Belemmerd aan het werk - UWV

236 Pages·2012·1.44 MB·Dutch

Belemmerd aan het werk

Belemmerd aan het werk
Trendrapportage ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en
arbeidsdeelname personen met gezondheidsbeperkingen
Maroesjka Versantvoort (red.)
Patricia van Echtelt (red.)
scp/cbs/tno/uwv Kenniscentrum
Den Haag, augustus 2012
Het Sociaal en Cultureel Planbureau is ingesteld bij Koninklijk Besluit van 30 maart 1973.
Het Bureau heeft tot taak:
a wetenschappelijke verkenningen te verrichten met het doel te komen tot een samenhangende
beschrijving van de situatie van het sociaal en cultureel welzijn hier te lande en van de op dit
gebied te verwachten ontwikkelingen;
b bij te dragen tot een verantwoorde keuze van beleidsdoelen, benevens het aangeven van voor- en
nadelen van de verschillende wegen om deze doeleinden te bereiken;
c informatie te verwerven met betrekking tot de uitvoering van interdepartementaal beleid op
het gebied van sociaal en cultureel welzijn, teneinde de evaluatie van deze uitvoering mogelijk te
maken.
Het scp verricht deze taken in het bijzonder bij problemen die het beleid van meer dan één
departement raken.
De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is als coördinerend minister voor het sociaal
en cultureel welzijn verantwoordelijk voor het door het scp te voeren beleid. Over de hoofdzaken
hiervan heeft hij/zij overleg met de minister van Algemene Zaken; van Veiligheid en Justitie; van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap; van Financiën;
van Infrastructuur en Milieu; van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid.
© Sociaal en Cultureel Planbureau, Den Haag 2012
scp-publicatie 2012-17
Zet- en binnenwerk: Textcetera, Den Haag
Figuren: Mantext, Moerkapelle
Omslagillustratie: © Thinkstock
Omslagontwerp: bureau Stijlzorg, Utrecht
isbn 978 90 377 0616 1
nur 740
Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op
grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen
te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 kb Hoofddorp, www.repro-recht.nl).
Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere
compilatiewerken (art. 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting pro (Stichting
Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 kb Hoofddorp,
www.cedar.nl/pro).
Sociaal en Cultureel Planbureau
Parnassusplein 5
2511 vx Den Haag
Telefoon (070) 340 70 00
Fax [phone]
Website: www.scp.nl
E-mail: [email protected]
De auteurs van scp-publicaties zijn per e-mail te benaderen via de website. Daar kunt u zich ook
kosteloos abonneren op elektronische attendering bij het verschijnen van nieuwe uitgaven.
inhoud
Inhoud
Voorwoord 9
Samenvatting 11
1 Aandacht voor ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid 19
Patricia van Echtelt en Maroesjka Versantvoort (scp)
1.1 Beleidscontext 19
1.2 Vraagstelling en opzet van het rapport 21
1.3 Definiëring van onderzoeksgroepen 23
1.4 Gebruikte databestanden 24
Literatuur 25
2 Trends in ziekteverzuim 26
John Klein Hesselink, Irene Houtman en Seth van den Bossche (tno)
2.1 Onderzoeksvragen en databestanden 26
2. 2 Wat zijn de ontwikkelingen in het verzuim in Nederland? 26
2.3 Welke werknemers hebben een hoog verzuim? 28
2.4 Met welke gezondheidsproblemen verzuimen werknemers? 37
2.5 In welke mate is verzuim werkgebonden? 40
2.6 Wat doen werkgevers tegen ziekteverzuim? 42
2.7 Conclusies en vooruitblik 45
Noten 46
Literatuur 46
3 Trends in arbeidsongeschiktheidsregelingen 50
Patricia van Echtelt (scp), Frank Pijpers (cbs), m.m.v. Ton Ferber (cbs)
3.1 Onderzoeksvragen 50
3.2 Ontwikkelingen in de arbeidsongeschiktheidsregelingen 51
3.3 De kans op in- en uitstroom naar achtergrondkenmerken 54
3.4 Samenvatting 58
Noten 59
Literatuur 59
4 Trends in arbeidsaanbod van personen met gezondheidsbeperkingen 61
John Michiels (cbs), Dionne Arts (uwv), Jan Besseling (tno),
Henk-Jan Dirven (cbs) en Carla van Deursen (uwv)
4.1 Beleidscontext 61
4.2 Onderzoeksvragen en databestanden 62
4.3 Resultaten 64
5
belemmerd aan het werk
4.4 Conclusies 80
Noten 81
Literatuur 83
5 Ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid in internationaal perspectief 84
Patricia van Echtelt (scp)
5.1 Beleidscontext 84
5.2 Wetgeving 85
5.3 Ziekteverzuim 91
5.4 Arbeidsongeschiktheid 95
5.5 Arbeidsdeelname personen met een gezondheidsbeperking 98
5.6 Conclusies 101
Noten 103
Literatuur 103
6 De impact van thuis- en telewerk op ziekteverzuim en arbeidsdeelname
arbeidsgehandicapten 105
Maroesjka Versantvoort (scp) en Karolus Kraan (tno)
6.1 Beleidsrelevantie 105
6.2 Analytisch kader 106
6.3 Kerncijfers 110
6.4 Invloed thuis- en telewerk op ziekteverzuim en arbeidsduur arbeids-
gehandicapten 113
6.5 Conclusies 122
Noten 123
Literatuur 123
7 Inclusieve arbeidsorganisaties 125
Ellen van Wijk, Peter Brouwer en Aukje Smit (tno)
7.1 Beleidscontext en onderzoeksvragen 125
7.2 Kenmerken van inclusieve organisaties 126
7.3 Methodologische verantwoording 132
7.4 Resultaten 133
7.5 Conclusie 140
Literatuur 143
8 Financiële prikkels in arbeidsongeschiktheidsregelingen 145
Maroesjka Versantvoort (scp)
8.1 Onderzoeksvraag 145
8.2 Literatuuroverzicht 145
8.3 Financiële prikkels in de wia 150
8.4 Gevolgen van uitkeringshoogte voor aanvraag en instroom 164
6
inhoud
8.5 Conclusies en beschouwing 169
Noten 171
Literatuur 171
9 Gezondheidsbeleving en arbeidsdeelname 174
Jolanda van Rijssen en Carla van Deursen (Kenniscentrum uwv)
9.1 Onderzoeksvragen 174
9.2 Onderzoeksliteratuur 175
9.3 De invloed van gezondheidsbeleving en een langdurige aandoening
op arbeidsdeelname 179
9.4 Interventies om een negatieve gezondheidsbeleving om te buigen 189
9.5 Conclusies 191
Noten 192
Literatuur 192
10 Kans op werk van arbeidsbeperkten zonder uitkering 194
Dionne Arts en Carla van Deursen (Kenniscentrum uwv)
10.1 Onderzoeksvragen 194
10.2 Verschillen tussen vangnetters en reguliere werknemers in de eerste
twee ziektejaren 197
10.3 Verklaring van verschillen in wia-aanvraag tussen reguliere
werknemers en vangnetters 201
10.4 Voorspellers van werk van 35-minners, vangnetters en reguliere
werknemers 203
10.5 Ontwikkelingen in arbeidsdeelname van 35-minners in de eerste
twee jaar 208
10. 6 Conclusies 212
Noten 214
Literatuur 215
11 Synthese en aandachtspunten voor beleid 216
Maroesjka Versantvoort (scp)
Noten 222
Summary 223
Internetbijlagen (te vinden via www.scp.nl bij het desbetreffende rapport)
Publicaties van het Sociaal en Cultureel Planbureau 231
7

