buket uzuner kumral ada mavi tuna

222 Pages·2012·1.4 MB·Turkish

BUKET UZUNER
Kumral Ada Mavi Tuna
REMZĐ KĐTABEVĐ
BUKET UZUNER (1955 Ankara) Hikâye, gezi ve roman yazarıdır. Üç kıtanın
kuzeyinde öğrenci ve araştırmacı olarak yaşamış, uzun tren yolculukları
yapmıştır. Yerleşememek, uzak — uzun yollara düşmek ve yazmak en bilinen
zaaflarıdır. Hâlâ uzun - uzak tren ve uçak yolculukları, kısa-yakın vapur
ve otobüs gezilerinde "öbür ben"inin ulaşılmaz albenisi peşine takılarak
yazmaktadır.
Buket Uzuner, Balık izlerinin Sesi adlı romanıyla 1993 Yunus Nadi Roman
Ödülleri'nden birini almıştır. Kumral Ada ~ Mavi Tuna (1998 istanbul
Üniversitesi iletişim Fak. Roman Ödülü), yazarın dokuzuncu kitabıdır.
Buket Uzuner'in yayımlanmış kitapları: ,? Hikâye: Benim Adım Mayıs, Ayın
En Çıplak Günü, Güneş Yiyen Çingene, Karayel Hüznü, Şairler Şehri; Gezi:
Bir Siyah Saçlı Kadının Gezi Notlan, Şehir Romantiği'nin
Günlüğü, New York Seyir Defteri;
Roman: iki Yeşil Susamuru, Anneleri, Babalan, Sevgilileri ve
Diğerleri; Balık izlerinin Sesi (1993 Yunus Nadi Roman Ödülü),
Kumral Ada ~ Mavi Tuna (l.Ü. iletişim Fakültesi Roman
Ödülü).
Bu romandaki karakterler gerçeğe ne denli yakın görünseler de
kurmacadırlar. Roman kahramanlarının yazarla ve/ya yaşayan kişilerle
benzerlikleri bir tesadüf olabilir.
Bu kitabın yazılışı sırasında bazı makale, kitap ve yaşayan kişilerin
deneyimlerinden yararlandım. Bunlar: Robert El-bish'in "Peering Into the
Nanofuture" (Sky, Mart '97), Cengiz Bektaş'ın "Kuzguncuk" (istanbul,
Haziran "92), Douglas Waller'm "Onward Cyber Soldiers" (Time, Ağustos '95),
"As-kerler-dosya" (Foküs, Ocak '96), Şenay Kalkan'm "Aleviler" (Radikal,
Aralık '96) makaleleri ile Hans Magnus Enzensber-ger'in iç Savaş
Manzaraları (Çev: Ersel Kayaoğlu), Sun Tzu'nun Savaş Sanatı (Çev: Sibel
Özbudun, Zeynep Ataman), Yves Michaud'nun Şiddet (Çev: Cem Muhtaroğlu),
John Kee-gan'ın Savaş Sanatı Tarihi (Çev: Füsun Doruker), Robert F.
Burges'in Ships Beneath The Sea, Thomas Hobbes'un Leviathan ve
Thucydides'in History of the Peloponnesian War adlı kitaplarıdır.
Kitabın yazımı sırasında bana yardım eden herkese, özellikle Juliette
Binoche, Can Dündar ve anneme teşekkür ediyo-
BUKET UZUNER
KUMRAL ADA
MAVÎ TUNA
29,
Đstanbul Üniversitesi iletişim Fakültesi 1998 Roman Ödülü
Remzi Kitabevi
KUMRAL ADA - MAVĐ TUNA / Buket UzUHCr
Kapak ilüstrasyonu: Ali Murat Erkorkmaz Arka kapak fotoğrafı: Karen Thirman
Kapak düzeni: Ömer Erduran
KUMRAL ADA ~ MAVÎ TUNA
AttüaÖhan'a...
ISBN 975-14-0390-1 BĐRĐNCĐ BASIM: Haziran, 1997
YĐRMĐ DOKUZUNCU BASIM: AğUStOS, 2000
Remzi Kitabevi A.Ş., Selvili Mescit Sok. 3, Cağaloğlu 34440, istanbul.
Tel [phone],5i3 9474-75, Faks [phone]
WEB: http://www.remzi.com.tr E-POSTA: [email protected]
Remzi Kitabevi A.Ş. tesislerinde basılmıştır.
"Akıl, aşk ve can! ..,,,.
Bu üçü üçgendir.
Her derde çare, her yaraya merhemdir."
Mevlânâ Celâleddin Rumî (II. Divan Kebir)
SALI SABAHI
. 'I!
Bir salı sabahı uyandım.
Bütün gazeteler hayatta en çok sevdiğim kadının bir
cinayet işlediğini yazıyordu. Bunu hiç beklemiyordum. Beynimden vurulmuşa
döndüm, iç dengelerim şiddetle sarsıldı. Oysa gerçeği biliyordum ama bana
kimse tek bir şey
sormamıştı.
Onu mahkûm etmişlerdi! Kapı çalındı.
iki asker beni almaya gelmişti, îç savaş çıkmış, seferberlik ilan
edilmişti. Bunu bekliyordum. Hiç şaşırmadım. Bunu uzun zamandır korku ve
kuşkuyla hep
bekliyordum. Hazırlandım ve o salı sabahı evden çıktım.
ÖZGÜRLÜK
"insanlar özgür olarak doğar, ama her yerde zincire vurulmuş olarak
yasarlar."
