citra karya

210 Pages·2003·75.68 MB·Indonesian

CITRA KARYA
FALSAFAH, NILAI DAN ETIKA DALAM
PERKHIDMATAN AWAM
Institut Tadbiran Awarn Negara (INTAN)
Malaysia
.
1994
....
@ HakciptaInstitutTadbiranAwarnNegara(!NTAN), 1994.
Cetakan Pertarna 1994
Cetakan Kedua 1996
Hakcipta terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluar ulang mana-mana bahagian
daripada kandunganbukuinidalarnapajua bentukdandenganapacara pun
sarna actasecara elektronik, fotokopi, mekanikal, rakarnan atau lain-lain
sebelum mendapatizin bertulisdaripadaPengarah,InstitutTadbiran Awarn
Negara (INTAN).
Perpustakaan NegaraMalaysia Data -Pengkatal ogan -dalarn -Penerbi tan
Citrakarya :falsafah,nilaidaDetikadalarnperkhidmatanawarn.
Bibliografi:InS.147-148
ISBN 967-9933-42-3
2.
1. Civil serviceethics--Malaysia. Civil service--Malaysia.
I. InstitutTadbiranAwarnNegara.
354.595
Diterbitkanoleh
InstitutTadbiranAwamNegara(INTAN)
.
KualaLumpur
Malaysia
.\i: DICETAKOLEH
.,*< PERCETAKAN NASIONALMALAYSIABERHAD.
. IBU PEJABAT.KUALALUMPUR
.::,.,~. 1996
PNMB
IV
1
-.-- ...-_..-
~
!
KANDUNGAN
Halaman
Prakata """"""""""""'."".""""""."""" ..,. IX
Pendahuluan ..................... Xl
1 Latar Belakang ................................................................ 1
. .
2 UsahaPenerapanNilaidanEtikaUtama ........................ 11
3 Nilaidan EtikaDalamPerkhidrnatanAwarn.................. 55
4 IrnplikasiNilaidanEtikaPerkhidrnatanAwam ............. 101
5 PerananNilaidanEtikadalamPernbentukan
I
ImejPerkhidrnatanAwam.............................................. 131
6 KesirnpulandanPenutup ................................................ 145
I
I
I
I Bibliografi........................................................................ 147
CatatanPenerbit .................. 149
Lampiran
Antarahalaman 10dan II
*
KulitbukuPanduanPerkhidmatan Cemerlang(1979); i
*
Pendahuluanbuku PanduanPerkhidmatan Cemerlang
oleh Ketua Setiausaha Negara, Tan Sri Abdullah
Mohd.Salleh............................................................... ii
*
Kulit buku Nilai dan Etika Dalam Perkhidmatan Awam
(1990).......................................................................... ix
v
,
I
I
-~
---~--- --- -----------
*
The threevices. PetikandaripadaS.M.Naquib al-Attas,
Islamand Secularism................................................ x
*
"Nilai, Donna,sikap,etikadaDmoral":penjelasan
kepadakonsep-konseppenting.................................... xi
Antarahalarnan54daD55
*
Kulitbuku TonggakDuaBelas................................... xvii
* Poster TonggakDua Belas........................................... xviii
*
Tonggakke 5: KetinggianPeribadi............................. xix
* Tonggakke 6:KekuatanSifatBaikHati..................... xx
* -
SatulagiPosterTonggakDuaBelas pemandangan
alarndiMalaysia. ......... xxi
* KalenderTonggakDuaBelas 1993............................. xxii
*
Nilai danetikadarisudutiman, ilmu, akhlakdaD
adab.............................................................................. xxiii
Antarahalarnan 100daD101
*
Kalender 1994(TonggakDua Belas)dengantema
"Renung daDFikir". :..... xxxi
*
Contoh kalender Tonggak Dua Belas 1993:
xxxii
Kewajipan Menjalankan Tugas...................................
