bir delinin hatıra defteri

64 Pages·2015·0.87 MB·Turkish

by  Orkun Öngen

T.C.
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ

NİKOLAY VASİLYEVİÇ GOGOL’ UN “BİR DELİNİN
HATIRA DEFTERİ” ADLI OYUNUNUN İNCELENMESİ
VE “AKSENTİV İVANOV POPRİŞÇİN” KARAKTERİNİN,
ANALİZİ VE YORUMU

Yüksek Lisans Tezi

ORKUN ÖNGEN

İSTANBUL, 2015

T.C.
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İLERİ OYUNCULUK PROGRAMI

NİKOLAY VASİLYEVİÇ GOGOL’ UN “BİR
DELİNİN HATIRA DEFTERİ” ADLI OYUNUNUN
İNCELENMESİ VE “AKSENTİV İVANOV
POPRİŞÇİN” KARAKTERİNİN, ANALİZİ VE
YORUMU

Yüksek Lisans Tezi

ORKUN ÖNGEN

Tez Danışmanı: NAZAN KESAL KIRILMIŞ

İSTANBUL, 2015
T.C.
BAHÇEŞEHİR ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İLERİ OYUNCULUK PROGRAMI

Tezin Adı: Nikolay Vasilyeviç Gogol’ un “Bir Delinin Hatıra Defteri” Adlı
Oyununun İncelenmesi ve “Aksentiv İvanov Poprişçin” Karakterinin, Analizi ve
Yorumu
Öğrencinin Adı Soyadı: Orkun ÖNGEN
Tez Savunma Tarihi:

Bu tezin Yüksek Lisans tezi olarak gerekli şartları yerine getirmiş olduğu
_______________ Enstitüsü tarafından onaylanmıştır.

Yrd. Doç. Dr. Burak
KÜNTAY
Enstitü Müdürü
İmza

Bu tezin Yüksek Lisans tezi olarak gerekli şartları yerine getirmiş olduğunu
onaylarım.

Öğr. Gör. Ali
DÜŞENKALKAR
Program Koordinatörü
İmza

Bu Tez tarafımızca okunmuş, nitelik ve içerik açısından bir Yüksek Lisans tezi
olarak yeterli görülmüş ve kabul edilmiştir.

Jüri Üyeleri __ İmzalar

Tez Danışmanı
Öğr. Gör. Nazan KESAL KIRILMIŞ -----------------------------------

Ek Danışman
-----------------------------------

Üye
-----------------------------------
ÖNSÖZ

“Taşı parçalayan suyun şiddeti değil, sürekliliğidir.”

Bu tez çalışması uzun soluklu bir çalışma sürecinin, deneyimin, disiplinli bir çalışmanın
ürünü olarak ortaya koyulmuştur. Yüksek lisansa başlamadan önce kafamda oluşturmaya
başladığım tiyatro düşüncesi ve pratiğinin bir ürünüdür.

Tiyatro nasıl olmalıdır? Yüzyıllardan beri tartışılagelen bir sorudur. İdeal tiyatro nedir?
Eğlendirici olan mı yoksa düşündürücü olan mı? Tiyatronun kaynakları nelerdir? Ritüel,
ayin, dini tören ve benzerleri mi ya da hepimizin bildiği insanın o salt kendi doğasına ait
o doğuştan süre gelen oynama isteği mi? Bu çalışmayı yaparken bir oyuncu olarak;
oyuncunun o kendi iç dünyasına ait, o hayvani oynama güdüsü üzerinde çok kafa yordum.
Fakat kuramsal temellerle desteklenmeyen tiyatro biçimi, elbet saf ve öz tiyatroya çok
yakındı ama anlatım olanakları ve ifade biçimi açısından hep bir şeyler eksik olacaktı.

Tiyatroda neyi, nasıl ve ne kadar iyi oynadığımızın yanı sıra neden ve niçin
oynadığımızda bir o kadar önem taşır. Bu yolda bana yol gösteren ve destur edindiğim en
önemli laf; “İyi veya kötü oyuncu yoktur. Doğru veya yanlış oynayan oyncu vardır” sözü
oldu. Oyuncu doğruyu ararken Antik Yunan’ a hatta ilk insana kadar uzanan tiyatronun
kaynaklarını bilmeli bunlara aşina olmalıdır. Çünkü yaptığın işin felsefesini bilmek bir
oyuncu için, ‘ben bu çalışmayı neden yapıyorum’ sorusuna köklü bir yanıt vermesini
sağlar ve yaptığı çalışmaların kendinden sonraki kuşaklara da yol göstermesine neden
olur.

