conflit et paix en casamance

240 Pages·2016·1.04 MB·French

CONFLIT ET PAIX
EN CASAMANCE
DYNAMIQUES LOCALES
ET TRANSFRONTALIERES
«Les idées et opinions exprimées dans cette publications sont celles des
(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:72)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:193)(cid:113)(cid:87)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:83)(cid:68)(cid:86)(cid:3)(cid:81)(cid:112)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:89)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:42)(cid:82)(cid:85)(cid:112)(cid:72)(cid:3)(cid:44)(cid:81)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:87)(cid:88)(cid:87)(cid:72)(cid:17)
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3) (cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3) (cid:71)(cid:72)(cid:3) (cid:42)(cid:82)(cid:85)(cid:112)(cid:72)(cid:3) (cid:44)(cid:81)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:87)(cid:88)(cid:87)(cid:72)(cid:3) (cid:86)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:3) (cid:76)(cid:81)(cid:71)(cid:112)(cid:83)(cid:72)(cid:81)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:86)(cid:3) (cid:71)(cid:183)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:112)(cid:85)(cid:114)(cid:87)(cid:86)(cid:3)
(cid:81)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:82)(cid:88)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:83)(cid:112)(cid:70)(cid:76)(cid:192)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:17)(cid:3)(cid:40)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:76)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:83)(cid:68)(cid:79)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:81)(cid:112)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:70)(cid:76)(cid:71)(cid:72)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:15)(cid:3)(cid:106)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:70)(cid:76)(cid:112)(cid:87)(cid:112)(cid:3)(cid:70)(cid:76)(cid:89)(cid:76)(cid:79)(cid:72)(cid:15)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:3)
(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:82)(cid:80)(cid:68)(cid:76)(cid:81)(cid:72)(cid:17)(cid:3)(cid:40)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:112)(cid:74)(cid:68)(cid:79)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:80)(cid:82)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:76)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:76)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:76)(cid:87)(cid:82)(cid:92)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:3)
(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:81)(cid:112)(cid:85)(cid:68)(cid:79)(cid:17)
(cid:51)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:87)(cid:82)(cid:88)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:82)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:82)(cid:88)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)
(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:81)(cid:183)(cid:76)(cid:80)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:68)(cid:85)(cid:87)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:87)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:15)(cid:3)(cid:89)(cid:72)(cid:88)(cid:76)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:93)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:68)(cid:70)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:29)
(cid:42)(cid:82)(cid:85)(cid:112)(cid:72)(cid:3)(cid:44)(cid:81)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:87)(cid:88)(cid:87)(cid:72)
Rue du jardin
(cid:37)(cid:17)(cid:51)(cid:17)(cid:3)(cid:19)(cid:24)(cid:3)(cid:16)(cid:3)(cid:44)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:42)(cid:82)(cid:85)(cid:112)(cid:72)
(cid:54)(cid:112)(cid:81)(cid:112)(cid:74)(cid:68)(cid:79)
(cid:42)(cid:82)(cid:85)(cid:112)(cid:72)(cid:3)(cid:44)(cid:81)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:87)(cid:88)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:68)(cid:74)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:71)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:112)(cid:80)(cid:76)(cid:81)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:89)(cid:68)(cid:76)(cid:79)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:83)(cid:82)(cid:81)(cid:71)(cid:85)(cid:68)(cid:3)
(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:80)(cid:83)(cid:87)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:82)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:82)(cid:88)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)
(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:17)(cid:170)
Cet ouvrage est publié avec le concours de l’Agence Suédoise de
Coopération Internationale pour le Développement (SIDA)
© copyright : Gorée Institute – Edition 2015
ISBN : 979-10-92136-05-0
Gorée Institute
Rue du Jardin
B.P. 05 – Ile de Gorée
Sénégal

Le Gorée Institute remercie toutes les personnes qui ont contribué à la réalisation de cet ouvrage
en particulier le Professeur Ousseynou Faye pour sa brillante introduction, le Professeur Mamadou
Badji et le Docteur Eugène Tavares pour avoir assuré la coordination des pôles de recherche.
