Table Of ContentBüyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
Büyük Osmanlı Tarihi
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
Joseph von Hammer
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
Cilt 17
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer
Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph
von Hammer Büyük Osmanlı Tarihi Joseph von Hammer Büyük Osmanlı
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM .............................................................................................................. 5
1774 Antlaşmasının Sonuçları. Kaybedilen Eyaletler Ve İç
Karışıklıklar. Kırım Meselesi ............................................................................ 5
İKİNCİ BÖLÜM ........................................................................................................... 31
Rusya ve Avusturya ile yeni harbin evveliyatı, ordunun durumu .. 31
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ......................................................................................................... 57
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ................................................................................................ 80
Fransız Devrimi Zamanında Osmanlı İmparatorluğu. Lehistan
Meselesi. Vilâyetlerde Bağımsız Hayat. Fazvantoğlu Ve Ali Paşa.
Bonaparte'in Mıısr'a Hücumu Ve Fransa İle Zahirî Savaş. ................ 80
BEŞİNCİ BÖLÜM ...................................................................................................... 105
Saltan Sehmln, Memlekette Gittikçe Artan Anarşiye Karşı
Neticesiz Mücadelesi. Rusya İle Anlaşmazlık. Selim'in Düşmesi;
Ardası IV. Mustafa Re II. Mahmut'un Tahta Çıkmaları. Paylaşma
Plânlan Ve 1812 Bükreş Barış Antlaşmasına Kadar Ruslara Karşı
Savaş. .................................................................................................................... 105
İKİNCİ KİTAP ............................................................................................................. 164
Devlette Islâhat ve Birlik Uğrunda Uğraşmalar ................................... 165
BİRİNCİ BÖLÜM ..................................................................................................... 165
Sultan Mahmud'un Bağımsız Valilere Karşı Mücadelesi, Yunan
Ayaklanmasına Kadar (1812 - 1821) ...................................................... 165
İKİNCİ BÖLÜM ......................................................................................................... 181
Sultan Mahmud'un Rum'lara Karşı Mücadelesi Ve Batı Örneğine
Göre İslâhatın Uygulanması. Rumi Ar'in "Hellen Vatanı" M İhya
Etmek İçin Savaşmaları. Batı Devletlerinin Müdahaleleri: Rusya İle
Harp. Edirne Barış Antlaşması (1829) .................................................... 181
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................... 244
Yunan Ayaklanmasının Sonuçlan: Yeniçerilerin Ortadan
Kaldırılmasından Rusya ile Barış Antlaşması Yapılmasına Kadar
................................................................................................................................ 244
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ................................................................................................. 272
Mısır Meselesi. Suriye'nin ele geçirilmesi ve Osmanlı Hanedanının
bekası uğrunda Mehmet AH Paşa ile ilk savaş. .................................... 272
ÜÇÜNCÜ KİTAP .......................................................................................................... 312
Hıristiyan Milliyetlerin Osmanlı Devletinden Ayrılmaları .............. 312
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 7 ▌ Joseph von Hammer
BİRİNCİ BÖLÜM....................................................................................................... 312
Boğazlar Antlaşmasının yapılmasından Kırım Harbine kadar Rus
entrikaları (1841 - 1853) ............................................................................. 312
İKİNCİ BÖLÜM ......................................................................................................... 322
"Tanzimat" İn Yarattığı Yeni Türkiye'nin Kırım Harbinden Önceki
