Table Of ContentB I B L I O T H E C A
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A N A
BT 2020
CONSILIATORES TEVBNERIANI
GIAN BIAGIO CONTE
JAMES DIGGLE
DONALD J. MASTRONARDE
FRANCO MONTANARI
HEINZ-GÜNTHER NESSELRATH
DIRK OBBINK
OLIVER PRIMAVESI
MICHAEL D. REEVE
RICHARD J. TARRANT
PORPHyRIVS
COMMENTARIVS IN
CLAVDII PTOLEMAEI HARMONICA
EDIDIT
MASSIMO RAFFA
ExEMPLAR EMENDAVIT
ANDREw BARKER
DE GRUyTER
ISBN 978-3-11-042516-1
e-ISBN (PDF) 978-3-11-041967-2
ISSN 1864-399x
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
A CIP catalogue record for this book has been applied for at the Library of Congress.
Bibliographic information published by the Deutsche Nationalbibliothek
The Deutsche Nationalbibliothek lists this publication in the Deutsche Nationalbibliografie;
detailed bibliographic data are available on the Internet at http://dnb.dnb.de.
© 2016 walter de Gruyter GmbH, Berlin/Boston
Printing: Hubert & Co. GmbH & Co. KG, Göttingen
Greek font: Orthos by Ralph Hancock
Composed with the Classical Text Editor
∞ Printed on acid-free paper
Printed in Germany
www.degruyter.com
Parentibus meis
carissimis
Hoc uolumen prelo commissurus, facere non possum quin eos
memorem quorum exhortatione, consilio uel auxilio usus sim:
primum Andream Tessier, cuius hortatu meum opus Bibliothecae
Teubnerianae proposui; deinde Andream Barker et Angelum
Meriani, quorum amicitia scientiaque philologica et exemplo et
praesidio mihi continenter fuerunt. Gratias maximas ago Serenae
Pirrotta, quae res administrandas in aedibus de Gruyter tractauit,
et Floriano Ruppenstein, qui faciem uoluminis curauit patienter et
summa typographica peritia.
Postremo, opus hoc quantulumcumque mihi placet dicare
memoriae patris mei Michaëlis et matri Theresiae, qui me a pueri-
tia imbuerunt alter musicae artis, altera humanarum litterarum
amore.
Mylis, a.d. III Id. Sept. MMXVI M. R.
hoc volvmine continentvr
Praefatio ······················································································· ix
Index codicum ········································································ xi
De codicibus et eorum cognatione ································· xxviii
De anonymi Additamento ad capitulum I, 5 ·················· xxxii
De Epitoma ····································································· xxxiii
De stemmate codicum ···················································· xxxvii
Conspectus librorum ······························································ xxxix
Conspectus siglorum ································································ xliii
Adnotatio ad textum ································································· xlv
Πορφυρίου εἰς τὰ Ἁρμονικὰ Πτολεμαίου Ὑπόμνημα····················1
ΒΙΒΛΙΟΝ Αʹ
αʹ. (Περὶ τῶν ἐν ἁρμονικῇ κριτηρίων.) ···································· 4
βʹ. (Τίς πρόθεσις ἁρμονικοῦ.) ················································· 26
γʹ. (Πῶς ἡ περὶ τοὺς ψόφους ὀξύτης καὶ βαρύτης
συνίσταται.) ······································································ 36