Tiyatro, bilindiği üzere engin bir deniz ve tiyatro oyunları bu engin denizdeki küçük
damlalardır. Her oyun kendi çağının düşünsel ve ekonomik yapısının bir ürünü
niteliğindedir. Dolayısıyla tiyatro hiçbir zaman bunlardan bağımsız düşünülemez. Bu
sebeple bir oyunu çalışırken her ne kadar o dönemi araştırmaya çalışsakta başka bir
oyunda hatta bu oyun aynı dönem oyunu bile olsa kendi içinde değindiği konular
bakımından farklı nitelikleri içinde barındıracağından ötürü, o döneme ne kadar hâkim
olursak olalım, başka bir perspektiften bakmamızı sağlayacaktır.
iii
Kaldı ki oyunu günümüzde neden ve niçin oynadığımız, o dönemle bu günün
paralelliklerini bulmamıza ve ‘biz şimdi bu dönemde bu oyunu oynarken neyi, nasıl
anlatmak istiyoruz’ sorusunu sormamamıza neden olacaktır.

Oyuncunun var oluş yeri sahnedir. Orada kendini en özgür şekilde ifade eder. Sanatlar
içinde en tehlikelisi tiyatrodur. Çünkü dile ve harekete dayanır. Ve ağızdan çıkan her söz
içinde hangi düşünceyi barındırıyorsa, o düşünce bir kurşun gibi seyircinin zihnine girer.
Bu nedenle de protesttir. Kişiler zamanla ölür ve kaybolur ama düşünceler her daim yaşar.
Oyuncunun salt düşünceye ulaşması da çok tekrar ve provayla mümkündür. Zanaatında
ustalaşmak isteyen ve savunduğu düşünceyi mükemmele yakın bir derecede parlatmak
isteyen bir oyuncu, sürekli prova ve temrinle zamanla zanaatında istediği seviyeye ulaşır.
Unutulmamalıdır ki, “Temrin insanı ustalaştırır.” Mükemmeli ararkenki süreç her ne
kadar uzun soluklu olursa olsun, hatta bu yolda ne kadar tökezlersek tökezleyelim şunu
aklımızdan çıkarmayalım; “Taşı parçalayan suyun şiddeti değil, sürekliliğidir.”
Mükemmele ancak bu şekilde ulaşılır. Bazen de ulaşılmaz ama bizden sonra gelenler eğer
biz doğru bir şeyler yaptıysak, bizim ayak izlerimizi takip edip amacımızı hedefine
ulaştırır.

Bu çalışma; bu oyunu oynayacak diğer oyunculara umarım bir yol gösterici harita
niteliğinde, benim içinse geriye dönüp baktığımda yanlışları ve doğrularıyla tecrübe
ettiğim, araştırıp, paylaşmaya çalıştığım güzel bir deneyim ve çalışma süreci olacaktır.
Saygılar…

Üsküdar 12.03.2015 Orkun ÖNGEN

iv
TEŞEKKÜR

Benim için çok değerli olan bu yüksek lisans çalışması sırasında, her konuda bana
yardımcı olan, bu oyunun hazırlanmasında emeği geçen sevgili arkadaşlarım Serkan
Karabayır ve yabancı kaynaklardan çeviri yapıp bu oyunun bambaşka noktalara gelmesini
sağlayan Adnan Görsev’ e teşekkür ederim. Tez çalışmamın kusursuz olması için tezimin
tashihini yapan Kerrar Esat Atalay’ a emeği ve yardımları için sonsuz teşekkürler.

Bahçeşehir Üniversitesi İleri Oyunculuk bölümündeki oyunculuk eğitimim sırasında bu
yolculukta beni yalnız bırakmayan, eğiten ve üzerimde emeği geçen, değerli hocalarım
Ali Düşenkalkar’ a, Cihan Yöntem’ e, Devrim Seher Yakut’ a ve Nazan Kesal Kırılmış’
a gösterdikleri sevgi, saygı ve her şey için şükranlarımı sunarım.

v
ÖZET

NİKOLAY VASİLYEVİÇ GOGOL’ ÜN “BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ” ADLI
OYUNUNUN İNCELENMESİ VE “AKSENTİV İVANOV POPRİŞÇİN”
KARAKTERİNİN, ANALİZİ VE YORUMU