LE MOT DU GORÉE INSTITUTE
L’espace sénégambien est traversé depuis plusieurs décennies par
des crises d’intensités variables : la guerre de libération de la Guinée-
Bissau, la tentative de putsch en Gambie en 1981, un an avant le
déclenchement de celle qui secoue la Casamance depuis bientôt 32
ans. Cette étude se consacre exclusivement sur la crise en Casamance
: dans sa géopolitique et sa gestion.
Aucune étude exhaustive ne s’est intéressée à ce jour aux cas des
réfugiés dans les pays voisins. La question des réfugiés pose celle du
foncier. Des villages entiers ont disparus de la carte du pays, d’autres
sont occupés par ceux qui habitaient initialement ailleurs.
Comme le dit le président Mahamadou Issoufou du Niger « la carte
de l’Afrique ressemble à un miroir brisé avec toutes ces lignes qui
serpentent, ignorant très souvent le continuum sociologique, ethnique
et culturel ». Ces frontières tracées ailleurs, les peuples dans leur
écrasante majorité, surtout celles vivant le long des frontières les
ignorent et ne s’en accommodent pas du tout.
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:91)(cid:76)(cid:74)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:83)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:3)
continuum sociologique, ethnique et culturel dès lors où celui-ci est
une réalité sur laquelle se tissent les solidarités.
Le Gorée Institute : Centre pour la Démocratie-le Développement et
la Culture en Afrique, considérant le fait que la force d’une démocratie
dans un pays réside dans le rôle actif que la société civile y joue, très
tôt, a pris conscience de la nécessité de promouvoir, à travers l’Alliance
des Initiatives pour la paix et la Stabilité en Afrique, combinaison
originale de praticiens, d’intellectuels, d’institutions de recherche,
d’organisations, d’initiatives, de personnalités et d’ individus voués à
la promotion de la paix et la citoyenneté en Afrique, entre africains,
des échanges, dans le domaine des idées, des expériences, des espoirs
(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:85)(cid:68)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:68)(cid:192)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:85)(cid:76)(cid:69)(cid:88)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:106)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:87)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:81)(cid:73)(cid:82)(cid:85)(cid:70)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)
de la paix, de la sécurité et de la stabilité en Afrique de l’ouest, à
l’amélioration des pratiques en matière de bonne gouvernance.
(cid:36)(cid:76)(cid:81)(cid:86)(cid:76)(cid:15)(cid:3)(cid:76)(cid:79)(cid:3)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:68)(cid:3)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:169)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:82)(cid:83)(cid:83)(cid:82)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:76)(cid:71)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:112)(cid:70)(cid:88)(cid:85)(cid:76)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:15)(cid:3)
multiples et complexes, une réponse collective et participative qui
renforcerait la capacité de parade face aux facteurs et aux acteurs
d’insécurité internes et externes».
Depuis 2005, le Gorée Institute, conformément à sa mission, s’investit
dans la recherche de la paix par un travail de renforcement de
capacités des acteurs de la société civile, notamment des organisations
féminines, qui interviennent dans la région. La démarche a toujours
consisté à fédérer les initiatives en mettant ensemble, au cours de
ces rencontres, les autorités civiles et religieuses, les protagonistes
(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:15)(cid:3)(cid:79)(cid:183)(cid:40)(cid:87)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:179)(cid:3)(cid:106)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:87)(cid:85)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:88)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:179)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:48)(cid:82)(cid:88)(cid:89)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
Forces Démocratiques de Casamance (MFDC), les universitaires,
mais aussi et surtout les populations, celles au nom desquelles tout le
monde parle, sans jamais leur donner la parole. Cette approche a pour
avantage de décloisonner le «dialogue-à-deux » installés par et pour les
(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:87)(cid:68)(cid:74)(cid:82)(cid:81)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:17)(cid:3)
Le présent manuel procède de cette démarche. Tous les universitaires
qui interviennent dans ce livre sont des experts dans leurs domaines,
(cid:89)(cid:76)(cid:89)(cid:68)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:177)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:179)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:76)(cid:89)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:76)(cid:87)(cid:112)(cid:3)(cid:36)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:54)(cid:72)(cid:70)(cid:78)(cid:3)
(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:61)(cid:76)(cid:74)(cid:88)(cid:76)(cid:81)(cid:70)(cid:75)(cid:82)(cid:85)(cid:179)(cid:3)(cid:82)(cid:88)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:69)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:112)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:79)(cid:88)(cid:76)(cid:16)(cid:70)(cid:76)(cid:3)(cid:179)(cid:3)(cid:44)(cid:49)(cid:40)(cid:51)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)
Guinée-Bissau et université de Banjul. Malgré les articles que les uns
(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:71)(cid:88)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:15)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:84)(cid:88)(cid:76)(cid:3)(cid:86)(cid:183)(cid:76)(cid:81)(cid:89)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:3)
la recherche de la paix en Casamance n’ont jamais jugé utile de les
associer dans les stratégies de sortie de crise. En initiant ce projet de
recherche avec eux, nous offrons l’opportunité d’en faire des personnes
