Table Of Content01
Bu ürünün bütün hakları
ÇÖZÜM DERGİSİ YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ.’ne aittir.
Tamamının ya da bir kısmının ürünü yayımlayan şirketin
önceden izni olmaksızın fotokopi ya da elektronik, mekanik
herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması ve
depolanması yasaktır.
Çözüm Yayınları Grafik Birimi
Çözüm Yayınları Dizgi Birimi
2018 Ankara
Feryal Matbaası
01
Sevgili Öğrenciler ve Saygıdeğer Meslektaşlarım,
AYT 3D Coğrafya Soru Bankası kitabımız eşit ağırlık ve sözel puan türüyle lisans programlarına yerleşmek
isteyen adaylar için rehber niteliğindedir. Sorular, müfredat programında yer alan kazanımlar esas alınarak
hazırlanmıştır.
Son yıllarda ÖSYM’nin yapmış olduğu sınavlarda, ÖSYM’nin coğrafya ile ilgili temel kavramları analiz
etme ve yorumlama becerisini ölçtüğü dikkat çekmektedir. Bu durum dikkate alınarak hazırlanan
kitabımızla siz değerli öğrencilerimizin başarıya ulaşacağına olan inancım, sonsuzdur.
Bu kitap hazırlanırken;
• Bir bölüme ait çok sayıda alt başlık oluşturularak hazırlanan testlerle konu içerikleri eksiksiz
taranmıştır.
• Bir teste ait sorular kolaydan zora 3D tekniğine uygun olarak hazırlanmıştır.
• Her test soruları genelden özele bilgi düzeyinizi artırmak üzere tasarlanmıştır.
• Özgün ve hedefe uygun sorular kullanılmıştır.
• Önceki sorularda ya da testlerde ilk defa karşılaştığınız kavramlar ilerleyen testler ve bölümlerde
sarmal eğitim sistemine uygun bir şekilde tekrar kullanılmıştır.
• ÖSYM soruları titizlikle analiz edilerek her bölüme ait birebir ÖSYM testleri hazırlanmıştır.
• Her iki bölüm sonunda sarmal sisteme uygun konu tümevarım testleri hazırlanmıştır.
Kitabın hazırlık aşamasında emeği geçen yayın ekibine, fikirleri ile desteklerini esirgemeyen meslektaşlarıma
ve uygulamada yardımcı olan öğrencilerime teşekkürlerimi sunarım.
AYT 3D Coğrafya Soru Bankası kitabımızın siz değerli öğrencilerimize faydalı olacağına inanıyor ve
başarılar diliyorum.
Mecit Mümin POLAT
01
İÇİNDEKİLER
01. BÖLÜM: EKOSİSTEMLERİN ÖZELLİKLERİ VE İŞLEYİŞİ 10. BÖLÜM: TÜRKİYE TURİZMİ
Biyoçeşitlilik ......................................................................................7 Türkiye’deki Doğal ve Kültürel Sembollerin Mekan İlişkisi ..........99
Ekosistemlerin Unsurları, Enerji Akışı ve Madde Döngüleri .............9 Türkiye’nin Turizm Potansiyeli ve Değerleri ............................ 101
Su Ekosistemleri .............................................................................13 Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri ve Türkiye’nin
Bire Bir ÖSYM ................................................................................15 Turizm Politikaları .........................................................................103
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................105
02. BÖLÜM: EKSTREM DOĞA OLAYLARI
TÜMEVARIM - II .............................................................................107
Ekstrem Doğa Olayları ...................................................................17
11. BÖLÜM: KÜLTÜR BÖLGELERİ
Doğa ve Değişim ..........................................................................19
İlk Kültür Merkezleri ..................................................................119
Küresel İklim Değişimi ....................................................................21
Kültür Bölgelerinin Oluşumu ve Türk Kültürü .......................... 121
Bire Bir ÖSYM ................................................................................23
Anadolu’nun Kültürel Özellikleri ..................................................123
03. BÖLÜM: NÜFUS POLİTİKALARI
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................125
Ülkelerin Nüfus Politikaları ...........................................................25
12. BÖLÜM: KÜRESELLEŞEN DÜNYA
Türkiye’nin Nüfus Politikaları ve Bu Politikaların Etkileri ............27
Küresel Ticaretin Üç Önemli Elemanı: Ham madde,
Bire Bir ÖSYM ................................................................................29
Üretim, Pazar ..........................................................................129
04. BÖLÜM: YERLEŞMELERİN ÖZELLİKLERİ Turizm .....................................................................................131
Şehirlerin Fonksiyonları ve Etki Alanları ......................................31
Sanayileşme Süreci .................................................................133
Tarihsel Süreçte Şehirler................................................................33
Tarım Ekonomi ilişkisi ..............................................................137
Türkiye’de Şehirlerin Fonksiyonları .................................................35
