
kiem zamiłowaniem, z nieznuzoną pilnością i
zzupełnem poświęceniem się pracujący mnóstwo
napotykali przeszkód, które niweczyły najszla­
chetniejsze jich zamiary- — W rzędzie tych słu­
sznie wspomnieć należy Kopczyńskiego. — Przez
pół wieku prawie walczył z trudnościami, ła­
mał zawały, działał, ile mógł; jednakże, po
zużyciu wszelkich natężeń, upadł pod ogromem*
nie dopiąwszy głównego celu, którego z utę­
sknieniem wyglądał: widział bogactwo języka,
unosił się nad niem, ale zasłony nie odchylił,
skarbu nie otworzył! Napisaniem jednej i dru­
giej Grammatyki, zostawieniem innych pism
W tyiU przedmiocie | to tylko mojem zdaniem
zdziałał, iż dat pochop innym do rozmyślania
nad własnym językiem.
Tu myśl z zadziwieniem rzucić należy, dla
czego Kopczyński przy takiem zamiłowaniu ję-