İç Durumu .......................................................................................................... 322
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ....................................................................................................... 336
Kının Harbi ve Sonuçlan (1853 — 1856) ............................................... 336
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ................................................................................................. 375
Kumanya Birliği uğrunda mücadele ve Memleketeyn
Prensliklerinin Osmanlı Devletinden koparılması (1856 — 1862)
................................................................................................................................ 375
BEŞİNCİ BÖLÜM ........................................................................................................ 396
Fransız Örneğine Göre Avrupai Bir Türk Devletinin Kurulması İçin
Girişilen Teşebbüsler. Engeller: Müslümanlarla Hıristiyanlar
Arasındaki Dini Tezatlar: Hıristiyan Kavimlerin Uyanması: Malî
Sıkıntı Ve Batılıların Ekonomi Bakımından Tedrici Olarak
Memlekete Sokulmaları. ............................................................................... 396
ALTINCI BÖLÜM ....................................................................................................... 439
1877 - 1878 Osmanlı — Rus Tarbi ve Sonuçları ................................. 439
YEDİNCİ BÖLÜM ....................................................................................................... 450
Berlin Antlaşmasından Sonra Abdülhamid'in Türkiyesi ................. 451
SEKİZİNCİ BÖLÜM .................................................................................................... 474
Devrim. Yeni Zamanlar ve Eski Görenekler .......................................... 474
3
a
f
y
a
S
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
4
a
f
y
a
S
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
BİRİNCİ BÖLÜM
1774 Antlaşmasının Sonuçları. Kaybedilen Eyaletler Ve İç
Karışıklıklar. Kırım Meselesi
Küçük Kaynarca Barış Antlaşması ile Babıâli, haddizatında yalnız
Tataristan yakınlarında bazı kalelerle Tataris-tan üzerindeki metbu'luk
hakkını kaybetmişti. Fakat asıl Önemli olan nokta, savaştan sonra
Osmanlıların, barış içinde ve en iyi dostluk münasebetleri ortasında olsa
bile, hiç bir hukuk! bağ gözetilmeden üzerine saldınlması caiz görülen
milletlerden sayılması oluyordu.
Bu zaman, dayanma kabiliyetini kaybetmiş olan devletler hesabına
olmak üzere, paylaşma ve tazminat antlaşmalarının yapıldığı bir devirdir.
Bazı kimseler Osmanlı İmparatorluğunu Lehistan Ki rai lığı ile bir
tutuyorlardı. Gerçekten de bu devletin komşuları, Polonya'da asayişi
yeniden kurmak ve siyasî partileri bir iç savaşın kanlı olaylarından korumak
bahanesiyle, geniş Leh eyaletlerini kendilerine ilhak etmiş bulunuyorlardı.
İstanbul'daki Fransız elçisi şöyle yazıyordu: "Von Kaunitz, Osmanlı
Devletinin yaşamakta devam etmesini Avusturya siyaseti ve menfaatleri
için esaslı bir unsur olarak saymaktadır. Fakat Türk idaresinin manasızlığı
karşısında Osmanlıların bundan böyle yaşıyabilecekleri hakkında hiç bir
ümit kalmamaktadır" 1.
Padişah, Focşani 2 kongresi arifesinde görmüş olduğu hizmetlerin
mükâfatı olarak Viyana sarayına vadetmig olduğu paraların bir kısmını
ödemişti. Fakat Türkler, gerek Kayser ordularının Osmanlı sınırları boyunda
hareketlerde bulunmalarına, gerekse Bistriz ve Kronstadt şoselerinin tamir
edilmesine 3 endişe ile bakıyorlardı. Ayni şekilde Buğdan ve Eflâk Karpatları
boyunca "yeniden ihya etmek" düsturu ortaya atılarak yapılan toprak
ilhaklarına 4, Buğ-dan'lılar tarafından meşru' olmıyarak zaptolunmuş olan
dağlık toprak şeridi üzerindeki hak iddiasının yenilenmesine, daha Önce
vezirin muvafakati alınmaksızın Eflâk'de yeniden hudut tashihi için girişilen
1 St. Prîest'in 17 Ģubat 1775 tarihli raporu: "Monsieur de Kau-nita etablit pour base politique que rien ne
conviendrott micıut â l'in-ter£t de la monarchie autrichienne que la duree de I'Empire Ottoman, mais que
Tabsurditâ da son administration ne laisse aucune esperance qu'il puiase se soutenir"; Hurmuzaki, Suppl 11, S. 922 5
Kars. Zir.keĠsen VI. S. 86.