(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:86)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:17)(cid:3)(cid:52)(cid:88)(cid:82)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:82)(cid:76)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
lambris des plateaux de télévision et des radios, ils sont tout de même
(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:87)(cid:72)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:88)(cid:81)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:74)(cid:68)(cid:85)(cid:71)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:17)(cid:3)
(cid:38)(cid:72)(cid:3)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:68)(cid:69)(cid:82)(cid:85)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:15)(cid:3)(cid:79)(cid:183)(cid:76)(cid:81)(cid:193)(cid:88)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:76)(cid:71)(cid:86)(cid:3)
des traditions religieuses et culturelles, les enjeux humanitaires des
déplacés et des réfugiés et la pression sur les ressources de leurs pays
d’accueil, ce manuel donc donne un aperçu des questions épineuses
qui doivent nécessairement être prises en charge dans les négociations
(cid:83)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:85)(cid:87)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:81)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:89)(cid:72)(cid:17)(cid:3)
(cid:51)(cid:88)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:76)(cid:89)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:85)(cid:76)(cid:69)(cid:88)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:106)(cid:3)(cid:71)(cid:82)(cid:81)(cid:81)(cid:72)(cid:85)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:79)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:70)(cid:87)(cid:88)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)
plus en plus complexe avec l’ « apparition d’une nouvelle génération
d’acteurs et de nouveaux enjeux » (Guèye, 2015 : 185)
Doudou Dia
Directeur Exécutif Goree Institute
TABLE DES MATIÈRES
Avant-propos ...............................................................................................12
L’Etat du Sénégal et ses périphéries : Le cas casamançais ......................18
Des périphéries héritées .............................................................................18
L’épreuve du séparatisme ...........................................................................21
Le spectre de la diplomatie de connivence .................................................25
(cid:40)(cid:81)(cid:3)(cid:192)(cid:81)(cid:76)(cid:85)(cid:3)(cid:89)(cid:76)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:69)(cid:76)(cid:72)(cid:81) .....................................................................................28
Références bibliographiques .......................................................................30
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:79)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:68)(cid:89)(cid:72)(cid:70)(cid:3)
(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:40)(cid:87)(cid:68)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:89)(cid:82)(cid:76)(cid:86)(cid:76)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:42)(cid:68)(cid:80)(cid:69)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:42)(cid:88)(cid:76)(cid:81)(cid:112)(cid:72)(cid:16)(cid:37)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:88) ............................34
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:75)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:82)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:83)(cid:75)(cid:76)(cid:72)(cid:3)
et toute une histoire ....................................................................................36
Cadre conceptuel .........................................................................................38
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:87)(cid:112)(cid:74)(cid:76)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:77)(cid:72)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:112)(cid:85)(cid:114)(cid:87)(cid:3)
(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:87)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:193)(cid:82)(cid:88)(cid:86) .......................................................................................39
(cid:36)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87) .................................................................................41
L’accord « fantôme » : la question oubliée ..................................................41
(cid:56)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:192)(cid:74)(cid:88)(cid:85)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:54)(cid:112)(cid:81)(cid:112)(cid:74)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:73)(cid:68)(cid:89)(cid:82)(cid:85)(cid:68)(cid:69)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:48)(cid:41)(cid:39)(cid:38) .............42
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:77)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:71)(cid:183)(cid:75)(cid:88)(cid:76) .......................................................43
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:192)(cid:70)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:69)(cid:82)(cid:76)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:69)(cid:112)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:79)........................................................................43
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:192)(cid:70)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:85)(cid:82)(cid:74)(cid:88)(cid:72) ......................................................................................44
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:192)(cid:70)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:68)(cid:85)(cid:80)(cid:72)(cid:86) .........................................................................................45
Les relations avec la Gambie......................................................................46
Les relations avec la Guinée-Bissau ..........................................................47
Conclusion ...................................................................................................50
