Table Of ContentÖnder Cengiz-Mesut Atalay
KPSS Coğrafya Konu Anlatımlı
ISBN 978-605-318-091-3
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ
SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir
kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da
kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi
Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
27. Baskı: Temmuz 2015, Ankara
Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu
Dizgi-Grafik Tasarım: Selda Tunç
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A
Yenimahalle/ANKARA
(0312-394 55 90)
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 13987
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: [email protected]
SUNU
Değerli Adaylar;
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Genel Kültür Testinde
önemli bir yer tutan “Coğrafya” kapsamındaki 18 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla
hazırlanmıştır.
Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;
■ Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu,
■ Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri,
■ Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü,
■ Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme,
■ Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası,
■ Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi,
■ Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm ve
■ Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele
alınmasına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim, şekil, şemalarla
somutlaştırılmasına, kavram haritaları, tablolar, grafik ve etkinliklerle akılda kalıcı biçimde
sunulmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca her sayfada yer alan boş Türkiye haritaları ile yer, yön
dağılış vs. bilgilerinizi uygulama olanağı sağlanmıştır.
Her ünitenin sonunda,
■ özet,
■ etkinlik,
■ bulmaca,
■ çözümlü testler,
■ cevaplı testler ve
■ çıkmış sorulara;
yer verilmiştir.
Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza,
PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanlarına ve öğrencilerimize teşekkürü bir
borç biliriz.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve
önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle
[email protected] aracılığıyla paylaşınız.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle, KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
Önder Cengiz-Mesut Atalay
2015 KPSS’de Yer Alan 18 Coğrafya Sorusunun Oransal Dağılışı
KONULAR YAKLAŞIK AĞIRLIK
Türkiye’nin Fiziki Coğrafyası %39 (7 soru)
Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası %17 (3 soru)
TTüürrkkiiyyee’’nniinn EEkkoonnoommiikk CCooğğrraaffyyaassıı %44 (8 soru)
2002-2014 yılları arasında çıkmış soruların analizleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1
2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2 3 4 5
Türkiye’nin
Coğrafi 1 - 1 1 - 1 1 1 2 - 1 1 1 2
Konumu
Türkiye’nin
Türkiye’nin
Fiziki 1 3 1 2 1 1 2 1 1 2 1 4 5 4
Yerşekilleri
Coğrafyası
Türkiye’nin
İklimi ve - 1 1 1 2 1 2 2 3 1 1 - 1 1
Bitki Örtüsü
Türkiye’nin Türkiye’de
Beşeri Nüfus ve 2 2 2 4 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
Coğrafyası Yerleşme
Türkiye’de
tarım,
4 4 4 3 4 4 3 4 4 3 3 2 2 2
hayvancılık
ve ormancılık
Türkiye’de
TTüürrkkiiyyee’’nniinn madenler,
EEkkoonnoommiikk enerji 3 2 1 2 3 3 2 2 1 2 3 3 2 3
CCooğğrraaffyyaassıı kaynakları ve
endüstri
Türkiye’de
ulaşım,
2 2 3 3 3 2 3 3 2 2 4 3 3 3
ticaret, ve
turizm
TTüürrkkiiyyee’’nniinn Türkiye’nin
BBööllggeelleerr Bölgeler 5 4 5 2 2 3 2 2 2 5 1 - 1 -
CCooğğrraaffyyaassıı Coğrafyası
Çevre ve
- - - - - - - 1 1 1 1 2 - -
Toplum
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu
Coğrafi Konum ve Türkiye’nin Coğrafi Konumu .....................................................3
Matematik (Mutlak) Konum.....................................................................................3
Paraleller ............................................................................................................3
Meridyenler ........................................................................................................4
Yerel Saat Hesaplamaları ..................................................................................5
Güneş Hesaplamaları ........................................................................................6
Özel Tarihlerde Türkiye ......................................................................................7
Türkiye’nin Matematik Konumu ve Sonuçları .....................................................8
Özel (Göreceli) Konum .........................................................................................10
Türkiye’nin Özel Konumu ve Sonuçları ............................................................10
Özet ......................................................................................................................13
Etkinlik ..................................................................................................................14
Bulmaca................................................................................................................15
Çözümlü Test ........................................................................................................16
Cevaplı Test ..........................................................................................................22
Çıkmış Sorular ......................................................................................................25
2. BÖLÜM Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri
Türkiye’nin Yerşekilleri ve Özellikleri ....................................................................31
Jeolojik Zamanlarda Türkiye.................................................................................31
Birinci Jeolojik Zaman (Paleozoik) ...................................................................31
İkinci Jeolojik Zaman (Mezozoik) .....................................................................31
Üçüncü Jeolojik Zaman (Tersiyer) ....................................................................31
Dördüncü Jeolojik Zaman (Kuaterner) .............................................................32
Yerşekillerinin Genel Özellikleri ............................................................................32
Fiziki Haritalar .......................................................................................................33
Türkiye’nin Dağları................................................................................................33
Orojenez ..........................................................................................................33
Volkanik Dağlar ................................................................................................35
Türkiye’nin Ovaları................................................................................................35