Jean Jacques Rousseau
Herkesin bir mucizesi vardır, benimki de o!
"Her sabah uyandığında aynı şeyleri yapabilmek, özgürlüktür!" dedim geniş,
aydınlık bir gülümsemeyle gerinerek.
"Kendi istediğin, kendi seçtiğin aynı şeyleri ama!" diye düzeltti.
"Özgürlük, her sabah uyandığında istediğin aynı şeyleri yapabilmektir!"
Haklı olduğuna inandığında hep yaptığı gibi kendisine hayran, biraz şımarık
bir bakışla burnunu bükerek güldü. O gülünce içim şenlenir. Nerede ara
vermişsem, oradan yapışırım yaşama.
"Düşünsene Tuna, her gün istemediği işleri 'mecburen' yapan milyarlarca
insan var ve gündelik yaşam yalnızca bu nedenle bile korkunç, berbat ve
çok... çok sıkıcı!" dedi.
"Yine de insana en az sıkıcı gelen kurallar, kendi koyduğu kurallardır!"
"Kuralsız olsak, özgür ve bağsız!.." dedim içimi çekerek.
"Biz insanlar çelişki dolu tuhaf yaratıklarız. Baksana halimize, kendi inşa
ettiğimiz hapishanelerde yaşıyoruz - adına ev, aile, akrabalar, töreler
diyerek... Sonra bu duvarların arasında boğulup, çıldırıyor, ama yıkılmasın
diye de uğruna hayatımızı siper ediyoruz... Hah ha ha!.."
O hep böyledir. Dışardan bakınca kibirli, çok bilmiş, dikbaşlı, alaycı ve
korkusuz görünen, halbuki yakını olmasına izin verdik-lerince duyarlı,
kırılgan ve ölümüne gururlu olduğu iyi bilinen
biridir. Ama uzaktan ve/ya yakından bakan herkes için resmin değişmez üç
temel özelliği vardır: 1) alımlı, 2) kişilikli, 3) çok çok kumral bir
kadın.
"Hem Allahaşkına Tuna düşünsene, senin gibi güne erkenden başlamanın
bereketine tiryaki bir adamla, sabah uykusunu en değerli mücevheri gibi
herkesten gizleyen benim gibi bir kadın aynı yatakta uyansaydı, ne sabah
keyfi kalırdı, ne de özgürlük!"
Yine burnunu büktü, yine aynı gülüş!
Bazılarına biraz ukala, kendini beğenmiş, gereğinden fazla özgüvenli
görünen, belki de bu nedenle bazan zor, bazan başa çıkılamaz gelen bu
kadın, aynı nedenlerle benim için benzersiz, çok özel birisi.
Yine de aynı yatakta birlikte uyanışımızı çizdiği tabloya gülüşü bana pek
komik gelmedi, aksine acıklı renkler taşıyordu, içimde bir sevinç teli
koptu. Belli etmemeye özen gösterek konuyu değiştirdim:
"Halbuki Şair Dayı, özgürlüğün, zorunlulukların ayırdına varmak olduğunu
yıllarca bize öğretmeye çalıştı. Belki de ancak bunu öğrenince özgür
olacağız!" dedim bıyık altından gülerek.
"Sakın alay ettiğin kişi Şair Dayı olmasın? Biliyorsun buna katlanamam."
Alay ettiğim kendimizdi ve o bunu bal gibi biliyordu. Şair Doğan Gökay,
çocukluğumuzdan beri bizi ciddiye almış, düşünsel eğitimimizin baş mimarı
olduğu yadsınamaz, çok sevdiğim, yaşantımın asıl parçalarından biriydi.
Bütün tutkusal insanlar gibi o da, sevdiği kişilerin kendisi için kutsal
olduğunu vurgulamaktan zevk alıyordu ve bu şamatanın asıl nedeni buydu.
Üstelik Şair Doğan Gökay onun öz dayısıydı, "kontenjandan" yeğen olan
bendim.
"Doğan Dayım, o vakitler hap kadar çocuk olan bizlere, 'Kari Marx der ki;'
diye başlayan aynı tanımı yapmış olsaydı, ya anlamaktan korkar, dinlemez,
ya da marka düşkünleri gibi etikete takılır, kalırdık... Oysa o bizim
düşünmemizi istiyordu Tuna."
Doğru söylüyordu.
"Kendinizi tanımaya başladıkça özgürleşirsiniz diye arada bir ortaya
çıkartıp, sonra hemen kaldırdığı cümlenin, aslında Sart-re'ın ünlü
sözlerinden biri olduğunu ancak lise yıllarında fark etmiştim," dedim,
aniden yaşlanmış gibi başımı sallayarak.
"Kendi durumunu kavramak noktasına erişmek, özgür bir varlık olmaktır!"
diye düzeltti tiyatral bir sesle. 1O Durdu, yüzüme dikkatle baktı,
bir şey hatırlamış gibi;
"Eskiden koyu Hıristiyan olan, ben tanıdığımda ateistliği seçmiş Kanadalı
bir adam vardı, incil'in yeni ahitinde 'gerçeği bulduğunda özgürleşeceksin'
dendiğini anlatmıştı bana," dedi.
Birden bakışları daldı, çabucak derin bir uykuya düşmüş gibi gevşedi ve
uzaklara gitti. Bu Kanadalı'mn kim olduğunu biraz da bozularak düşünmeye
başlamıştım ki, aklım araya girdi;
"Annem koyu müslümandır ama anlamadığı hiçbir duaya 'amin' demez," dedim.