Uluslararası Örgütler ...............................................................139
Türkiye’de Kırsal Yerleşme Tipleri ...................................................37
Türkiye’nin Uluslararası Örgütlerle İlişkisi......................................141
Bire Bir ÖSYM ................................................................................39
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................143
05. BÖLÜM: EKONOMİK FAALİYETLER VE DOĞAL KAYNAKLAR 13. BÖLÜM: JEOPOLİTİK KONUM
Üretim, Dağıtım ve Tüketim Sektörlerinin Ekonomiye Etkisi ......41
Kıtalar ve Okyanusların Önemindeki Değişimler ......................147
Doğal Kaynaklar ve Ekonomi .......................................................43
Türkiye’nin Jeopolitik Konumu ................................................ 149
Bire Bir ÖSYM ................................................................................45
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................151
TÜMEVARIM - I ................................................................................47
06. BÖLÜM: TÜRKİYE’DE EKONOMİ 14. BÖLÜM: ÜLKELER ARASI ETKİLEŞİM
Türkiye Ekonomisinin Sektörel Dağılımı ......................................55 Ülkeler Neden Farklı Gelişmişlerdir .........................................153
Türkiye’de Tarım ............................................................................57 Gelişmişlik Seviyelerine Göre Ülkeleri Tanıyalım .....................155
Türkiye’de Madenler ve Enerji Kaynakları .......................................65 Gelişmemiş Bir Ülke:Nijerya ....................................................157
Türkiye’de Sanayi ............................................................................67 Enerji Güzergahları ve Etkileri .................................................159
Bire Bir ÖSYM ................................................................................71 Çatışma Bölgeleri ..........................................................................161
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................163
07. BÖLÜM: GEÇMİŞTEN GELECEĞE ŞEHİR VE EKONOMİ
Ekonomik Faaliyetlerin Sosyal ve Kültürel Etkileri .......................75 TÜMEVARIM - III ............................................................................165
Şehirleşme, Sanayi ve Göç İlişkisinin Toplumsal Etkileri .............77 15. BÖLÜM: ÇEVRE SORUNLARI
Geleceğin Dünyası ........................................................................79 Çevre Sorunlarının Türleri ve Küresel Çevre Sorunları ...........179
Bire Bir ÖSYM ................................................................................81 Madenler ve Enerji Kaynaklarının Kullanımının Çevresel Etkileri .....181
Doğal Kaynak Kullanımının Çevresel Etkileri ................................187
08. BÖLÜM: TÜRKİYE’NİN İŞLEVSEL BÖLGELERİ VE KALKINMA
Arazi Kullanımının Çevresel Etkileri ..............................................189
PROJELERİ
Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı ..................................191
Türkiye’nin işlevsel Bölgeleri .....................................................83
Bire Bir ÖSYM ..............................................................................195
Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Projeleri ...........................................85
16. BÖLÜM: ÇEVRE SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNE YÖNELİK
Bire Bir ÖSYM ................................................................................87 YAKLAŞIMLAR
09. BÖLÜM: HİZMET SEKTÖRÜNÜN EKONOMİDEKİ YERİ Doğal Kaynakların Bilinçsiz Kullanımı ve Çevre Sorunları .......199
Ulaşım .......................................................................................91 Ülkelerin Çevre Sorunlarına Yaklaşımları ve Çevresel
Ticaret .............................................................................................93 Örgütler ...................................................................................201
Dış Ticaret .......................................................................................95 Ortak Doğal ve Kültürel Mirasa Yönelik Tehditler .....................203
Bire Bir ÖSYM ................................................................................97 Bire Bir ÖSYM ..............................................................................205
TÜMEVARIM - IV ............................................................................207
01
BÖLÜM 01 Test
Ekosistemlerin Özellikleri ve İşleyişi / Biyoçeşitlilik
1. Bir bölgedeki genlerin, türlerin, ekosistemlerin, ekolojik 4. Aşağıda canlıların yeryüzüne dağılışını etkileyen bazı faktörler
olayların oluşturduğu bir bütündür. verilmiştir.