a
2 Hurmuzaki VII, S. 95 - 96. f
3 Aynı yazar, Suppl. I 1, S. 851, Nr. MCCX. ya
4 Aynı yazar IX 2, S. 77 - 78 No. LXXXI. S
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
teşebbüslere seyirci kalıyorlardı 5. 1772 yılı başlarında Petersburg'daki siyasî
mahfillerde Avusturya'nın Eflâk ve Buğdan'ı almak niyetinde olduğundan
açıktan açığa bahsolunmakta idi. Rus Başvekili Panin ise, Sırbistan'ı ilhak
etmek suretile Avusturya'nın başına bir dert sarmasından memnun
kalacağını temin ediyordu. Mayıs ayında Avusturya tmparatoriçesi Maria
Theresia'nın s.an-söliyesi Kaunitz, Avusturya kuvvetlerinin yeni ilhak edilmiş
olan Galiçya'ya gitmek üzere bir müddet önce açılmış bulunan en kısa ve en
elverişli bir yol olan Eflâk yolundan mümkün olduğu kadar yakın bir
zamanda geçeceklerini bildirmiş, Rumyanzof un bundan haberdar
edilmesini istemişti. Petersburg'daki Prusya elçisi şöyle yazıyor: "Kont
Panin, Prens Kaunitz'in bu kadar acele davranmamasını isterdi. Fakat bu iş
olduktan sonra önüne geçebilmek için bir çare bulamamaktadır 6. Bir yıl
sonra, yani 1773 senesi kasım ayında Ol-tenia'nm Avusturyalılar 7
tarafından işgal edilmiş olduğu söylentisi İstanbul'da dolaşmıya başladı.
Eylülde de Babıâli, Avusturya tahşidatı hakkında izahat istemek zaruretini
duydu 8. Aynı yıl içinde İmparator Joseph, doğu sınırlarını kendi gözleriyle
görmek ve Marmoros Sancak beyliğine Buğdan topraklarından ufak bir
kısmını 9 ilhak etmenin zarurî olduğu Öğüdünü vermek amaciyle Erdel
seyahatini yaptı 10. Eski Orsova'ya da ihtiraslı gözlerle bakılmağa başlandı 11.
Avusturya'nın İstanbul elçisi, 1773 başında gerek Eski Orsova ve gerekse
"mahut Buğdan bölgesi" için Babıâli nezdinde teşebbüste bulunmak emrini
aldı 12. En son olarak 1774 tarihinde, Türk - Rus muahedesinin imzasından
bir an önce, Avusturya kıtaları, Buğdan'da çıkmış olan vebaya karşı tedbirler
almak zorunda oldukları bahanesiyle, Galiçya'ya giden "Buğdan yolu"
üzerinde bulunan Cimpu-lung, Suceava ve Cernauti bölgelerine girdiler 13.
Aynı zamanda Viyana hükümeti, bu birkaç köyün - hakikatte geniş bir
bölgedir - arşivlerde bulunan bazı vesikalarla kâfi derecede isbat
edilebileceği gibi şimdi Avusturya'ya ilhak edilmiş olan Pokutia'ya ait
5 Aynı yazar, Fragmente V, 385 vd.
6 Le comte Panin auroit bien aouhafte que le prince Kannitz se fut un peu moina presse, mais, la choae «ant faite, il
ne voit plus rao-yen de l'empecher. Solms'ın 19 Mayu 1772 tarihli raporu: "Acte si fragznente" n, S. 68.
7 Ayni eser, S. 72, Nr. 3-4.
8 Hurmpzaki VII, S. 101 - 102.
9 Bu ifadeye bak: ayni eser Suppl. I 1, S. 910, Nr. MCCXd.
10 Bak: Geschichte tles rumaenischcn Volltes "Rumen milletinin tarihi" I 1, S. 183 vd. karĢ.
6 Katerina'nın Lobkovitz'e muhtırası ve Kayser, Jozef'in cevabı: Hurmuzaki, Suppl. I 1, S. 856. vd..
11 Ayni eser S. 884, Nr. CCLVH.
a
f 12 Aynı yazar VH, S. 98 vd.
ya 13 KarĢ.: Fransız sefaretinin 29 Ocak tarihli raporundaki Avusturyalıların Eski - Orsova ve "Erdel ile Pakutia
S arasında kalan Moldavya'ya ait köĢeyi" istediklerine dair ifade; aynı eser, Suppl, I I, S. 889, Nr. MCCLXTV.
