bir otomasyon hattında hata türü ve etkileri analizi uygulaması hakan çelikdemir yüksek lisans tezi

127 Pages·2012·5.09 MB·Turkish

BİR OTOMASYON HATTINDA HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİ
UYGULAMASI

HAKAN ÇELİKDEMİR

YÜKSEK LİSANS TEZİ
ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Temmuz 2012
ANKARA

TEZ BİLDİRİMİ

Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde
edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu
çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf
yapıldığını bildiririm.

Hakan ÇELİKDEMİR
iv
BİR OTOMASYON HATTINDA HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİ
UYGULAMASI
(Yüksek Lisans Tezi)

Hakan ÇELİKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Temmuz 2012

ÖZET

Risk Analizi ve belirsizlikle mücadele, günümüzün problem çözme metodolojisi
içerisinde oldukça önemli bir yer tutar. Literatürde bu anlamda birçok teknik
mevcuttur. Bunlar içerisinde önemli bir yere sahip olan Hata Türü ve Etkileri
Analizi, yaklaşık elli yıllık geçmişiyle günümüze kadar gelmiş ve birçok endüstri
kolunda kullanımına başlanmıştır.

Hata Türü ve Etkileri Analizi ile bunun Makine Hata Türü ve Etkileri Analizi
türüne özellikle yer veren bu çalışmada veriler tarihsel ve kalite açısından
kapsamlı ve teorik bir temelde aktarılmıştır.

Bu çalışmada, manüel olarak emek yoğun bir şekilde ve iş güvenliği risklerini
içeren geleneksel bir üretim şeklinden, aynı işlerin robotik kollar tarafından
daha hızlı ve sıfır iş kazası riski altında yapıldığı yeni bir sisteme geçişte Hata
Türü ve Etkileri Analizi’nin bir uygulamasına yer verilmiştir.

Uygulama gerçekleştirilirken otomasyon hattı ilk önce bir bütün olarak
düşünülerek tüm bileşenleri detaylıca incelemeye alınmış ve Makine Hata Türü
ve Etkileri Analizi çalışması gerçekleştirilmiştir. Bunun sonrasında ise hattın
v
ürettiği ürün grupları kategorize edilerek alt çalışma olarak Süreç Hata Türü
ve Etkileri Analizi çalışmasına geçiş yapılmıştır.

Önce makine HTEA olarak ifade edilen sistemin alt parçalara bölünerek süreç
HTEA’lar olarak ayrıca incelendiği bu çalışmanın üzerinde çalışılan sistemin
detay boyutlarında odaklanma sağlaması ve beyin fırtınası yönteminin
etkinliğini daha da arttırdığı görülerek literatüre bir yenilik kazandırdığı
görülmüştür.

Yapılmış olan çalışma sonucu gerekli olan düzeltici ve önleyici faaliyetler
alınmış ve yeni sistemin bir önceki yıldaki belirli bir döneme olan kıyaslaması
gerçekleştirilmiştir. Bu kıyaslama kar/kazanç temelinde ve kalite konusundaki
gelişime göre gerçekleştirilmiştir.

Bilim Kodu : 906.1.066
Anahtar Kelimeler : Hata Türü ve Etkileri Analizi (HTEA), Makine -
: Süreç HTEA.
Sayfa Adedi : 112
Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. Erol ŞAHİN
vi
AN APPLICATION OF FAILURE MODE AND EFFECT ANALYSIS IN AN
AUTOMATION LINE
(M. Sc. Thesis)

Hakan ÇELİKDEMİR

GAZI UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
July 2012

ABSTRACT

Risk analysis and struggle against uncertainty have a significant place among
today’s problem solving methodologies. In this sense, there are a lot of
techniques in the literature. Failure Mode and Effect Analysis, which has a
spectacular place in these methods, coming to our today with its fifty years of
history and has various applications in different industries.

In the study, which has given place to Failure Mode and Effect Analysis and
notably to its Machinery Failure Mode and Effects Analysis type, the data has
been given historical and comprehensive in terms of quality on the theoretical
basis.

In this study, an application of Failure Mode and Effect Analysis has been given
during transition from manually labor intensive conventional works, which
includes occupational safety risks, to a novel system in which same works to be
done by robotic arms faster and with zero occupational accident risk.

During application, automation line has been considered as a unitary system
and its whole components have been taken to detailed inspection and machinery
failure mode and effect analysis study has been performed this way. Later,
vii
line’s product range has been categorized and as a sub – study, process failure
mode and effect analysis study has been run out.

This study, which firstly describes the system as machinery FMEA and later
dividing it into sub parts and describing it in terms of process FMEAs in
addition, provides a focus in the detail level of the system under study and
increases the efficiency of the brain storming and so brings in some novelty for
literature.