Yukarıda tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir? I. İklim
A) Enerji akışı B) Biyoçeşitlilik II. Toprak
C) Madde döngüsü D) Besin zinciri III. İnsan
E) Ekolojik döngü IV. Kıtaların kayması
Bunlardan hangileri canlıların yeryüzünde dağılışını
etkileyen fiziki faktörlerdir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
5. Ekvatoral yağmur ormanları dünyanın en zengin doğal yaşam
alanlarıdır.
2. Aşağıdaki haritada bazı bölgeler numaralandırılarak
gösterilmiştir. Buna göre bu ormanlarda aşağıdaki hayvanlardan
hangisinin yaşaması beklenemez?
A) Penguen B) Kaplan C) Papağan
V
IV
D) Şempanze E) Yılan
III
II
I nları
yı
a
Y
m
ü
z
ö
Ç 6. İkilm koşullarına göre kurak ve yüksek sıcaklığa sahip
İklim özellikleri göz önüne alındığında biyoçeşitlilik alanlara sıcak çöl, aşırı düşük sıcaklıktaki alanlara da soğuk
açısından hangi bölge diğerlerinden daha fakirdir? çöl denilmektedir. Çöller fauna ve flora bakımından fakir
alanlardır.
A) I B) II C) III D) IV E) V
Aşağıdakilerden hangisi söz konusu alanlardan biri
değildir?
A) Grönland B) Muson Asyası
C) Büyük Sahra D) Atakama
E) Arap Yarımadası
3. Benzer bitki ve hayvan topluluklarını barındıran bölgelere
7
biyom denir. 7. I. Biyosfer
Yüksek boylu otlara ve yer yer ağaçlara rastlanan biyom II. Atmosfer
aşağıdakilerden hangisidir?
III. Hidrosfer
A) Tundra
IV. Litosfer
B) Çöl
Yukarıdakilerden hangileri dünya ekosistemini oluşturan
C) Tropikal yağmur ormanları unsurlardandır?
D) Savan A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
E) İğne yapraklı ormanlar D) I, II ve III E) I, II, III ve IV
Test 01
1. B 2. B 3. D 4. A 5. A 6. B 7. E 8. D 9. B 10. E 11. C 12. C13. C
8. Biyolojik çeşitliliği tehdit eden insan kaynaklı bir çok faktör 11. Biyomlar kara ve su biyomu olmak üzere ikiye ayrılır. Kara
vardır. biyomları genellikle bölgede hakim bitki örtüsüne göre
adlandırılır.
Aşağıdakilerden hangisi bu faktörlerden biri değildir?
A) Çayır ve meraların aşırı otlatılması
B) Ormanların yerleşim alanına dönüştürülmesi
C) Tarım arazilerinin sanayi bölgesine dönüştürülmesi
D) Bazı bölgelerde volkanik püskürmelerin görülmesi
E) Göçlere bağlı olarak şehirlerin alanlarının büyümesi
Haritada koyu renkle gösterilen bölgenin biyomu
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Çöl B) Savan C) Tundra
D) Çayır E) Tropikal orman
9. Yeryüzünde, tek büyük kara parçası olan Pangea’dan bugünkü
görünümünü alana kadar geçen süre boyunca kara ve
denizlerin dağılışında büyük değişiklikler meydana gelmiştir.