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
olduğunu ilân etti 14. Kırım'ı ganimet olarak yakında kendine mal etmek
ümidini besliyen Rusya, Avusturya'nın bu tahrik edici ve hilebazlıkla yaptığı
hareketlere karşı itiraz etmek için bir şey bulamadı 15 Gerçekten de Rusya,
bir Avusturya Arşidükünün idaresi altında bir Daçya devletinin kurulmasına
daha önceden muvafakat etmişti 16.
Avusturya elçisi Thugut, İmparator kuvvetlerinin "Bu-kovina adını
taşıyan küçük bir araziyi" - hakikatte bu topraklar hiç bir zaman Bukovina
adını taşımamışlardır; "Bu-kovina, yalnız Pnıt ırmağı kıyılarındaki gürgen
ormanlarının adıdır. - işgal etmiş olduklarını ancak aralık ayında itiraf etti 17.
"Böylece iki devlet arasındaki sınıra mümkün olan en tabiî şeklin verildiğini"
ileri sürdü 18. Buğdan Prensi Gregor Ghica'nın Türklere karşı yaptığı iha-
netine rağmen Rus ve Prusya elçileri Ghica'ya prenslik temin etmişlerdi ve
Boyarlarının bütün itirazlarına aldırış e-dilznedi. Ruslar, Rumyanzof ve
kasım ayında İstanbul'a gönderilmiş olan Nikola Repnin, bu çetin işle
uğraşmıya yanaşmıyorlardı. Hattâ bazan Ruslar, bidayette tamamiyle pasif
kalmaları için para ile satın alınmışlardı. Thugut, sadece önemsiz bir arazi
terkinler*, elden çıkarmasını Babıâli'nin iyi niyetinden beklediği bir "yol"dan
bahsediyordu 19. Bir müşaverede Şeyhülislâm, böyle bir toprak U rkı
aleyhinde bulundu. Fakat öteki devlet adamları, her ne bahasına olursa
olsun barışa kavuşmak istiyorlardı. 20. Bazıları yalnız, Avusturya'nın bu kadar
fazla genişlemesi ile tehdit altına girmiş olan Hotin'in emniyetinden endişe
ediyorlardı. 17V 5 yılında Babıâli tercümanı "işi bitmiş" olarak sayıyordu.
Gerçekten de mayısın daha yedisinde barış antlaşması imzalandı 21. Tahir
Ağa Babıâli'nin murahhaslığına tâyin edildi: Avusturya akımları Tahir Ağayı
kolayca yumuşattı ve Vi yana hükümetinin artık fiiliyat sahasına konulmuş
olan ilhak iddiasının haklı olduğuna ikna etti. Gönül ferahlığı ile Palnmutka
Anlaşmasını imzaladı. Bu aklaşma ile Avusturya, büyük, güzel, bereketli,
çalışkan ve itaatli insanların oturduğu bir vilyeti bir damla bile kan
dökmeksizin kazanıyordu 22 .Anlaşmanın tatbikinde General Barko - "Türk
14 "Acte Ģi fragmente" II, S. 75 vd.
15 Aynı eser S. 77, Nr. I.
16 "Geschichte des rumaenischen Volkes" 11 aynı zamanda karĢ. Hurmuzaki, Suppl. I 1, S. 853; IX, S. 84, Nr.