As a result of application of this study, required corrective and preventive
actions have been taken and a comparison of new system has been given
according to a specific period of previous year. This comparison has been
performed on profit/fee basis and according to development in quality issue.

Science Code : 906.1.066
Key Words :Potential Failure Mode and Effect analysis,
Machinery - Process FMEA.
Page Number : 112
Adviser : Assist. Prof. Dr. Erol ŞAHİN
viii
TEŞEKKÜR

Çalışmalarımda değerli yardım ve katkılarıyla beni sürekli yönlendiren Hocam Yrd.
Doç. Dr. Erol ŞAHİN’e, yine tezimi yazarken kaliteye dair değerli bilgilerinden
faydalandığım Hocam Yüksek Mühendis A. Hayri TORUN’a, uygulama konusunda
desteğini benden esirgemeyen Müdürüm Sayın Sinan MOLTAY ve arkadaşım
Hüsnü GÜLER’e, iş yerinde birlikte çalıştığım tüm çalışma arkadaşlarıma, manevi
destekleriyle beni hiçbir zaman yalnız bırakmayan aileme teşekkürü bir borç bilirim.
ix
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET.......................................................................................................................iv
ABSTRACT.............................................................................................................vi
TEŞEKKÜR.......................................................................................................... viii
İÇİNDEKİLER.........................................................................................................ix
ÇİZELGELERİN LİSTESİ.......................................................................................xi
ŞEKİLLERİN LİSTESİ...........................................................................................xii
SİMGELER VE KISALTMALAR.........................................................................xiv
1. GİRİŞ....................................................................................................................1
2. LİTERATÜR ARAŞTIRMASI..............................................................................7
3. HATA TÜRÜ VE ETKİLERİ ANALİZİ (HTEA)................................................10
3.1. HTEA’nın Tarihi ve Günümüz Endüstrisindeki Yeri...................................10
3.2. HTEA İle İlgili Tanım ve Kavramlar...........................................................11
3.2.1. HTEA ile ilgili kavramlar..................................................................13
3.2.2 HTEA’nın amaçları ve uygulandığı durumlar.....................................16
3.2.3 HTEA uygulaması nasıl yapılır?.........................................................17
3.2.4. HTEA’nın yararları...........................................................................21
3.2.5. HTEA’nın sınırlamaları.....................................................................23
3.2.6. HTEA’nın diğer kalite teknikleriyle ilişkisi.......................................25
3.3. HTEA’ya Genel Bakış Strateji, Planlama ve Uygulama...............................29
3.3.1. Ön çalışmalar....................................................................................29
3.3.2. HTEA’da üzerinde çalışılan sistemdeki hata türleri üzerine çalışmalar........32
3.3.3. Hata türlerinin değerlendirilmesi.......................................................33
3.3.4. HTEA’da önlemlerin alınması...........................................................40
3.4. Hata Türü ve Etkileri Analizi’nin Çeşitleri..................................................41
3.4.1. Sistem HTEA....................................................................................41
3.4.2. Tasarım HTEA..................................................................................45
3.4.3. Süreç HTEA......................................................................................51
3.4.4. Servis HTEA.....................................................................................61
3.4.5. Makine HTEA...................................................................................66
x
Sayfa
4. UYGULAMA......................................................................................................80
4.1. Uygulamanın Yapıldığı İşletme Hakkında Bilgiler......................................81
4.2. Bulgular......................................................................................................82
4.2.1. Gereklilikler......................................................................................82
4.2.2. Çalışmanın amacı..............................................................................82
4.3. HTEA Uygulaması......................................................................................83
4.3.1. Kavram geliştirme ve ön tasarım.......................................................83
4.3.2. Tasarım geliştirme ve tasarım doğrulama...........................................83
4.3.3. Üretim hattı bileşenlerinin imalatı......................................................85
4.3.4. Prototip üretim hattının montajı ve otomasyonu.................................86
4.3.5. Deneme üretimi ve düzeltme faaliyetleri............................................87
4.4. Alınan Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler ile Sonuçları.................................87
5. SONUÇ VE ÖNERİLER.....................................................................................92
KAYNAKLAR........................................................................................................94
EKLER..................................................................................................................102
EK-1. Makine HTEA Uygulaması.........................................................................103
EK-2. D6G Ürünleri Süreç HTEA Uygulaması......................................................106
EK-3. Organizasyon Şeması – HTEA Ekibi...........................................................108
EK-4. Otomasyon Hattı Projesi Taslak (Mekanik) Yerleşimi.................................109
EK-5. Proje Mekanik Bileşenler Tablosu...............................................................110
ÖZGEÇMİŞ...........................................................................................................112