Bonobo ve Ateist

271 Pages·2013·7.5 MB·Turkish

by  Frans De Waal

FRANDSE W AAL
BonoAbtoe ivset
194d8o ğumlHuo llanpdsailkıo lporgi,m atoeltoogl,o1 g9.7 5'te
AmhemH ayvanBaath çesid'ünndyea neınnb üyüşke mpanze
kolonüizseir ianlyetı ıl bliıprkr objaeş labtupt rıo;pj eek ç okb ilim­
semla kalveeC himpanzPeoel it(iŞcse mpanSziey asaedtlbiıi) r
kitaspolnau çla1n9d8ı'1.d eW isconUsliuns Parli mAarta ştırma
Merkezid'anvient kianbiue ld erAeBkD 'ytea şınbduır;a dmaa y­
munlaruıznl aşmdaacvır anıüşzlearridıne en eysveegl ö zlemsel
araştırymüarlüatr1t 9ü8.t9 a riPhelaic emakAimnogn gP rimates
(PrimatlardaAraabdulklıiu tcaublLıuoyskAl n)ag elTeism eksi tap
ödülüanlüd 1ı9.8 0'1oerrtianl aYreırnkdUeals u sParli mAarta ştır­
ma Merkezi'ndeki şveemS paanDn izeeglHoea ry vanBaath çe­
si'ndbeoknio bolçaarllıaş mbaayşal aAdrıa.ş tırmalannda primat­
lardyae mepka ylaştıompıl,u mislailş vkeis loerruç nö zmyeö n­
temleryiannsiıın ri an satno plumuanhdlaav kea dalektöikne nle­
rig ibkio nuloadraak ladneaW na al1,9 9'1d ebne rçia lışmalarını
AtlantaE'mdoarkÜyin iversitpessiik'obnlöiolnjü im ünvdeYe e r­
keAsr aştırma Merkezi'nde syüarzdaürrTıüünyr okrç.e ­Ayrıca,
dekdii ğekri taibçıi mizdMeakyim un'dua ( 2008)y inAes lBıi ­
çen'çienv irivseMi eytlies 'otkeuny abilirsiniz.
MetiYsa yınları
ipeSko ka5k,3 443B3e yoğllsut,a nbul
Tel2:1 22 45469F6a k2s1:2 2 454519
e-positnaf:o @metiskitap.com
www .metiskitap.com
YayınSeevrit iNfoi:1k 0a7 26
BonobvoeA teist
PrimaAtrlaasrı nidnas aAnrıa mak
FrandesW aal
lngilBiazscıem ı:
TheB onobaon dt hAet heist
W.W .N ortaonnd C ompan2y0,1 3
© FrandseW aal2,0 13
TürkYçaey ıHma kl©a rMıetiYsa yınl2a0r1ı3,
KayTıe lviefL isaHnask lAajraın asrıa cılığıyla
TessLlietre rAagreyn ciyly ea pıllains asnösz leşmesi
temeliynadyeı mlanmıştır.
ilBka sıEmy:l 2ü0l1 3
ikinBcais ıHma:z ir2a0n14
YayımHaa zırlaÖyzagneÇ: e lik
KapaFko toğrMaafrıi:aB nr ickner
KapaTka sarıEmmıi:nB eo ra
Dizvgei� asöknıc eHsaiz ırMleıtiksY: a yıncLıtldı.k
BasvkeıC ilYta:y laMcaıtkb aacLıtldı.k
FatSiahn aSyiit Neos.i1 2/197-203
Topkalpsıt,a nTbeul2l:1 25 678003
MatbaSae rtiNfoi:1k 1a9 31
ISBN-13: 978-975-342-106-5
FRANDSE W AAL
Bonobo
Ateist
ve
PRİMAATRLAASRI NDA
İNSAANRIA MAK
ÇevreinA:s Bliıç en
�metis
Ens evdpirğiCimamat th 'eer ine
İçindekiler
1 DünyeZveiv kler 9
2 İyilAiçğıiknl aması 32
3 SoyağacıBnodnaokbio lar 61
4 TanÖrlıd müü Y,o ksKao maymaıG irdi? 88
5 İyMia ymuMne seli 116
6 OnE miFra zla 150
7 Tanrı Boşluğu 188
8 AşağıYduakna Arhıl ak 220
Teşekkür 237
Kaynakça 239
Dizin 251

1
Dünyevi Zevkler
İnsdane diTğaninn' nınb igra mfııs adece?