* -
Contoh kalender 1994 Renung daDFikir: Gambar
lebah xxxiii
*
Wasiat untuk Pemerintah yang Adil (petikan
daripada Sejarah Melayu) xxxiv
VI
*
Ahmad Sarji:Wemustbe intellectuallyrich (Sunday
Star, 19.12.93) ..'............ xxxv
Antara halaman 130daD131
*
Kulitbuku UpholdingtheIntegrityof theMalaysian
CivilService (1993) xxxvii
*
Tiga kartun daripada bukuUpholding the Integrity
of the Malaysian Civil Service XXXJ'iii
*
SistemBarnPenilaianPrestasi:Tanggungjawab
Anda ... ...... xxxxi
*
Vision 2020:9 strategicchallenges xxxxii
*
2020at aglance:the society xxxxiii
* -
Nikmat Mencipta Keindahan yang dikagumi:
pandangan sebahagiandaripadaMasjidCordoba,
Sepanyol xxxxiv
*
Penyakit-penyakit hati dalam psikologi Islam
(menurutpandanganImam al-Ghazali) xxxxv
Antarahalaman 148daD149
*
PiagamPelanggan!NTAN xxxxxiii
VB
PRAKATA
B uku- Citra Karya:Falsafah,Nilai dan Etika dalam Perkhidmatan Awam
disajikan kepada para penjawat awam khasnya clankepada masyarakat
Malaysia amnya dengan tujuan memberi kefahaman yang jelas tentang
hasratmumi Perkhidmatan Awam Malaysia yang kini menghadapi pelbagai
cabaranclanperubahan. Hasrat mumi itu adalah suatu proses pembentukan
perwatakan unggul Perkhidmatan Awam Malasyia yang bakal dikenali
sebagaipemegang amanah clan pelaksana program pembangunan dalam
peningkatan kualiti kehidupan rakyat. Kecemerlangan dalam pembangunan
sosio-ekonomi dapat dilakukan oleh mana-mana negara yang mempunyai
teknologi tinggi, namun begitu jikalau kualiti sumber manusianya tidak
dibentuk melalui amalan nilai clan etika yang baik, lambat-laun tamadun
yang telah dibangunkan itu akan hancur-lebur dihakis oleh perlakuan-
perlakuan yang meruntuhkan.
Buku Citra Karya, selain merakamkan usaha-usaha penerapan nilai
yangtelah dilaksanakan oleh kerajaan selama ini, kini melanjutkan konsep
clanmengadakan contoh-contoh nilai clanetika yang baik untuk penghayatan
parapenjawat awam. Penjawat-penjawat awam periu tahu clanmemahami
benar-benar apa yang hams dipupuk di dalam diri mereka sebelum menjadi
teladan clan pelaksana amanah rakyat. Bagi kita semua, matlamat
pembangunan negara ini hendaklah sesuai dengan apa yang diamanahkan
IX
-..
-------
oleh Allah S.W.T. kepada umat yang terbaik:
Kamu adalah umat yang paling baikyang dilahirkan untuk faedah
manusia,menyuruh mengerjakanyang benardan melarangmembuat I
j
yang salah,sertaberimankepadaAllah.
(Al-Quran 3:110)
Tugas umat yang terbaik itu jelas: menerima amanah untuk
membentuk akhlak dan mewujudkan adab di kalangan anggota umat itu
sendiri. Dengan ini maka jelaslah bahawa tugas kita semua adalah untuk
-
meinenuhi satu matlamat yakni menunaikan tugas kita sebagai khalifah di
bumi ini.
Dengan adanya buku CitraKaryayang diselenggarakan oleh INTAN
ini diharapkan tidak ada lagi kekeliruan tentang nilai clan etika yang,
sepatutnya diamalkan. Saya yakin buku ini akan menjadi rujukan renting
bagi setiap penjawat awam di negara ini. Semoga Allah S.W.T.memberkati
usaha-usaha kita dalam meneraju negara ke arab kecemerlangan yang
dicita-cita.
Tan Sri Dato' Seri Ahmad Sarjibin Abdul Hamid
Ketua Setiasuaha Negara
Malaysia
Mei 1994.
x
~ --~
PENDAHULUAN
S aya dengan sukacitanya mengalu-alukan penulisan clan penerbitan
buku Citra Karya:FaIsafahN, ilai danEtikaDalamPerkhidmatanAwam.
Terlebihdahulu sayaingin menjelaskan sedikit pengertian judul buku ini.
Citrabererti imej,wajah atau bentuk yang boleh dilihat. Karyapula adalah
sesuatu yang dihasilkan dari usaha kita, iaitu output. Dalam konteks
perkhidmatan awam, karya yang dihasilkan adalah dalam dua bentuk,
iaituperkhidmatan clanbarangan. Justeru itu CitraKarya:FaIsafahN, ilai dan
EtikaDalamPerkhidmatanAwamadalah mengenai imejperkhidmatan atau
barangan yang dihasilkan oleh anggota perkhidmatan awam yang
mencerminkan pengamalan nilai-nilai murni clanetika kerja yang didokong
olehperkhidmatan awam. Istilah citra karya yang dipakai di sini, bererti
etika kerja yang menyeluruh, merangkumi aspek tata kelakuan clan nilai-
nilai yang diamalkan dalam organisasi.
Buku Citra Karya:FaIsafahN, ilai dan Etika dalamPerkhidmatanAwam
yang mengandungi enam bab ini Facia hakikatnya terdiri daripada tiga
buah buku. Buku pertama, yakni teks utamanya, memberikan huraian
secara komprehensif tentang perlunya anggota perkhidmatan awam
menghayati nilai-nilai yang mumi serta mengamalkan etika kerja yang
berlandaskan nilai-nilai tersebut. Anggota perkhidmatan awarn memikul
satu tanggungjawab yang amat besar yang seharusnya dilaksanakan dengan
Xl
penuh amanah demi memelihara clanmempertahankan kepentingan rakyat
clannegara, yang pada akhirnya akan menyumbang kepada pembangunan
peradaban bangsa clan negara. Perkara ini ditegaskan di dalam bab 1.