Bulundukları Yere Göre Ovalar ........................................................................35
Türkiye’nin Platoları ..............................................................................................37
Türkiye Akarsularının Genel Özellikleri ................................................................37
vi
Türkiye’nin Başlıca Akarsuları ..........................................................................37
Türkiye’nin Başlıca Havzaları ...........................................................................38
Akarsularımızın Rejimleri .................................................................................38
Türkiye’deki Akarsulardan Yararlanma ............................................................39
Türkiye’de Akarsuların Oluşturduğu Şekiller ....................................................39
Akarsu Aşındırma Şekilleri ...............................................................................39
Akarsu Biriktirme Şekilleri ................................................................................40
Türkiye’de Karstik Şekiller ................................................................................41
Türkiye’de Göller ..............................................................................................42
Oluşumlarına Göre Göller ................................................................................42
Doğal Göller ................................................................................................42
Yapay Göller (Baraj Gölleri) .........................................................................43
Sularının Özelliklerine Göre Göller ..................................................................43
Türkiye’de Rüzgârlar ve Rüzgârların Oluşturduğu Şekiller ..............................43
Türkiye’de Buzullar ve Buzulların Oluşturduğu Şekiller ...................................44
Türkiye’de Yer Altı Suları ve Kaynakları ...........................................................44
Kayaların Parçalanması ...................................................................................45
Türkiye’de Toprak Tipleri ......................................................................................45
Türkiye’de Doğal Afetler .......................................................................................46
Erozyon ............................................................................................................46
Kütle Hareketleri (Heyelan ve Toprak Kayması) ..............................................46
Türkiye’de Depremler .......................................................................................47
Türkiye’de Kıyı Şekillenmesi ............................................................................47
Türkiye’de Kıyı Tipleri ...........................................................................................48
Özet ......................................................................................................................49
Etkinlik ..................................................................................................................52
Bulmaca................................................................................................................53
Çözümlü Test ........................................................................................................54
Cevaplı Test ..........................................................................................................60
Çıkmış Sorular ......................................................................................................63
3. BÖLÜM Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü
Türkiye’nin İklimi ve Bitki Örtüsü...........................................................................73
Türkiye’nin İklimini Etkileyen Faktörler .................................................................73
Matematik Konumunun Etkisi ..........................................................................73
Özel Konumunun Etkisi ....................................................................................74
Etrafındaki Denizlerin Etkisi .........................................................................74
Etrafındaki Kara Kütlelerinin Etkisi ..............................................................74
vii
Etrafındaki Basınç Merkezlerinin Etkisi .......................................................74
Yeryüzü Şekillerinin Etkisi ............................................................................74
İklim Elemanları ...............................................................................................74
Türkiye’de Sıcaklık .....................................................................................74
Türkiye’nin İzoterm Haritaları ...........................................................................75
Türkiye’nin Yıllık İzoterm Haritası ....................................................................75
Türkiye Temmuz Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı ................75
Türkiye Ocak Ayı İndirgenmiş Sıcaklık Ortalamalarının Dağılışı .....................75
Türkiye Yıllık Sıcaklık Farkı ..............................................................................76
Türkiye’de Güneşlenme Süresi ........................................................................76
Türkiye’de Don Olayının Dağılışı .....................................................................76
Türkiye’de Basınç ........................................................................................76
Türkiye’de Rüzgârlar ...................................................................................77
Türkiye’de Nem ve Yağış.............................................................................77
Oluşumlarına Göre Yağış Çeşitleri ...................................................................78
Türkiye’nin İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü .................................................................79
Türkiye’de İklim Tipleri .....................................................................................79
Türkiye’nin Bitki Örtüsü ....................................................................................80
Türkiye’deki Endemik Bitkiler................................................................................82
Özet ......................................................................................................................83
İklim ......................................................................................................................84
Bitki Örtüsü ...........................................................................................................84
Etkinlik ..................................................................................................................85