"Efendim?" diyerek şaşkın gözlerini yüzüme yapıştırdı.
Bana geri dönmüştü ve ne kadar güzel kumral gözleri vardı!
"Annem diyorum, annem Kuran'ı Türkçe çevirilerinden çok sık okur. Hele o
olaydan sonra... biliyorsun işte... elinden Kuran düşmez oldu
kadıncağızın..."
Der demez, "o olay"in ateşi düştü ortamızda bir yere, ama atik davranıp
yeni bir yangına sürüklenmemizi engelledim;
" 'islam'a göre insanlar doğuştan hürdür,' der annem sık sık," diye ekledim
aceleyle.
Sustuk ve düşündük.
"Galiba hepsi benzer şeyler söylüyor... Yine de bizi bu işlere ilk
bulaştıran o!"
Doğru. Biraz öğretmen, biraz baba, biraz ağabey, ama en çok arkadaş...
"Doğan Dayım'ın en güçlü yanı, kendine güvenişindeki içtenlik olmuştur..."
Gözgöze geldik, ikimizin de çok sevdiği birini, sevdiğimiz gözlerde
paylaştık. Tutkuyla sevdiği bir başkasının da ben olduğumu sanmamın
şımarıklığıyla bütün sevgimi bakışlarıma yüklemeyi denedim. Ama gözlerim bu
elektrik yüküne dayanamadı, doldu. Gözlerimi kaçırdım.
"Amerikalılar," dedi, güç durumlarda ilk yardıma koşan gönüllüler gibi
abartılı tavırlarla;
"Amerikalılar, 'özgürlük para gibidir, harcamadan önce kaza-nılmalı'
derler... Fakat bizim bu konuyla ilgimiz olmadığından atasözü ve deyimler
sözlüklerimizin Ö harfi özgürlük özürlüdür.
Özgürlük üzerine atasözü üretmenin lüks olduğu bir kültürümüz var," dedi.
Damarıma basmakta üstüne yoktur. Hemen oltaya yakalan-dim.
"Belki özgürlük üzerine atasözümüz yok ama, bu uğurda derisini yüzdüren
Nesîmî, sonra Dadaloğlu, Şeyh Bedrettin ve Nâzım var," dedim.
"Ah evet, tabii ya unutmuşum . . ." dedi kötü bir oyuncu sesiyle, " 'bu
özgürlük hazin şey yıldızların altında' der düşüncelerinden ötürü özgürlüğü
elinden alınıp, hapse atılan büyük şairimiz."
Alaycılığmdaki keskin dişleri aslında en çok kendine batırdığını ayırt
edemeyenler, onu hiç anlamamış olanlardır ve o da bu gibileri gerçekten
önemsemez. Fakat aynı aymazlık sevdiği birisinin dikkatsizliğine denk
düşerse, kalbi tuzla buz olur. Onun incinmesi, onun azıcık acı çekmesi bile
benim kesinlikle en dayanıksız olduğum sahnedir, engel olmak için her şeyi
yaparım!
"Fikret'in 'fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir şair' tanımlamasını da
unutmamalı tabii. Belki de özgürlüğü bizim sözlükleri-mizde H harfi altında
aramak daha uygundur?"
"Yapma Tunaaa ! . ." diye isyan etti,
"Fikret'te de, Nâzım'da da doğal olarak, hâlâ bireysel özgürlüklerden söz
eden ruha rastlayamayız. Sonuçta şiir dehası olsalar bile yazdıklarında
kendi ülkelerinin koşulları etkilidir. Yani, farklı ideolojik nedenle de
olsa o ikisi kolektif kurtuluş ruhunun şairleridir bence. Onlar ne Fransız
Ihtilali'nin, ne de Amerikan îç Sava-şı'nın çocuklarıydı . . . Baksana
bize, görmüyor musun? Biz de onların çocuklarıyız ..."
Dayısından kopyalanmış mimik ve hareketlerle nutkunu attı. Söylediklerini
beğendi. Bana baktı. Abartılı sesinin ve yüksek gerilimli ifadesinin
bendeki yansımasını gördü. Yüzümde o çocukluğumuzdan kalan, onun her
ukalalığı ardından yanaklarımızı şişi-rip, burundan gelen hırıltılı
seslerle patlattığımız gülüşün provasını fark edince o da hazırlandı. Tıpkı
köşkün bahçesinde çocukluğumuz boyunca attığımız o abartılı kahkahalardan
birini sevinçle paylaştık. Ama gülüşümüz çabuk söndü. Belki de özgürlükler
konusunda şakalaşacak kuşak henüz biz olmadığımızdan, bizden sonrakileri
biraz da kıskanarak sustuk.
H
"Kimbilir, belki de haklı olan sensindir Tuna. özgürlük, belki dfi her
sabah kendi istediğin şeyleri tekrarlayabilmektir, hı?" 12 • "Belki,"
dedim hüzünlü bir sesle.
"Kim önce bulursa, öbürüne haber versin, tamam?" ...s, "Peki," dedim.
Çocukken, dedemin "h" harflerini yiyip, yutan o hoş aksanı içinde en çok
"ürriyet" deyişine deliler gibi gülüşümüz geldi aklıma birden. Nasıl da
alınır, küserdi dedem...
Hafifçe gülümsedim.
O da gülümsedi. Onun gülüşü içimi şenlendirir.
Ayrı şeylere gülümseyerek birbirimize baktık.
