Table Of ContentBİR STATÜ TÜKETİMİ GÖSTERGESİ OLARAK IPHONE MARKALI AKILLI
TELEFON ALGISI: ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA
Ebru Gökaliler* - Ayda Sabuncuoğlu Aybar ** - Göker Gülay***
ÖZET
Dünyada ve Türkiye’de mobil medya uygulamalarına paralel olarak akıllı telefon kullanımı da
hızla artmaktadır. Akıllı telefonların Türkiye’de özellikle genç kullanıcılar arasındaki yaygınlığına
rağmen, ürünlerin algılanması farklılaşabilmektedir. Bu çalışmada, günümüzde dijital çağın yeni
statü sembollerinden biri olma özelliğiyle diğer markalardan farklılaşan iPhone marka akıllı tele-
fonların, örnek kitle kabul edilen üniversite gençliği tarafından bir statü tüketimi olarak nasıl
algılandığını ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Çalışmada elde edilen verilerin analizi yapıla-
rak, örneklem gruplarının sosyo-demografik değişkenlere göre dağılımları ve bu değişkenlerin
gruplar arasında fark yaratıp yaratmadığı incelenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, iPhone
sahibi olan kullanıcılar ile olmayanlar arasında statü tüketimi eğilimi bağlamında farklılıklar
olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar sözcükler: iPhone, statü tüketimi, akıllı telefon, tüketim kültürü
THE PERCEPTION OF IPHONE BRANDED SMART PHONE AS A STATUS
CONSUMPTION SYMBOL
ABSTRACT
The rate of smartphone usage has increased rapidly due to the mobile media applications in the
world and Turkey. Despite this extensiveness of smartphones, especially among young users, per-
ception of products can vary. This study seeks to explore the perception of iPhone in context of the
status consumption -as a brand which distincts from other smartphones with its symbolizing func-
tion of digital age today- by involving only the university youth as the sample mass. The groups’
distribution according to socio-demographic variables and whether these variables make differ-
ences between the groups are examined. At the end of the analysis, it is determined that there are
remarkable differences in terms of status consumption tendencies between the ones who are
iPhone owners and the ones who are not.
Keywords: iPhone, status consumption, smartphone, consumption culture
menin kültürel bakımdan başat duruma gelmesi
1. TÜKETİM TOPLUMUNDA STATÜ
(Mutlu 1995: 338) olarak tanımlanan tüketim
TÜKETİMİNE GENEL BİR BAKIŞ
kültürü eğer bir toplum kültürünün temelini
oluşturuyor ise ve eğer o toplumun bireyleri
Kapitalist sistemin varlığını sürdürebilmesinde
sadece gerçek ihtiyaçları nedeni ile satın alma
ekonomik bir rol üstlenen tüketim, en basit
davranışı göstermek yerine ‘ihtiyacı olmayan
şekli ile; bireylerin pazarda var olan ürün ya da
ihtiyaçlar’ tüketmeye başlıyor ise onlar birer
hizmetleri satın almaları olarak tanımlanabil-
‘tüketim toplumu’ bireyi olarak tanımlanabil-
mektedir. Tüketim kavramı, toplumsal meka-
mektedir. Tüketim toplumunda ürünler anlam-
nizmanın işleyişini sağlayacak değerlerin oluş-
larını toplumsal sistem içerisinde almakta ve
turulmasında ve bireylerin içinde bulundukları
tüketim bir ilişki biçimi olarak tanımlanmakta-
sistemi benimsemelerinde önemli bir yere
dır.
sahip olmaktadır.
Tüketicilerin, “bir materyal dünyasında yaşa-
Modern kapitalist toplumlarda mal ve hizmet-
yan” varlıklar olarak görülmesi tüketim toplu-
lerin pazarlanması ve tüketimine doğru yönse-
mu ruhunun keşfedilmesi olagelmektedir. Gü-
* Yrd. Doç. Dr., Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi
** Öğr. Gör., Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi
*** Arş. Gör., Yaşar Üniversitesi İletişim Fakültesi
Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı … (36-48)
nümüz toplumları tüketim objeleriyle destekle- nel hizmetlerden kaçınarak zamanlarını ve
nen anlayışla işgal edilmekte, bireylerin sahip paralarını gösteriş ve statü için kullandığını ve
oldukları şeylerle onların karakterleri analiz bunu tuttukları hizmetkârlarla, verdikleri göste-
edilebilmektedir (aktaran Çınar ve Çubukçu rişli partilerle, giydikleri pahalı giysilerle, sanat
2009: 278). Bu ‘materyal dünyasında yaşayan ya da sporlara koruyuculuk ederek ve sahip
varlıklar’ların tüketim davranışlarının ardında oldukları varlık ile gerçekleştirmekte oldukla-
yatan sebepler kimi zaman fonksiyonel temelli rını savunan Veblen’e göre; toplumun diğer
olabildiği gibi kimi zaman da sadece duygusal sınıfları da yapabildikleri oranda bu sınıfı taklit
temelli olabilmektedir. Bu bağlamda bireyler etmeye çalışmaktadırlar (Günaydın 2007: 32).
günümüzde tükettikleri ürünlerden sadece Veblen’in bu noktada statü ve gösteriş olmak
fonksiyonel faydalar elde etme çabası değil üzere iki temel kavramın altını çizdiği ve zen-
birçok zaman da duygusal ve psikolojik fayda- gin bireylerin davranışlarının ardında yatan
lar elde etmek, kendilerini topluma bu tüketim sebebin diğer bireylere toplumsal statülerini
davranışı ile tanımlayabilmek amacı ile satın göstermek ve bu yöntem ile gösteriş yapmak
alma davranışında bulunmaktadırlar. olduğunu savunduğu söylenebilmektedir. Bu
bağlamda Veblen’in eserinin, çalışmanın ana
Kapitalist toplumlarda tüketim ile toplumsal konusu olan statü tüketiminin ilk kez ortaya
statü tanımlanmaktadır. Tüketilen ürünler aynı konduğu yer olduğu söylenebilmektedir.
