Table Of ContentÇAĞDAŞSANATKONUŞMALARI
Levent Çalıkoğlu Sanat eleştirmeni, küratör. 1971’de İs
tanbul’dadoğdu.AnkaraÜniversitesiD.T.C.F.SanatTarihi
Bölümü’ndenmezunoldu.“Ölüm=Ölüm”,“TehlikeliŞey
ler”,“DeseniveKendisi”,“SıkıntıveGökkuşağı”,“Çıplak”,
“HırsızKent”,“SınırDeneyimleri”,“MelekYüzlüYabancı”
sergilerininküratörlüğünüyaptı.“Apokalypsis”,“DörtDuvar
Atölye”(MehmetErgüven),“Aykırıİşler”(HaşimNurGürel),
“Eczacıbaşı60Yıl60Sanatçı”,“Gözlem,Yorum,Çeşitlilikİs
tanbul Modern”, “Yeni Alımlarİstanbul Modern”, “Fikret
MuallaRetrospektifi”(HaşimNurGürelAliAkay),“Hayalet
Çizgi”,“DoğaylaBulaşmak”(AliAkay)sergilerindeortakkü
ratörolarakçalıştı.YıldızTeknikÜniversitesi,SanatveTasa
rımFakültesi,SanatYönetimiProgramYürütücüsüolarakça
lışmalarınısürdürmektedir.
ÇAĞDAŞSANAT
KONUŞMALARI
HAZIRLAYAN:
LEVENTÇALIKOĞLU
İ S T A N B U L
YapıKrediYayınları2269
Sanat126
ÇağdaşSanatKonuşmaları/Hazırlayan:LeventÇalıkoğlu
KitapEditörü:MineHaydaroğlu
Düzelti:FahriGüllüoğlu
KapakTasarımı:NahideDikel
Fotoğraflar:YapıKrediKültürSanatYayıncılıkArşivi
İşlerinfotoğraflarısanatçılarınarşivlerinden,izinleriylebasılmıştır.
Baskı:ÜçErOfset
YüzyılMah.Massit5.Cad.No:15Bağcılar/İstanbul
1.Baskı:İstanbul,Kasım2005
ISBN9750810244
©YapıKrediKültürSanatYayıncılıkTicaretveSanayiA.Ş.2005
Tümyayınhaklarısaklıdır.
Kaynakgösterilerektanıtımiçinyapılacakkısaalıntılardışında
yayıncınınyazılıizniolmaksızınhiçbiryollaçoğaltılamaz.
YapıKrediKültürSanatYayıncılıkTicaretveSanayiA.Ş.
YapıKrediKültürMerkezi
İstiklalCaddesiNo.285Beyoğlu34433İstanbul
Telefon:(0212)2524700(pbx)Faks:(0212)2930723
http://www.yapikrediyayinlari.com
eposta:ykkultur@ykykultur.com.tr
İnternetsatışadresi:http://yky.estore.com.tr
www.teleweb.com.tr
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ•7
LeventÇalıkoğlu
ÇAĞDAŞSANATTATEKNOL OJİKDİL•11
BaşakŞenova,EmreErkal,ErhanMuratoğlu
ÇAĞDAŞSANATTAHAYATIN
SANATOLMAHALݕ45
CanAltay,ŞenerÖzmen
ÇAĞDAŞSANATINFELSEFEYL EFLÖRTÜ•89
AliAkay,EmreZeytinoğlu
ÇAĞDAŞSANATTAKOPYA,TAKLİT•119
BorgaKantürk,SerkanÖzkaya
YENİTİPKAMUSALSANAT•161
ZerrinBoynudelik
BİYOGRAFİL ER•185
Önsöz
Kendisiniyenibirsosyalkonumlandırmanınparçasıolarakgören
sanatınbugünenihtiyaçduyduğuşeykonuşmak.Konuşmaeylemibu
radaçifttaraflıbirönemesahip.Sadecekelimeleribiriktirmekdeğil
önemliolan,onlarınakacağıveulaşacağızeminlerindeoluşturulması
gerekiyor.Konuşmaanınınatmosferinesadıkkalacakşekildeçözülen
bukonuşmalar,inşaedilmekistenilenbirkonuşmaplatformununüze
rindeyükseliyor.Buzeminintarafsızolmakgibibirhayalivar.Farklı
yönlerdengelenbilgileri,birbirinikesenvehızlauzaklaşankelimeleri
yanyanagetirmegibibirarzuyasahip.Tekbirdoğrusalçizgininkendi
yönündeuzamasındanziyade,dalgalanan,eğilipbükülentaliveküçük
çizgilerinbirbirlerinedokunarakilerlemesinindinamizmineinanıyor.