DIŞARDA BiRiLERi ÖLÜYOR!
"Gerçekte iç savaş çoktan metropollere girdi; metastazları büyük kentlerde
günlük yaşamın bir parçası haline geldi."
Hans Magnus Enzensberger
O sabah da erkenden uyandı. Yanında yatan kadını uyandır-mamaya özen
göstererek yataktan kalktı, gözlüğünü aldı, sessizce odadan çıktı. Her
sabah çok severek yaptığı aynı şeyleri yeniden yapmaya koyuldu.
Ne kadar geç yatsa ve yorgun olsa, sabahın köründe uyanır, "gün" henüz
halka açılmadan başlayan son provayı kaçırmazdı. Yaz-kış, iş-tatil demeden
sabahları erkenden uyanmaya şimdiye dek ne aklı, ne de bedeni zorluk
çıkarmıştı. Çocukluğunda bir aile alışkanlığı, ilkgençliğinde ödevlerden
kazanılacak ciddi miktarda bir zaman geliri, şimdiyse artık tamamen kendi
özelliğiydi bu.
Önce kapının önündeki sepeti içeri aldı. iki katlı küçük apartmanın
kapıcısı yoktu. Bakkalın çırağı küçük bir bahşişle sabahın en erken
servisini onların kapısına yapmayı kabul etmişti. Hasır sepetteki şişe sütü
ve taze ekmeği aldı, mutfağa geçti. Gazeteler henüz gelmemişti. Pastörize
sütün kırmızı alüminyum kapağındaki üretim ve son kulanma tarihlerini
kontrol etti, sonra çıtır çıtır tazeliğine dayanamayıp ekmeğin dirseğini
kopartıp, yedi.
Eğilip, üzerinde "Kumral" yazan kâseye süt koyarken neşeli mırıltılarla
bacaklarına dolanan koyu sarman bir kedi belirdi mutfakta. Genç adam, küçük
bir çocukla konuşur gibi yumuşak bir sesle halini hatırını sordu onun ama
kedi çoktan bütün kafasıyla süt çanağına gömülmüştü bile.
Ocağı yakıp, içme suyu doldurduğu çaydanlığı ateşe, üç ölçek çay koyduğu
demliği de çaydanlığın üstüne koydu.
"işte Türk semaveri, Kumral!" diye kediye seslendi. '
Kedi ilgilenmedi.
14 Otomatik bir hareketle mutfaktaki küçük radyolu teypte hazır
" bekleyen kasetin çal tuşuna bastı. Yumuşak bir caz melodisi mutfağa,
oradan da evin içine yayıldı. Telaşla müziğin sesini kıstı. Mutfağa açılan
küçük balkonun kapısını açınca, yaz sabahının ılık nefesi çarptı yüzüne.
Çiçeklerle şımartılmış balkondaki küçük çay masasına iki kişilik kahvaltı
hazırladı. Çayı demledi.
Kapıdaki tıkırtıdan, bakkalın çırağının gazeteleri getirdiğini anladı, ama
kapıyı açtığında ufaklık çoktan buharlaşmış, gazeteler paspasın üzerinde
duruyordu. Her gün iki gazete alırdı, ama bu sabah neredeyse piyasada
satılan bütün gazeteleri bırakmıştı küçük çırak kapıya.
"Hoppala... Niye böyle yaptı bu yaramaz? Musa'dan azar işitecek şimdi..."
diye söylenerek gazete tomarını alıp, içeri girdi.
Gazeteleri alıp balkona çıktı, tam şöyle bir göz atacakken gökyüzünü
yırtarak bir helikopter geçti çok üstünden. Canı sıkılarak başını kaldırdı,
ama helikopteri göremedi. Yeniden gazetelere uzandığında içerden gelen cam
kırılması sesiyle irkildi. Kedi biraz daha süt içmek umuduyla şişenin
yanına tırmanınca, şişe düşmüş, paramparça kırılmıştı.
"Amma sakarsın be Kumral!" diye canı sıkılarak bağırdı.
Kedi korkup, kaçmıştı. Mutfak dolabından süpürge ve faraşı çıkarttı, yeri
temizlemeye koyuldu. O sırada banyonun kapısı kapandı.
"Gördün mü yaptığını Kumral?.. Kızcağızın izin günüydü, bak uyutmadın
işte!"
Kedi saklandığı yerden homurdanarak yanıt verdi. Hiç altta kalmazdı. Aynı
anda açık balkon kapısından içeriye şiddetli bir gürültüyle yakınlarda uçan
birden fazla uçağın gürültüsü doldu.
"Ne oluyoruz yahu! Hiç rahat yüzü yok mu bana bu sabah?" diye söylendi genç
adam.
Üzerinde hâlâ şort ve tişörtten oluşan pijaması ve ayaklarında ortopedik
ahşap terlikleri vardı.
Mutfağı temizledikten sonra ince belli çay bardağına açık bir çay koydu,
balkona çıktı.
"Artık bir aksilik çıkmadan bir sabah çayı içebilsem bari..."
f
diye geçirdi içinden. Gazeteleri arka sayfadan başlayarak okuma alışkanlığı
vardı. Bunu bozmadı.
"Bursasporlu Egemen 125 bin mark ve üç yıllık yüksek tahsil karşılığında
Belçika'ya transfer oldu."
