bilge strateji

170 Pages·2015·2.72 MB·Turkish

BİLGE STRATEJİ
Cilt 7, Sayı 12, Bahar 2015
BİLGE STRATEJİ
Jeopolitik, Ekonomi-Politik ve Sosyo-Kültürel Araştırmalar Dergisi
Geo-Politics, Political Economy and Socio-Cultural Research Journal
Cilt 7, Sayı 12, Bahar 2015 / Vol.7, No.12, Spring2015
ISSN: 1309-212X
İmtiyaz Sahibi / Published By: Bilge Adamlar Stratejik Araştırma Eğt. Dan. Tan. Lob. ve Org. Hiz. A.Ş.
Editör / Editor: Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
Yardımcı Editör / Associate Editor: Hasan ÖZTÜRK
Yayına Hazırlayanlar / Editorial Staff: Erdem KAYA – Emine AKÇADAĞ – Ali SEMİN
Türkan BUDAK – Hatice EKE – Dicle SASAOĞLU
Grafik Tasarım / Graphic Designer: Sertaç DURMAZ
Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi
Mecidiyeköy Yolu Caddesi, Celil Ağa İş Merkezi, No:10, Kat:9, Daire:36-38, Mecidiyeköy-İSTANBUL
www.bilgesam.org www.bilgestrateji.com [email protected]
Tel: [phone] - Faks: 0 212 217 65 93
Baskı / Printing House: Gülmat Matbaacılık
Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi 1 NE 4 Zeytinburnu İstanbul
Tel: [phone]
Bilge Strateji yılda iki kere Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM) tarafından yayımlanan
hakemli bir dergidir. EBSCOhost, Columbia International Affairs Online (CIAO) ve ASOS tarafından taranmakta ve
dizinlenmektedir. Dergide ifade edilen görüş ve fikirler yalnızca yazarlara aittir,
BİLGESAM’ın düşünce ve politikasını yansıtan metinler olarak değerlendirilemez.
© Bilge Strateji’nin tüm hakları saklıdır. İzinsiz yayımlanamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir.
BILGESAM’s Wise Strategy Journal is a peer-reviewed journal published on a biannual basis.
This Journal is currently indexed by EBSCOhost, Columbia International Affairs Online (CIAO) and ASOS databases.
The opinions expressed herein are those of the author and do not necessarily reflect the views and policies of BILGESAM.
© All rights reserved. No portion of this publication may be reproduced, copied, transmitted without the written permission of
BILGESAM.
BİLGE STRATEJİ
Danışma Kurulu Salim DERVİŞOĞLU E. Oramiral
Advisory Board İlter TÜRKMEN E. Bakan/Büyükelçi
Kutlu AKTAŞ E. Bakan/Vali
Necdet Yılmaz TİMUR E. Orgeneral
Oktar ATAMAN E. Orgeneral
Sabahattin ERGİN E. Koramiral
Sönmez KÖKSAL E. Büyükelçi
Güner ÖZTEK E. Büyükelçi
Özdem SANBERK E. Büyükelçi
Ümit PAMİR E. Büyükelçi
Dr. Oğuz ÇELİKKOL E. Büyükelçi
Ahmet Ünal ÇEVİKÖZ E. Büyükelçi
Prof. Dr. Sami SELÇUK Bilkent Üniversitesi
Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU Bilkent Üniversitesi
Prof. Dr. Ersin ONULDURAN Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. İlter TURAN İstanbul Bilgi Üniversitesi
Prof. Dr. Nur VERGİN
Prof. Dr. Orhan GÜVENEN Bilkent Üniversitesi
Prof. Dr. Çelik KURTOĞLU
Yayın Kurulu Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU Bilkent Üniversitesi
Editorial Board Prof. Dr. Hasret ÇOMAK Kocaeli Üniversitesi
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi
Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

Editör’den…
Birinci Dünya Savaşı’nın en çetin safhalarından biri olan Çanakkale savaşının
100. yılını kutladığımız bir dönemde Bilge Strateji dergisinin yeni sayısıyla kar-
şınızdayız. Bu sayı aynı zamanda Birinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan trajik
olayların da 100. yılına denk gelmektedir. Biz de bu sebeple bahar sayısının
yorum bölümünde konu ile ilgili iki yazıya yer verdik. Emekli Büyükelçi Ümit
Pamir ile “1915 Olayları Soykırım mı?” konulu söyleşide Ermenistan ile Türki-
ye arasında ilişkilerin düzeltilmesi adına Türkiye’nin üzerine düşeni yaptığını,
Ermenistan’ın ise isteksiz davrandığına dikkat çekiliyor. Diğer yorum yazısında
ise halen Dışişleri Bakanlığı’nda siyaset planlama genel müdürü olarak görev
yapan büyükelçi Altay Cengizer Ermeni sorununu ve sözde soykırım tartışma-
sının daha adil bir düzlemde yapılmasına vurgu yapıyor. Son yorum yazısında
ise Prof. Dr. Yaşar Onay, Rusya’nın Orta Doğu politikasını etkileyen paramet-
relerden bahsetmektedir. Onay, okurlara Rusya’nın özellikle Suriye’deki krizde
takındığı tutumu anlama adına önemli ipuçları sunmaktadır.