δʹ. (Περὶ φθόγγων καὶ τῶν ἐν αὐτοῖς διαφορῶν.) ·················· 96
εʹ. (Περὶ τῶν εἰς τὰς ὑποθέσεις τῶν συμφωνιῶν τοῖς
Πυθαγορείοις παραλαμβανομένων.) ····························· 112
ϛʹ. (Ὅτι μὴ δεόντως ᾐτιολόγησαν οἱ Πυθαγόρειοι τὰ
περὶ τὰς συμφωνίας.) ····················································· 130
ζʹ. (Πῶς ἂν ὑγιέστερον οἱ λόγοι διορίζοιντο τῶν
συμφωνιῶν.) ··································································· 142
ηʹ. (Τίνα τρόπον ἀδιστάκτως δειχθήσονται τῶν
συμφωνιῶν οἱ λόγοι διὰ τοῦ μονοχόρδου κανόνος.) ······ 152
θʹ. (Ὅτι οὐ δεόντως οἱ Ἀριστοξένειοι τοῖς διαστήμασι
καὶ οὐ τοῖς φθόγγοις παραμετροῦσι τὰς συμφωνίας.) ·· 161
ιʹ. (Ὅτι οὐχ ὑγιῶς τὴν διὰ τεσσάρων συμφωνίαν δύο καὶ
ἡμίσεος ὑποτίθενται τόνων.) ·········································· 167
ιαʹ. (Πῶς ἂν καὶ διὰ τῆς αἰσθήσεως ἐπιδειχθείη τὸ διὰ
πασῶν ἔλαττον ἓξ τόνων διὰ ὀκταχόρδου κανόνος.) ····· 173
ιβʹ. (Περὶ τῆς κατὰ Ἀριστόξενον τῶν γενῶν διαιρέσεως
καὶ τῶν καθ’ ἕκαστον τετραχόρδων.) ···························· 179
ιγʹ. (Περὶ τῆς κατὰ Ἀρχύταν τῶν γενῶν καὶ τῶν
τετραχόρδων διαιρέσεως.) ·············································· 184
viii hoc volvmine continentvr
ιδʹ. (Ἀπόδειξις τοῦ μηδετέραν τῶν διαιρέσεων σῴζειν τὸ
τῷ ὄντι ἐμμελές.) ··························································· 187
ιεʹ. (Περὶ τῆς κατὰ τὸ εὔλογον καὶ τὸ φαινόμενον τῶν
κατὰ γένος τετραχόρδων διαιρέσεως.) ·························· 189
ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟΝ
ΤΩΝ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΥ ΑΡΜΟΝΙΚΩΝ.
αʹ. (Πῶς ἂν καὶ διὰ τῆς αἰσθήσεως ληφθεῖεν οἱ τῶν
συνήθων γενῶν λόγοι.) ·················································· 203
βʹ. (Περὶ χρήσεως τοῦ κανόνος παρὰ τὸ καλούμενον
ὄργανον ἑλικῶνα.) ·························································· 215
γʹ. (Περὶ τῶν ἐν ταῖς πρώταις συμφωνίαις εἰδῶν.) ············· 224
δʹ. (Περὶ συστήματος τελείου καὶ ὅτι μόνον τοιοῦτο τὸ
δὶς διὰ πασῶν.) ······························································ 228
εʹ. (Πῶς αἱ τῶν φθόγγων ὀνομασίαι πρός τε τὴν θέσιν
ἐκλαμβάνονται καὶ τὴν δύναμιν.) ································· 232
ϛʹ. (Πῶς τὸ συνημμένον μέγεθος ἐκ τοῦ διὰ πασῶν καὶ
διὰ τεσσάρων τελείου συστήματος ἔσχε δόξαν.) ············ 237
ζʹ. (Περὶ τῶν κατὰ τοὺς καλουμένους τόνους
μεταβολῶν.) ··································································· 245
Appendix I: Anonymi Additamentum ad commentarium in
Ptol. harm. I, 5 (e codd. E A P ) ··········································· 248
2
Appendix II: Epitoma Commentarii (e codd. familiae h) ·········· 255
Indices
Index auctorum ·········································································· 275
Index uerborum ········································································· 278
praefatio
Si quis quaerat cur Porphyrii Tyrii Commentarium in
Claudii Ptolemaei Harmonica post Ingemarum Düring edere
uoluerim, certe respondeam mihi tam insidiosum opus suscipienti
nullam spem adfulsisse superandae uiri tam docti editionis, sed
occurrisse uariis de causis textum ab illo constitutum quadam
renouatione egere.