"Dünya Kupası'na ilk turda veda eden Kolombiya Milli Takı-mı'nın defans
oyuncusu Escobar öldürüldü. ABD'ye 2-1 yenildikleri maçta kendi kalesine
gol atan Escobar'm öldürülmesinde müşterek bahisçilerin ve uyuşturucu
mafyasının parmağı olduğu sanılıyor."
"Ruanda'daki iç savaş bütün vahşetiyle sürüyor. 500 bin kişinin öldüğü
tahmin edilmekte."
"Cezayir'deki iç savaş yabancıları da yok ediyor. Yedi italyan denizcisi
boğazlan kesilerek öldürüldü."
"Şiddetli bir iç savaşın yaşandığı Yemen'de güneyliler Birleşik Yemen'den
ayrıldıklarını açıkladılar."
"israil uçakları Doğu Lübnan'daki Bekaa Vadisi'nde bulunan Hizbullah eğitim
kampını vurdu."
"Talabani ve Barzani kuvvetleri arasındaki çatışmalar Halep-çe'de devam
ediyor, en az 600 kişinin öldüğü bildirildi."
"Azerbaycan, Rusya'nın çağrısı üzerine dün gece bütün cephelerinde ateşkes
ilan etti."
"FBI, Rusya'nın başkenti Moskova'da bir büro açtı."
"Almanya'nın Hannover kentinde bir cami saldırıya uğradı. Hamburg'da bir
Türk lokaline patlayıcı madde atıldı."
"Angola'da resmi ordu ile silahlı muhalefet hareketi UNITA arasında on beş
yıldır süren iç savaş şiddetlendi."
"Kunta Kinte'lerin ülkesi Liberya'da iç savaş sürüyor. Siyasi iktidarla
kabileler çatışıyor."
"Sri-Lanka'da on bir yıldır süren iç savaşta otuz binden fazla insan öldü."
"Kafkasya patlamaya hazır bir bomba! Gürcistan, Abhazya, Çeçenistan'dan her
an yeni ölüm haberleri geliyor."
"Güneydoğu'da yapılan operasyonlarda 3905 PKK'lının öldüğü açıklandı.
Bölgede güvenlik önlemleri için harcanan para 400 trilyon TL."
"PKK militanları kaçırdıkları altı öğretmeni öldürdü."
"Dünyanın en büyük temerküz kampı diye tanımlanan Sa-
raybosna, kuşatma altındaki 1000. gününe yaklaşıyor. BM kaynaklarına göre
bu süre içinde 1572'si çocuk, toplam 10068 kişi 16 öldü."
"Allah kahretsin!" diye dişlerinin arasından tükürür gibi söylendi.
"Dışarda hep birileri ölüyor!"
Sonra yazılardan birinin altındaki küçük fotoğrafa baktı. Kot pantolon
giymiş, lastik spor ayakkabılı bir kadın yerde yüzüko,-yun yatıyordu.
Ölmeden önce üzerine kapanarak korumaya çalıştığı çocuğun küçük
ayakkabıları kan gölü olduğu anlaşılan koyu bir sıvı içinde yüzüyordu.
t;
"Allah kahretsin! Allah hepinizi kahretsin be!" diye inledi.
Gazetelerin iç sayfaları büyük harflerle doluydu. '
> IRA, ETA, FNLA, PKK, IBDA-C, TÎKKO, THKP-C, SPLA, UNITA...
Savaşan ülkelerin listesiyse uzayıp gidiyordu.
Gazetelerdeki haberler midesini bulandırıyordu. Buz gibi olmuş çayından bir
yudum aldı. Alır almaz ağzındaki tadın da dayanılmaz derecede iğrenç olduğu
düşüncesiyle doldu. Kusacak gibi oldu. Tükürdü çayı balkona. Kalktı,
boşalan yatak odasına dönüp, giyindi. Uçuk mavi tişört ve mavi kot
pantolonunu giyi-•! -•••• nirken bütün mahalle yine şiddetli uçak
gürültüsüyle sarsıldı.
"N'oluyor Allahaşkına? Nedir bu şiddet ya! Şimdi annem ür-kecek..." diye
söylendi alt kata bakarak.
Yatak odasından çıktığında, bu kez banyo boşalmıştı.
"Hayret bu sabah duş yapmamış!" diye düşündü. Acele tıraş olmaya başladı.
Tıraş olurken çalan telefonu duydu, "Nasılsa açar" diye istifini bozmadı.
Bu sırada artan uçak gürültüleri onu çok rahatsız ediyor, sinirleri iyice
geriliyordu.
"Tanrını dışarıda çok birileri ölüyor!" diye içini çekerken yanağını kesti.
Küçücük kesikten fışkıran kana dehşet içinde baktı, içi bulandı, başı
döndü. Onu kan tutardı! Hemen gözlerini kaçırdı ve havluyu yanağına sımsıkı
bastırdı. Uzun bir süre gözlerini aynadan kaçırarak bekledikten sonra
yanağına el yordamıyla bir yara bandı yapıştırdı. Tıraş losyonu sürdü,
saçını taradı, gözlüklerini temizledi.
Artık temizlenmiş ve giyimli olarak balkona çıktığında kadın yoktu.
Kahvaltıya el sürmemiş, yalnızca çayının yarısını içmişti.
Masanın üzerine açık bıraktığı gazeteler bir dağ gibi yığılmıştı.
Dağınıklık canını sıktı.
"Meriç! Meriç evde misin?" diye seslendi.
"Hiç böyle habersiz gitmezdi, ne oldu acaba?" diye kaygılandı.