Bibliographie ...............................................................................................51
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:112)(cid:82)(cid:83)(cid:82)(cid:79)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:79)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)
(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:54)(cid:112)(cid:81)(cid:112)(cid:74)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:42)(cid:68)(cid:80)(cid:69)(cid:76)(cid:72) ..............................................................56
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:56)(cid:81)(cid:3)(cid:68)(cid:83)(cid:72)(cid:85)(cid:111)(cid:88) .........................................................59
Triangle régional de situation de crise profonde et complexe ..................61
Gambie et Sénégal : une relation émaillée de suspicion mutuelle ...........62
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:70)(cid:85)(cid:76)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:73)(cid:88)(cid:74)(cid:76)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:69)(cid:79)(cid:113)(cid:80)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:75)(cid:88)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:76)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:15)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:83)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:86) ..........65
(cid:52)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:75)(cid:88)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:76)(cid:87)(cid:68)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:86) .............................................................................65
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:86) .......................................................................................................67
Les réponses ................................................................................................69
Accélérer et élargir le processus de paix ....................................................71
Conclusion ...................................................................................................72
Bibliographie ...............................................................................................72
CONFLIT ET PAIX EN CASAMANCE • DYNAMIQUES LOCALES ET TRANSFRONTALIERES
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:69)(cid:82)(cid:85)(cid:71)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:42)(cid:88)(cid:76)(cid:81)(cid:112)(cid:72)(cid:16)(cid:37)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:29)(cid:3)
la question des réfugiés .........................................................................76
Histoire de mobilité et de migrations des groupes ethniques
bissau-guinéens : encadrement ..................................................................79
(cid:38)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:76)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:86)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:73)(cid:88)(cid:74)(cid:76)(cid:112)(cid:86) ......................................81
Les réfugiés et les conséquences sociales, économiques et politiques
sur le pays d’accueil : les expériences de Jolmet, Bigene et Diacumundo .83
La cohabitation harmonieuse à Jolmet......................................................84
Mésentente entre les deux groupes en présence : le cas de Bigene ..........86
Bibliographie ...............................................................................................88
(cid:38)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:73)(cid:82)(cid:85)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:113)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:3)(cid:54)(cid:112)(cid:81)(cid:112)(cid:74)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:68)(cid:86)(cid:3)
de la region de ziguinchor .....................................................................92
La gestion des terres en terroir jóola :
entre permanences et changements ..............................................................94
L’organisation foncière des Jóola ...............................................................95
Le prêt et l’emprunt : une pratique ancestrale et évolutive .....................98
L’échange en perdition mais aux conséquences actuelles. .......................100
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:72)(cid:79)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:79)(cid:82)(cid:76)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:70)(cid:82)(cid:75)(cid:112)(cid:85)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:193)(cid:88)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:86) ..................102
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:88)(cid:81)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:88)(cid:81)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:85)(cid:88)(cid:85)(cid:68)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:29)(cid:3)
un enjeu pour l’administration ...................................................................107
(cid:47)(cid:68)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:82)(cid:70)(cid:76)(cid:112)(cid:87)(cid:112)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:85)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:88)(cid:81)(cid:3)(cid:40)(cid:87)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:73)(cid:68)(cid:76)(cid:69)(cid:79)(cid:72) ........108
(cid:56)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:88)(cid:87)(cid:88)(cid:80)(cid:76)(cid:113)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:68)(cid:81)(cid:76)(cid:80)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:86) .........................109
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:76)(cid:79)(cid:3)(cid:85)(cid:88)(cid:85)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:82)(cid:85)(cid:74)(cid:68)(cid:81)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:74)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)
dans les textes : qu’en est-il de la réalité de terrain ? ...............................109
