Bizans İstanbulu ve Doğu Seyyahları

312 Pages·1996·22.338 MB·Turkish

by  Jean Ebersolt

Constantinople Byzantine
ETLES VOYAGEURS DU LEVANT
Jean
Ebersolt
ızans
Doğu Seyyahlanı
Çeviren: Ilhan Arda
Semavi Eyice'nin önsözü ile
Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
Yayın No: 4
Çeviri Eserler: 2
Yayın Yönetmeni
Alaattin Eser
Kitap Tasarımı
Cem Günübek
Yapım
Ajans C+E
Baskı
Mataş
İstanbul, 1996
ISBN 975-8065-03-3
©Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
Merkez
Cumhuriyet Caddesi 171/4 Elmadağ/Istanbul
Telefon: [phone] 30 65 - 225 30 83
Faks: 0.212. 240 61 19
Şube
Galatasaray, Sahne Sokak, Ali Han Kat:3, No:302
Telefon: [phone]
Jean
EBERSOLT
Bizans İstanbulu
ve
Doğu Seyyahlan
Çeviren: tlhan Arda
Prof Dr: Semavi Eyice'nin
önsö.zü ile
jean Ebersalt
(1879-1933)
Constantinople Byzantine
ET LES
Voyageurs du Levant
PAR
Jean EBERSOLT
DOCTEUR ES LETTRES
EDITIONS ERNEST LEROUX
2», RUE BONAPARTE, 28. — PARİS (VI')
1918

İÇİNDEKİLER
Jean Ebersolt (1879-1933) ve Eseri
(Prof. Dr. Semavi Eyice) 1-X1I
Önsöz: Jean Ebersolt 1
Giriş 5
Bölüm 1: Ortaçağda Doğu seyyahları 21
Bölüm 11: Rönesans Döneminde Doğu seyyahları 57
Bölüm III: Rönesans Döneminde Doğu seyyahları (Devam)
XVI. yüzyılın ikinci yarısı 83
Bölüm IV: XVII. yüzyılda Doğu seyyahları
(Yüzyılın ilk yansı) 105
Bölüm V: XVII. yüzyılda Doğu seyyahları (Devam)
Yüzyılın ikinci yarısı 129
Bölüm VI: XVIII. yüzyılda Doğu seyyahları 157
Bölüm VII: XIX. yüzyılda Doğu seyyahları 189
Bölüm Vlll: Ortaçağda Konstantinopolis ve
seyyahların keşifleri 211
Sonuç 243
Kaynakça 249
Genel dizin 267
Fotoğraflar 289

JEAN EBERSOLT
ve
ESERİ
Prof. Dr. Semavi Eyice
Geçen yüzyılın ikinci yarısında başlayarak, yirminci yüzyılın
içerilerine kadar varlıklarını sürdüren, İstanbul'un amatör tarihçileri
ve eski eserleri uzmanları yanında bu konuların gerçek uzmanları
da belirmeğe başlamıştı. Romantik duygularla eser veren kimi he­
kim, kimi öğretmen olan amatörlerden farklı olarak, batı üniversitele­
rinde ilim metodlarına göre yetişmiş uzmanlar, daha derin araştır­
malara dayanan eserler vermekte gecikmemişlerdi. Jean Ebersolt
da, İstanbul'un tarihi eserlerini ilmi usullere göre inceleyenlerden bi­
ri oldu. Etraflı araştırma ürünü kitap ve makalelerinin çoğunluğu İs­
tanbul hakkında idi. Böylece şehrin Bizans dönemi tarihi ve eski
eserlerinin tanınmasında önemli ölçüde katkıda bulundu.
Jean Ebersolt, protestan bir âileye mensup olarak, Fran­
sa'nın doğusunda İsviçre sınırı yakınında Doubs ilinin Montbeliard
kasabasında, 22 Haziran 1879'da dünyaya geldi. Yüksek öğrenimi­
ni Paris, Nancy, Berlin ve o sıralarda ünlü Bizans filolojisi ve edebi­
yat uzmanı Prof. K. Krumbacher'in (1856-1909) Münih Üniversite­
sinde kurduğu Bizans Enstitüsü'nde yaptı. Ayrıca Paris'te Ecole
Pratique des Hautes Etudes'ün Tarih ve Din bilimleri bölümlerinde
de derslere devam etti. Ebersolt, Paris'te Bizans tarihi ve medeni­
yeti uzmanı Prof. Ch. Diehl'in (1859-1944) de öğrencisi olmuştur.
Eski diller bilgisini sağlam bir tarih kültürü ile zenginleştiren
Ebersolt ilk eserini 1902 yılında verdi. Paris'teki Milli Kütüphane'de
(Bibliothegue Nationale) bulunan iki Bizans elyazması ile ilgili olan
kitap daha çok teoloji konulu idi. 1904-1907 yılları arasında Thiers
vakfının bursunu aldı. Paris'te Sorbonne Üniversitesi'nde 1910'da
doktorasını verdi. Fransız Eğitim Bakanlığı ile Kitabeler ve Edebiyat
Akademisi (Akademin der Inscriptions et Belles-Lettres) tarafından
ilmi araştırmalar yapmak üzere 1907, 1908, 1910, 1912, 1913 ve
1920 yıllarında OsmanlI Devleti'nin başkenti, İstanbul'da görevlen­
dirildi. Bu çalışma ve araştırmalarının raporlarını makale halinde ya­
yınlandı. 1911 de ise araştırma yapmak üzere Rusya'ya gönderildi,
ayrıca Petrograd'daki Fransız Enstitüsü'nde konferans verdi. İstan­
bul'da bulunduğu sırada, 17 Eylül 1912‘de İstanbul Âsar-ı Atika Mü-
ze-i Hümayunu'nda (Arkeoloji Müzesi) konferans verdi.
Ebersolt, 1914-1918, Birinci Dünya Sava?ı yılları içinde, artık
İstanbul'un Bizans dönemi tarihi ve arkeolojisi i e ilgili çalışmalarını
sürdüremedi. Ancak kütüphanelerde araştırmalar yaparak ve kitap­
lardan derlemek suretiyle iki önemli yayına imzasını atabildi. Aşağı­
da konusu daha etraflı belirtilecek olan, kaynaklara göre Bizans im­
paratorluk sarayında hayatı anlatan araştırması ile çeşitli dillerdeki
seyahatnameleri taramak suretiyle, İstanbul'a gelmiş seyyahların
şehir içinde görebildikleri Bizans eserlerine dair verdikleri bilgilerin
özetlerini küçük bir cildin içine sığdırdı. Her iki eseri de 1917'de ba­
sıldı. Fakat onun en övgüye lâyik davranışı, Dünya savaşının trajik
yıllarında, birçok Fransız ve İngiliz tarihçi ve arkeologlarının aksine
olarak, ilim haysiyetinden sapmaktan kaçınmas ve politika eğilimle­
rini destekleyici yayınlara girişmemesidir. Nitekim 1919'de Paris'te
Ermeni'leri destekleyen bir dergide çıkan beş sahifelik kısa makale­
si bir polemik yazısı değil, sadece eski Ermeni kiliselerinin mimari­
lerine dair basit bir özetten ibarettir. Halbuki aynı yıllarda yine bir
I]