zamanda bireylerin kategorize edilmesine ne-
den olmaktadır. Pierre Bourdieu’ya göre; “be- Statü tüketimi olarak tanımlanan tüketim çeşidi
ğeni sınıflandırır ve sınıflandırıcıyı sınıflandı- en basit şekilde; statü göstermek amacı ile
rır”. Tüketim ve yaşam tarzı tercihleri, ayrım yapılmış olan satın alma ya da tüketim davra-
yapan yargılar içermektedir ve bunlar bireyle- nışları olarak tanımlanabilmektedir. Statü tüke-
rin diğerlerine ilişkin kendi tikel beğeni yargı- timi kavramının temelinde yer alan ‘statü’
larını tanımlamakta ve sınıflandırmaktadır. kavramının kökeni, Latince bir kelime olan
Tikel beğeni öbekleri, tüketim tercihleri ve standing (duruş) sözcüğünden gelmekte ve
hayat tarzları, özgül meslek ve sınıf bölüntüle- kelime bir bireyin ya da bireylerin vücutlarının
rine denk düşmekte ve böylece tarihteki tikel duruşlarını ya da pozisyonlarını tanımlamakta
bir noktada yer alan, bir toplum içerisinde kullanılmakta idi (Pruthi 2005: 110). Ancak
işbaşında olan zevk ve hayat tarzları evreninin statü kelimesi sosyolojik bağlamda ele alındı-
yapılanmış karşıtlıkları ve inceden inceye dere- ğında ise; bireylerin bir toplumsal hiyerarşi
celendirilmiş ayrımlarıyla birlikte haritasını düzeninde belirli kriterler bağlamında derece-
çizmemizi olanaklı kılmaktadır. Kapitalist lenmesidir (Odabaşı ve Barış 2007: 296). Statü
toplumlarda ürünlerin birer ‘damga’ olarak kavramı en basit şekilde ise; bir bireyin top-
kullanılmasına nüfuz eden önemli bir etken, lumsal yapı içinde yer alan duruşu ya da yeri
yeni ürünlerin üretim oranının ‘konumsal ürün- olarak tanımlanabilmektedir.
leri’, toplumun en üst katmanlarındaki toplum-
sal statüyü tanımlayan ürünleri ele geçirme Bireyler için bir gruba üye olmanın gerekli
mücadelesinin göreceli bir mücadele olduğunu olduğu kadar aynı zamanda da psikolojik ola-
anlamına gelmektedir (Featherstone 2005: 45). rak tatmin edici bir durum olduğunu savunan
Bu bağlamda günümüz modern toplumlarında Tibor Scitovsky’e göre; bireyler belirli bir
tüketim davranışının ardında, kimi zaman top- gruba üye bireylerinin özelliklerine bakarak bu
lumda yer alan diğer bireylere kişinin kendi özellikler ile kendi aralarındaki benzerlikleri
toplumsal statüsünü göstermenin ve bu statüyü tespit etmeye çalışmakta ve bu bağlamda bu
meşrulaştırmanın yattığı söylenebilmektedir. bireylerin mensup oldukları gruba kabul edil-
meye çalışmaktadırlar. Ancak sadece kabul
Bireylerin statü-arayış süreçlerine yönelik edilmek her zaman yeterli olmamaktadır. Bazı
tanımlar ilk kez 1899 yılında Thorstein tüketiciler mensup oldukları grup tarafından
Veblen’in eserinde yer almıştır. Veblen birey- fark edilmek istemekte ve bu isteklerine de
lerin ‘geleneksel temelli özgüven” ve “öz- ‘statü’ sayesinde ulaşmaya çalışmaktadırlar.
saygı”yı yapılandırma noktasında bir ayrımın İşte bu noktada tüketiciler bu statüyü bazı ürün
nesnesi haline geldiklerini söylemektedir (Chao ya da markalar sayesinde diğerlerine aktarma
ve Schor 1998: 3). Zenginlerin bütün fonksiyo- çabası gütmektedirler (Clark ve ark. 2007: 46).
37
Selçuk İletişim, 7, 1, 2011
Tüketicilerin içinde bulundukları bu çaba, statüsünü arttırmaya ve göstermeye yarayacak
günümüzde ‘statü tüketimi’ kavramının ve bu ürünleri satın alma davranışında da o kadar çok
bağlamdaki tüketici davranışlarının tartışılma- bulunacaktır (Eastman ve ark., 1999: 43).
ya başlanmasına sebep olmaktadır. O’Cass ve McEwen da iki kavram arasındaki
farkı ortaya koymak amacı ile yapmış oldukları
Statü tüketimi; bireylerin kendilerine ve top- araştırmalar sonucunda bu farkı bir örnek ile
lumdaki diğer bireylere göre statü sembolize ortaya koymaktadırlar. O’Cass ve McEwen’a
eden ürünleri satın almaları yolu ile toplumdaki göre (2005: 27); kavramlar arasındaki bir diğer
duruşlarını gösterme çabalarının motivasyonel önemli fark ise; toplumda yer alan diğer birey-
bir süreci olarak tanımlanmaktadır (Heaney ve lerin satın alınan ürünü görmeleri/görmemeleri
ark. 2005: 85). Csikszentmihalyi ve Rochberg- gerekliliği olmaktadır. Örneğin; Calvin Klein
Halton (1981) statü tüketimini kültürün temeli- marka bir iç çamaşırı giyen bir birey statü tüke-
ni ifade eden diğer bireylerin saygı, itibar ve timi bağlamında ele alındığında, birey bu mar-
kıskançlıklarından oluşan bir güç şekli olarak ka bir iç çamaşırına sadece sahip olarak marka-
tanımlamaktadır. Statü tüketimi kavramı litera- nın temsil ettiği statüyü kendisine de kanıtla-
türde bazı akademisyenler tarafından gösteriş maktadır. Bireyin sahip olduğu ürün; statüyü
tüketimi kavramı ile aynı olarak kabul edilmek- temsil eden markalı bir iç çamaşırı olduğu için
te ya da bu iki kavram birbirinin yerine kulla- birey bunu çevresinde yer alan diğer bireylere
nılmaktadır. Örneğin; J.C. Kilsheimer statü gösterememektedir. Bu bağlamda statü tüketi-
tüketimi kavramını tanımlarken her iki kavramı mi ve gösteriş tüketimi arasındaki fark, bireyin
iç içe kullanmakta ve statü tüketiminin; birey- satın aldığı ürünü çevresindekilere gösterme
lerin çevresindeki diğer bireylere statüsünü ya zorunluluğu olarak da ortaya konabilmektedir.
