Table Of ContentB I B L I O T H E CA
SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM
T E V B N E R I A NA
P. OVIDIVS NASO
CARMINA AMATORIA
AMORES
MEDICAMINA FACIEI FEMINEAE
ARS AMATORIA
REMEDIA AMORIS
EDIDIT
ANTONIO RAMIREZ DE VERGER
EDITIO ALTERA
MONACHII ET LIPSIAE
IN AEDIBVS K.G.SAUR MMVI
Bibliographie information published by Die Deutsche Bibliothek
Die Deutsche Bibliothek lists this publication in the
Deutsche Nationalbibliografie; detailed bibliographic data is available
in the Internet at http://diib.ddb.de.
© 2006 by K.G.Saur Verlag GmbH, München und Leipzig
Printed in Germany
Alle Rechte vorbehalten. All Rights Strictly Reserved.
Jede Art der Vervielfältigung ohne Erlaubnis des Verlages ist unzulässig.
Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier.
Gesamtherstellung: Druckhaus „Thomas Müntzer" GmbH, 99947 Bad Langensalza
ISBN 13: 978-3-598-71844-1
ISBN 10: 3-598-71844-6
Antonio et Xaviero
filiis dulcissimis
P R A E F A T IO
Codices omnes qui Ovidii carmina amatoria exceptis Epistu-
lis continent sunt amplius numero trecenti, quorum tabulam
infra inuenies apud codicum indicem. hi codices in duo gene-
ra diuidi solent. priori adnumerantur codices antiquiores. al-
terius generis sunt omnes qui recentiores nominantur. ex nu-
mero codicum antiquiorum, quos omnes uel in bibliothecis
uel in imaginibus phototypicis uel in imaginibus lucis ope de-
pictis ego ipse legi, sunt autem hi, in quibus haec editio prae-
cipue nititur:
Ε Etonensis 150 (Bl.6.5.), membr., saec. XI scriptura Be-
neuentana exaratus. continet inter alia Remedia amoris. uide
Tafel, 5-7; Boas, 44-6; Kenney 1962,2; Lenz 1965, XVIII-XIX;
Dörrie, 13-4; Münk Olsen 1985,132-3; Moya, LXVII; Kenney
1995, V-VI; Ramirez de Verger-Socas 1998, XC.
L Londiniensis, Bibl. Brit. Add. 14086, membr., circa a.
1100 scriptus. Artem amatoriam continet. uide Boutemy
1936, 271-3 et 1937, 92-102; Kenney 1962, 3; Münk Olsen
1985, 144; Ramirez de Verger-Socas 1995, CLIII-CLIV;
Kenney 1995, VII.
Μ Florentinus, Bibl. Laur. Martianus 223, membr., saec.
XI exaratus. libellus lectu difficillimus Medicamina inter alia
continet. uide Kunz, 6-8; Owen 1889, XXI-XXV; Munari
1957, 57, n° 177; Luck 1967, 23; Tarrant 1983, 275; Münk
Olsen 1985, 135; Hall 1995, XI; Rivero 1998, XLV-XLVI.
Ο Oxoniensis, Bodleianus Auct. F.IV 32, membr., saec. IX
in Wallia exaratus. continet Artis amatoriae librum primum.
notus est Heinsio, apud quem modo Bodleianus modo frag-
mentum Oxoniense uocatur. codex ad philologiam Celticam
VI PRAEFATIO
non pauci momenti est, quandoquidem quasdam glossas ue-
teri Walliae dialecto modo inter lineas modo in margine
conscriptas habet, uide Ellis 1880, 425-32; Chatelain II,
XCIII; Tafel, 7-8; Hunt, XII-XIII; Kenney 1962, 2; Boese
1962, 169; Lenz 1969, X; Bodden, 8-42, 198-246; Tarrant
1983, 261; Münk Olsen 1985, 153-4; Kenney 1995, V.
Ρ Parisinus, Bibl. Nat. lat. 8242, Puteaneus, membr., saec.