O sırada notu gördü. Sarı iskoç kâğıda acele bir el yazısıyla yazılmıştı:
"Tuna,
Çok acele çıkmamı gerektiren bir telefon aldım. Kendine dikkat et ve
umudunu yitirme. Gazetedeki haberi ciddiye alma, tiraj sıkıntısmdandır.
Tuna, senin için yatak odasına antibiyotik, ağrı kesici ve yatıştırıcı
haplar bırakıyorum.
Kendine iyi bak. Hatırım için! Meriç."
"Hoppala! Ne demek oluyor şimdi bu böyle?" diye balkon masasının başına
çöktü.
"Ne biçim not bu? Delirdi mi bu kız?"
Gökyüzü yeniden uçakların delirten gürültüsüyle delinmeye başladı.
"Başlayacağım şimdi hepsine be!" diye elini kaldırıp, hesap sorarcasına
salladı göklere.
"Neden her şey üstüme geliyor bu sabah? Tanrım neden her şey aksi gidiyor?
Boğulacağım şimdi, kesin boğulacağım!.."
Sonra hepsinin birinci sayfaları üstüste katlanarak bırakılmış gazetelere
kaydı gözleri. Daha doğrusu, güçlü bir mıknatıs gözlerini gazetelerin ilk
sayfalarında tekrarlanan habere doğru çekiver-di. Önce birini okudu, hiçbir
şey anlamadı. Öylece kakakaldı. Uyuşmuş gibi ağır ağır öbürlerinin ilk
sayfalarına da baktı. Allak bullak oldu, bedeninin sarsıldığını hissetti,
nefesi tıkandı. Sandalyenin arkalığına sımsıkı yaslandı, derin derin soluk
almaya başladı. Üstüste yutkunarak kendini yatıştırmaya çalıştı.
Kocaman renkli fotoğrafları birinci sayfalarına dolduran gazetelere yeniden
baktı. Hepsinde onun fotoğrafları vardı. Sürmanşet haberi bir daha okudu ve
içinden bir yıldız kaydı.
"YILLARCA GĐZLENEN ÜNLÜ CiNAYET!"
"Cinayetin ünlüsü mü?" derken, dondu kaldı.
"Sinemamızın ünlü çifti Süreyya Mercan ile Pervin Gökay'ın
KAM 2
biricik kızları, yıllar önce kaza süsü verilerek örtbas edilen cinayeti
kendisinin işlediğini itiraf etti. Kumral güzeli ünlü genç kadın bir katil
çıktı!"
Haberin yanındaki renkli fotoğrafta alımlı, çok kumral bir kadın kendinden
emin, fakat hüzünlü bir bakışla gülümsüyordu. Bir elinde sigara vardı.
Fotoğraf bir lokantada çekilmişti ve kadının yanında gözlüklü, kıvırcık
siyah saçlı, bıyıksız, sakalsız bir genç adam oturuyordu, onun elleri
boştu.
"Ama bu benim!" diye bağırdı. Sesi kâbuslardaki gibi fısıltı olarak
duyuldu.
"Haksızlığın böylesi de olmaz ki ama!" diye yerinden fırladı. "Ne çirkin
bir fotoğrafını basmışlar onun, hiç kendine benzemiyor ki... Hem nereden
bulmuşlar bu fotoğrafı?"
O sırada kedi balkona çıktı, bacaklarına sürünerek mırıldanmaya başladı.
Tuna bir kediye, bir masadaki gazetelere baktı. Sonra Meric'in notuna
ilişti gözleri yeniden. Kendini çok yorgun hissetti, içi çekiliyor, bütün
iç dengelerinin bozulduğunu hissediyordu. Sanki biraz sonra iç organlarının
tümü patlayacak ve o paramparça olacaktı...
"Görüyor musun Kumral, onu mahkûm etmişler! Onu katil ilan etmişler... Onu
çok incittiklerini hiç düşünmemişler bile! Ne hak, ne hukuk! Yazmışlar ve
basmışlar, o kadar..." Kedi mırıldanarak oturdu ve sabah temizliğine
başladı. "Halbuki bana sormaları gerekirdi... Ben oradaydım ve..." Aniden,
gökyüzü alçaktan üçer üçer uçan savaş uçaklarıyla doldu. Gürültü dayanılır
gibi değildi. Kedi gürültüyü şiddetle, protesto eden miyavlamalarla içeriye
kaçtı.
"Bak bunları unutmuştum!" diyerek öfkeyle o da içeriye girdi. "Ama her
şeyden önce onu aramalıyım! Çıldırmıştır şimdi!" Telefonun başına gidip,
parmak hafızasına iyice kaydolduğu anlaşılan bir numarayı tuşladı.
"Onu bulmalıyım, onu mutlaka bulmalıyım! Tanrım, ne çok incinmiştir
şimdi..."
Karşısına bir telesekreter çıktı ama o her zamanki yaban çiçekleri gibi
özgürlük kokan sesiyle:
"Günaydın veya iyi geceler! Eğer şimdi sabahsa uyuyorum, öğ-leyse evde
yokum, geceyse çalışıyorum demektir. Siz yine de lütfedip mesajınızı
bırakın. Teşekkürler!"
"Hello, this is my message-box. If you leave a message, I'll call you back.
Thank you!" demiyordu.
Fonda Kızılderili flütçü Carlos Nakai'nin müziği de duyulmuyordu. Hayır,
bunun yerine kaygılı bir sesle, acele konuşuyordu:
"Sevgili Mabel,
Bu notu yalnızca senin için bırakıyorum.