da prestijini göstermek adına yaptıkları gösteriş
amaçlı tüketim olduğunu savunmaktadır. Buna 2. IPHONE MARKALI AKILI CEP
benzer birkaç çalışma bu kavramları birbirinin TELEFONU VE STATÜ TÜKETİMİ
yerine kullansa da özellikle Eastman ve diğer- İLİŞKİSİ
leri gibi bu konu üzerine araştırmalar yapan
akademisyenler bu iki kavramının birbirlerin- Toplumsal yapı içinde yaşanan dönemsel ge-
den farklı kavramlar olduğunu savunmaktadır- lişmeler ve oluşumlara göre farklı statü göster-
lar (aktaran Güllülü ve ark. 2010: 107). geleri yaratılmaktadır. Günümüzde küreselleş-
Jacqueline K. Eastman ve diğerleri, statü tüke- me sürecinin etkisiyle gelişen teknolojiyle
timi bağlamında tüketici davranışlarını değer- dijital çağ başlamıştır. Bilgi çağı olarak da
lendirdikleri ve statü tüketimi üzerine araştırma ifade edilen bu dönemde cep telefonları, inter-
ölçeği geliştirdikleri araştırmalarında statü net, televizyon vb araçlar her geçen gün tekno-
tüketimini gösteriş tüketiminden kesin çizgiler- lojik donanımını arttırarak yaşamın bir parçası
le ayırmakta ve statü tüketiminin tek boyutlu olmaktadır. Dijital araçlar birbirleriyle entegre
olduğunu ve sadece statü elde etmek amacı ile hale gelerek internet bağlantılı cep telefonları
yapılan tüketim davranışlarını kapsadığını gibi akıllı telefon olarak adlandırılan özel ürün-
savunmaktadırlar. Eastman ve diğerlerine göre; ler tüketicilere sunulmakta ve bireyler de bu
statü elde etme arzusu statü ürünlerine duyulan ürünlere statü amacıyla sahip olmaya çalışmak-
arzuyu ortaya çıkarmaktadır. Statü tüketimi ile tadır. Bir diğer ifadeyle Iphone gibi dijital çağ
gösteriş tüketimi arasındaki en temel fark ise; ürünleri statü belirleyicileri (Marwick 2008: 6-
statü tüketiminin temelinde bireyin kendisine 7) olarak gösterilmektedir. Bu bağlamda gü-
ya da çevresindeki diğer bireylere statü temsil nümüzde dijital çağın simgesi haline gelen
eden bir ürünü satın alma arzusu yatarken, iPhone gibi akıllı telefonların, statü tüketiminin
gösteriş tüketiminin temelinde ise; kişinin bir parçası olarak bireyi toplum içinde temsil
kendi egosunu şişirmek ama pahalı bir ürünü ettiği düşünülebilmektedir.
satın alma çabası yatmaktadır. Aynı zamanda
bir bireyin statü sembolü olarak kabul gören bir Mobil iletişim araçlarının artan çeşitliliği, daha
ürünü satın alması, bireyin kendine olan saygısı önce hiçbir teknolojiye bu derece çabuk uyum
ile olan savaşında ve toplum tarafından onay sağlamamış olan günümüz insanının yaşantısını
görme konularında ona yardımcı olmaktadır. derinden etkilemiştir (Goggin 2009: 3). Mobil
Bir tüketici ne kadar statü arayışında ise, kendi medyanın yeni biçimleri ve bu biçimlerle ilişki-
38
Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı … (36-48)
li kültürel anlamlar, toplum ve insan davranışı 2010 yılında International Data Center tarafın-
üzerindeki etkileri daha yeni yeni görülmekte dan gerçekleştirilen akıllı telefonlarla ilgili bir
olan olgular olarak nitelendirilmektedir. Buna araştırmaya göre dünya genelinde 2010 yılının
rağmen iletişim, sosyal erişim ve fiziksel uzak- son çeyreğinde akıllı telefon satın alımı bilgi-
lıkların ortadan kaldırılması bağlamında yeni sayar satın alım adetini geçmiştir. 101 milyon
nesil akıllı telefonların ve özellikle iPhone’un akıllı telefon satın alınırken, buna karşılık 92
kullanıcılarına emsalsiz olanaklar sunduğu bir milyon bilgisayar satın alınmıştır. Bir diğer
gerçek olarak kabul edilmektedir (Katz 2006: araştırma sonucunda da, 2009 senesinde ger-
10). çekleşen 173 milyon adetlik akıllı telefon satı-
şının % 87 artış göstererek 2010’da 302 milyon
Farber (2008)’a göre, hızla çoğalan “mobil
olarak gerçekleştiği belirtilmektedir (http://
medya” tasarımlı akıllı telefonların, başarılı
sosyalmedya.co/akilli-telefon-satislari-pc-
örnekleri olmakla birlikte, hiçbiri kullanıcıları-
satislarini-gecti-2750/). Bireylerin bilgisayar-
na iPhone kadar gerçekçi bir deneyim sunma-
dan akıllı telefonlara yönelmesinin en temel
maktadır. Öyle ki, aynen Sony Walkman örne-
nedenlerinden birisi akıllı telefonların bilgisa-
ğinde olduğu gibi iPhone da kültürel anlamla-
yarların yapabildiği e-posta gönderme, interne-
rın hem kaynağı hem de bu anlamların dolaşı-
te girme gibi özellikleri destekleyebilmesi ve
mını sağlayan bir araç olarak görülmektedir
aynı zamanda rahat taşıma ve telefon kullanım
(Du Gay ve ark. 1997).
özelliklerinin olması olarak ifade edilebilmek-
Gelişen internet kullanımının yüksek hafıza ve tedir. Türkiye’deki akıllı telefon pazarı ince-
işlemci gücü gibi ek özellikler taşıyan mobil lendiğinde 2010 yılının ilk çeyreğinde satılan
iletişim cihazları üzerinden gerçekleşmesini telefonların % 16’sı akıllı telefon iken, 2010
hedefleyen akıllı telefonlar 2000’li yıllarda yılında satılan akıllı telefon sayısı 2004-2009
büyük bir ilerleme kaydetmiştir. 2000’li yıllarla yılları arasında satılan toplam akıllı telefon
birlikte üreticiler, Kuzey Amerika’da sayısının 2,5 katından fazla olmuştur
Handspring Treo 180 (2001) ve BlackBerry (http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aTyp
5810 (2002), Avrupa’da da Ericsson p800 e=RadikalDetayV3&Date=&ArticleID=10357
(2002) gibi kullanıcıların ihtiyaçlarına daha 22&CategoryID=80) . Bu bilgiler çerçevesinde
çok cevap verebilen ürünleri piyasaya sürmeye sadece dünya genelinde değil, Türkiye genelin-
başlamışlardır. de de akıllı telefon pazarının her geçen gün
daha da büyüdüğü belirtilebilmektedir. 2010
2007 yılında ilk iPhone modeli duyurulduğun-
yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde akıllı
da, ABD ve Avrupa’daki mobil veri iletişimi-
telefon pazarı içinde iPhone en çok satış yapan
nin büyük bir bölümü, RIM BlackBerry gibi
cep telefonu olmuştur (http://www.bitdunyasi.
akıllı telefonlarla e-posta alışverişi yapan iş
com/tr/?Sayfa=Detay&Id=6204). Türkiye pa-
dünyası tarafından oluşturulmaktaydı. Gele-
zarı incelendiğinde de yine benzer bir sonuç
neksel mobil cihazlardan farklı olarak iPhone,
ortaya çıkmaktadır. 2010 yılında Türkiye paza-
gelişmiş web tarayıcısı, internetten video izle-
rında satılan akıllı telefonlarda ilk sırada
yebilmek için büyük bir dokunmatik ekran, tuş
iPhone yer almaktadır (http://www.