Bulmaca................................................................................................................86
Çözümlü Test ........................................................................................................87
Cevaplı Test ..........................................................................................................95
Çıkmış Sorular ......................................................................................................99
4. BÖLÜM Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme
Türkiye’de Nüfus ve Yerleşme ............................................................................107
Türkiye’de Nüfus Artışı ve Sonuçları ..............................................................107
Türkiye’de Nüfusun Dağılışı ve Nüfusun Dağılışını Etkileyen Faktörler .........108
Türkiye’de Sık Nüfuslu Yerler ....................................................................109
Türkiye’de Seyrek Nüfuslu Yerler ..............................................................109
Nüfus Yoğunlukları ....................................................................................110
Türkiye Nüfusunun Özellikleri (Nüfusun Yapısı) ........................................111
Türkiye’de Göçler ve Yerleşme ..................................................................113
Zamana Göre Göçler .................................................................................114
viii
Gidilen Yere Göre Göçler ...............................................................................115
Yerleşme ............................................................................................................115
Kırsal Yerleşmeler ..........................................................................................115
Şehir Yerleşmeleri ..........................................................................................117
Türkiye’de Mesken Tipleri ve Konutlarda Kullanılan Yapı Malzemeleri ..............118
Özet ....................................................................................................................119
Etkinlik ................................................................................................................120
Bulmaca..............................................................................................................121
Çözümlü Test ......................................................................................................122
Cevaplı Test ........................................................................................................128
Çıkmış Sorular ....................................................................................................131
5. BÖLÜM Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası
Türkiye’nin Ekonomik Coğrafyası .......................................................................145
Türkiye Ekonomisini Etkileyen Faktörler.............................................................145
Türkiye’de Tarım .................................................................................................146
Türkiye’de Tarımda Verimi Etkileyen Faktörler ...............................................146
Tarım Ürünleri ................................................................................................149
Tahıllar .......................................................................................................149
Sanayi Bitkileri ...........................................................................................150
Yağ Bitkileri ................................................................................................153
Meyvecilik ..................................................................................................154
Yumrulu Bitkiler .........................................................................................156
Sebzecilik ..................................................................................................156
Seracılık (Örtü Altı Tarım) ..........................................................................156
Türkiye’de Hayvancılık ...................................................................................156
Küçükbaş Hayvancılık ...............................................................................157
Büyükbaş Hayvancılık ...............................................................................158
Kümes Hayvancılığı ..................................................................................159
İpek Böcekçiliği ..........................................................................................159
Arıcılık .......................................................................................................159
Balıkçılık ....................................................................................................160
Türkiye’de Ormancılık.........................................................................................161
Özet ....................................................................................................................162
Etkinlik ................................................................................................................164
Bulmaca..............................................................................................................165
Çözümlü Test ......................................................................................................166
Cevaplı Test ........................................................................................................171
Çıkmış Sorular ....................................................................................................175
ix
6. BÖLÜM Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi
Türkiye’de Madenler, Enerji Kaynakları ve Sanayi .............................................187
Türkiye’de Madenler ...........................................................................................187
Türkiye’de Çıkartılan Başlıca Madenler .........................................................188
Türkiye’de Enerji Kaynakları ...............................................................................190
Taş kömürü ....................................................................................................190
Linyit ...............................................................................................................190
Termik Santral ................................................................................................190
Petrol ..............................................................................................................191
Doğal gaz .......................................................................................................192
Su Gücü (Hidroelektrik) ..................................................................................192
