cafcaf ve hacamat dergileri

193 Pages·2017·6.73 MB·Turkish

i

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı
Siyaset Bilimi Bilim Dalı

TÜRKİYE’DE İSLAMİ MİZAH, İKTİDAR VE
HEGEMONYA: CAFCAF VE HACAMAT DERGİLERİ

Taylan ġENGÜL

Yüksek Lisans Tezi

Ankara, 2018
ii
i ii

TÜRKĠYE‟DE ĠSLAMĠ MĠZAH, ĠKTĠDAR VE HEGEMONYA: CAFCAF VE HACAMAT
DERGĠLERĠ

Taylan ġENGÜL

Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı
Siyaset Bilimi Bilim Dalı

Yüksek Lisans Tezi

Ankara, 2018
i
ii
iii
iv
v
vi

TEŞEKKÜR
Bu çalıĢma, elbette ki birçok isme teĢekkürü gerektiriyor. Fakat öncelikle tez
danıĢmanım Dr. Öğr. Üyesi Kadir DEDE, önerileriyle, eleĢtirileriyle ve yeri geldiğinde
pratik çözümleriyle, en önemlisi ise bana örnek olan çalıĢkanlığı ile bu isimlerinde
baĢındadır kuĢkusuz. Onun emekleri olmasaydı, bu tez nasıl ortaya çıkardı?

Öncelikle teĢekkür etmem gereken diğer isimler ise, Doç. Dr. Metin YÜKSEL ve Dr.
Öğr. Üyesi Ali Rıza TAġKALE‟dir. Değerli katkıları ve özellikle sabırları olmasaydı,
bu çalıĢmaya baĢlamam bile mümkün olmazdı. Ayrıca tez jürimde bulunmayı kabul
ederek, eleĢtirileri ve katkılarıyla çalıĢmamı destekleyen Prof. Dr. Berrin KOYUNCU
LORASDAĞI ve Prof. Dr. Aylin ÖZMAN‟a teĢekkürleri bir borç bilirim. Özellikle ders
esnasındaki sohbetleri ile hayatımda bir dönüm noktası haline gelen ve bu tez için
gereken ilhamı vermiĢ olan sayın Prof. Dr. Hilal Onur ĠNCE‟ye ise ayrıca teĢekkür
etmem gerekir.

Sevgilerini ve desteklerini benden bir an olsun esirgemeyen sevgili aileme ise ne kadar
teĢekkür etsem az olur elbette.

Son olarak çalıĢmam boyunca yardıma ihtiyaç duyduğum tüm anlarda yanımda olan
değerli ArĢ. Gör. Neslihan KILINÇ‟a, arkadaĢlıklarıyla yanımda olan ve yardımlarını
benden esirgemeyen ArĢ. Gör. Bayram KOCA, ArĢ. Gör. Üstüner Okan ÇINAR ve ArĢ.
Gör. Özgür BAYRAKTAR‟a çok teĢekkür ederim. Onların destekleri ve katkıları, bu
tezin ortaya çıkıĢında büyük paya sahiptir.
vii

ÖZET

ġENGÜL, Taylan. Türkiye’de İslami Mizah, İktidar ve Hegemonya: Cafcaf ve Hacamat
Dergileri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2018.

Bu çalıĢma 2008-2015 yılları adasında yayımlanan Cafcaf dergisi ile 2015 yılında Cafcaf kadroları
tarafından çıkarılan Hacamat dergi örnekleri üzerinden Türkiye‟de Ġslami mizah dergiciliğinin
hegemonik karakterini ele almaktadır. Bu doğrultuda öncelikle mizah, iliĢkili olarak da gülme ve
karikatür kavramları ve dolayısıyla mizahın anlamı üzerinde teorik bir tartıĢma yürütülmüĢtür. Ardından
hegemonya kavramı üzerindeki tartıĢmalara yer verilerek özellikle Gramsci‟nin teorik çerçevesi
üzerinden bir hat çizilmiĢtir. ÇalıĢmanın izlencesine ve özellikle kültürel kimlik tartıĢmaları bağlamına
uygun olması için de Laclau ve Mouffe‟un hegemonya teorisine olan katkıları ekseninde hegemonya
kavramı tartıĢması geniĢletildikten sonra mizahın hegemonik niteliğine vurgu yapılmıĢtır. Ardından,
Cafcaf ve Hacamat dergilerinin siyasal ve toplumsal bağlamını netleĢtirmek adına Adalet ve Kalkınma
Partisi iktidarının ortaya çıkıĢ ve geliĢim sürecindeki hegemonya mücadelesinin temel uğrakları ve
özellikle kültürel dönüĢüm süreçlerindeki dönüm noktalarını iĢaretleyen ikinci bölümde Adalet ve
Kalkınma Partisi hegemonyası, Gramsci‟nin özgün kavramları yoluyla ele alınmıĢtır. Son bölümde ise
çalıĢmanın, mevzubahis dönüĢüm sürecini takip ettiği Ġslami mizah dergileri olarak Cafcaf ve Hacamat
dergilerinin söylemleri çözümlenmiĢ, yazı ve karikatürler üzerinden dergilerin değindiği genel eleĢtirel
temalar netleĢtirilmiĢtir.

Anahtar Sözcükler
Mizah, Hegemonya, Ġslamcılık, Ġslami mizah dergiciliği, Cafcaf, Hacamat