takımı olmaksızın dokunmatik ekrana özel
computerworld.com.tr/iphone-satislari-
olarak tasarlanmış kullanıcı arayüzü ve iTunes
blackberryyi-gecti-detay_5722.html). Bu bağ-
müzik-video servisleri gibi halihazırda gelişti-
lamda günümüzde akıllı telefonların, gelenek-
rilmiş yazılım desteği ile akıllı telefon piyasa-
sel cep telefonlarının önüne geçerek teknolojik
sına farklı bir giriş yapmıştır (West ve Mace
gelişmeleri takip eden, modern bireyleri temsil
2007). 2008 yılında iPhone 3G, 2009 yılında
eden bir statü göstergesi olup olmadığının
iPhone 3GS, 2010 yılında iPhone 4 modellerini
belirlenebilmesi önem taşımaktadır.
donanım ve yazılım olarak çeşitli geliştirmeler-
le piyasa süren Apple şirketi, Mart 2011 verile- Geleneksel cep telefonlarının kullanım davra-
rinde bugüne kadar 100 milyon iPhone sattığını nışları ardında yatan güdülerin belirlenebilmesi
açıklamıştır (Warren 2011). Nielsen araştırma amacı ile gerçekleştirilen çalışmalar bazı güdü-
şirketinin Nisan 2011 verilerinde ABD’deki lerin öne çıktığını göstermiştir. Louis Leung ve
cep telefonu kullanıcılarının % 36’sının akıllı Ran Wei’nin 2000 yılında gerçekleştirmiş
telefon sahibi olduğu belirtilmiştir. (Nielsen oldukları araştırma kapsamında cep telefonu
2011). kullanımında, güzel ve modaya uygun görü-
39
Selçuk İletişim, 7, 1, 2011
nümü ve statü sembolü olmasını tanımlayan 3.2. Araştırmanın Kapsamı, Yöntemi Ve
moda/statü faktörü, aile ve çevresindekilere her Sınırlılıkları
an ulaşılabilir olduğunun gösterilmesini ifade
Araştırma anket yöntemiyle gerçekleştirilmiş-
eden duygusallık/toplumsallık faktörü, dediko-
tir. Anketin ilk bölümünde katılımcılara de-
du yaparak ya da konuşarak rahatlamayı ve
mografik özelliklerini ortaya çıkarma amaçlı
zaman geçirmeyi temsil eden rahatlama faktö-
sorular yöneltilirken, ikinci bölümde katılımcı-
rü, kamuya açık olan ankesörlü telefonların
lara iPhone markalı akıllı telefonları bir statü
kullanımından uzaklaşmayı temsil eden taşınır-
göstergesi olarak nasıl algıladıklarını anlamak
lık faktörü, bireylerin zaman ve mekan gözet-
amaçlı olarak araştırmanın literatür kısmında
meksizin cep telefonlarını kullanabileceklerini
sözü edilen statü ifadeleri ile oluşturulmuş
temsil eden anında erişim faktörü, ticari işlem
sorular yöneltilmiştir. Anket sorularının olu-
ve iş ile ilgili görüşmelerin gerçekleştirilebil-
şumunda K.J. Eastman, R.E. Goldsmith, L.R.
mesini temsil eden aracılık faktörü ve acil
Flynn tarafından yayınlanan “Tüketici Davra-
durumlarda bir cep telefonuna sahip olmanın
nışlarında Statü Tüketimi: Ölçek Geliştirme ve
verdiği güvenlik hissini temsil eden güvence
Değerlendirme” (Status Consumption in
faktörlerinin etkili olup olmadığı ortaya kon-
Consumer Behaviour: Scale Development and
muştur. Leung ve Wei’nin araştırma sonuçları-
Validation) makalelerinde geliştirdikleri ölçek-
na göre; duygusallık/toplumsallık faktörü,
ten faydalanılmıştır. Söz konusu ölçeğin güve-
taşınırlık faktörü, anında erişim faktörü ve
nilirlik katsayısı 0,86, bu araştırmanın güveni-
aracılık faktörleri cep telefonu kullanımının
lirlik katsayısı ise 0.94’dür. Araştırma amacı
ardındaki güdüler olarak öne çıkmakta iken
kapsamında 380 kişiye 10-17 Mart 2011 dö-
moda/statü faktörünün aralarında olduğu diğer
neminde anket uygulaması yapılmıştır. Ankete
faktörler cep telefonu kullanımının ardındaki
verilen cevaplar SPSS 16.0 programında kod-
güdüler arasında kabul edilmemiştir (Leung ve
lanmıştır. Örneklem grubu kolayda örneklem
Wei 2000: 313-314). 2003 yılında Özcan ve
yönteminden yararlanılarak oluşturulmuştur.
Koçak’ın Türkiye’de benzer güdülerin cep
Anket, İzmir’de en çok öğrencisi olan İzmir
telefonu kullanımı üzerindeki etkisini araştır-
Ekonomi Üniversitesi ve Yaşar Üniversitesi
dıkları çalışmanın sonuçlarına göre ise; statü ve
öğrencileriyle gerçekleştirilmiştir. Üniversite
rahatlama faktörleri tüketicilerin cep telefonu
öğrencilerinin örneklem grubunda yer alması-
kullanımını negatif olarak güdülemekte iken,
nın nedeni; 2010 yılında yapılan bir araştırma-
güvence ve toplumsallık faktörünün pozitif
ya göre akıllı telefon kullanımının yaş bazında
birer güdü olarak rol oynadıkları belirlenmiştir
incelendiğinde % 15 oranıyla en çok 18-24 yaş
(Özcan ve Koçak 2003: 251). Literatürde yer
arasındaki gençlerin kullandığının (http://www.
alan tüm bu veriler ışığında günümüzde her
emarketer.com/blog/index.php/category/
geçen gün kullanımı artan akıllı telefonların
demographics/) saptanmasıdır. Ayrıca akıllı
tüketiciler nezdinde birer statü sembolü olarak
telefonlara yönelik kampanyalar gerçekleştiren
görülüp görülmediği ve tüketici algılarında
Vodafone, Vodafone Türkiye Ürün Servis ve İş
statü sembolü olarak yer alıp almadığı belir-
Geliştirmeden Sorumlu Genel Müdür Yardım-
lenmeye çalışılmıştır.
cısı Phil Patel de Türkiye’de gerçekleştirdikleri
araştırma sonuçlarına dayanarak akıllı telefon
3. iPHONE MARKALI AKILLI
alma eğilimi ve mobil internet kullanımının
TELEFONUN VAKIF ÜNİVERSİTELERİ
gençler arasında, diğer segmentlere kıyasla
ÖĞRENCİLERİNİN STATÜ
ortalamanın üzerinde (http://vodafone.com.tr/
TÜKETİMİNE ETKİSİNE İLİŞKİN BİR
VodafoneHakkinda/basin_odasi_bultenler.php?
