Bedwing je dwang: Werkboek

72 Pages·2008·2.186 MB·Dutch

by  Lidewij Wolters, Else de Haan, Corine Paauw (auth.)

1
Bedwingjedwang
Werkboek
Ditwerkboekisvan:
Houten
BohnStafleuvanLoghum,2008
2 Bedwingjedwang
KindenAdolescentPraktijkreeks
DitBedwingjedwangwerkboekisonderdeelvan/hoortbij:
Behandelingvandedwangstoornisbijkinderenenadolescenten
Wetenschappelijkeinformatieoverdedwangstoornisbijkinderenenadolescenten,metbehandel-
protocolenbeschrijvingvandebehandelingpersessie.Voor:(GZ)psychologen,klinischpsychologen,
orthopedagogen,psychotherapeuten,psychiatersenanderehulpverleners.
UitgeverijBohnStafleuvanLoghum,Houten,2008
Bestellen:
Deboekenzijntebestellenviadeboekhandel,ofviauitgeverijBohnStafleuvanLoghumteHouten:
www.bsl.nl
RedactieKindenAdolescentPraktijkreeks
Dr.ElsedeHaan(hoofdredacteur)
Prof.dr.FritsBoer
Drs.CarolienGevers
Drs.HarrievanLeeuwenMHA
Prof.dr.PierPrins
3
Bedwing je dwang
Werkboek
LidewijWolters
ElsedeHaan
CorinePaauw
IllustratiesdoorMarcelJurriëns
InsamenwerkingmetdeOCSwerkgroepvandeBascule
BohnStafleuvanLoghum
Houten2008
4 Bedwingjedwang
©2008BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerUitgeverij
Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerd
gegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,door
fotokopieën,opnamen,ofeniganderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.
Voorzoverhetmakenvankopieënuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16bAuteurswet1912j°hetBesluit
van20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijBesluitvan23augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet1912,dientmen
dedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3051,2130KB
Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenandere
compilatiewerken(artikel16Auteurswet1912)dientmenzichtotdeuitgevertewenden.
Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenzobetrouwbaarmogelijkeuitgaveteverzorgen.
Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvooronjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen.
ISBN9789031360093
NUR777/847
Layout:HelfrichOntwerpbureau,Deventer
Omslagontwerp:NanjaToebak
Illustraties:MarcelJurriëns
BohnStafleuvanLoghum
HetSpoor2
Postbus246
3990GAHouten
www.bsl.nl
5
Inhoud
1. OCSendebehandeling 6
Obsessieve-compulsievestoornis 6
Oorzaakengevolg 12
Debehandeling 15
Lijstvandedwang 16
Registratievandedwang 20
Angst 21
Vermijding 22
2. Doen 25
Oefenen 25
Terugnaardegoedemanier 27
Deoefeningen 29
Registratievandeoefeningen 30
3. Denken 32
Watjedenktenwatjevoelt(versievoorkinderen) 32
Watjedenktenwatjevoelt(versievoorjongeren) 34
Donderwolken 36
Helpendegedachten 38
Watzoudenanderemensenzeggen? 43
Tegenargumenten 46
Voorentegen 49
Research 54
Risicoprofiel 57
Onderzoekenennuanceren 59
Steldat… 61
Tryitout! 63
Eenhikjevandehersenen 66
Deregisseur 68
4. EHBO 70
6 Bedwingjedwang
H.1
OCS en de behandeling
Obsessieve-compulsieve stoornis
Watiseenobsessieve-compulsievestoornis?
Bijdeobsessieve-compulsievestoornishebjelastvandwanghandelingen
(compulsies)endwanggedachten(obsessies).Deafkortingvanobsessieve-
compulsievestoornisisOCS.Vaakzeggenmensenook‘dwang’of‘dwangstoor-
nis’.
Dwanghandelingenzijndingendiejedoetomdatjehetgevoelhebtdatjeze
moetdoenofomdatjebangbentdaterandersmisschienietsergsgebeurt.
Alsjedezedingennietdoet,voeljejerot,onrustig,boosofbang.Doorhet
uitvoerenvandedwanghandelingenverdwijntditnaregevoel.Somsweetje
datdedingendiejedoeteigenlijknietnodig,vreemdofoverdrevenzijn,maar
tochlukthetjenietomermeetestoppen.Hetkanbijvoorbeeldzijndatje
steedsweercontroleertofalleramenendeurenopslotzitten,datjealleswat
jemetrechtsaanraaktookmetlinksaanraakt,datjedingeneenaantalkeer
moetdoen,datjeheelvaakjehandenwast,ofdatjesteedsopnieuwaanje
oudersvraagtofhetzogoedis.Jekuntdwanghandelingenookinjehoofd
uitvoeren.Bijvoorbeeldalsjedingeningedachtenmoetherhalen,aaniets
goedsmoetdenkenofdingenmoettellen.