Levhaların yaklaşması ya da uzaklaşması bitki ve hayvanların
göç yollarının değişmesine, daha önce bir arada bulunmayan
türlerin birbirleriyle karşılaşarak etkileşmelerine neden
olmuştur.
Yukarıdaki parçada canlıların yeryüzüne dağılışını arı
nl
etkileyen coğrafi faktörlerin hangisi açıklanmıştır? yı
a
Y
A) Yer şekilleri B) Kıtaların kayması m 12. İklim çeşitliliğinin fazla olduğu ülkeler biyoçeşitlilik yönünden
ü
z zengindir.
C) İklim değişiklikleri D) İnsan Çö
Buna göre aşağıdaki ülkelerden hangisinin biyoçeşitlilik
E) Toprak
yönünden diğerlerinden daha zengin olduğu söylenebilir?
A) Almanya B) Hollanda C) Türkiye
D) İngiltere E) Portekiz
8 10. I. Dünya yüzeyinin % 6’sı çölleşmiş, % 29’u ise
13. I. Yer şekilleri
çölleşmektedir.
II. İklim değişiklikleri
II. Hayvan ve bitki türlerinden günde üç canlı türü
tükenmektedir. III. Kıtaların kayması
III. Son yüzyılda 30 bin bitki türü yok olmuştur. IV. Toprak özellikleri
Yukarıdaki bilgilerden hangileri biyoçeşitliliğin zarar Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen yukarıdaki
gördüğü durumlara örnek verilebilir? faktörlerden hangileri paleocoğrafya ile ilgilidir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve III E) I, II ve III D) II ve IV E) III ve IV
02
BÖLÜM 01 Test
Ekosistemlerin Unsurları, Enerji Akışı ve Madde Döngüleri
1. Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. 6. Aşağıdaki görselde enerji piramidi gösterilmiştir
Hem etçil
Aşağıdakilerden hangisi ekosistemi oluşturan canlı
6 kcal hem de
unsurlardan biridir?
otçul tüketiciler
A) Su B) Vitamin C) Bitki
% 10
Etçil
D) Sıcaklık E) Oksijen 60 kcal
tüketiciler
% 10 Otçul
600 kcal tüketiciler
% 10
2. Aşağıdakilerden hangisi diğerlerinin tümünü kapsamaktadır? Üreticiler
6000 kcal
A) Ekosfer B) Atmosfer C) Biyosfer
D) Litosfer E) Hidrosfer Enerji Piramidi
Bu enerji piramidine göre aşağıdakilerden hangisi
söylenemez?
A) Bitkiler besin üretirler.
3. Güneşten gelen enerji, fotosentez yapan canlıların ürettikleri B) Otçullar bitkilerle beslenirler.
besinlerde depolanır. Besin maddeleri canlılar tarafından
C) Bütün etçiller otçullarla beslenir.
tüketildiğinde enerjilerinin bir bölümü bu canlılara geçer.
D) Otçullar birincil tüketicidir.
Yukarıda açıklaması yapılan kavram aşağıdakilerden
hangisidir? E) Otçullarla beslenen etçiller ikincil tüketicidir.
A) Ekosistem B) Besin zinciri
C) Azot döngüsü D) Oksijen döngüsü
arı
E) Su döngüsü nl
yı
a
Y
m
ü
öz 7. Birincil ve ikincil tüketicilerle beslenen etçil hayvanlar üçüncül
Ç
tüketicidirler.
Aşağıdaki hayvanlardan hangisi üçüncül tüketicidir?
4. I. Klorofilli canlıların fotosentez yapması
A) Tavşan B) Leopar C) Koyun
II. Atmosferde bulunan su buharının fotolizi
D) Geyik E) Bizon
III. Fosil yakıtların yanması
IV. Canlıların solunum yapması
Yukarıdakilerden hangileri atmosfere oksijen sağlar?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) II ve IV E) III ve IV
8. Ekosistemdeki enerji akışı Güneş’ten gelerek üreticiler, otçul
tüketiciler, etçil tüketiciler ve ayrıştırıcılara doğru tek yönlüdür.