ARAŞTIRMA
id=384) olduğunu belirterek Türkiye’de en çok
gençlerin akıllı telefonlara yöneldiklerini ifade
3.1. Araştırmanın Amacı
etmektedir. Bu yaş aralığındaki gençler eğitim-
lerine üniversitede devam ettikleri için araştır-
Araştırmanın amacı vakıf üniversitesinde oku-
ma üniversite öğrencilerine yönelik gerçekleşti-
yan üniversite öğrencilerinin akıllı telefonlar-
rilmiştir. Ancak iPhone markalı akıllı telefon
dan biri olan İphone’un statü tüketimine dair
ücretlerinin yüksek olması nedeniyle araştırma
algılarını belirlemektir.
devlet üniversitesine göre harçlarının daha
yüksek olduğu vakıf üniversitesinde okuyan
40
Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı … (36-48)
öğrencilere yönelik gerçekleştirilmiştir. Harçla- Ankete katılan öğrencilerin geneli değerlendi-
rın yüksek olması ve bu harçları ödeme gücüne rildiğinde öğrencilerin % 41.9’u akıllı telefona
sahip ailelerin bir bireyi olan öğrencilerin bu sahipken, % 58.1’inin sahip olmadığı saptan-
telefonu alım gücüne de sahip olduğu düşü- mıştır. Ankete katılanlar arasında akıllı telefona
nülmektedir. sahip olanların üniversitelere göre dağılımı
incelendiğinde ise, İzmir Ekonomi Üniversite-
Araştırmanın zaman kısıtı nedeniyle tüm vakıf
si’nde akıllı telefona sahip olma oranları % 57
üniversitesinde okuyan öğrencilere yönelik
iken, Yaşar Üniversitesi’nde ise bu oran %
gerçekleştirilememesi ve sadece İzmir ili ile
42’dir.
sınırlı kalması araştırmanın sınırlılıklarını oluş-
turmaktadır.
Tablo 2. Akıllı Telefon Markaları Dağılımı
3.3. Hipotezler
Üniversite iPhone Diğer
H : iPhone markalı akıllı telefonunun statü Markalar
1
tüketimi ifadeleri cinsiyete göre farklılık gös- İzmir Ekonomi 42 49
Üniversitesi 46,2% 53,8%
termektedir.
Yaşar 24 43
H : iPhone markalı akıllı telefonunun statü Üniversitesi 35,8% 64,2%
2
tüketimi ifadeleri eğitim görülen üniversiteye TOPLAM 66 92
göre farklılık göstermektedir. 41,8% 58,2%
H : iPhone markalı akıllı telefonunun statü Akıllı telefon kullandığını belirten 158 katılım-
3
tüketimi ifadeleri akıllı telefon sahipliğine göre cının telefon tercihlerine göre marka dağılımı
farklılık göstermektedir. incelendiğinde, iPhone marka akıllı telefon
kullananların oranı % 41.8 iken, iPhone dışında
H : iPhone markalı akıllı telefonunun statü
4 bir marka akıllı telefon kullananların oranı %
tüketimi ifadeleri akıllı telefon marka tercihine
58.2’dir. iPhone marka akıllı telefonların en
göre farklılık göstermektedir.
çok kullanıldığı üniversite % 46.2’lik oranla
İzmir Ekonomi Üniversitesi olarak belirlenmiş-
3.4. Bulgu Ve Yorumlar:
tir. Anketin sonucunda elde edilen bu verinin
Anketi, 233 İzmir Ekonomi Üniversitesi öğren- literatür taramasında yer alan iPhone markalı
cisi ve 147 Yaşar Üniversitesi öğrencisi olmak akıllı telefonların Türkiye pazarında en çok
üzere toplam 380 katılımcı cevaplamıştır. An- satan akıllı telefon olduğu bilgisi ile eşleşdiği
kete katılan kişilerin demografik yapıları ince- görülmektedir. Bu bağlamda üniversite öğren-
lendiğinde katılımcıların % 58.4’ünün kadın, % cileri arasında iPhone’un tercih edilen bir akıllı
41,6’sının erkek olduğu saptanmıştır. Yaş dağı- telefon markası olduğu belirtilebilmektedir.
lımlarının ortalamaları alındığında ankete katı-
lan öğrencilerin yaşlarının 18 ile 29 arasında Ankete katılan tüm öğrencilerin iPhone marka
değiştiği, yaş ortalamasının 23,5 olduğu ve % akıllı telefonları statü tüketimi açısından değer-
88,7 oranında büyük çoğunluğun 20 ile 24 yaş lendirdikleri soruların betimsel analizlerine
aralığında kümelendiği görülmüştür. Ankete bakıldığında, öğrencilerin en çok puanı 5’li
katılan kişilerin hane haklı aylık geliri en az likert ölçek üzerinden 1,95 ortalama puan ile
1000 TL en fazla 22500 TL olduğu saptanır- “Hayranlık uyandırıcı çekiciliği olduğu için
ken, genel durum incelendiğinde hane halkı değerlidir” ifadesine katıldıkları, en az 1,62
aylık ortalama gelirinin ağırlıklı olarak 5.000 ortalamayla “iPhone'u bir zenginlik göstergesi
TL. olduğu saptanmıştır. olduğu için alırdım” ifadesine katıldıkları
saptanmaktadır. “Hayranlık uyandırıcı çekici-
Tablo 1. Akıllı Telefona Sahip Olma Oranları liği olduğu için değerlidir” ifadesini 1,92 orta-
lama ile “Yeni iPhone modelleriyle sağladığı
Üniversite Evet Hayır Toplam
imaj için ilgilenirim” maddesi ve ardından 1,82
İzmir Ekonomi 91 140 231
ortalama ile “iPhone'un statüsü kişisel imajıma
Üniversitesi 57,6% 63,9% 61,3%
katkı sağlar” ifadesi izlemektedir. Statü ifade-
Yaşar 67 79 146
Üniversitesi 42,4% 36,1% 38,7% lerine göre verilen cevap sıralamasında
TOPLAM 158 219 377 “iPhone'u bir prestij sembolü olduğu için alır-
%41,9 %58.1 100,0% dım” ifadesi 1,80 ortalama ile 4. sırada yer
41
Selçuk İletişim, 7, 1, 2011
almaktadır. Statü tüketimine ilişkin değerlendi- katılım gösterdikleri görülürken; zenginlik
rilecek maddeler arasında en düşük ortalamaya göstergesi, statüsü için daha yüksek ücret öde-
sahip olan madde 1,62 ortalama ile “iPhone'u me gibi ifadelere daha az katıldıkları görülmüş-
zenginlik göstergesi olduğu için alırdım” ifade- tür. Araştırma sonucu, katılımcıların, iPhone’u
si olmuştur. Bu ifadeyi 1,64 ortalama ile “Sta- kullanım sebepleri arasında zenginlik gösterge-
tüsü için iPhone'a daha fazla öderdim” ifadesi si için satın alma, statü için daha yüksek ücret
izlemektedir. Genel olarak statü göstergesi ödeme vb.’den çok kişisel imaj ve hayranlık
olarak iPhone kullanım oranlarının düşük ol- olmuştur. Bu bağlamda iPhone’u bireylerin
duğu görülmektedir. Ankete katılanların hay- kişisel tatmini için kullanılan bir marka olarak
ranlık, imaj, kişisel imaj gibi ifadelere yüksek değerlendirmek mümkündür.
