çukurova ünġversġtesġ sosyal bġlġmler enstġtüsü dergġsġ

307 Pages·2017·10.65 MB·Turkish

SSN: 1304 – 8880

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Çukurova University Institute of Social Sciences

ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ DERGĠSĠ
Journal of Çukurova University Institute of Social Sciences

Cilt/ Vol: 25 Sayı/No: 2 Yıl/Year: 2016
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ
Journal of Çukurova University Institute of Social Sciences
Sahibi/Owner
Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü adına
Enstitü Müdürü Prof. Dr. Yıldırım B. ÖNAL

Derleyen / Managing Editor
Prof. Dr. Ġ. Çetin DERDĠYOK

Yayın Kurulu / Board of Editors
Prof.Dr. Ġ. Çetin DERDĠYOK (BaĢkan)
Prof.Dr. Hasan KAYIKLIK
Prof.Dr. Nurçay TÜRKOĞLU
Doç.Dr. Meral KILIÇATICI
Doç.Dr. Kemal Can KILIÇ
Doç.C. Hakan ÇUHADAR
Doç.Dr. Ömer KORKUT
Yrd.Doç.Dr. Oya AYGÜN
Yrd.Doç.Dr. Fatih GÜLġEN

Derleme Sekreteri / Editorial Secretary
Doç.Dr. Kemal Can KILIÇ

Dizgi-Mizanpaj / Typesetter
Seren YOKSULABAKAN

Copyright©Nisan 2016
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

Tüm hakları mahfuzdur.
TÜBİTAK / ULAKBİM Sosyal Bilimler Veri Tabanına (SBVT) dâhildir.
Dergimiz EBSCO-CEEAS veri tabanında taranmaktadır.
Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi yılda en az 2 kez yayımlanan hakemli
bir dergidir. Dergide yayımlanan makalelerin dil ve bilim sorumluluğu yazara aittir. Makaleler
kaynak gösterilmeden kullanılamaz. Elektronik veya mekanik yöntemlerle (fotokopi dahil)
herhangi biçimde basılamaz ve / veya çoğaltılamaz.

Adres / Address:
ÇÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
01330 Balcalı / ADANA
Tel: [phone]
Faks: 0 (322) 338 69 47
E- Posta: [email protected]
İnternet adresi: http://sosyalbilimler.cu.edu.tr
Kapak Tasarımı: Metin AYGÜN
Baskı: Çukurova Üniversitesi

Danışma Kurulu /Advisory Board
Prof. Dr. Abdullatif ACARLIOĞLU Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Gül DURMUġOĞLU KÖSE Anadolu Üniversitesi
Prof. Dr. Marcel ERDAL Johann Wolfgang Goethe-University
Prof. Dr. Ġrfan ERDOĞAN Ġstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Cahit KAVCAR Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Barbara KELLNER-HEĠNKEL Freie University Berlin
Prof. Dr. Yunus KĠSHALI Kocaeli Üniversitesi
Prof. Dr. Tamer KOÇEL Ġstanbul Kültür Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet ÜNAL University München-Çukurova Üniversitesi
Prof. Dr. Birol YEġĠLADA Portland State University
Prof. Dr. Ali YILDIRIM Ortadoğu Teknik Üniversitesi
Prof.Dr. Banu ĠNANÇ, Çukurova Üniversitesi
İÇİNDEKİLER