IX 3/4 exaratus. hic est Heinsii optimus Puteaneus. complu-
ribus foliis amissis mutilus continet Amores 1,2,51-3,12,26 et
3,14,3-3,15,8. uide Merkel, III-IV; Chatelain II, XCI; Tafel,
5; Bornecque 1926, 18-31; Munari 1948, 115-36; Kenney
1962, 1; Boese 1962, 168; Munari 1970, XXXII-XXXIII,
n. 54; Tarrant 1983, 268-9; Münk Olsen 1985, 158; McKie
1986, 219-20; Roncaioli, 205-41; Kenney 1995, V, XIV.
P2 Parisinus, Bibl. Nat. lat. 8460 (Puteaneus), membr.,
saec. XII exaratus. hic est Heinsii optimus vel praestantissi-
mus Puteaneus. inter alia continet Remedia amoris. uide
Boas, 42; Lenz 1957, 1-30; Pellegrin 1957, 177; Kenney
1958, 172-4; Kenney 1962, 2-3; Lenz 1965, XLI; Münk Ol-
sen 1985,158-9; Kenney 1995, V-VII.
R Parisinus, Bibl. Nat. lat. 7311, Regius, membr., saec. IX/X
in Gallia scriptus. continet Artem amatoriam, Remedia
amoris, Amores 1,1,1-1,2,50. hic est Heinsii Regius, uide
Merkel, IV-V; Chatelain II, XCIII; Tafel, 4-5; Bornecque
1926, 17-8; Munari 1948, 113-5; Kenney 1962, 2; Boese
1962, 168-9; Lenz 1965, XII-XX; 1969, VIII-X; Munari
1970, XXXII, n. 50; Reeve 1974, 145; Münk Olsen 1985,
156; McKie 1986, 219-21; Kenney 1995, V, XIV.
S Sangallensis, Bibl. Cap. 864, membr., saec. XI in Germa-
nia exaratus. continet inter alia Amores 1,1,1-1,6,45 et
1,8,75-3,9,10. uide Merkel, V; Chatelain II, XCI; Tafel, 8;
Bornecque 1927, 354-61; Lenz 1936, 633-56; Munari 1957,
60-1, n. 309; Kenney 1962, 2; Munari 1970, XXXIII, n. 60;
Tarrant 1983, 260; Münk Olsen 1985, 163; Coulson 1994, 11;
Kenney 1995, V-VI, XIV.
PRAEFATIO VII
S2 Sangallensis, Bibl. Cap. 821, membr., saec. XI scriptus.
continet Artem amatoriam 1,1-230. uide Schenkl 1863,150-1;
Tafel, 8; Kenney 1962, 2; Münk Olsen 1985, 162-3; Kenney
1995, V-VII.
Y Berolinensis, Hamiltonensis (olim Hamiltonianus) 471,
saec. XII et XIII-XIV in Italia exaratus. continet Artem
amatoriam (om. 2,113-258), Remedia amoris, Amores. uide
Munari 1965; Lenz 1965, 87-8; Kenney 1966, 267-71; Perl
1966, 268-76; Verdiere 1968, 85-90; Lenz 1969, X-XIII;
Münk Olsen 1985, 127; Ramirez de Verger-Socas 1991,
XLII; Kenney 1995, XIII.
Ex praestantioribus codicibus recentioribus, quos uiri docti
accurate descripserunt, multi sunt digni qui aliquotiens
memorentur, sed non qui perpetuo laudentur. quos igitur a
me ipso lectos adhibui, hi sunt:
A Antuerpiensis, Plant, lat. D. 68, membr., saec. XIII ex-
aratus. hie est Heinsii codex alter Moreti. continet Amores
3,5, Medicamina, Remedia amoris, Artem amatoriam, Amo-
res. uide Ellis 1890; Peeters 1939, 352; Lenz 1953, 79; Wor-
mell, 47; La Penna, CVIII; Kenney 1962, 5; Boese 1962,
168-70; Munari 1970, XXVI, n. 4; Ramirez de Verger-Socas
1998, XCIV; Rivero 1998, XLVII.
B2 Bernensis, Bibl. Munic. 478, membr., saec. XII-XIII
scriptus. continet Remedia amoris, Artem amatoriam, Amo-
res. hie liber ex bibliotheca furto abductus nuper est restitutus
imaginum gratia lucis ope depictarum. uide Lenz 1953,102 et
118; Kenney 1962, 3; Lenz 1965, XXXVIII; Luck 1967, 21;
Munari 1970, XXVI, η. 6; Dörrie, 13; Alton-Wormell-Court-
ney 1977,40, n. 11; Ramirez de Verger-Socas 1998, XCI.