Tablo 3. iPhone Markalı Akıllı Telefonun Statü Tüketimi İfadelerinin Ortalaması
Statüsü için iPhone alır-dım Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim Yeni iPhone modelleriyle sağladığı imaj için ilgilenirim iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çekiciliği olduğu için iPhone'u bir prestij sembolü ol-duğu için alırdım iPhone'u bir zenginlik göstergesi olduğu için alırdım iPhone'un statüsü kişisel imajına katkı sağlar
376 378 377 378 375 376 377
Ortalama 1,77 1,64 1,92 1,95 1,80 1,62 1,82
Tablo 4. iPhone Markalı Akıllı Telefonun Statü Tüketimi İfadelerinin Cinsiyete Göre Ortalaması
iPhone sahibi olmak başarıdır Statüsü için iPhone alırdım Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim Yeni iPhone model-leriyle sağladığı imaj için ilgilenirim iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çekiciliği olduğu için değerlidir iPhone'u bir prestij sembolü olduğu için alırdım iPhone'u bir zenginlik göstergesi olduğu için alırdım iPhone'un statüsü kişisel imajıma katkı sağlar
Ortalama 1,78 1,82 1,73 2,04 2,04 1,87 1,65 1,89
Kadın Sayı 220 221 221 221 221 219 221 220
Standart Sapma 1,169 1,202 1,106 1,391 1,246 1,189 1,100 1,243
Ortalama 1,68 1,70 1,52 1,74 1,83 1,70 1,58 1,73
Erkek Sayı 156 155 157 156 157 156 155 157
Standart Sapma 1,119 1,106 ,896 1,101 1,099 1,068 1,018 1,070
Ortalama 1,74 1,77 1,64 1,92 1,95 1,80 1,62 1,82
Toplam Sayı 376 376 378 377 378 375 376 377
Standart Sapma 1,148 1,164 1,028 1,285 1,190 1,142 1,066 1,175
Ankete katılan kadınların ifadelere verdikleri göstergesi olduğu için alırdım” ifadesi sapta-
cevapların ortalamaları ile erkeklerin ifadelere nırken, erkek katılımcılarda ise “Statüsü için
verdikleri cevapların ortalamaları incelendiğin- iPhone'a daha fazla öderdim” ifadesi 1,52
de, kadınların statü tüketimi ifadelerine daha ortalamadadır. Kadınlar ve erkekler iPhone ile
çok katıldıkları görülmektedir. Ayrıca erkekler- ilgili olarak kendilerine imaj sağladıkları ve
le kadınların benzer ifadelere katıldıkları ve hayranlık uyandıracak çekiciliğe sahip olduğu-
benzer ifadelere katılmadıkları saptanmıştır. nu düşünmektedir.
Hem erkek katılımcıların (ortalama: 1,83) hem
de kadın katılımcıların (ortalama: 2,04) verdik- Ankete katılan tüm öğrencilerin iPhone marka
leri cevapların ortalamalarının en yüksek oldu- akıllı telefonları statü tüketimi açısından değer-
ğu tanım “iPhone'un hayranlık uyandıracak bir lendirdikleri soruların betimsel analizlerine
çekiciliği olduğu için değerlidir” ifadesidir. bakıldığında, öğrencilerin en çok puanı 5’li
Kadın katılımcıların aynı ortalama değerinde likert ölçek üzerinden 1,95 ortalama puanı
yer alan “Yeni iPhone modelleriyle sağladığı “Hayranlık uyandırıcı çekiciliği olduğu için
imaj için ilgilenirim” ifadesi erkek katılımcıla- değerlidir” önermesine verdikleri, en az ise
rın verdikleri cevaplarda 2. sırada yer almakta- 1,62 ortalamayla “iPhone'u bir zenginlik gös-
dır. Kadın katılımcılarda en az puan olan 1,65 tergesi olduğu için alırdım” görülmektedir. Bu
puanı alan ifade olarak “iPhone'u bir zenginlik bağlamda, iPhone markalı akıllı telefonların
42
Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı … (36-48)
statü ifadelerine verilen cevaplar incelendiğin- olduğu görülmektedir. “Yeni iPhone modelleri
de anketi cevaplayanların kişilere göre iPhone ile sağladığı imaj için ilgilenirim” ifadesine ise
markalı akıllı cep telefonu hayranlık uyandır- yine; kadınların katılım oranının erkeklere göre
mak amacıyla statü ifade edebilirken, zenginlik daha fazla olduğu görülmüştür.
göstergesi olarak statü ifade etmediği saptan-
mıştır. Statü tüketimi ifadelerinin cinsiyete göre farklı-
lık gösterip göstermediğini belirleyebilmek
Statü tüketimi ifadelerinin cinsiyete göre farklı- amacıyla yapılmış olan bağımsız örneklem t
lık gösterip göstermediğini belirleyebilmek testi sonuçlarına göre; diğer 6 statü tüketimi
amacıyla yapılmış olan bağımsız örneklem t ifadesi ile cinsiyet arasında anlamlı bir farklılık
testi sonuçlarına göre; “Statüsü için iPhone'a yoktur. Sonuçlar genel olarak değerlendirildi-
daha fazla öderdim” (t=2,031; df=376; ğinde statü tüketimi ifadelerinin bazıları cinsi-
p<0,05)ifadesi ve “Yeni iPhone modelleri ile yete göre anlamlı bir farklılık gösterirken bazı-
sağladığı imaj için ilgilenirim” (t=2,188; ları anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Bu
df=375; p<0,05) ifadesi ile cinsiyet arasında bağlamda “H : iPhone markalı akıllı telefonu-
1
anlamlı bir farklılık vardır. “Statüsü için nun statü tüketimi ifadeleri cinsiyete göre fark-
iPhone'a daha fazla öderdim” ifadesine kadın- lılık göstermektedir.” hipotezi kısmen kabul
ların katılım oranının erkeklere göre daha fazla edilmektedir.