Kitab-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvüd Fi
1 Yrd.Doç.Dr Meryem ARSLAN 1-16
Ġlmi‟t-Tıbb
Tüketicilerin Ġndirim Mağazası
Yrd.Doç.Dr. Mutlu Yüksel Tercihlerinin Analitik HiyerarĢi Süreci
2 AVCILAR Ve Bulanık Analitik HiyerarĢi Süreci 17-40
Yrd.Doç.Dr. Emre YAKUT Yöntemleri Ġle Tespiti: Osmaniye Ġlinde
Bir Uygulama
Prediction Of Central Governtment
Öğr.Gör. Can MAVRUK
3 Budget Tax Revenues Using Markov 41-56
Yrd.Doç.Dr. Ersin KIRAL
Model
Doç.Dr. Ozan ġENKAL Türkiye‟de Fizik Eğitimi-Öğretimi Ġle
4 57-70
ArĢ.Gör.Dr. Serkan DĠNÇER Ġlgili Yapılan ÇalıĢmaların Eğilimi
Doğu Ve Güneydoğu Anadolu‟dan
Seçilen Ġllerin Sosyo-Ekonomik
5 Dr. Tolga GENÇ 71-88
Değerlendirilmesine ĠliĢkin Bir Hibrit
Çok Kriterli Karar Verme YaklaĢımı
Makyavelizm Ölçeğinin Güverlik Ve
6 ArĢ.Gör. Ġlksun Didem ÜLBEĞĠ 89-100
Geçerlik ÇalıĢması
Örgütsel Adaletin Meta Analiz
7 ArĢ.Gör. Ġlksun Didem ÜLBEĞĠ 101-112
Yöntemiyle Ġncelemesi
Türkiye‟de Medikal Turizm Kapsamında
Doç.Dr. Hilal ĠNAN Sağlık KuruluĢlarının Örrgütsel
8 113-126
Öğr.Gör.Dr. Meltem CANOĞLU Pazarlama Etkinliği Ġle Promosyon
Stratejilerinin Ġncelenmesi
“Bir Ġhtimal Daha Var” : Ġhtimal
9 Yrd.Doç.Dr. Bedri AYDOĞAN 127-138
Sözcüğünün Belirteç Olarak Kullanımı
10 Yrd.Doç.Dr. Ali Eren ALPER History Of Exchange Rate Regimes 139-150
Post-Keynezyen Ġktisatta Açık Sistem
Ontolojisi: Sheila C. Dow‟un
11 Prof.Dr. Mehmet Fatih CĠN 151-166
“Babylonian DüĢünce YaklaĢımı”
Üzerine Bir Ġnceleme
12 Doç.Dr. Osman ÜNLÜ Nâbi Divânı‟ındaki Manzum Hikayeler 167-184
Kamu Üniversitelerinde Bütçe Tahsisine
13 Dr. Ali Serdar AKSOY 185-198
Alternatif Bir Öneri
Hizmetkâr Liderliğin Örgütsel Bağlılık
Doç.Dr. Kemal Can KILIÇ
14 BileĢenlerine Etkisi: Gaziantep Ġlindeki 199-212
Öğr.Gör. Süleyman PORTAKAL
Seyehat Acentaları Örneği
Doç.Dr. Kemal Can KILIÇ Mesleki ĠĢ Etiği Ölçeğinin Türkçe‟ye
15 ArĢ.Gör. AyĢe ÖZER Uyarlaması: Geçerlilik Ve Güvenirlik 213-232
Dr. Yavuz AYDIN ÇalıĢması
Duygusal Emek Ve Prososyal
Yrd.Doç.Dr. Mustafa KESEN
16 Motivasyonun iĢe GömülmüĢlüğe Etkisi: 233-250
Yrd.Doç.Dr Bülent AKYÜZ
Sağlık ÇalıĢanları Üzerine Bir Uygulama
Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin
17 Prof.Dr. Songül TÜMKAYA TükenmiĢlik ve YabancılaĢma 251-268
Düzeylerinin Ġncelenmesi
Orhan Kemal‟in „‟Oyuncu Kadın‟‟ Adlı
Öyküsünün Okuyucunun EleĢtirel
18 Yrd.Doç.Dr Orhan ÖZDEMĠR 269-282
DüĢünme Becerilerine Katkısı Açısından
Değerlendirilmesi
Türkiye‟deki Define ve Definecilikle
19 Dr. Ġsmail ġENESEN Ġlgili ĠnanıĢlar ve Bu ĠnanıĢların Motif 283-298
Ġndex‟e Göre Değerlendirilmesi
Dergimizin bu sayısına gönderilen makaleleri değerlendiren hakemlerimize teşekkürlerimizi
sunarız.
We gratefully acknowledge the referees who kindly helped us evaluate the articles sent
for the current issue of our journal
HAKEMLER/REFEREES