Dwanggedachtenzijnvervelendegedachten,beeldenof
ideeëndiesteedsopnieuwinjeopkomenzonderdatjedat
wilt.Meestalzijnhetnare,engeofvreemdegedachten
waarjebangofongerustvanwordt.Somslijkthetalsof
diegedachtennietbijjehorenofdateenstemmetjedeze
dingentegenjezegt.Hetismoeilijkomdezegedachten
uitjehoofdtekrijgen.Datluktvaakalleendoordwang-
handelingenuittevoeren.
Hetwerkteenbeetjealsongewenstereclameofspam.
Jezietofhoorthetzonderdatjedatwilt.Meestalletje
ernietechtop,maarsomsmoetjeerwelnaarkijkenof
luisteren.
h 1
. OCSendebehandeling 7
Dwanggedachtenkunnenbijvoorbeeldzijn:
-Alsikmijnhandennietheelgoedwas,kanikziekworden.
-Hebikhetwelgoedgedaan?
-Ikbenslecht,wantikdenkersteedsaandatmijnouderseenongelukzullen
krijgen.
-Misschienstaatdedeuropen.Alsdehondnuwegloopt,ishetmijnschuld.
-Ishetlichtweluit?Andersishetverspillingvanelektriciteit.
-Alsikdingennietpreciesopdegoedemanierdoe,kanerietsergsgebeuren.
-Ikdenksteedsaanseksmetmijnmoeder.Ikbengek.
Waardoorkrijgjeeendwangstoornis?
Overdeoorzaakvandedwangstoornisisnietveelbekend.Wewetenniet
waaromdeeenwellastkrijgtvandwangendeanderniet.Waarschijnlijk
gaathetomverschillende‘ingrediënten’diesamenkunnenleidentotdwang.
Eénvandezeingrediënteniserfelijkeaanleg.Hetzitdusvooreendeelinde
familie.Ookstresskanervoorzorgendatje(meer)lastkrijgtvandwang.
Hoevaakkomthetvoor?
Vaakdenkenmensenmetdwangdatzedeenigezijnmetditprobleem.Datis
nietzo.Uitonderzoekisgeblekendat1tot2%vandekinderenenjongeren
eendwangstoornisheeft.Datbetekentdatgemiddeldinbijnadehelftvan
alleschoolklassenweliemandzitdielastheeftvandwang.Opjouwschool
zuljeduszekernietdeenigezijn!
Wordikgek?
Omdatjedoordedwangvaakdingendoetofdenktdiejehelemaalnietwil
doenofdenkenendievaakooknogeenbeetjevreemdofoverdrevenzijn,
denkenveelmensenmetdwangdatzegekworden.Gelukkigisdatnietzo:
alsjedwanghebt,benjenietgek!Dwangisooknietzoraaralsjemisschien
denkt.Veelmensenhebbenweleenslastvandezedwanghandelingenof
dwanggedachten,bijvoorbeeldindevormvanrituelen,vastegewoonten,
bijgeloofofbezweringen.Inwetenschappelijkonderzoekiszelfsaangetoond
datdemeestemensenweleensditsoortgedachtenkrijgen.
8 Bedwingjedwang
Hieronderstaanvoorbeeldenvanveelvoorkomendegedachten,gewoonten,
rituelenenbezweringen:
-Eenklavertjevierbrengtgeluk.
-Hetdoorsturenvaneene-mailnaaraljevriendenalsindee-mail
staatdatdatgelukzalbrengen(endathetongelukbrengtalsjedee-mail
nietdoorstuurt).
-Ondereenladderdoorlopenbrengtongeluk.
-Zoutoverjelinkerschoudergooienomongelukaftewenden.
-Vrijdagde13eiseenongeluksdag.
-Schervenbrengengeluk.
-Jelievelingsshirtaantrekkenalsjeeenbelangrijketoetshebt.
-Nogeenextrakeercontrolerenofdewekkerwelgoedstaat.
-Afkloppenopongelakthoutalsjeietsgezegdhebtwaardoorje‘degodenin
verzoekingbrengt’(bijvoorbeeld‘ikhebnognooiteenlekkebandgehad’).
-Nietopdelijnentussendestoeptegelslopen.
-Eenzwartekatbrengtongeluk.
-Hebikdedeurwelopslotgedaan?
-Eengeluksgetal.
-‘Alsjehetoverdeduvelhebt,trapjehemopz’nstaart.’
-‘Omdatikvannachtgedroomdhebdatikdelottowin,isdekansgroot
datditvandaagookgebeurt!Ikgameteeneenlotkopen.’
-…
-…
h 1
. OCSendebehandeling 9
Een‘doorstuure-mail’isvaakeenbezweringvan
ongeluk(ofeenpogingomheelgelukkigteworden).