Tablo 5. iPhone Markalı Akıllı Telefonun Statü Tüketimi İfadelerinin Üniversitelere Göre Orta-
laması
Ünive rsite iPhone sahibi olmak başarıdır Statüsü için iPhone alırdım Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim Yeni iPhone model-leri ile sağladığı imaj icin ilgilenirim iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çe-kiciliği olduğu için değerlidir iPhone'u bir prestij sembolü olduğu için alırdım iPhone'u bir zengin-lik göstergesi olduğu için alırdım iPhone'un statüsü kişisel imajıma katkı sağlar
İzmir Ortalama 1,80 1,80 1,68 1,95 2,06 1,88 1,67 1,88
Ekonomi Sayı 231 231 231 230 231 229 230 230
Üniversitesi Standart 1,215 1,175 1,076 1,258 1,250 1,204 1,128 1,209
Sapma
Yaşar Ortalama 1,65 1,74 1,59 1,86 1,78 1,68 1,55 1,73
Üniversitesi Sayı 145 145 147 147 147 146 146 147
Standart 1,031 1,149 ,950 1,329 1,071 1,030 ,962 1,119
Sapma
Ortalama 1,74 1,77 1,64 1,92 1,95 1,80 1,62 1,82
Toplam Sayı 376 376 378 377 378 375 376 377
Standart 1,148 1,164 1,028 1,285 1,190 1,142 1,066 1,175
Sapma
Anketin yapıldığı İzmir Ekonomi Üniversitesi alırdım” ifadesinde görülmektedir. Yaşar Üni-
ve Yaşar Üniversitesi’nin iPhone Markalı Akıl- versitesi’nde en yüksek ortalama 1,86 ortala-
lı Telefonun Statü Tüketimi İfadelerinin yer masıyla “Yeni iPhone modelleri ile sağladığı
aldığı ankete verdikleri cevaplar birbirine ben- imaj için ilgilenirim” ifadesine verilirken, en
zemektedir. Ancak İzmir Ekonomi Üniversitesi düşük ortalama ise İzmir Ekonomi Üniversitesi
öğrencileri tarafından verilen cevapların iPhone gibi 1,55 ortalama ile “iPhone'u bir zenginlik
markalı akıllı telefonun statü tüketimi ifadeleri göstergesi olduğu için alırdım” ifadesi için
ortalamasının Yaşar Üniversitesi’ne göre daha verildiği saptanmıştır. Bu bağlamda anketi
yüksek olduğu görülmektedir. İzmir Ekonomi cevaplayan katılımcılara göre iPhone markalı
Üniversitesi öğrencilerinin verdikleri cevaplara akıllı cep telefonunun statü tüketimi çerçeve-
göre 2,06 ortalama ile en yüksek ortalamanın sinde çekicilik özelliğinin ön plana çıktığı,
“iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çekicili- ancak zenginlik göstergesi olarak algılanması-
ği olduğu için değerlidir” ifadesi olduğu sapta- nın daha az olduğu görülmüştür.
nırken, en düşük ortalama 1,67 ortalama ile
“iPhone'u bir zenginlik göstergesi olduğu için
43
Selçuk İletişim, 7, 1, 2011
Üniversitelere göre statü tüketimi ifadelerinin amacıyla gerçekleştirilen bağımsız örneklem t
farklılaşıp farklılaşmadığını saptayabilmek testi sonuçlarına göre; diğer 7 statü tüketimi
amacıyla gerçekleştirilen bağımsız örneklem t ifadesi ile eğitim görülen üniversiteler arasında
testi sonuçlarına göre; “iPhone'un hayranlık anlamlı bir farklılık yoktur. Sonuçlar genel
uyandıracak bir çekiciliği olduğu için değerli- olarak değerlendirildiğinde statü tüketimi ifa-
dir” ifadesi ile eğitim görülen üniversiteler delerinden sadece biri üniversiteye göre farklı-
arasında anlamlı bir farklılık vardır (t=2,283; lık gösterirken diğer ifadeler üniversitelere
df=376; p<0,05). İzmir Ekonomi Üniversitesi göre farklılık göstermemektedir. Bu bağlamda;
öğrencilerinin bu ifadeye diğer üniversite öğ- “H : iPhone markalı akıllı telefonunun statü
2
rencilerine oranla daha yüksek oranda katıldık- tüketimi ifadeleri eğitim görülen üniversiteye
ları görülmektedir. göre farklılık göstermektedir.” hipotezi kısmen
kabul edilmektedir.
Üniversitelere göre statü tüketimi ifadelerinin
farklılaşıp farklılaşmadığını saptayabilmek
Tablo 6. Statü Tüketimi İfadelerinin Akıllı Telefon Sahipliğine Göre Ortalaması
Akıllı telefo n sahipliği iPhone sahibi olmak başarıdır Statüsü için iPhone alırdım Statüsü icin iPhone'a daha fazla öderdim Yeni iPhone model-leriyle sağladığı imaj için ilgilenirim iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çeki-ciliği olduğu için değerlidir iPhone'u bir prestij sembolü olduğu için alırdım iPhone'u bir zengin-lik göstergesi olduğu için alırdım iPhone'un statüsü kişisel imajıma katkı sağlar
Ortalama 2,06 1,96 1,82 2,02 2,13 1,99 1,84 2,03
Evet Sayı 156 156 157 157 157 157 155 157
Standart Sapma 1,331 1,256 1,135 1,243 1,234 1,225 1,230 1,298
Ortalama 1,52 1,65 1,52 1,84 1,82 1,67 1,48 1,67
Hayır Sayı 217 217 218 217 218 215 218 217
Standart Sapma ,943 1,082 ,932 1,311 1,140 1,067 ,912 1,058
Ortalama 1,75 1,78 1,65 1,91 1,95 1,80 1,63 1,82
Toplam Sayı 373 373 375 374 375 372 373 374
Standart Sapma 1,151 1,166 1,031 1,284 1,188 1,145 1,069 1,177
lımcılarla sahip olmayan katılımcıların ortala-
Anketi cevaplayan katılımcıların % 41,9’ı akıllı
maları incelendiğinde kullanan kişilerin statü
telefon kullanırken, % 58,1’inin kullanmadığı
ifadelerine daha fazla katıldığı saptanmıştır. Bu
saptanmıştır (bkz. Tablo-1). İfadelere katılım
bağlamda akıllı telefon kullanan kişiler, akıllı
ortalamaları incelendiğinde akıllı telefona sahip
telefon kullanmayan kişilere göre iPhone’u
katılımcı cevaplarının ortalamaları sırasıyla
daha yüksek bir oranda statü göstergesi olarak
2,13 ortalamasıyla “iPhone'un hayranlık uyan-
görmektedir. Bunun nedeni olarak akıllı telefon
dıracak bir çekiciliği olduğu için değerlidir”,
kullanıcıların iPhone marka telefona daha fazla
2,06 ortalamasıyla “iPhone sahibi olmak başa-
aşina olması ve akıllı telefon alım sürecinde
rıdır”, 2,03 ortalamasıyla “iPhone'un statüsü
araştırma yaparak bilgi edinilmiş olması yoru-
kişisel imajima katkı sağlar” olarak saptanır-
mu yapılabilmektedir.