PROF.DR. MUSTAFA SARI MEVLANA ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. FATMA DEMĠRCĠ OREL ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. AZMĠ YALÇIN ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. SERAP ÇABUK ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. KERĠME ÜSTÜNOVA ULUDAĞ ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. SAYIM IġIK AKDENĠZ ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. Ġ.ÇETĠN DERDĠYOK ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. ALĠ YILDIRIM FIRAT ÜNĠVERSĠTESĠ
OSMANĠYE KORKUT ATA
PROF.DR. ZEYNEP TÜRK
ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. NĠHAT KÜÇÜKSAVAġ BEYKENT ÜNĠVERSĠTESĠ
PROF.DR. CENGĠZ ALYILMAZ ATATÜRK ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. JALE ÖZTÜRK MUSTAFA KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. MUNA ÖZEZEN ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
OSMANĠYE KORKUT ATA
DOÇ.DR. M.FEDAĠ ÇAVUġ
ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. GÜLĠN TABAKAN AKSARAY ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. MEHMET ÖZMEN ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. FUNDA YURDAKUL GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. KEMAL CAN KILIÇ ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. NURĠYE GÜNEġ ĠSKENDERUN TEKNĠK ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. YETER TORUN ÖĞRETMEN ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. OKYAY UÇAN NĠĞDE ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. SÜLEYMAN DEĞĠRMEN MERSĠN ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. BÜLENT ÖZKAN MERSĠN ÜNĠVERSĠTESĠ
DOÇ.DR. NĠLGÜN CIBLAK COġKUN MERSĠN ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. SEVAL SÜZÜLMÜġ OSMANĠYE ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. M.EMRE SEZGĠN ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. BĠRSEL AYBEK ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. MEHMET TEKDAL ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. HARUN SULAK SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. MUTLU YÜKSEL OSMANĠYE KORKUT ATA
AVCILAR ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. RÜSTEM YANAR GAZĠANTEP ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. YELDA TEKGÜL ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. JALE SAĞLAR ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR OĞUZHAN
MUSTAFA KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ
ÇOLAKKADIOĞLU
YRD.DOÇ.DR ZÜLAL ERKAN MERSĠN ÜNĠVERSĠTESĠ
OSMANĠYE KORKUT ATA
YRD.DOÇ.DR. MUSA ġANAL
ÜNĠVERSĠTESĠ
YRD.DOÇ.DR. AYHAN KARAKAġ ÇUKUROVA ÜNĠVERSĠTESĠ

MAKALE YAZIM KURALLARI

Dergiye gönderilecek makalelerin yazımında uyulması gerekli kurallar aĢağıda özetlenmiĢtir:

1. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yılda en az iki kez yayınlanan
hakemli bir dergidir.
2. Gönderilecek makalenin daha önce hiçbir yerde yayınlanmamıĢ olması zorunludur.
3. Makaleler, Türkçe, İngilizce, Fransızca ya da Almanca olarak yayımlanabilir.
4. Makaleler, MS Word 97 ve/veya üzeri sürümlerde yazılıp diskete kopyalanarak, disket ile
birlikte 4 nüsha çıktı (1 nüsha isimli, 3 nüsha isimsiz olarak) olarak gönderilmelidir.
5. Makalelerde; Kağıt Boyutu: A-4, sayfa yapısı olarak Alt: 6 cm, Üst: 5 cm, Sol: 4,5 cm,
Sağ: 4 cm, Üst Bilgi: 4 cm ve Alt Bilgi: 5 cm, Yazı Tipi: Times New Roman, Punto:10,
Satır Aralığı: Tek olarak ayarlanacaktır. Makalenin tümü 15 sayfayı geçmemelidir.
6. Orijinal makalelerde bölümler aĢağıdaki Ģekilde düzenlenmelidir:
 Özet (en çok 200 kelime),
 Abstract (en çok 200 kelime),
 Giriş (en çok 3 sayfa),
 Araştırma bulguları, tartışma ve sonuçları,
 Kaynaklar.
7. Makalelerin baĢlığı metne uygun; kısa ve açık ifadeli; büyük harflerle yazılmıĢ olmalıdır.
8. Yazar adı, baĢlığın sol alt kenarına konulmalı; yazar birden fazla ise, adları yan yana
yazılmalıdır. Yazar adı veya adları altına sırasıyla bağlı oldukları üniversite, fakülte, bölüm
veya kurum adı, e-posta adresi yazılmalıdır.
9. Ana bölüm baĢlıkları, her iki bölümün sol üst kenarına gelecek Ģekilde ve küçük harflerle
yazılmalıdır. Özet ve Abstract büyük harflerle metnin sol kenarına konulmalıdır.
10. Makalede resim, Ģekil ve grafikler "Şekil" adı altında gösterilmeli; Ģekil ve grafikler
bilgisayarda çizilmeli; fotoğraf veya resimler, parlak fotoğraf kağıdına net olarak
siyahbeyaz basılmıĢ ve numaralandırılmıĢ olmalıdır. Şekil adları, her kelimenin ilk harfi
büyük olacak Ģekilde tablonun alt tarafına bilgisayarda yazılmalıdır.
11. Makalede tablo adları, her sözcüğün ilk harfi büyük olacak Ģekilde tablonun üst tarafına
yazılmalıdır.
12. Kaynaklara yapılan göndermeler, dipnot yerine metnin içinde parantez arasında
yapılmalıdır. Parantez içinde sırasıyla, yazarın soyadı, kaynağın yılı ve sayfa numarası
yer almalıdır (Horngren, 2002: 124). Birden çok kaynak noktalı virgül ile ayrılmalı, 3
veya daha çok yazar isimli bildirimlerde "vd." kısaltması kullanılmalıdır.
13. Kaynak listesi, yazarların soyadlarına göre alfabetik olarak düzenlenmelidir. Kaynak
bildiriminde sıra; "yazar soyadı, adının baş harfi, eserin yayın tarihi, eserin adı,
basımevi ve basım yeri" olarak düzenlenmelidir. Dergi alıntılarında, cilt, parantez içinde
sayı ve iki noktayı takip eden sayfa numaraları verilmelidir. Metin içinde verilmemiĢ
kaynaklar bu listede gösterilmemeli, kaynağın yazarı belli değilse yerine "Anonymus"
deyimi yazılmalıdır.
14. Makale dilekçe ekinde sunulmalıdır.
15. Yukarıdaki kurallara uygun olmayan makale dikkate alınmaz.
16. REQUIRED FORMAT FOR ARTICLES
Submission guidelines:
1. Journal of Çukurova University Institute of Social Sciences is published at least twice a
year and is a peer-reviewed journal.
2. 2It is obligation that the article which will be sent mustn‟t be published in anywhere before.
3. Articles can be published in the following languages: Turkish, English, French and
German.
4. Articles must be written on MS word 97 or above and they must be copied, then they must
be sent with a diskette and four print copies. (One of the hard copies should be named,
the rest three will be sent unnamed.)
5. In articles, page layout has to be arranged as to leave 5 cm from above, 6 cm from below,
4.5 cm from left, 4 cm in from right. And also they have to be written on A4 pages.
Articles have to be written in Times New Roman with 10 points. Articles mustn‟t exceed
15 pages. It must be set as single spaced.
6. In original articles, section must be arranged in the way shown below:
 Summary (maximum 200 words)
 Abstract (maximum 200 words)
 Introduction (maximum 3 pages)
 Findings, discussion and the results
 Bibliography
7. The title of the articles should be fit with the content; they should be short and
understandable, written with capital letters.
8. The name of the writer should be written below the article and left side. If there is more
than one writer, the names should be written side by side. Under the name of the writers,
their universities, faculties, sections name and an e-mail address have to be written.
9. Titles of main sections should be written with small letters and they have to be written in a
way that they have to be left side and above on each of two sections.
10. In an article, pictures, graphics have to be shown under the name of the figure. Figures
and graphics have to be drawn on the computer. Photographs and pictures have to be
published in white-black colours clearly, they have to be numbered and the name of the
figures have to be written below the table on the computer with the way first letter will be
capital in every word.
11. In an article, name of the table should be written with the way first letter will be capital
every word.
12. Citations or references to the sources have to written in the parentheses in the article. The
surname of the writer, the year of the source and the number of the page have to become
left side by side. If there are more than two writers, it should be shortened like “et. al.” and
left by semicolon.
13. Source lists have to be arranged as the surname of the writers alphabetically. These lists
have to be followed the name of the writer, the first letter of the name, the date of the
article, the name of the article and publishing place of it. The volume of the sources
must be written in the parentheses with the numbers and page numbers followed by colon.
If the writer of the article is uncertain, Anonymous must be written.
14. The article must be presented to the Institute of Social Sciences, Çukurova University with
a letter of application.
15. Those articles, not written according to the above mentioned rules, cannot be published.
Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, 2016, Sayfa 1-16