Ayrıştırıcılar ölü hayvan ve bitkileri ayrıştırarak minerallere
ve humusa dönüştürür. Mantarlar ve bakteriler başlıca
5. I. Orman yangınları
ayrıştırıcılardır. 9
II. Okyanuslarda yaşayan bazı canlıların kabuk
Yukarıdaki parçaya göre aşağıdaki yargılardan hangisine
oluşturması
ulaşılamaz?
III. Ölen canlıların çürümesi
A) Ekosistemin tek enerji kaynağı Güneş’tir.
IV. Yeryüzündeki bitkilerin fotosentez yapması
B) Güneş enerjisinin büyük kısmı üreticiler tarafından tutulur.
Yukarıdakilerden hangileri karbondioksitin açığa
C) Otçullar yaşamsal enerjilerini bitkilerden alırlar.
çıkmasını sağlar?
D) Humusun oluşmasını ayrıştırıcılar sağlar.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
E) Etçiller ayrıştırma işlevini gerçekleştirir.
D) II ve IV E) III ve IV
Test 02
1. C 2. A 3. B 4. A 5. B 6. C 7. B 8. E 9. D 10. A 11. E 12. B 13. D 14. C 15. E
9. Madde döngüsü, inorganik maddelerin, sürekli olarak cansız 12. Aşağıdaki haritada bazı bölgeler numaralandırılarak
ortamdan alınıp canlı unsurlar arasında aktarıldıktan sonra gösterilmiştir.
cansız ortama tekrar verilmesi şeklinde gerçekleşir.
I III
Aşağıdakilerden hangisi madde döngüsünün
özelliklerinden biri değildir?
IV
A) Ekosistemdeki yaşam devamlılık kazanır.
II
B) Biyolojik ve jeolojik etkileri vardır.
V
C) Ekosistem içinde sürekli devir yapar.
D) Ekosistemdeki madde varlığı sınırsızdır.
E) İnsanların olumsuz etkisi madde döngüsünü bozabilir.
Haritadaki bölgelerden hangisinde insanların doğal
çevreye olumsuz etkileri sonucunda madde döngülerinin
bozulma tehlikesi daha fazladır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
13. Aşağıdakilerden hangisi inorganik maddelerden biri
değildir?
A) Su B) Oksijen C) Azot
D) Protein E) Karbondioksit
10. I. Atmosferdeki gazların % 21’ini oluşturur.
arı
II. Atmosferdeki gazların % 78’ini oluşturur. yınl
a
Y
Atmosferin % 99’unu oluşturan yukarıdaki gazlar m
ü
aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? öz 14. Bitki örtüsünün tahrip edilmesiyle yağmur suları yüzeysel
Ç
akışa geçer ve yer altı suları yeterince beslenemez. Ayrıca
I II
yüzeysel akışa geçen sular akarsu ve göllerin seviyelerini
A) Oksijen Azot yükselterek taşkına neden olur.
B) Karbon Azot Yukarıdaki paragrafta su döngüsüne etki eden hangi
faktöre vurgu yapılmıştır?
C) Oksijen Karbon
A) Baraj yapımı
D) Karbon Oksijen
B) Sulak alanların kurutulması
E) Su buharı Azot
C) Bitki örtüsünün tahribi
D) Tarımda su kullanımı
E) Sanayileşme
10
15. Barajların su döngüsüne etkileri arasında;
I. organik atık ve silislerin birikmesi,
II. denize ulaşan tatlı su miktarının azalması,
III. mineral oranının azalması
11. Aşağıdaki ekosistemlerden hangisi diğerlerine göre daha
az canlı barındırır? durumlarından hangileri yer alır?
A) Dağ B) Step C) Orman A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) Çayır E) Çöl D) II ve III E) I, II ve III