Kötü şeyler oluyor.
Gazeteleri gördüm. Bunu fazla rahatsız edici buluyorum.
Şimdilik buradan gidiyorum.
Cehennemi daha kaç kez yaşayacağız?
Tek parça olarak kalmaya çalış. Mutlaka!
Sen benim tek tanığımsın!
Ah Mabel, hep güçlü olmak zorunda kalmamız ne yorucu...
Hoşçakal, hoşçakal!"
Yeniden aynı numarayı tuşladı, yine aynı telefon notu vardı karşısında,
işte kapının zili o sırada çaldı.
"Odur, mutlaka odur, bana gelmiştir!" diye sevinçle kapıya koştu, ama gelen
o değildi.
Kapıda iki asker vardı. Yakışıklı, tertemiz yüzlü üsteğmen resmi bir
gülümsemeyle sordu;
"Günaydın! Öğretmen Tuna Atacan'ı arıyoruz."
"Buyrun, benim."
"Sizi almaya geldik."
"Anlayamadım?"
"Haberiniz olmadı mı yoksa?" askerler şaşırmıştı.
"Ama o katil değil ki! Gazetelerin uydurması! Medya şiddeti bu!" diye isyan
etti Tuna.
Askerler iyice şaşırarak birbirlerine baktılar.
"Yanlış anladınız hocam, biz sizi askere almak için geldik."
"Ama... ama ben askerliğimi yaptım!"
îki asker içlerini çekerek yeniden bakıştılar, başlarını salladılar.
"Haberiniz olmadı herhalde. Gazetelerin bugünkü baskısına yetişmedi ama
bütün resmi ve özel radyolar, televizyonlar sabah yayınlarını kestiler,
hatta dünyada ve ülkede yalnızca bu konuşuluyor şimdi..."
"Nasıl yani? Herkes neyi konuşuyor şimdi?"
"Hocam seferberlik ilan edildi, yedekleri askere alıyoruz."
"Seferberlik mi? Ne zaman? Nerede?" ellerini açarak sordu Tuna.
"Yani... kime karşı savaşıyoruz? Düşman kim?"
"Eee... şey... Bu bir iç savaş, hocam." ./
"iç savaş mı? Aman Tanrım demek sonunda oldu..." ,
Askerler kuşkulu ve şaşkın bakıştılar bu kez.
"Hemen çıkalım hocam!" dedi üsteğmen toparlanarak.
"Küçük bir çanta alabilirsiniz yanınıza."
"Bunu bekliyordum," dedi Tuna, dalgın dalgın bakarak, "Bunu bekliyordum...
Yıllardır kuşkuyla bekliyordum... Çünkü dı-şarda birileri ölürken,
hiçbirimizin 'iç'i temiz kalamazdı!"
Arkasını döndü.
Ve içindeki bütün lifler koptu.
KUMRAL ADA: MABEL!
"Ol kızlar içinde birperizâd, Kays ile muhabbet etti bünyâd."
Fuzûlî (Leylâ ve Mecnûn)
Onu ilk gördüğümde yaşantımda çok önemli bir yer tutacağını sezmiştim. Bu
tıpkı, bir filmin daha ilk karesinden bütününü kavramak, sonunu tahmin
etmek gibi bir duyguydu.
Onu ilk gördüğümde bundan böyle artık benim için çok önemli olacağını
sezmiş ve ürkmüştüm.
O andan başlayarak yaşantım değişecek, artık hiçbir şey eskisi gibi
olmayacaktı. Bunu nasıl güçlü hissettiğimi ve sarsıldığımı iyi
hatırlıyorum. Fakat elimden gelen hiçbir şey yoktu. Çünkü güçlü bir çekim
alanının etkisine girmiş, büyülenmiştim. Bütünüyle "tuhaf olarak
tanımlanacak bir zevkle bu albeniye kapılmıştım. Tamamen kendi isteğimle ve
tamamen "ben" oluşumla ilgili olarak.
Onu ilk gördüğümde kendi kendine konuşuyordu. Biraz dikkat edince aslında
çömeldiği yerde benim göremediğim bir şeyle konuştuğunu anlamıştım. Ona
bakmaktan kendimi alamıyor, merak etmeme karşın bir türlü yerdeki şeye
gözlerimi çeviremi-yordum. Tam anlamıyla büyülenmiştim. Hani anlatmak için
sözcüklerin yetersiz kaldığı, ancak mecazla, metaforla ifade edilebilecek
insanlardandı o.
Onu anlatmak için, "güzel", "boylu poslu", "sarışın/esmer", "şahane" gibi
sözcükler kullanmak haksızlık olurdu. Onun için, bu dünya dışından gelmiş
kadar değişik, bir kuyruklu yıldız kadar etkileyici, iyi pişmiş kahve kadar
tiryakilik yaratıcı, gezegene yalnız yollandığı için eşsiz, bir ipek böceği
kadar dikbaşlı denildiğin-
de bir şeyler söylenmiş sayılırdı ancak. Dingin ve içe sinmiş bir
güzellikti onunkisi. Asıl önemlisi beni bir manyetik alana çeker 22 gibi
güçlü etkisi ve çok kumral olduğuydu.
Onu ilk gördüğümde bunları böyle bilinçli şekilde düşünemeyecek kadar
gençtim tabii, ama hissedebilecek kadar da büyümüştüm.