Butarafsızlığınnekadardengeliolduğununkanıtıtahminediyorum
zamaniçerisindedahadabelirginleşecek.İkinciönemliolannoktaise,
tıpkıçizgilergibikelimelerindegüzergâhlarınıgörünürkılmasıvene
kadarhazırlıklıolursaolsunsoruvecevaplarlakeşfedilecekdüşünce
lerinolduğununfarkınavarılabilmesi.İşindoğrusu,sadecetanıtıcıve
geridönüşsüzenformasyonadayalıbirkonuşmazeminioluşturulmak
istenmiyorbukonuşmalarda.Konuşurkendüşünmekveyadüşünce
ninparladığıanlarınkelimelerinikeşfetmekdearzulanıyor.Konuşma
larınbazıbölümlerindebutipkırılmalarhissedeceksiniz.Bunoktalar
hazırlıksızlıktançok,konuşmanınbaşkadüşüncelerlekesilmesivetos
laşmasındankaynaklanıyor.Sanatınensevdiğianlardanbiridirbuke
sişmenindoğurduğuboşlukvetedirginlik.Oan,ikikimliğin,temsilin,
varoluşunbirbirinisınadığı,önyargılarınıvesam imiyetinibirbirlerine
aktardıklarıbirkarşılaşmayaişareteder.Courbet’ninaylakaylakkırda
dolaşırken(kendisineresimkonusuavlarken!)rastladığıbeyefendive
uşağındanbugüne,sanatçıiletanıdıkyabancıarasındasayısızkarşılaş
maanıkurgulandı.Courbet’ninzeminiresminuzamıydı.Buresim,ba
şatkarakterleriayrıcalıklısınıfsalkonumundançıkarıpgündeliğeindir
7
diğian,yabancıilekonuşmayabaşladı.Courbet’ninresminde,sadece
yabancınınimgesitemsiledilmez,aynızam andaonunvarlığı,dolayı
sıylakimliğidesorunsallaştırılır.YakınbirtarihteAliAkay’ındüzen
lediği“Tekinsiz/Unheimlich”adlısergideCourbet’ninresmininDi
yarbakırkırsalındayenidenoluşturulmuşbirhalinivideokurguolarak
yenidenizledik.ŞenerÖzm enveCengizTekin’eaitolanbuçalışma,
beyefendisadıkuşağıilesanatçınınoluşturduğusınıfsalçatışkıüzerine
kuruluidi.Realizminterörolarakpatlakverdiğibirânaişaretedença
lışma,aynızamandageçkalmışbirkarşılaşmanınsancılarınıdagörünür
kılıyordu.Tartışmaressamınbeyefendiveuşağınıevireçeviredövme
siilebitiyordu,amasonuçtabirkarşılaşmaedimivardıvebuedimko
nuşmanındoğurabileceğisonuçlardansadecebirineişaretediyordu.
Konuşmakiletişiminbirparçası,amaaynızamanda,yanlışanlama
nınveanlaşılmanınenkestirmeyolu.Bugünsanatpratiğikonuşmaya
özelbirönemveriyor.Sanatsaleyleminkamuyayönelikyüzü,konuş
manınkendisinibiruygulamasahasıolaraksanatıniçerisinedavetedi
yor,röportajlar,tartışmalar,sivilinisiyatiflerleyapılangörüşmelerbir
temsilşeklibiçimindekaydageçirilipüçüncüşahıslarlapaylaşılıyor.
Başkabirkültürünekonomiksıkıntıları,politikeylemleri,sanatveha
yatüzerinedeneyimleri,sadeceküreselbirdönüşümlebizedeulaşa
cağındandolayıilgiçekmiyor.Çoğuizleyiciiçinsıkıntılıbirdeneyime
dönüşenbupaylaşım,esasenbirbaşkasınınvarlığınaişaretettiğiiçin
ilginçgeliyor.Başkasınınkonuşması,kullandığıdil,tanımlamalarında
tercihettiğikelimeler,benzetmelerinyönü,dilininfonetiğiveşüphesiz
mimiklerionuyabancıolmaktançıkarıyor.Kimilerinegöretamdabu
çözülmeânıyabancıolmayıkışkırtıyor,kişilerinaçığaçıkandançokgizli
kalanyönlerineişaretediyor.Okuyacağınızkonuşmalarınherikidüşün
ceyibesleyentaraflarıyokdeğil.Biryerdegeçicibulunmanıntedirgin
liğiveheyecanıilebundansonrakiolasıkarşılaşmalarınzeminişimdi,
burada,aynıyerdeoluşturuluyor.İnsandançıkanveinsanayönelikbir
eylemolaraksanatın,bukonuşmalarüzerindenbunubaşarabilmeolası
lığınınolduğunubilmesi,hiçdeyabanaatılmayacakbirdüşünce.