Menyedari akan keperluan ini, Kerajaan telah melaksanakan berbagai
usaha dalam bentuk program, dasar, kempen, bahan-bahan penerbitan,
latihan-Iatihan, araban-araban clan sebagainya semenjak tahun 1979
sehinggalah sekarang untuk mencapai matlamat tersebut. Usaha-usaha
tersebut telah dibincangkan di dalam bab 2.
Berasaskan usaha-usaha tersebut, beberapa nilai utama telah
dikenalpasti supaya diberi penekanan yang lebih. Nilai-nilai tersebut telah
dibahagikan kepada enam kelompok, iaitu pertama, Nilai-nilai Peribadi
Asas; kedua, Nilai-nilai yang Mengutamakan Pelanggan; ketiga, Nilai-
nilai Kepimpinan; keempat, Nilai-nilai Profesionalisme; kelima, Nilai-
nilai Produktiviti clan Kualiti; clan keenam, Nilai-nilai Keagamaan. Di
dalam bab 3, nilai-nilai tersebut telah dihuraikan berserta dengan contoh-
contoh penghayatannilai-nilai berkenaan melalui nukilan kisah clanteladan.
Bab4buku ini seterusnya meninjau implikasi usaha-usaha penerapan
nilai clan etika dalam perkhidmatan awam dengan mengambil lima pro-
gram utama untuk dijadikan bahan perbincangan. Program-program
tersebut ialah Dasar Pandang Ke Timur, Dasar Penerapan Nilai-nilai
Islam dalam Pentadbiran, Program Pengurusan Kualiti Secara
Menyeluruh, Program Latihan clan Penulisan buku-buku Nilai dan Etika
dalam Perkhidmatan Awam clan Tonggak Dua Belas: Penerapan Nilai,
Norma dan Etika Perkhidmatan.
Penghayatan nilai-nilai tersebut selia etika kerja yang baik dengan
sendirinya dapat membentuk Citra Karya atau imej output anggota
perkhidmatan awam keseluruhannya. Perkara ini dibincangkan di dalam
bab5.
XII
i
Buku kedua kepada buku ini memaparkan gambar-gambar serta
dokumen-dokumen yang berkaitan dengan usaha penerapan nilai clan
etika, seperti gambar kulit buku-buku Panduan Perkhidmatan Cemerlang
(1979),Nilai dan Etika dalam Perkhidmatan Awam (1990), Tonggak Dua
Belas:Penerapan Nilai, Norma dan Etika Perkhidmatan (1993),Upholding
the Integrity of the Malaysian Civil Service (1993), ilustrasi mengenai
Wawasan 2020, clan dokumen-dokumen seperti "Pendahuluan" kepada
-
buku Panduan Perkhidmatan Cemerlang, The Three Vices petikan
daripada "bUkuIslam and Secularism, karya Syed Muhammad Naquib al-
Attas, Wasiat untuk Pemerintah Yang Adit, Penyakit-penyakit hati dalam
psikologi Islam (menurut pandangan Imam al-Ghazali). Buku teks ini
juga mengandimgi penjelasan tentang beberapa konsep yang berkaitan
dengan nilai, norma, sikap, etika clan moral, berserta penjelasan tentang
nilai clanetika dad sudut iman, ilmu, akhlak clanadab. Dengan penjelasan
yang diberikan, diharap tidak akan timbullagi kekeliruan tentang maksud
sebenar konsep-konsep yang sering digunakan apabila membicarakan
tentang nilai clanetika.
Buku ketiga pula merupakan petikan-petikan clan kutipan kata-kata
bestari mengenai nilai clan etika untuk dijadikan panduan clan iktibar oleh
anggota perkhidmatan awam. Petikan-petikan tersebut diambil daripada
berbagai sumber seperti al-Qur'an, al-Hadith, kata-kata hikmat daTI
ungkapan para ulama, sarjana, ilmuan, ahli-ahli fikir,tokoh-tokoh pemimpin
dunia daTItempatan, serta pemimpin-pemimpin perkhidmatan awam seperti
Ketua Setiausaha Negara clan Ketua Pengarah Perkhidmatan Awarn.
Jadi pada hakikatnya buku ini terdiri daripada tiga buah buku, dengan
teks utamanya sebagai buku induk. Oleh itu buku ini bolehlah dianggap
sebagai buku rujukan renting tentang nilai clanetika kerana kandungannya
merangkumi semua perkara yang berkaitan dengan aspek nilai daTIetika
XlIl
~----------
-I
n ----- - - - - --