XCI; S. 88, Nr. XCVHL
17 Aynı eser Suppl. 11 S. 913. Nr. MCCXCV.
18 "On a par ce moyen donne" â ta fröntiere toute retendue dont elle eat auaceptible"; aynı yer. 7
19 Aynı eser 3. 921; VII. S. 112 vd.
a
20 Aynı eser Suppl. I-1. S. 925, Nr. MCCCVII; VTJ, S. 147. f
21 Aynı eser Suppl. 119. 932, Nr. CCCXX; VH, S. 156. vd., 110 Yd., 189/90. ya
22 Aynı yazar "Documente" VH, S. 485 vd.; "Fragmente" V, a 391 vd. S
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
nazırlarının en basit coğrafî malûmattan mahrum olduklarına" daha önce
Thugut işaret etmişti-, kendi bildiği gibi ve Avusturya'nın menfaatine en
uygun olan şekilde sınırları tesbir etti. Halbuki muahedede sarahatle
"tamamiyle belli olan İmparator subaylarının daha önce saptamış oldukları
hudutlar" kaydı vardı 23. Türk vükelâ meclisinin birçok toplantılarından
sonra ve aynı zamanda Fransız sefiri de St Priest'in dostça aracılığı ^aysinde
çok sürmeden ortalama bir yol bulundu. Daha 17 mayıs 1776 da adı geçen
toprakların Avusturya'ya bırakılması anlaşması İstanbul'da tasdik olundu 24.
Osmanlı Devletinin doğrudan doğruya bakasını tehdit eder görünen
Osmanlı Kus muahedesinin tâdil edüerek zararsız bir hale getirilmemi
sağlamak amaciyle, Reis Etendi itiraz etti ve 1774 yılı sonlarına doğru
İstanbul'daki Prusya ve İngiltere elçilerine başvurdu Çok safça bir düşünce
üe Babıâli, bu suretle Kerç ve Yeniftâleyi, hattâ Taman't. ey311 »-manda
Tatarlar üzerinde metbu'luk haklarını tekrar kazanabileceğini ümit
ediyordu. 25. Bugün bize anlatılmaz gibi gelen bu gibi düşünceler, Türklerin
siyasî meseleler üzerinde dmî bir görüşle hüküm vermelerine alışmış
olmaUrı ve düşünce tarzları ile izah editeMlir. Bukovina anlaşmazlığından,
çıkan mücadele sırasında Prusya elçisi şöyle yazıyor: Bu safdil insanlar, bu
teklifleri yaparken Ruslara karçı c^lr ma geleni ifade ederek: Babıâli,
Rusya'ya karşı savaşı haksız o-larfak ilân etmişse bunun cezasını çekmiştir
diyorlar, bundan Avusturya'nın da ayni ahibete uğrıyacaği neticesini çıkarı-
yorlar 26. Böyle mânâsız tekliflerin yapılmasına, Trabzon valisi Yanıklı Ali
Paşa'nm birdenbire ve iki ay önce im7-alan-nuş olan barış muahedesine
rağmen Kırım'a saldırarak burada kazandığı zaferler ve Kırım Hanının eski
metbuu ve dindaşı olan Padişah tarafına geçmesi gibi olaylar âmil olmuştur
27. Kendiliğinden anlaşılacağı gibi Prusya Kiralı, bütün İsrarlara ve ricalara
rağmen bu işe karışmayı reddetmiştir. Böylece yalnız Osmanlılar tarafından
Kılburun, buna karşılık Ruslar tarafından Hotiu 28 boşaltıldı 29 ve aralık ayının
ikisinde barış antlaşması Istanbulda tasdik olundu. Abdülkerim, buna ait
evrakı Çariçe'ye vermek üzere Pe-tersburg'a gitti.' Fakat olağanüstü
23 Des frontieres bien distinetes et semblabtea a cel'.ea qu, ont «tablies actuellement les officiers de la Cour
tmpe'rtale"; HurmraakĠ, Suppl. I 1, S. 946, Nr. MCOGHJL
24 Kars. Aynı eser 3. 952, Nr. MCCCXLIX
25 Zinkeisen VI, S. 86 vd., Prusya elçisinin raporlarına göre.
8 26 Acte al fragmente" n, S. 104.