İlkkonuşmanınüzerindenneredeysebiryılgeçmişolmasınarağ
menkelimelerinaynısıcaklığıveenerjiyikoruduğunugörmekgerçek
tenheyecanverici.Genelliklebelirlibirandaveyerdegeçenkonuş
malarınkaydageçirilerekdahasonraokumadüzlemineaçılmasıbazı
kayıplarıdaberaberindegetirir.Düşüncelerintazeliğiilekonuşmanın
geçtiğiatmosferbirzamanaralığındansonraanlamsızlaşabiliryadaes
kiyebilir.Sonuçtaokumapratiğibirkaçkişininarasındageçenbirdiya
8
loğuönümegetiriyorsabukonuşmalarısadeceneanlatıyorlaryöneli
miyleokumam.Sestonları,izleyicinintepkisi,konuşmacılarınbirbirle
riyleatışması,kısacasıkonuşmanıniçerisineakanherşeyosahneyiha
yalimdecanlandırabilmemiçinönemtaşır.Nihayetindebukonuşmalar
birerkonferansbildirisideğil.Çoğukonuşmacıhazırlıksızgeldi,kimse
elindekibildiriyiokumadı.Bilgiiledoğallığınbuluştuğubiratmosferi
birsüresonrabaşkabirpratiğeaçtığınızdaelinizdehiçbirşeykalma
yabilir.Doğrusubukonuşmalarıyönetenkişiolarak,butipmetinle
risadeceyararlanabileceğimbirbilgiolabilirmigözüyletarıyorum.Bu
nedenlekonuşmalarıngeçtiğiatmosferimümkünolduğuncacanlıbir
şekildeyazıyaaktarmayaçalıştık.Cümlelerivegülüşmelerikesmeden,
konuşmacılarınaralarındageçengerilimiyumuşatmadan,birdenbireor
tayadökülenkelimeoyunlarınıatmadansahneyişimdiye,okumaanı
nınsıcaklığınabırakmayaçalıştık.Umarımbundabaşarılıolmuşuzdur.
Konuşmalarınişaretettiğikonuvedüşüncelerbugünetrafımız
dadolananpekçoksorunsalaişaretediyor.Eğerçağdaşsanatlabiraz
ilgiliysenizkitaptageçentümkonuşmalarınbugününgörselliğineve
düşünselhayatınadokunduğunugöreceksiniz.Teknolojininsanatey
lemiiçinneifadeettiğindenbaşlayarak,hayatınsanatanasıldönüştürül
düğüne,sonelliyıldırfelsefesizadımatmayansanatpratiğinindüşünsel
altyapısına,bugünsıkçakarşımızaçıkan“kopya/taklit”sorunsalınave
9.İstanbulBienaliçerçevesindesıkçatekrarlanan“kamu”ve“kamusal
alan”gibikavramlarauzananbaşlıklar,herzamaniçinilgiçekebilecek
birçerçevesunuyor.Bundansonrakikaynaklariçinreferansteş
kiledebilecekpekçokayrıntımevcutbukonuşmalarda.Konuşmacılar
ise,hemuygulayıcıhemdetanımlayıcıözellikleriylebukitaptayer
aldılar.Sanatçılar,sanatyazarlarıveküratörlersadecekendideneyim
lerinideğil,başkalarınınüretimlerinidemasayayatırdılarveçoğunluk
labirbirlerihakkındabelkioankeşfettikleriyorumlardabulundular.
Açıkçasısadecebilgilerinipaylaşmadılar,oanoradaolmanıngetirdiği
deneyiminaçılabileceğialanlaradaçekinmedenuzandılar.Gösterdik
lerisamimiyetiçinburadanhepsineteşekkürediyorum.
Konuşmalarınbaşlamasıiçinönerigetiren,organizasyondaemeği
geçenvekitabıneditörlüğünüüstlenenMineHaydaroğluolmasa,bu
konuşmalarsadecekayıtlardakalacaktı.Kendisinedesteğindenötürü
teşekkürederim.
LeventÇalıkoğlu
Ekim2005,İstanbul
9