YokTsanrıa mıi nsanıng afı?
FRIEDRICHN IETZSCHEI
DENB OSHC'TdAü nyaygae ldiHmi,e ronymus Boasdcıhn'aıul nd ığı
Hollanşdeah rin2dS eırf. o raddao ğmuoş lmakb enBio scuhz manı
yapmaazm am eydaıtdhaekyik elgiönrie gböüryeü düğümdgeenr,­
çeküsitmüg ed ünaysınsıi,m geciliTğanrıi'nnıni ,a zaleant kisi altın­
dai nsanleıvğrıenn dyeekrii ykluer duğiul işkiyi sedvadiimma.
Etrafta neşeyle doçlıapşlfiaagnkü rledrolleuü ,çk anatmleış hur
tablo-sDuü nyeZveiv kBlaehrç ecsein-nettmeaksiu miyeattef en
yapılmı(şbtkızsr.. 8 0)Or.t adatkaib lpoü,r itueznm anlagreılni ştir­
diğaih laksıvzegl üınka yho rumlaruıynmaa yackaakd amru tlvue r a­
hattİınrs.a nlıcğeınnn etktoevnu lmadöannc ekhia liynai dbae lki hiç
kovulmamgıişb siu çlulvueuk t ançtaazna dhea lignöits eriBre.n im
gibbii prr imatoilçoigçn ı plakcliınks,e lvleiü ğree tkleinğyea pılan
göndermebloelrm ,i ktarkduaşv em eyvev eg ruplhaarl inhdaree ket
etmekt ümüytlaen ıdşıeky lervdeid ri nyia d aa hlakbii yro rumg e­
rektirmezB.o scbhi zi dhoağlailm irzelsem etmigşi bidaihrl,a kbçaı­
kışınısyasğta a raftaki panelsea klvaer oraodratp,aan eldzee vküse-
1F.r ieNdriiecthz (s81c8h9se)5. ,.
2.S 'Hertogdeinydbeebo islcişhne eh1ni2 yr.ü zyGıülndeHayo llanda'nın
eyablaeştk enBtioysdcihh.a' yuanot ltdauzam anlğardau (41510-5)1U 6trecht'ten
sonürlak eennbi üny şüekh riydi.
10 BONOVBEAO T EİST
faydaa lmış idnesğarinallh,ai rprıla ehriib,e lerik,um oabrubralza­rı,
larsıa,v aşçvıesl aarrhıo cşelzaarlıa nBdoısrcdıhira n.d amlarından
veh ırslaprıenhkda anz zetmbeudz ard eis,m kiünç übkia ry rıntısını,
Dominibkireran h igbiebö ir tünbmiüdrşo mubzüat süenr vevteirn­i
meyrie ddeaddeanma ıç ıkBluaz ra.v afilglüır rüens sakmeınnd isi
oldusğöuy lenir.
Beaşs sıorn braald ai ntionp lumydearkkioi n usunda tuk­avgaya
tuşmadyeav aemd iyoBrouszc.h 'un zamangıinşbdiiam d deoi l duğu
antae maah laTka.n rbıisdrıüz n ycaa nlandımriaygbiöizzl üimr üz­
deB?ö ylbeisdriü nyiayo il umru ?S anmakyikı önk teHnıcrii stiyan­
lavreb iyoalroajsiı snadvabakişil güizleerri ynüdreünt üİlnüsyao­r.