B3 Bernensis, Bibl. Munic. 505, membr., saec. XIII exara-
tus. continet inter alia Artem amatoriam, Amores 2,15
(Anulus), Amores 3,5,1-18. uide Lenz 1955, 62-3; Kenney
1962, 3; Ramirez de Verger-Socas 1995, CLIV.
VIII PRAEFATIO
Be Berolinensis, Diez. Β. Santen. 1, membr., saec. XIII in
Italia exaratus. huius codicis posterior pars continet Amo-
res, Artem amatoriam, Remedia amoris, Am. 3,5, Medica-
mina. uide Kunz, 14-5; Owen 1899, XVI-XVII; Munari
1957, 14, n. 40; Lenz 1962, 303; Luck 1967, 21; Munari 1970,
XXVII, n. 8; Dörrie, 13; Tarrant 1983, 275; Coulson 1994, 4;
Hall 1995, X; Rivero 1998, XLVII.
Be2 Berolinensis Latinus 210 (olim Phillippicus. 1796),
membr., saec. XIII. continet Amores, Am. 3,5, Medicamina,
Artem amatoriam (1,1-2,162). uide Rose 1893, 447-9; La
Penna, LXXXIX; Munari 1970, XXVII, n. 7; Tarrant 1983,
276; Rivero 1998, XLIX.
C Cantabrigiensis, Gonville et Caius College 202 (C.M.A.
1054), membr., saec. XIII exaratus. hie liber est Heinsii
Cantabrigiensis. continet inter alia Remedia amoris. uide
Boas, 42; Lenz 1953, 75; Munari 1957, 18, n. 66; Kenney
1962, 3; Boese 1962, 165; Hexter 1986, 19; Coulson 1994, 5.
C2 Cantabrigiensis, Coll. Trin. 609 (R.3.29), membr., saec.
XIII exaratus. inter alia continet Remedia amoris. uide Ken-
ney 1962, 3.
Ca Romanus, Bibl. Casanatensis A IV.8, membr. saec.
XII-XIII exaratus. continet Artis amatoriae librum primum.
uide Lenz 1969, XVII.
D Diuionensis, Bibl. Ciu. 497, membr., saec. XIII exaratus.
continet Amores, Remedia amoris, Artem amatoriam. hie est
Heinsii liber Iureti. uide Boas, 28-9; Munari 1957,19-20, n. 74;
La Penna, XCV-XCVI; Lenz 1959,169-74; Kenney 1962, 3-4;
Munari 1970, XXVII, η. 13; Dörrie, 13; Reeve 1974,154,162;
Alton-Wormell-Courtney 1977, 42, n. 26; Tarrant 1983, 260;
Jeudy-Riou 1989, 503-10; Coulson 1994, 5; Kenney 1995, VII;
Ramirez de Verger-Socas 1998, XCI-XCII.
E2 Etonensis 91 (Bk. 6. 18), membr., saec. XIII exaratus.
continet Amores, Artem amatoriam, Remedia amoris, Amo-
res 3,5. hie liber est Heinsii Iunianus. uide Owen 1889,
PRAEFATIO IX
XXVIII-XIX; Lenz 1953, 76-7; 1956, 85-6; Munari 1957,
22-3, η. 91; Kenney 1962, 4; Boese 1962, 164-5; Luck
1967, 22; Munari 1970, XXVII, n. 15; Dörrie, 14; Alton-
Wormell-Courtney 1977, 43, n. 29; Hexter 1986, 234; Coul-
son 1994, 5.
Ed Edinburgensis, Bibl. Nat. Adv. Ms. 18.2.9, membr., a.
1448-9 exaratus. hie liber est Heinsii Arundelianus. continet
Amores, Artem amatoriam, Remedia amoris. uide Cunning-
ham 1973, 67-9; Reeve 1974, 138-9; Cunningham 1976, 287;
Kenney 1995, XIII.
F Francofurtanus, Bibl. Civ. et Univ. Ms. Barth 110,
membr., saec. XIII exaratus. hie liber, qui erat A. Naugerii,
est Burmanni Francofurtanus. continet Artem amatoriam,
Remedia amoris, Amores, De somnio (Amores, 3,5, saec.