ken, akıllı telefon kullanmayanlar 1,84 ortala-
malarıyla “Yeni iPhone modelleriyle sağladığı Akıllı telefon kullanan bireylerin statü tüketimi
imaj için ilgilenirim” ve “iPhone'un statüsü ifadelerinin kullanmayan bireylere göre farklı
kişisel imajıma katkı sağlar” ifadesine eşit olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılan
ortalamayla katılmıştır. Akıllı telefonu olan bağımsız örneklem t testi sonuçlarına göre;
kişilerin ortalamalarında en az katıldıkları ifade “iPhone sahibi olmak başarıdır” ifadesi
“Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim” (t=4,582; df=371; p<0,05), “Statüsü için
iken akıllı telefonu olmayan kişilerin en az iPhone’a daha fazla para öderdim” ifadesi
katıldıkları ifade olarak “iPhone'u bir zenginlik (t=2,827; df=373; p<0,05), iPhone’u bir prestij
göstergesi olduğu için alırdım” ifadesi görül- sembolü olduğu için alırdım” ifadesi (t=2,678;
mektedir. Akıllı telefona sahip olan kişilerin df=370; p<0,05), “iPhone’u bir zenginlik gös-
statü ifadelerine daha fazla katılım gösterdikle- tergesi olduğu için alırdım” (t=3,296; df=371;
ri saptanmıştır. Akıllı telefona sahip olan katı- p<0,05) ifadesi ve “iPhone’un statüsü kişisel
44
Bir Statü Tüketimi Göstergesi Olarak Iphone Markalı … (36-48)
imajıma katkı sağlar” (t=2,956; df=372; Bu bilgiler ışığında statü tüketimi ifadelerinden
p<0,05) ifadesi ile akıllı telefon sahipliği ara- 5 ifade akıllı telefon sahipliğine göre farklılık
sında anlamlı bir farklılık olduğu ve tüm bu gösterirken, 3 ifade faklılık göstermemektedir.
ifadelere akıllı telefon sahiplerinin katılım Bu kapsamda “H : iPhone markalı akıllı tele-
3
oranlarının, akıllı telefon sahibi olmayanlara fonunun statü tüketimi ifadeleri akıllı telefon
oranla daha fazla olduğu saptanmıştır. Ayrıca sahipliğine göre farklılık göstermektedir.”
bağımsız örneklem t testi sonuçlarına göre; hipotezi kısmen kabul edilmektedir.
diğer 3 statü ifadesi ile akıllı telefon sahipliği
arasında anlamlı bir fark yoktur.
Tablo 7. iPhone Markalı Akıllı Telefonun Statü Tüketimi İfadelerinin Akıllı Telefon Markaları
Kullanımına Göre Ortalaması
Kteulellfaonnı lm ana rakkaılslıı iPhone sahibi olmak başarıdır Statüsü için iPhone alırdım Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim Yeni iPhone model-leriyle sağladığı imaj için ilgilenirim iPhone'un hayranlık uyandıracak bir çeki-ciliği olduğu icin değerlidir iPhone'u bir prestij sembolü olduğu için alırdım iPhone'u bir zengin-lik göstergesi olduğu için alırdım iPhone'un statüsü kişisel imajıma katkı sağlar
Ortalama 2,44 1,98 1,98 2,26 2,42 2,03 1,80 2,05
iPhone Sayı 66 65 66 66 66 66 66 66
Standart Sapma 1,530 1,305 1,196 1,396 1,426 1,301 1,231 1,364
Ortalama 1,73 1,89 1,66 1,85 1,90 1,89 1,80 1,96
Diğer Sayı 91 92 92 92 92 92 90 92
Standart Sapma 1,034 1,190 1,030 1,099 1,028 1,114 1,192 1,204
Ortalama 2,03 1,93 1,80 2,02 2,12 1,95 1,80 1,99
Toplam Sayı 157 157 158 158 158 158 156 158
Standart Sapma 1,310 1,236 1,110 1,244 1,233 1,193 1,204 1,269
Anketi cevaplayan katılımcıların % 41,8’i telefona sahip olmayanlara göre daha fazla
iPhone markalı akıllı telefon kullanırken, % katılım gösterdikleri saptanmıştır. Bunun nede-
58,2’sinin kullanmadığı saptanmıştır (bkz Tab- ni olarak iPhone kullanan kişilerin bu telefona
lo 2). İfadelere katılım ortalamaları incelendi- verdikleri değer ve ifade etmek istedikleri statü
ğinde iPhone marka akıllı telefona sahip katı- göstergelerini yansıtmaları belirtilebilir. Araş-
lımcı cevaplarının ortalamaları sırasıyla 2,44 tırma sonucunu, iPhone markalı akıllı cep tele-
ortalamasıyla “iPhone sahibi olmak başarıdır”, fonu kullanan kişilerin iPhone kullanım neden-
2,42 ortalamasıyla “iPhone'un hayranlık uyan- leri arasında başarı göstergesi olması ve hay-
dıracak bir çekiciliği olduğu icin değerlidir”, ranlık uyandırıcı bir çekiciliğe sahip olması yer
2,26 ortalamasıyla “Yeni iPhone modelleriyle alırken, iPhone markalı cep telefonuna sahip
sağladığı imaj için ilgilenirim” olarak saptanır- olmayan kişiler kişisel imaj ve hayranlık uyan-
ken, iPhone kullanmayanlar 1,96 ortalamalarıy- dıracak çekicilik ifadelerine yönelmiştir.
la “iPhone'un statüsü kişisel imajıma katkı iPhone sahipleri, iPhone kullanımını bir başarı
sağlar”, 1,90 ortalama ile “iPhone'un hayranlık ölçütü olarak değerlendirmektedir.
uyandıracak bir çekiciliği olduğu için değerli-
dir” ve 1,89 ortalama ile “Statüsü için iPhone Statü tüketimi ifadelerinin akıllı telefon marka
alırdım” ifadelerine en fazla katılım sağlamış- tercihine göre farklılık gösterip göstermediğini
lardır. iPhone markalı akıllı telefonu olan kişi- belirleyebilmek amacıyla yapılan bağımsız
lerin ortalamalarında en az katıldıkları ifade örneklem t testi sonuçlarına göre; “iPhone
“iPhone'u bir zenginlik göstergesi olduğu icin sahibi olmak başarıdır” (t=3,921; df=177;
alırdım” iken iPhone markalı akıllı telefonu p<0,05) ifadesi ve “Yeni iPhone modelleriyle
olmayan kişilerin en az katıldıkları ifade olarak sağladığı imaj için ilgilenirim” (t=1,975;
“Statüsü için iPhone'a daha fazla öderdim” df=179; p<0,05) ifadesi ile akıllı telefon marka
ifadesi saptanmıştır. Genel olarak tablo değer- tercihi arasında anlamlı bir farklılık vardır. Her
lendirildiğinde iPhone markalı telefona sahip iki ifadeye, İphone sahiplerinin katılım oranla-
olan kişilerin statü ifadelerine iPhone markalı rının, diğer markalara ait akıllı telefonlara
45
Description:standing (duruş) sözcüğünden gelmekte ve kelime bir bireyin ya da bireylerin vücutlarının duruşlarını ya da pozisyonlarını tanımlamakta kullanılmakta