nıenv rimşdüepneh tem eisçiki ann ıtklaarerşpaıe b ya ğışsıakhliı­k
bio lmalsaız ıbmuy, ü zddeenş üpheciiklneeatmr eiy yeö neklii­k
tapvleab re lgesbeolşzlaae hrm Deitn.l emaeçyıoekl anilçaiçrno k
yaraorllsıad lahar e dkeift leluelraişanmeı Çyaotrılşhamraa.k ikat­
led eğhialk,i knaeyt aipnı lacialğgıAiyhllliaa. kd ıonğ ruydaarna tı­
cıT anrıg'edladni iğniannabeni riiçsieinv rikmaib eutlm emka nevi
biurç urduemm ekStoinzr a.m anlaartdeai setnla etreisşnöl zic üsü
olaCnh ristHoipthcehre Rnash'iAlplaS ,h arpatroans ıntdaarktiı ş­
maykau lvaekr el"iDmü:n yabnidırün z eynoik sbaud, ü zebneil irle­
mibşi vra rlbıigkrü, yç o ksnae,yd ionğr nue yyiann ollıdşu ğkuinmu
belirlHieşyreo yrd?se onr ubmlişure yyo ksgaa,ya rhil akbiiş re dye
yodke mektDiors.t"o3y evIsvkaiKn'a nrianm azov"'Tuannyuronık ­
sak omşutmeac aevtümze ökztgeü rühma!y"k ırıtşeıkmr arçloaky an
insagnölradrü m.
Belskaid ebecneb öydlüeş ünüyoraummamd eunrfb uirdr a vra­
nışbtual unmaesnıgneıl lteeyşkee niy n asniçs toelmaiin n sandan
korkaYraışma.n abbiitrlo iprli uçmig ne reökzldie nedtedi amh il,
bütüinn sanlığımızıonl dyuağnpueındmueı dnzü dşaü nmeyelim?
Atalarıhmeınzdüıizsnn a hoilbim adızkalmaarnıl saorsdynaao lr m­
larıonlımna dıhğaıkniak iantaennva anmr ı Y?a rdıimhat ioylaacnı
biryianred eıtmm ehza,k sızklarışkıllaa şınceat mşeizmkliaeyyr­e t
diİ?n santloaptruo, p buii rk bii ynı öln cçeı kmaenv cduitn lerden
32.00 7'dAelS harpvteoC nh ristoHpihtecnrhs eN,e wY orkH alKkü tüphane­
si'n(dNeY PdLi)ün z erbiintrea rştmıay aptıblkazwr.w; w .fora.tv
DÜNEYVZİE VKLER 11
Bahç'neisna ğa lktö şesinBdoes,co hn uö pücüklekralned ıyramç aalışraanh,ig biebg ii ­
yinmbiişdr o muzdaie rnirkreens meitşmtkiern disRianhii.bo en am,a lmıü lkküa rşılığın­
dak urtuvlauaşet t mekte(dkiarl emmü,r ekkevepr esmgiö rünükşalğüı dsıenb ehbiik ­
metbiu du)r.B ahç1e5 04'Mtaer,t Liunt hbeurt ükri liusyeg ulamalparroıtneeıst tmoe ye
başlamaodnay nık la dar örnecsem editlimri.ş
çokö ncet,o plumlanraısniıışlnl edikğaifany eo rmuoşl malBıi.y o­
loglbaurk adakrı ssaü relheircçii ddiaylem az.
DalLaaim a'Knaıpnl umbağası
NewY orkT mies'simt esin"dTeaknir ıAshılzaO kl umru ?"b loğunda
ahlakdıinn deönn cgee ldiğviebn iiz idme d ahioll duğumpurzi mat
ailesiinncie leyaehrleakk kıönk eni hakpkeıkçn odkaş eyö ğrenile­
bileceyğaiznıin ıştımn.e4k adHaedrro, ğ aykıa nbau lanmbıişyr e r
gibgiö rmea lışkanlıoğlısnaddkaa ,h ayvanbliazri dme a hlaken