XIV-XV). uide Munari 1957, 23 et 74, η. 95; La Penna, CI-
CII; Lenz 1962, 304; Kenney 1962, 4; Munari 1970, XXVIII,
η. 17; Dörrie, 14; Alton-Wormell-Courtney 1977, 45, η. 52;
Münk Olsen 1985, 137; Coulson 1994, 5; Ramirez de Ver-
ger-Socas 1998, XCII.
G Gothanus, Bibl. Ciu. II 120, membr., saec. XIII exaratus.
continet Medicamina, Amores 3,5. uide Kunz, 13-4; Lenz
1965,83; Dörrie, 14; Tarrant 1983,276; Rivero 1998, XLVIII.
L2 Londiniensis Bibl. Brit. Add. 49368 (olim Holkhamicus
322 bibliothecae Comitis Leycestriae), membr., saec. XIII
exaratus. continet Artem amatoriam, Remedia amoris, Amo-
res. uide Owen 1889, XX; Kenney 1962, 4; Munari 1970,
XXVIII, n. 21; Alton-Wormell-Courtney 1977, 48, n. 77.
L3 Londiniensis, Mus. Brit. Add. 11975, membr., saec.
XIII exaratus. continet Amores. uide Munari 1970, XXX,
n. 29; Reeve 1974, 142.
L4 Londiniensis, Bibl. Brit. Add. 21169, membr., saec.
XIII. continet Amores, Artem amatoriam, Remedia amoris.
uide Owen 1889, XXVIII; Kenney 1962, 3; Munari 1970,
XXX, n. 30; Alton-Wormell-Courtney 1977, 48, n. 74.
χ PRAEFATIO
Ld Leidensis, Bibl. Univ., Periz. Q. 16, chart., saec. XIII
scriptus. hie est Heinsii Commelinianus. continet Artem
amatoriam, Medicamina. uide Kunz, 10, 30; Boese 1962,
164-5; Kenney 1962, 4; Reeve 1974, 145; Tarrant 1983, 276.
Ld2 Leidensis, Bibl. Univ., Periz. Q. 7, Bibl. Univ., saec.
XV scriptus. continet Medicamina. uide Kunz, 10, 30; Lenz
1965, 84; Tarrant 1983, 276; Kenney 1995, 111; Rivero 1998,
LIU.
Le Lentiensis, Bibl. Ciu. 329, membr., saec. XII-XIII ex-
aratus. continet Amores, Remedia amoris. uide Kenney
1962, 5; Lenz 1965, XXXIX; Munari 1970, XXIX, η. 27;
Kenney 1995, VII.
Li Lipsiensis, Bibl. Civ. (quondam Senat.) 44 (Rep. 1/7),
membr., saec. XIII exaratus. hie liber est Jahnii Senatorius.
continet Remedia amoris, Amores (om. 2,5,44-10,28). uide
Naumann, 16; Munari 1948, 141; 1957, 33-4, n. 149; Kenney
1962, 5: Munari 1970, XXIX, n. 28.
Mo Monacensis, 14809 (Em.g.10), membr., saec. XII ex.
scriptus. continet Remedia amoris. uide Kenney 1962, 4;
Lenz 1965, XL.
Ν Neapolitanus, Bibl. Nat. IV. F. 13 (Bibl. Borb. 261),
membr., saec. XII-XIII exaratus. hic liber est Heinsii Nea-
politanus. continet Artem amatoriam, Amores, Medicamina,
Amores 3,5. uide Kunz, 10-1; Munari 1948, 138; 1949, 163-4;
Lenz 1953, 79; Kenney 1962, 4; Munari 1970, XXXI, n. 40;
Rivero 1998, XLVIII.
N2 Neapolitanus, Bibl. Nat. IV. F. 12 (Bibl. Borb. 260),
membr., a. 1385-6 scriptus. continet Remedia amoris, Medi-
camina. uide Kunz, 11-2; La Penna, XCV; Lenz 1965, XL;
Rivero 1998, LI.
02 Oxoniensis, Bibl. Bodl. Dorvillianus 170 (S.C. 17048),
ca. a. 1200 scriptus. continet Artem amatoriam. uide Ken-
ney 1962, 4; Münk Olsen 1985,154.