voorwoord
Voorwoord
De aanpak van het groeiend aantal arbeidsongeschikten en het hoge ziekteverzuim
stond de afgelopen jaren hoog op de beleidsagenda in Nederland. Met substantiële
veranderingen in de arbeidsongeschiktheidsregelingen is het accent verschoven van
inkomensbescherming naar activering en re-integratie. De overheid streeft naar een
‘participatiemaatschappij’ waarin iedereen naar vermogen werkt.
Dat streven is echter alleen te verwezenlijken als werken haalbaar en lonend is voor
mensen met een gezondheidsbeperking en als werkgevers bereid zijn hen in dienst te
nemen. Dit zijn centrale onderwerpen in deze derde editie van de Trendrapportage over
ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en arbeidsdeelname van personen met gezond-
heidsbeperkingen. Net als in 2007 en 2010 werkte het Sociaal en Cultureel Planbureau
hierin samen met het Centraal Bureau voor de Statistiek en tno. Dit jaar kon het beeld
verder worden gepreciseerd doordat uwv toetrad tot het samen werkingsverband.
De hervormingen in het sociale zekerheidstelsel lijken succesvol, in die zin dat in de
afgelopen tien jaar steeds minder mensen een uitkering hebben vanwege arbeids-
ongeschiktheid. Ook neemt Nederland binnen Europa een gunstiger positie in. Toch zijn
er nog steeds punten die aandacht vergen. Zo zijn de kansen op een baan klein van men-
sen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn verklaard, zeker voor ouderen. Ook is het
volume in de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) veel
hoger dan verwacht. Opvallend is dat de arbeidsparticipatie in Nederland inmiddels tot
de hoogste van Europa behoort, maar dat die van mensen met beperkingen daarbij ach-
ter blijft. De Nederlandse uitgaven aan arbeidsongeschiktheid behoren verder al jaren
tot de hoogste in Europa. Tegen deze achtergrond is het van belang de ontwikkelingen
in ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid en de arbeidsdeelname van mensen met beper-
kingen ook de komende jaren te blijven volgen.
Prof. Dr. Paul Schnabel
Directeur Sociaal en Cultureel Planbureau
9