Nonnulli enim philologi post Düring de Commentario auctori-
busque ibi laudatis scripserunt tamque multas emendationes et
coniecturas obtulerunt, ut si quis totum statum studiorum uoluis-
set complecti animo, complures libros uariaque scripta conligere
debuisset. Eodem enim anno quo Düring uolumen publicauit
‘Ptolemaios und Porphyrios über die Musik’ inscriptum, multae
coniecturae propositae sunt ab Alberto Wifstrand (1934, p. 8 n. 1)
et a Christiano Höeg (1934), pauloque post a Wilhelmo Theiler
(1936), quae mihi probabiles uidentur et dignae quae in apparatum
semper, immo in textum ipsum nonnumquam recipiantur. Hic
breuitatis causa pauca exempla commemorare mihi liceat, cum
reliquae coniecturae suis locis indicentur:
Wifstrand:
1,32 προσθέσει
28,26 τοῦτ’ αὐτοῦ
59,11 ἤ
59,31 [πλήσσειν]
116,12 τοπικὸν
Höeg:
138,2 ἐπιχείρησιν
148,7 [ἤ]
221,2 τῆς
Theiler:
13,23 ἡ φαντασία.
Postea Benedictus Alexanderson libello ‘Textual Remarks on
Ptolemy’s Harmonica and Porphyry’s Commentary’ inscripto
(1969) aliquos typographicos errores correxit qui ceteros criticos
latuerant, ex. gr.:
67,27 ἀπόστασιν : ἀποστάσεσιν
x praefatio
143,4 οἱ : τοὺς2
quibus nunc addendi sunt hi quos ipse correxi:
12,13 διανοητικῇς : διανοητικῆς
39,26 ἀνομάλως : ἀνωμάλως
53,3 χαυνούς : χαύνους
105,18 παρῃτητέον : παραιτητέον
118,20 κρουσθέντως : κρουσθέντων
151,1 πολλαπλάσοις : πολλαπλάσιος
202,2 ρξγʹ : ρξηʹ
222,19 et 240,1 ἐξαλλάσει : ἐξαλλάσσει
233,23 ἐφεξῆ : ἐφεξῆς (hunc et Barker 2015, p. 528 tacite
correxit).
Alexanderson etiam coniecturas praebuit nulla libidine adfectas et
cum Porphyrii usu consentaneas, ex. gr.:
24,13 τοῦ ἑνός
36,16 [ἐκ τῆς ἰσότητος]
48,23 μείζω uel μείζονα
58,22 [καὶ ὀξύτης ταχυτῆτος]
63,23 περιέχει
90,7 δι’ αὐτῆς
97,23 οἷον
103,8 ἀνερχόμενα
121,22 ἰσοτόνων
133,13 τοῦ
150,13 ἐπίτριτον
154,20 ἀπὸ τοῦ ἡμίσεος
183,16 〈κατὰ〉
189,24 ἀποδείξας
192,11 τὸ εʹ (scil. μέρος)
201,9 〈τὸ πδʹ τοῦ ρξηʹ, ὅ ἐστι τὰ βʹ, πολλαπλασιάζω ἐπὶ τὸν
σνβʹ. γίνεται〉
221,7 ὡς εἶναι τῆς ΓΘ ἡμιολίαν τὴν ΓΔ
nec non interpunctionem passim obscuriorem emendauit. Inter-
dum autem – si quid reprehendere licet – emendationes ab eo
propositae nimis sollicitae concinnitatis uidentur, ut ex. gr. in sen-
tentia 140,8-10 τὸ δὲ δὶς διὰ πασῶν ἐστι συμφωνότερον τοῦ διὰ
πασῶν καὶ διὰ πέντε δείκνυται οὕτως. λέγει δὲ κτλ., in qua εἶναι
pro ἐστί legere is mauult, cum sensus restitui possit sola inter-