27 Aynı yer.
a
f 28 Ghlca, kalenin yıkılmasından memnun kalırdı. Çünkü bu takdirde kaleye ait çevredeki arazi, tekrar Buğdan'a
y
a verilmiĢ olacaktı; Hurmuzaki VII, S. 118, Nr. LXXTV, S. 123.
S 29 Kars. aynı eser S. 115, 144.
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
Osmanlı elçisi, yeni münasebetler kurmak ve menfaatler sağhyabilmek
ümidiyle» ancak 1776 yılı şubatında Katherina'nm huzuruna çıktı 30. Bunun
üzerine Prens Repnin, alaylı bir elçilik heyeti ile İstanbul'a gelerek
efendisinin mektubunu padişaha takdim etmek Ödevini aldı. Ağustosta,
tam Bukovina meselesinin en buhranlı zamanında Prens Repnin, Buğdan'da
bulunuyordu 31. Bir kaç gün de Bükreş'te kalarak Prens Alexander
Hypsilajıtes (îpsilanti), ile kabilesini banştırmıya çalıştı 32. Fakat az sonra,
Buğdan beylerinin komutası altında olmak üzere Hotin ve Buğdan
kalelerinin kuvvetlendirilmesi için Rumeli sipahileri toplandı 33 Bu ise, daha
ziyade yeni ilhak ettiği topraklarla Hotin bölgesine fazla sokulmak istiyen
Avusturya'ya karşı bir tehdit idi. Ayni surette Prens Repnin'in Babı âl iyi
memnun etmek için elinden gelen her şeyi yapması da Avusturya'nın
itirazına karşı bir nüraa-yişden başka bir şey değildi. Rusların bundan
maksadı, kendi şereflerini koruyabileceklerini ve anlaşmalara hürmet et-
tirebileceklerini Bâbıâliye daha açık bir surette göstermekti. Ayni zamanda
bu, Osmanlı topraklarına» hayatî menfaatlerine ve haysiyetine yeniden
müdahale edeceklerine dair bir alâmetti 34.
Bizzat Repnin, Kırım ile henüz boşaltılmamış olan Ta-man ve Kuban
bölgesine komşu yerleri 35, ve bir de ticaret muahedesi yapılması hakkında
müzakerelere başlamıştı. İstanbul'dan ayrılan Prens Repnin'in yerine gelen
Stakİyef bu müzakerelere devam edecek ve neticelendirecekti 36.
Babıâli'nin, henüz mürekkebi kurumamış olan muahedeye bağlı kalmak
istememesine aşağıdaki olaylar sebebiyet vermiştir: Babıâli, yeni Han Sahip
Giray'ın hanlığını her zamanki gibi merasim ve formalitelerle tasdik etti ve
en yüksek kuvvet alâmetlerini verdi. Sahip Giray bunları kabul etmek
istemediği zaman yerine Devlet Giray geçirildi. Sahip Giray en emin olan
Sinop üzerinden İstanbul'a kaçmaya karar verdi. Fakat birçok eski Kırım
hanları gibi o da buradan sürgüne gönderildi. Devlet Giray, 1775
haziranında İstanbul'a bir heyet gönderdi. Kalga, Nurettin, Kadıasker ve 200
30 Aynı yer. Ġstanbul'da imzalı muahedenameler daha 24 ocak tarihinde, Rus temsilcisi Albay Peterson'un
Sadrazam tarafından kabulü sırasında teati edilmiĢtir. Ayni eser S. 100. Elci Abdülkerim'in Moskova'da 1776
Ģubatına kadar süren ikameti hakkında bak: Zinkeiscn VI, S. 136; Komnenos Hypsilantes, S. 550 - 551.
31 Hurmuzaki VII, S. 200.
32 "Denkwürdig:keiten der rumaenischen Akademie" XXXII. S. 605.