Orkun Öngen

İleri Oyunculuk

Tez Yöneticisi: Öğr. Gör. Nazan Kesal Kırılmış

Mayıs 2015, 36 Sayfa

İleri Oyunculuk Yüksek Lisans Programı’ nda eğitim gören Orkun Öngen tarafından
Nikolay Vasilyeviç Gogol’ ün “Bir Delinin Hatıra Defteri” adlı oyunu ele alınmıştır.
Sahnede uygulanan oyunculuk yönteminin teorik anlatımı üzerine kurulu bir inceleme
olan bu çalışmada, seçmiş olduğum oyunun metnine ilişkin değerlendirmeler, oyunun
genel yapısı, karakter analizi, role dair yorumları içeren dramaturji çalışması, uygulama
çalışması ve sonuç yer almaktadır. Bu çalışmada, uygulama sırasındaki süreç ve ulaşılan
sonuçlar, takip eden bölümlerde detaylı bir şekilde incelenmeye ve sunulmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Dramaturji, Karakter Analizi, Uygulama, Sonuç

vi
ABSTRACT

THE INVESTIGATION OF THE PLAY “THE DIARY OF A MADMAN” WRITTEN
BY NIKOLAI VASILIEVICH GOGOL, ANALYSES AND INTERPRETATION OF
THE CHARACTER “AKSENTY IVANOVICH POPRISHCHIN”

Orkun Öngen

Advanced Acting

Thesis Supervisor: Lecturer Nazan Kesal Kırılmış

May 2015, 36 pages

The play “The Diary Of A Madman”, written by Nikolai Vasilievich Gogol has been
considered by Orkun Öngen, student in Advanced Acting Master’s Program. As an
experimental study of theory driven from practice, the present thesis describes:
evaluations about the text of the play choosen, the main structure of the play, the analysis
of the character, role analysis and dramaturgy studies that includes the interpretations
related to the play, the implementation of study and result. The studies, the process and
the results have been presented in detail.

Keywords: Dramaturgy, The Analysis of the Character, Implementation, Result

vii
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
2. DRAMATURJİK ÇALIŞMA .................................................................................... 2
2.1 GOGOL’ ÜN YAŞAMI ................................................................................... 2
2.2 OYUNUN YAPI ÖZELLİKLERİ .................................................................. 4
2.3 OYUNUN KONUSU ........................................................................................ 4
2.4 OYUNUN GEÇTİĞİ DÖNEMDE RUS TOPLUMU ................................... 5
2.5 OYUNUN GEÇTİĞİ DÖNEMDE RUS EDEBİYATI ................................. 8
2.5.1 Gerçekçilik (Realizm) Nedir? ............................................................. 8
2.5.2 Gerçekçilik (Realizm) Sanat Akımı ve Dönem Özellikleri .............. 8
2.5.3 Gerçekçi Dönem Rus Edebiyatının Temsilcileri ............................ 10
3. KARAKTER ANALİZİ ........................................................................................... 11
3.1 AKSENTİV İVANOV POPRİŞÇİN VE PSİKOLOJİK DURUMU ........ 11
3.2 POPRİŞÇİN’ DE GÖRÜLEN RUH HASTALIKLARI ............................ 14
3.2.1 Ruhsal Bozuklukların Açıklanmasındaki Temel Terimler ........... 14
3.2.2 Şizofreni Nedir? ................................................................................. 16
3.2.3 Şizofreni Türleri ................................................................................ 18
3.2.4 Şizofreni ile Birlikte Görülen Diğer Ruhsal Rahatsızlıklar .......... 18
3.3 POPRİŞÇİN’ İN TANISI .............................................................................. 20
4. UYGULAMA ÇALIŞMASI ..................................................................................... 23
4.1 ROLE ÇALIŞMA VE YAKLAŞIM ............................................................ 23
4.1.1 Yönetmen’ in Oyunla İlgili Yorumu ............................................... 24
4.1.2 Oyunu Yorumlama Süreci ve Uygulanan Yöntemler .................... 25
4.2 POPRİŞÇİN KARAKTERİNİN KATMANLARI ..................................... 28
4.2.1 Ben de Bir Soylu Sayılırım ............................................................... 28
4.2.2 O Kral Benim ..................................................................................... 33
4.2.3 Sen Bir Hiçsin .................................................................................... 34
5. SONUÇ ....................................................................................................................... 36
KAYNAKÇA ................................................................................................................. 37
EKLER ........................................................................................................................... 40
EK 1: BİR DELİNİN HATIRA DEFTERİ OYUN METNİ ............................ 41

viii