bilim etiği

24 Pages·2014·1.49 MB·Turkish

TIBBİ DEANTOLOJİ,ETİK,
AHLAK,BİLİMDE ETİK
HATALAR
Prof.Dr.Mustafa Yenigün
EÜTF.
Haseki Eğ.Arş.Hast.
BİLİM
“Bilim”, insanların kendilerini ve çevrelerindeki diğer varlıkları
anlamak ve bu varlıkların birbirleri ile ilişki ve etkileşmelerini
inceleyip, oluşan olayları açıklayabilmek için uyguladıkları
yöntem ve etkinlikler ile ilk çağlardan günümüze kadar elde edip
biriktirerek yeni kuşaklara aktardıkları bilgilerin tümü olarak
tanımlanabilir.
(Helmut Spinner, "Wissenschaftsethik in der philosophischen Sackgasse", Wissenschaft und Ethik, s. 161.2010
AHLAK
• Ahlak Arapça hulk sözcüğünün çoğuludur.Huy,adet,alışkanlık,
insanın ruhsal-zihinsel-manevi halleri anlamındadır.İngilizce’de
moral, morality ahlak anlamında kullanılır, adet, alışkanlık, karakter
anlamlarına gelir.
• Ahlak: “Bir toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda
bulundukları davranış biçimleri ve kuralları.’’ Tanımlanmış“İyi
nitelikler, güzel huylar.’’ olarak tanımlanabilir.
• Ahlak yöreseldir,toplumdan topluma değişebilir
(Kansu E (1994) Bilimsel Yanıltma ve Önlenmesi. Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite.
Ankara,Türkiye Bilimler Akademisi ‘’TÜBA’’, s.71-75 s.71)
ETİK
• Etik kelimesi köken olarak Eski Yunan'a kadar gider.Yunanca
“Ethos”,iyi,güzel anlamındadır
• Etik,ahlak,ahlakla ilgili demektir ama terimler arasında farklar
vardır.Etik evrenseldir. Etik,evrensel kabul gören kurallardır.
• Daha geniş bakış açısı ile etik genel olarak, neyin doğru neyin
yanlış olduğunu ayırmaya yarayan davranış kurallarıdır.
• Ahlaki mükemmelliktir
• Dürüstlük, adalet, saygı, sevgi, güven Bilgelik,ölçülülük, ve cesaretin
karmaşası.
• Etik davranışların temelinde erdemlilik ve erdeme ulaşma fikri vardır
Kansu E (1994) Bilimsel Yanıltma ve Önlenmesi. Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite Ankara,Türkiye Bilimler Akademisi ‘’TÜBA’’, s.71-
75 s.71)
ERDEM
• Erdem,ahlaksal ve etiksel mükemmelliktir
• Dürüstlük, adalet, saygı, sevgi, güven Bilgelik,ölçülülük,
ve cesaretin karmaşası.
• Etik davranışların temelinde erdemlilik ve erdeme
ulaşma fikri vardır
AHLAK VE ETİK FARKLARI
BİLİMİN YAPMANIN TEMEL İLKELERİ

DÜRÜSTLÜK İLKESİNE SAHİP OLMAK
ŞEFFAFLIK SUNMA DURUMUNDA BULUNMA

EVRENSELLİK SAĞLANMIŞ OLMAK
ADALET DOLULUK
ERİŞİLEBİLME HAKKI OLMA
ÖZGÜR TARTIŞILABİLME GEREĞİ
ARAŞTIRMA VE DENEYLE KANITLANABİLME.
Helsinki bildirgesi
(1964, 1975, 1983,1989,1996, 2000, 2002, 2004,2012)İnsan Denekleri Üzerindeki
Tıbbi Araştırmalarda Etik İlkeler-33 madde.
• Klinik araştırmalar etiğinin temel taşıdır.
• İnsan Denekler Üzerindeki Biyomedikal Araştırmalar İçin Hekimlere Yol
gösterici öneriler sunar.
• Tüm tıbbi araştırmalardaki temel ilkeleri ve tıbbi bakımla birleşik tıbbi
araştırmalara ilişkin ek ilkeleri tanımlar.
• Dünya tıp birliği helsinki bildirgesi 29. maddesinin açıklama notu
(Washington-2002)
• Kanıtlanmış bir tedavi varsa ,plasebo kontrollu çalışma yapılamaz.
• Kanıtlanmış bir tedavi mevcut olsa bile plasebo kontrollü denemeler
aşağıdaki koşulda, etik yönden kabul edilebilir
• Bir profilaktik, diagnostik ya da terapötik yöntemin, güvenilirliği ve
etkinliliğini belirlemek için gerekli, zorunlu ve bilimsel olarak doğru
metodolojik nedenlerle kullanılarak plasebo-kontrollü denemeler yapılabilir.
8
WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
Amsterdam Bildirgesi (1994)
Hasta insan hakları
• Özgürce hekim seçimi.
• Bakım/tedavi hakkı.
• Önerilen tedaviyi red/kabul.
• Bilgilendirilme/onam.
• Sağlık hizmetlerinde insan hak ve değerlerinin gözetilmesi.
• Özel hayatın gizliliğine saygı.
• Mahremiyet.
• Kişinin, rızası ve resmi makamların izni ve gözetimi olmaksızın
tıbbi araştırmalara katılmama.
• Onurlu bir şekilde ölme hakkı.
• Dini temsilci yardımı.
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
• Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama
hakkı
• Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme
hakkı
• Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve
ekonomik ve sosyal durum farklılıkları dikkate alınamaz
• Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası
olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına
dokunulamaz
• Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi
tutulamaz
• Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz
Sağlık bakanlığı hasta hakları yönetmeliği 2012