KİTÂB-I TERCÜME-İ TEZKİRE-İ DÂVÛD FÎ İLMİ’T-TIBB

Meryem ARSLAN**

ÖZET
Bu çalışmada, Osmanlı İmparatorluğu içerisinde yararlanılan ilk üç tıp
kitabından biri olan Kitâb-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmi‟t-Tıbb adlı eser
tanıtılmaya çalışılacaktır. Bu eser, Dâvûd-ı Antâkî tarafından 16. yüzyılda yazılmış
Tezkiretü Uli‟l-Elbâb Ve‟l-Câmiü‟l-Acebü‟l-Ucâb adlı eserin 3. bâb‟ının 17. yüzyılda
Muhammed Bin Mustafa El-Gûrânî tarafından yapılmış çevirisidir. Bu çevirinin tek
nüshası bulunmaktadır. Bu nüsha Süleymaniye Kütüphanesi 566 numarada kayıtlıdır.
Anahtar Kelimeler: Tıp, tarihî tıp kitabı, sözvarlığı, Klasik Osmanlıca, Dâvûd-ı
Antâkî, Muhammed Bin Mustafa El-Gûrânî
ABSTRACT
In this study the work called Kitâb-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmi‟t-Tıbb
which is one of the three medical book benefited in the Ottoman Empire Period will be
tried to be introduced.This work is a translation of Tezkiretü Uli‟l-Elbâb Ve‟l-Câmiü‟l-
Acebü‟l-Ucâb written by Davud-i Antaki in 16th century and made 3. part by
Muhammed Bin Mustafa El-Gûrânî in 17th century.There is only one copy of this
translation.This copy is recorded with the number 566 in Süleymaniye Library.
Key Words: Medical, the book of medicine history, vocabulary, Classical Ottaman
Turkısh, Dâvûd-ı Antâkî, Muhammed Bin Mustafa El-Gûrânî

Giriş

Gerek Türkiye gerekse dünya kütüphanelerinde araştırılmayı, günümüze
kazandırılmayı bekleyen Osmanlı Türkçesiyle yazılmış binlerce eser bulunmaktadır.
Bunların tamamı incelenmeden Türkçenin söz varlığı, gramer özellikleri, ifade
kabiliyeti hakkında doğru ve kesin yargılara ulaşmak mümkün değildir. Yine Türklerin
edebî ve sanatsal özellikleri yanında, bilime hizmetlerinin ortaya konulması, bilime
verdikleri değerin anlaşılması için de bu çalışmaların yapılması gerekmektedir.
Sözgelimi çalışılacak herhangi bir tıp eserinin dil çalışmaları ve tıp yanında eczacılık,
coğrafya hatta tarih, felsefe, kimya, fizik, kültür tarihi (eserin yazıldığı dönemde
sağlıkla ilgili hassasiyetler, dönemin sağlık anlayışı vb. bakımlardan) gibi bilimlere de
veri sunduğu düşünülürse bu eserlerin çalışılmasının değeri bir kez daha anlaşılacaktır.
Bu çalışmanın temel amacı da Kitâb-ı Tercüme-i Tezkire-i Dâvûd Fî İlmi‟t-Tıbb isimli
tıbbî eserin bilim dünyasına kazandırılmasını sağlamak ve söz varlığının ağırlıklı
noktalarını belirlemektir.
Günümüzde Türkiye‟de, özellikle son on yılda, el yazması tıp metinleri üzerine
yapılan çalışmaların arttığı gözlenmektedir. Yapılan bu çalışmayla, bu tıp metninin

* Yrd. Doç. Dr., Niğde Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve
Edebiyatları Bölümü
1