Bu sayıda birbirinden değerli altı makale okurlara sunulmaktadır. Güvenlik ala-
nında yaptığı çalışmalarla bilinen Prof. Dr. Ali Karaosmanoğlu son derece hayati
bir konuya dikkatlerimizi çekmektedir. Türkiye’de önemli olmasına rağmen göz
ardı edilen savunma planlamasının gerekliliğini ve önemini vurgulayan Karaos-
manoğlu, stratejik belirsizliği azaltmaya ve yönetmeye dönük çalışmalara odak-
lanılması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca Karaosmanoğlu bu sürecin asker-sivil
işbirliği zemininde yapılmasına ve kurumsallaşmasına dikkat çekiyor. Bir diğer
makalede ise Rovshan Ibrahimov 2008-2009 yıllarında Türkiye ile Ermenistan
arasında ilişkilerin normalleştirilmesine dönük atılan adımları Azerbaycan pers-
pektifinden değerlendirmektedir. Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin ayrılmaz bir
parçası olan Azerbaycan’ın hassasiyetlerini dile getiren bu makaledeki öneriler
dış politika yapıcıları tarafından değerlendirilmelidir.
Yrd. Doç. Dr. Engin Akçay ve Bünyamin Dinçer, makalelerinde Türkiye’nin
2008’den beri gözlemci üye olduğu Afrika Birliği’ni ele almakta, Birliğin idea-
lizmden rasyonalizme doğru bir yönelim içinde olduğunu ve kıtadaki güvenlik
sorunlarına karşı henüz istenen caydırıcılığı sağlayamadığını açıklamaktadır.
Muvaffak Cemil Çıtak ve Dr. Necati Alkan tarafından kaleme alınan makale,
terörle mücadelede artık çok boyutlu yaklaşımların önem kazandığını ifade et-
mekte, Türkiye’nin ilk defa tecrübe ettiği Akil İnsanlar Heyeti uygulamasını,
dünyadaki örneklerini karşılaştırmaktadır. Türkiye’nin önemli bir genel seçim
arifesinde olduğu bu dönemde Yrd. Doç. Dr. Özge Çapuroğlu-Kuzu’nun maka-
lesi teorik olarak seçim kurallarını, seçim mühendisliğini ve bunların seçimleri
nasıl etkilediğini incelemektedir. Çapuroğlu-Kuzu, ayrıca seçim mühendisliğini
ve bunun Türkiye’de siyasal katılım üzerindeki etkisini değerlendirmektedir.
Son yıllarda Türkiye dünyanın birçok ülkesinden yabancı öğrenci çekmektedir.
Devletin başlattığı burs olanakları ve değişim programları yanı sıra vakıf üniver-
sitelerinin de gayretleriyle Türkiye’deki üniversitelerde yabancı öğrenci sayısı
gözle görülür biçimde artmıştır. Yrd. Doç. Dr. Farkhad Alimukhamedov, yaptığı
çalışma ile üniversitelerdeki yabancı öğrencilerin Türkiye’yi tercih sebeplerini
irdelemektedir. Alimukhamedov’un elde ettiği veriler uluslararası öğrencilerin
Türk üniversitelerini bölgesel, kültürel ve finasal acıdan tercih ettiklerini gös-
termektedir.
Bu sayıda yorum ve makalelerin yanı sıra farklı konularda ufuk açıcı beş kitap
değerlendirmesini okurlara sunmaktayız. Okurlarımızın diğer sayılar gibi bu sa-
yıdan da istifade etmelerini umarım.
Doç. Dr. Atilla SANDIKLI
BİLGESAM Başkanı
İÇİNDEKİLER / CONTENTS
Yorumlar / Commentaries
1915 Trajedisi “Soykırım” mı?
Ümit PAMİR 1
Hatırlamama Kapasitesini Asıl Nerede Aramak Gerekir?