Hierbovenstaatzo’ne-mail.
Datjedwanghebt,betekentdusnietdatjegekbent.Vaakkomthetzelfs
voortuiteenpositieveeigenschap,zoalszorgzaamzijnvooranderen,probe-
rentevoorkomendatereenongelukoframpgebeurtenzorgvuldig,netjesof
schoonzijn.Maarsomswordendehandelingenofgedachtenteveelofover-
dreven.Erontstaateenprobleemomdatjeernietmeermeekuntstoppenen
dedwangjeleventeveelgaatbeheersen.Danisheteendwangstoornis.Een
dwangstoornisisduseigenlijkeenuitdehandgelopengoedeeigenschap.
Erzijnookdierendiedwanghandelingenuitvoeren.Zoleefterinhetregen-
woudvanNieuw-Guineaeenparadijsvogeldieinhetbossteedsweerblaadjes
entakjespoetstenordent.Hetritueelschoonmakenvaneenstukjebosgrond
isnatuurlijkweleenbeetjevreemdenoverdreven.Eenzuchtjewindenalles
ligtweerdoorelkaar!Dezevogelweethetechtergoedtegebruiken.Hijver-
leidtervrouwtjesmee.
Dezeparadijsvogelzalhethelewerkboekmetjemeelopenen–vliegen,omook
joutehelpendedwangweerterugtebrengentoteenpositieveeigenschap.
10 Bedwingjedwang
Dezestukjesschrevenanderejongerenoverhundwang.
Een soort verslaving 3 is heilig
(…)Vanafgroep5begonhetomnietopde Ikhebookalzolangikmijkanherinneren
lijntjesvandestraattegelstelopen,ook dwanghandelingen.(…)Ikloopvaaktus-
hadikeenticommetmijnogenterollen. sendelijntjesvandestoep,maarvooral
Nuishetheelerggeworden.Alsikover hebikergdatmijnlinkerhand/-voetaltijd
mijnlinkerarmwrijf,moetikdatookop bovenmijnrechterhand/-voetmoetstaan
mijnrechterarmdoen.Enalsikdedeur ofdatikdingenaltijdmetlinksmoetaan-
dichtdoemetmijnlinkerhand,moetikde raken.Dathebikgewoonvroegerzo
klinkookaanrakenmetmijnrechterhand. bedacht(ikhebnudanookmijnlinkervoet
Ennogveelmeervanzulkedingen.(…)Ik overmijnrechtervoetgeslagen,alsikdat
hebhettoenaanm’nmoederverteldenzij nietdoevoelikmijnietveilig).Opde
zeidatikhetvanzelfmoestafleren.Dat basisschoolhadikookeentijdjedatik
hebikeentijdjegeprobeerd,maardat altijd3keermijnhandenvanmijnstuur
luktemegewoonniet.Toenbeniknaarde moestloslaten,waardoorikeenkeerhard
doktergegaanendiezeidatikexpresiets gevallenben.Hetgetal3isnamelijkook
moestdoen,bijvoorbeeldopm’nrechter- heiligbijmij.Ikmoetvaakbepaaldedin-
wangwrijvenendangewoonaaniets gen3keerdoen.Ikheberalleennooitzo
andersdenken,ennietopmijnlinkerwang ergbijstilgestaandatikdiehandelingen
wrijven.Ikbendaarnumeebezigenhet heb,enikheberooktotaalgeenlastvan.
helptsteedsbeter.Ikraadjeechtaanom Ikbeneraangewendendoewatdedwang-
dattedoen,ofalsdepsychiaterhelptdat handelingenzeggen.(…)Hethoort
zekerblijvendoen!(…) gewoonbijmij,hetismijnpersoonlijke
Eenmeisjevan13 bijgeloof.(…)
Eenmeisjevan14
Nog meer pijn
Toenikjouwbrieflas,benikgaandenken. Niemand weet het
Ikvondhetgewoondatikbijelkpaaltje Toenikjouwbrieflasherkendeikhet
ofzoietsandersdeed.Laatstzatikinde meteen.Het‘nietopdelijntjes’lopenen
auto.Ikkwamnetvanvoetbalenikhad allesmetjerechterhandaanraken.Ikheb
heelergpijnaanmijnteen,maarelkkeer datook.Ikhebookdatikdanpreciesna
datereenautolangskwam,moestikmijn mijnmoederdeautodeurmoetdichtslaan.
teenbuigen.Ofikhetnouwouofniet.En (…)Niemandweetdatikditheb,zelfsmijn
jeraadthetal:datdeednogmeerpijn.Dus oudersniet.Ikdachtdatikdeenigewas
ikwouevenzeggen:jebentnietdeenige metdezedwanghandelingen.
hoor,alleenikvindhetnormaal. Eenmeisjevan12
Eenjongenvan10