Rüzgâr Gücü ..................................................................................................192
Güneş Enerjisi ................................................................................................193
Jeotermal Enerji .............................................................................................193
Nükleer Enerji ................................................................................................193
Türkiye’de Sanayi ...............................................................................................194
Türkiye’de Sanayi Kolları ...............................................................................194
Özet ....................................................................................................................199
Etkinlik ................................................................................................................202
Bulmaca..............................................................................................................203
Çözümlü Test ......................................................................................................204
Cevaplı Test ........................................................................................................212
Çıkmış Sorular ....................................................................................................215
7. BÖLÜM Türkiye’de Ulaşım, Ticaret ve Turizm
Türkiye’de Ulaşım,Ticaret ve Turizm ..................................................................225
Türkiye’de Ulaşım ...............................................................................................225
Kara Yolu Ulaşımı ..........................................................................................225
Demir Yolu Ulaşımı ........................................................................................226
Deniz Yolu Ulaşımı .........................................................................................227
Hava Yolu Ulaşımı..........................................................................................228
Türkiye’de Ticaret ...............................................................................................229
Türkiye’de Turizm ...............................................................................................231
Türkiye’nin Turistik Değerleri..........................................................................231
Türkiye Millî Parkları (1958 - 2009) ...............................................................233
Türkiye’de Şehirler ve Özellikleri ....................................................................236
x
Özet ....................................................................................................................240
Etkinlik ................................................................................................................241
Bulmaca..............................................................................................................242
Çözümlü Test ......................................................................................................243
Cevaplı Test ........................................................................................................249
Çıkmış Sorular ....................................................................................................252
8. BÖLÜM Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri
Türkiye’nin Coğrafi Bölgeleri...............................................................................261
Doğal Özellikler ..............................................................................................262
Beşeri ve Ekonomik Özellikler .......................................................................262
Karadeniz Bölgesi...............................................................................................263
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................263
Bölümleri ........................................................................................................266
Bölgenin Enleri ...............................................................................................268
Marmara Bölgesi ................................................................................................270
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................270
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................271
Bölümleri ........................................................................................................273
Bölgenin Enleri ...............................................................................................276
Çözümlü Test ......................................................................................................278
Cevaplı Test ........................................................................................................283
Ege Bölgesi ........................................................................................................286
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................286
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................287
Bölgenin Enleri ...............................................................................................289
Akdeniz Bölgesi ..................................................................................................291
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................291
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikler .............................................................292
Bölümleri ........................................................................................................293
Bölgenin Enleri ...............................................................................................295
Çözümlü Test ......................................................................................................296
Cevaplı Test ........................................................................................................302
İç Anadolu Bölgesi ..............................................................................................305
Fiziki (Doğal) Özellikleri .................................................................................305
Nüfus Yapısı ve Ekonomik Özellikleri ............................................................306
Bölümleri ........................................................................................................307
Bölgenin Enleri ...............................................................................................308
Description:Önder Cengiz-Mesut Atalay. KPSS Coğrafya Konu Anlatımlı. ISBN 978-605-318-091-3. Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