Altay CENGİZER 9
Rusya’nın Orta Doğu Politikasını Şekillendiren Parametreler
Yaşar ONAY 17
Makaleler / Articles
Savunma Planlaması ve Stratejik Belirsizlik
Ali L. KARAOSMANOĞLU 23
Turkish Foreign Policy Towards Armenia in 2008-2009: Impact On
Azerbaijani-Turkish Relations
Rovshan IBRAHIMOV 47
Güvenlik Politikaları Ekseninde Afrika Birliği: Teori ve Pratik
Engin AKÇAY, Bünyamin DİNÇER 61
Terörden Kaynaklı Çatışmaların Çözümü ve Akil İnsanlar
Heyeti Uygulamaları
Muvaffak Cemil ÇITAK, Necati ALKAN 79
Seçim Kuralları, Seçim Mühendisliği ve Türkiye’de Siyasal Katılım Üzerine
Özge ÇOPUROĞLU KUZU 101
The Analysis Of International Students Migration Towards Turkey
Farkhad ALIMUKHAMEDOV 117
Kitap Değerlendirmeleri / Book Reviews
Rusyasız Dünya / Yevgeni Primakov
Ömer Faruk TÜRK 133
Savaşta ve Barışta Lübnan Marunîleri: Aziz Marun’ dan iç Savaşa Marunî
Kimliği ve Çatışma / Yasin Atlıoğlu
Turgay DÜĞEN 137
Half a Decade in Turkey: Ambassadorial Insights / Engin Akçay, Erkan
Ertosun, Farkhad Alimukhamedov, Ikboljon Qoraboyev
Emre TURKUT 141
Tarihin Cenderesinde Yunanistan ve Türkiye’de Milliyetçilik / Umut
Özkırımlı, Spyros A. Sofos
Melike AKOVA 145
The Dying Sahara: US Imperialism and Terror in Africa / Jeremy Keenan
Hatice EKE 151
Bilge Strateji, Cilt 7, Sayı 12, Bahar 2015
Bilge Strateji, Cilt 7, Sayı 12, Bahar 2015, ss.1-7
1915 Trajedisi “Soykırım” mı?
BİLGESAM Araştırmacısı Dicle Sasaoğlu’nun Bilge Adamlar
Kurulu Üyesi Büyükelçi Ümit Pamir ile mülakatı
SORU- Nisan 2015 Türkiye’nin aleyhine kullanılan “soykırım” suçlamasının
100. yılına denk gelmektedir. Günümüzde sadece siyasi boyutuyla ele alınan bu
sorunun geldiği noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu tarihi sorunu değerlendirmeden önce o dönemin genel tablosuna bakmamız
uygun olur. Tarihte bütün imparatorlukların yıkılışı ki Roma, Habsburg, Britanya
ve Osmanlı imparatorlukları buna örnek olarak gösterilebilir, beraberinde sancılı,
karmaşık, bazen felaketlerle dolu dönemlere sahne olmuştur.
Osmanlı, Trablusgarp ve Balkanlar’dan sonra Kafkaslar, Suriye ve Irak cephe-
lerinde, Çanakkale’de savaş halindedir. Ermenilerin “soykırım”ın başladığı ta-
rih olarak algıladığı ve bazı Ermeni ileri gelenlerinin tutuklandıkları 24 Nisan
1915’te İngiliz donanması Çanakkale önündedir. Ertesi gün saldırıya geçecek-
lerdir. Sırpların ve Bulgarların bağımsızlıklarını kazanmaları, çöküntü halinde-
ki Osmanlı toprakları üzerinde bağımsız bir Ermeni devleti kurmayı hedefleyen
milliyetçilik cereyanlarını körüklemiş ve “Doğu Meselesi”nin Osmanlı’nın par-
çalanması suretiyle kesin bir çözüme kavuşturulmasının artık zamanı geldiğini
düşünen Rusya, İngiltere ve Fransa gibi sömürgeci Batı ülkeleri Ermenilerin bu
hayallerini istismar ederek onları teşvik etmişler, kışkırtmışlar ve ellerinden gelen
yardımlarda bulunmuşlardır. Ermeniler de maalesef bu vaadlere kanmışlardır.
SORU- Türklerin ve Ermenilerin yüzyıllarca barış içinde birlikte yaşayan dost
milletler oldukları bilinmektedir. Bu çerçevede 1915 yılında alınan tehcir kararını
nasıl yorumluyorsunuz?
Birden bire bu dostluğun bozulması için yani birisinin sabahleyin kalkıp da “hadi
ben 800-900 yıldır birlikte yaşadığım insanları tehcire tabii tutayım” demesi için
birşeylerin olması gerekir. Birşeyler oluyor ki hükümet tehcire başvuruyor. Bun-
lar nedir?
1