Yerde konuştuğu şeyi göremeden, başına dikilmiş, daha doğrusu büyülenmiş
olarak onu seyrediyordum. Birden döndü ve beni gördü. Kocaman kahverengi
gözleriyle ilk kez orada tanıştım ve gözlerin ne kadar önemli olduğunu
orada öğrendim. ,
Kumral kaşlarının altında çam balı renginde akan bir ırmaktı gözleri.
Kıvamlı kahverenginin yeşille karıştığı ela rengin içine dikkatle bakınca,
yeşilin özünde taşıdığı sarı ve maviye de rastlamak olasıydı. Bazan yeşil,
bazan mavi-sarı dalgaların kıvrılarak sürekli hareket ettiği kumral gözlere
kilitlenip kaldım. Yaşantımda ne daha önce, ne de sonra bu kadar kumrala
boyanarak doğmuş başka bir kız gördüm ben! Ve o andan sonra hiçbir kadının
gözleri onunkinden daha derin ve güzel olmadı!
Ayağa kalktı, beni süzdü. Biraz düşündü.
"Ada," dedi.
Sesi yaban çiçekleri gibi özgürlük kokuyordu, zeytin ezmesi tadındaydı.
"Efendim?" diye sordum bön bön bakarak.
"Ada!" dedi yeniden.
Yüzünde yanıt bekleyen bir ifadeyle bana bakıyordu. Elim ayağıma
dolaşmıştı. Ne demem gerektiğini bilmeden orada duruyordum öylece. "Ada"
diyor, başka şey söylemiyordu. Yani ne diyordu?
"Ada ha?" dedim vakit kazanmak için.
Hiç aldırmadı. O muhteşem kumral ışıkları üzerime dikmiş, sabırsızca
bekliyordu. Tuhaftı.
Bekleyişinde öyle bir kafa tutma, öyle tılsımlı bir albeni vardı ki, değil
kaçıp, saklanmak, aksine artık yanından hiç ayrılmamak tutkusuna çılgınca
çağrı yapıyordu. Bedeninin kasları koşmaya hazır taylar gibi gergin,
ağzının bükülüşü hüzünlü bir gülümsemeden yeni dönmüş yumuşaklıkta, kaşları
kahverengi soru işaretleriydi.
Ada.
"Ada"nın bendeki ilk çağrışımlarını düşündüm. Uzak, serin, esrarengiz,
elips şeklinde bir sözcüktü bu.
Ada.
Denizle ilgiliydi. Vapurla "ada"ya giderdik, "ada"da faytona binerdik,
sonra "ada" şarkıları da vardı ama o içinde bulunduğum durumda ve anda
"ada"nın başka ne gibi anlamlar taşıyabileceğini çıkartamıyor, sıkıntıdan
terliyordum. Ayrıca beklediğinin bir yanıt mı, yoksa bir tepki mi olduğunu
da kavrayamamıştım. Utancımdan dudaklarımı kemiriyor, gözlerimi kaçırıyor
ve tabii üstüste yutkunuyordum.
"A-da!" diye heceledi biraz öfkeyle.
Tutulmuş kalmıştım. Artık orada yıllarca dikilip kalacağım, hiç
kımıldayamayacağım diye korkmaya başlamıştım. Bu anı günlerdir bekledikten
sonra böyle bir fiyaskoyla şansımı yitirmemi nasıl affedecektim?
Benden umudunu kestiğini belli eden bir dudak büküşüyle arkasını döndü,
yerden aldığı o şeyi avucunun içinde tutarak yürümeye başladı. Gidiyordu
yani. Bir şey yapmalı onu mutlaka durdurmalı ve aptal olmadığımı ona
kamtlamalıydım. Çabucak kendi sözcük hazinemi yokladım. Belleğimdeki
bilinmez, uzak, gizemli ve albenili bütün sesleri taradım.
"Mabel!" diye sevinçle bağırdım aniden. Doğrusu bu bir haykırıştan çok bir
çığlıktı.
Durdu ve yüzünde soru işaretleri asılı olarak bana döndü.
"Mabel mi?"
Oh işte! Şaşırma sırası ondaydı şimdi. En azından aptal durumuna düşmemiş,
üstelik gidişine engel olabilmiştim. Benim de anlaşılması güç, gizemli bir
sözcüğüm vardı işte!
Mabel o sıralarda en sevdiğim çikletin markasıydı, ama benim için özel olan
çikletin ambalajındaki resimdi. Kahverengi bir dikdörtgenin üzerinde, açık
hardal sarısı bir aynada beliren esrarengiz, biraz ürkütücü, güzel bir
siyah kadın resmi vardı. Bu resmin tam altında, ince uzun bir dikdörtgen
içinde iri kırmızı haflerle şöyle yazardı:
MABEL
Balonlu çiklet
Başına, üzerinde beyaz kırık çizgi desenli kırmızı bir fuları korsanbaşı
bağlamış sütlü çikolata renkli kadının tek kulağında iri
kırmızı bir halka küpe vardı. Baygın, alımlı, çekik gözleriyle uzakta bir
yere veya birine bakan Mabel'in şahane kırmızı dudakların-24 dan dalgın,
bembeyaz bir gülüş akardı. Çıplak boynunda üç sıra inci kolye vardı, fakat
matbaada bir renk ayrımı hatası olarak bunlar açık kahverengi basılmıştı.
Mabel, her aldığım çikletin üzerinde ne duruşunu, ne de gülüşünü
değiştirirdi. Bana kızdığını, ya da bir şeye üzüldüğünü hiç görmemiştim.