33 Hurmuzaki VH, S. 206. Belgrad'da yapılan askeri hazırlıklar baklanda bak: aynı eser, S. 287. 9
34 Kars. aynı eser, S. 263, 267, 272.
a
35 Aynı suretle o zaman Eorzevski ile BinbaĢı Fleury da, Rep-nia'in yardımı ile Karlof ça Muahedesinin f
y
yenilenmesini kabul ettirmek amaciyle, Ġstanbul'a geldiler; aynı eser, S. 276; karĢ. aynı eser S. 288. a
36 Aynı eser S. 263. S
Büyük Osmanlı Tarihi ▌ Cilt 17 ▌ Joseph von Hammer
Mirza bu heyetin içinde bulunuyorlardı. Heyetin vazifesi Devlet Girayın
Babıâli tarafından tanınmasını ve mümkün olursa Padişahın askerî yardımını
sağlamaktı 37. Kardeş Tatar milletinin istanbul'a gelen temsilcileri gerçi,
bilhassa efendiler tarafından, sempati ile karşılandılar; fakat fazla bir şey
elde edemediler 38. Ancak bu olay, Ruslara Bâbıâliyi Kırım için yalnız din ve
adalet adamlarını değil, aynı zamanda gümrük memurlarını da tâyin
etmekle itham etmek ve şikâyetlerde bulunmak için vesile verdi 39. I.
Abdülhamit, Çariçe Ka-therina'ya yazdığı mektupta Tatar meselesine hafifçe
temas etmiye hemen hemen cesaret bile edemiyordu 40. Fakat Türk devlet
adamlarının sesi, daima daha yüksekten çıkıyordu: 1774 barış andlasmasmı
şimdi o anın bir icabı olarak saymak istiyor ve bu muahedenin hiç olmazsa
meşgul olmalarım istemiyen Tatarlarla ilgili olan hükümlerini, tıpkı bir
zamanlar büyük Petro'nun Prut Muahedesini yaptığı gibi, yerine
getirmemek hususunda kesin kararlarını herkese ilân ediyorlar ve Batı
devletlerine, bilhassa açıktan açığa Osmanlıların tarafını tutmakta olan
Fransa'ya başvurmak isteğinde bulunduklarını bildiriyorlardı 41. Çanakkale
Boğazından geçip Karadenize gitmek istiyen Rus ticaret gemilerine, ha-
kikatte bunların ticaret değil, harp gemileri olduğu bahanesiyle müsaade
olunmadı 42. Aralık ayında Rus elçisi, hükümetinden almış olduğu emre
uygun olarak, kesin bir dille barış antlaşmasının bütün hükümleriyle derhal
tatbik edilmesini istedi. Böyle yapılmazsa bilhassa Rumyanzof'un veya
Prosorofski'nin yeniden Kırım'a gireceğini, çünkü Osmanlı kuvvetlerinin -
hakikatte yalnız pek az sr.y da karakol kıtaları idi - hâlâ Taman'da
bulunmakta ofckTarını bildirdi 43. Fakat bu defa da Babıâli, daha doğrusu
sözünü duyurmağa ve iktidarı muhafaza etmeğe muvaffak olan barış ta-
raftarları, Ruslar'ın anladıkları şekilde ifade etmek gerekirse bizzat nazırları
ve padişahı nezakete götürebilecek olan son kararı sonraya bırakmak
çaresini buldu. Babıâli, Tatarların istiklâl istediklerine hakikaten inanarak
Kırım'ın istiklâlini tanıdığını, fakat zamanla bunda yanılmış olduğunun
37 Komnenos Hypsilantes, S. 547 - 548; Resmi - Ahmed, S. 250 vd., Prusya elcisinin raporlarına göre Zinkeiaen
VI, S. 128 vd. Diez'e ffOre aynı eser S. 265, not 1 - PadiĢahın Tatarlar üzerinde dini haklarına ait bir anlaĢma daha
o zaman, 8 Ocak tarihinde, akdedilmiĢtir.
0 38 Hurmuzaki VH, 3. 274 - 275
1 39 Aynı eser, S. 290.
40 Aynı eser, S. 276.
a
f 41 Zinkeisen VTI, S. 133 - 134.
ya 42 Aynı eser S. 134).
S 43 Hurmuzaki VII, S. 290, Zinkeisen VX S. 140 vd.t 908. vd.