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:89)(cid:72)(cid:79)(cid:82)(cid:83)(cid:83)(cid:72)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:37)(cid:68)(cid:86)(cid:86)(cid:72)(cid:16)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72) .............111
Les effets pervers de la loi sur le domaine national .................................112
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:71)(cid:88)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:83)(cid:79)(cid:68)(cid:70)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:73)(cid:88)(cid:74)(cid:76)(cid:112)(cid:86)(cid:3)
de la crise casamançaise : une situation d’urgence ..................................114
(cid:52)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:68)(cid:70)(cid:70)(cid:113)(cid:86)(cid:3)(cid:106)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:85)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:83)(cid:79)(cid:68)(cid:70)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:34) ...................................................114
Les litiges fonciers au moment du retour : comment les appréhender ? ....116
Conclusion ..................................................................................................117
Bibliographie ..............................................................................................122
Le rôle des « fétiches » dans la résolution
(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72) .......................................................................134
Période et lieux de l’enquête ......................................................................138
(cid:40)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:76)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:81)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:183)(cid:88)(cid:81)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:83)(cid:87)(cid:3)(cid:74)(cid:68)(cid:79)(cid:89)(cid:68)(cid:88)(cid:71)(cid:112) ................................................140
La conception des « Fétiches » en milieu jóola ..........................................141
Les deux voies d’accès à la fonction d’amanen .........................................143
L’avènement des « fétiches » urbains ........................................................144
(cid:48)(cid:112)(cid:70)(cid:68)(cid:81)(cid:76)(cid:86)(cid:80)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:71)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:81)(cid:72)(cid:79)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:86)(cid:82)(cid:79)(cid:88)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:73)(cid:112)(cid:87)(cid:76)(cid:70)(cid:75)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:3)(cid:80)(cid:82)(cid:92)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:85)(cid:112)(cid:86)(cid:82)(cid:79)(cid:88)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:34) ...............................................150
Bibliographie ..............................................................................................156
TABLE DES MATIÈRES
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:193)(cid:88)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:75)(cid:81)(cid:76)(cid:70)(cid:82)(cid:16)(cid:85)(cid:72)(cid:79)(cid:76)(cid:74)(cid:76)(cid:72)(cid:88)(cid:86)(cid:72)(cid:86) ....160
Cadre conceptuel et méthodologique .......................................................163
Les ethnies et les religions .......................................................................165
Les ethnies ................................................................................................165
Les religions ..............................................................................................166
Les relations intra-ethniques ...................................................................167
Les relations interethniques ....................................................................168
Les lieux sacrés .........................................................................................170
Perception de la frontière .........................................................................172
(cid:51)(cid:72)(cid:85)(cid:70)(cid:72)(cid:83)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72) ........................................................172
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:79)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:75)(cid:81)(cid:82)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:79)(cid:76)(cid:74)(cid:76)(cid:72)(cid:88)(cid:86)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72) ....................173
La Guinée-Bissau et la Casamance qui est la base arrière de qui ? ......174
Conclusion .................................................................................................175
Bibliographie .............................................................................................176
(cid:47)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:83)(cid:79)(cid:68)(cid:70)(cid:112)(cid:86)(cid:3)
(cid:71)(cid:183)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:112)(cid:85)(cid:76)(cid:72)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:68)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:92)(cid:86)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:68)(cid:85)(cid:70)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:80)(cid:76)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:87)(cid:82)(cid:76)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:71)(cid:76)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:89)(cid:76)(cid:72)(cid:17) ......................................................................180
(cid:41)(cid:68)(cid:80)(cid:76)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:83)(cid:79)(cid:68)(cid:70)(cid:112)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)
éléments de caractérisation ......................................................................183
Logiques de déplacement et stratégies de mobilité .................................186
Accueil et conditions de vie des déplacés .................................................190
L’inscription sociale et territoriale des déplacés .....................................193
Conclusion .................................................................................................195
Bibliographie .............................................................................................196
Parcours d’insertion socioprofessionnelle de réfugiés
(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:70)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:111)(cid:68)(cid:76)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:68)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:68)(cid:92)(cid:86)(cid:3)(cid:79)(cid:76)(cid:80)(cid:76)(cid:87)(cid:85)(cid:82)(cid:83)(cid:75)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:29)(cid:3)(cid:42)(cid:68)(cid:80)(cid:69)(cid:76)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)
(cid:42)(cid:88)(cid:76)(cid:81)(cid:112)(cid:72)(cid:16)(cid:37)(cid:76)(cid:86)(cid:86)(cid:68)(cid:88) ........................................................................................198
Introduction ...............................................................................................198
(cid:52)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:112)(cid:86)(cid:88)(cid:83)(cid:83)(cid:82)(cid:86)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:87)(cid:75)(cid:112)(cid:82)(cid:85)(cid:76)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86) ............................................................200
Comment devient-on réfugiés, déplacés et retournés
(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:70)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:111)(cid:68)(cid:76)(cid:86)(cid:3)(cid:34) ...........................................................................203
L’environnement social et économique du réfugié ..................................206
Parcours d’insertion professionnelle : Les expériences acquises
comme monnaie d’échange dans le déplacement ....................................208
Conclusion .................................................................................................212
Indication bibliographique .......................................................................213
(cid:47)(cid:183)(cid:68)(cid:69)(cid:86)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:69)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:29)(cid:3)
Le talon d’Achille du processus de paix ..........................................218
Considérations générales : les raisons d’une complexité ........................218
Les journalistes face à la complexité .......................................................220
(cid:47)(cid:183)(cid:68)(cid:83)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:86)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:76)(cid:192)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:82)(cid:88)(cid:87)(cid:76)(cid:79)(cid:3)
d’analyse dans le traitement journalistique ............................................221
CONFLIT ET PAIX EN CASAMANCE • DYNAMIQUES LOCALES ET TRANSFRONTALIERES
Les limites du débat public médiatique sur la question casamançaise .221
Un environnement médiatique peu favorable au pluralisme
et à la diversité ..........................................................................................222
Le pluralisme médiatique, une brèche pour l’élargissement
du débat public ..........................................................................................223
L’Etat adopte une nouvelle stratégie dans la gestion
(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:80)(cid:80)(cid:88)(cid:81)(cid:76)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87) ...........................................................223
La faiblesse de la participation des intellectuels
dans la production journalistique ............................................................224
Les points de vue des journalistes sur la faiblesse
(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:70)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:91)(cid:3)(cid:169)(cid:3)(cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:86)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:76)(cid:192)(cid:84)(cid:88)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:170) ...........................................224
Les relations entre journalistes et « experts » entre
(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:72)(cid:85)(cid:89)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:86)(cid:80)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:72)(cid:86)(cid:86)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:81)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:192)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:70)(cid:87)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:86) ......................225
L’intérêt de la documentation dans le traitement de l’information .......226
Les alternatives initiées par les osc pour créer un mouvement
(cid:71)(cid:183)(cid:82)(cid:83)(cid:76)(cid:81)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:3)(cid:68)(cid:88)(cid:87)(cid:82)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:71)(cid:88)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87) ........................................................................226
La société civile élargit ses ressources documentaires ...........................226
(cid:47)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:79)(cid:79)(cid:72)(cid:70)(cid:87)(cid:88)(cid:72)(cid:79)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:71)(cid:112)(cid:69)(cid:68)(cid:87)(cid:3)(cid:83)(cid:88)(cid:69)(cid:79)(cid:76)(cid:70)(cid:3)(cid:86)(cid:88)(cid:85)(cid:3)(cid:79)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:193)(cid:76)(cid:87)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:38)(cid:68)(cid:86)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:72) ............228
Les faiblesses de la production nationale ................................................228
La question de l’accès aux sources ...........................................................230
Perspectives ...............................................................................................232
Bibliographie .............................................................................................232
(cid:36)(cid:81)(cid:81)(cid:72)(cid:91)(cid:72)(cid:3)(cid:20)(cid:3)(cid:29) Réfugiés en Guinée-Bissau par localité en 2013 .................235