Batı Felsefesi Tarihi Cilt 2: Katolik Felsefesi

329 Pages·2019·4.841 MB·Turkish

by  Bertrand Russell

ALFA 1 FELSEFE
2977 1 AlfA 1 FELSEFE 1 58
BATI FELSEFESİTARİHİ
Felsefesi
2. Cilt: Katolik
BERTRARNUDS SE(L L1M a8y ı1s8 72-Ş2u bat 1970)
Ailesiİ ngiltereen'ö nnidneg eleanr iksrtaotlarınodlaann
Russefilllo zomfa,n tıkçmıa,t ematitkaçrii,hs çois,ye all eştir­
men,s iyasaaklti viosltu apy ruza manda 1950y ılındNao ­
belE debiyat Öddüelkazanmı üşntüı r. İngilteried'edalei z­
me isyanıbna şıçrue kmivşea nalifetliske feknuirnu lmasına
katkıbdual unmuşWthuirt.e heabdi'rlleiy katzed ıPğrıi ncipia
Mathema(t1i9c1a 0-m1a3t)e matmiağnet ıkbsialtr e meoll uş­
turmaçyaal ışm1ı9ş1t0ı'rdd.ea r vse rmebyaeş laCdaımğbır i­
dge'Advues turymalüıh endisöğlriekn cLiusdiw ig Wittgens­
teinta'rulşamı ştıDra.hi o largaökr düWğiüt tgenstmeainn­'ı
tıükz eriçnadleı şmtaeyşave itkm işBtüitrü.yn o ruculuklarına
rağmenW ittgensdteesitne'kıl esmüerydiü rm1ü9ş2,2 'Tdrea ­
'ctaLtougsi co-Philosyoapyhıimcluasn'mukanas tıkındaba u lun­
muştur.
Kimi zamalni besroasly,al piassitfi,os lta rbaikl idness ea vvaeş
emperyalkiazrşmı tçloıkğbı e lirloelymiucşit Nuars.ılA dolf
HitlveerS talink'aerş kıa mpanyyüar üttüyse Amerika'nın
Vietmn'aıiş galdieşn ied dektalreçş ıık mıştır.
AHMETF ETHi
195y9ı lında 1d9o9ğ0d'udb.au yn a nçae viyraip maktadır.Ya­
yımlanemıllşi yaişk ıçne vierriilndbeanz ılGaeroır:gD eu by
veM ichaPeelr r(oetd .Ka)d,ın laTnanr i5h ic,il t( İKşü ltür
Yayınl2a00r5ı)G,;. N .S mitDhü,n yaS inemTaa ri(hKia balcı,
2003);JPorhene, Bl üyyüTkıi r(kD oğaKint ap2,0 11W)i;l liam
Hale,T ıirkiyOer'ddeuve Siyas(eAltfa , 2013P)e;t eHra rtGe,­
libo19l1u5 (Alfa, 2014R)i;c haHradw kinAst,a laHnink ayesi
(Hil2,0 14T)a;m StandagAel,tB ıa rdakDütnay Taa ri(hKiı r­
mızıK edi2,0 12J)u;l Mi.aH .S rnithR,o ma'dSaonna rA vrupa
(Alfa, 2015D)a,v iMdo dateİls,la vmeN azil(Alefar, 2015).
&ıh F�lsefuiT orllıl
2. CUt: KatoliFlı� eful
© 2012,ALFA Basım Yayım Dağıtım San. veTic. Ltd. Şti.
Hiıtooryf WutmıP lıiloıoplıy
© 1996, The Bertrand Russell Peace Foundation Ltd
İlk baskısı Taylar & Francis Group'un tescilli markası olan Roudedge
tarafından basılmı�tır.
Kitabın Türkçe yayın haklaAkrcıalı Ajans aracılıAlfğıay lBaa sıYma yıDma ğıtım
Ltd. Şti.'ne aittir. Tanıtım amaaylkaa,y nagökst ermek şarayla yapıklıasac ak
alıntdıılşaırnya dyıan,cı nın yazılı izni olmaksızın ihçbir elektronik veya mekanik
araççloağ altılamsaahzi.p lEeserrmi annine vvei mali hakları saklıdır.
Yayıncıve GeneYlay ın'D netmeni M. Faruk Bayrak
GeneMlü dürVe dat Bayrak
YayıYnd nebnenMi ustafa Küpüşoğlu
Kitap Editörü Kurtul Gülenç -Güçlü Ateşoğlu
Kapak TasarımıA dnan Elınasoğlu
SayfaT asanmı Zuhal Turan
ISBN 978-605-171-302-1
ISBN 978-605-171-300-7 (takım)
1. Basım: Eylül 2016
5. Basım: Ekim 2019
Baskı ve Cilt
MelisMaa tbaacılık
Çiftehavuzlar Yolu Acar Sanayi Sitesi No: 8 Bayramp�a-İstanbul
Tel: [phone] Faks: 0(212) 674 97 29
Sertifika no: 45099
Alfa BasıYma yımD ağıtım Sanve. Tic.L tdŞ.t i.
Alemdar Mahallesi Ticarethane Sokak No: 15 34410 Cağaloğlu-İstanbul
Tel: [phone] (pbx) Faks: 0(212) 519 33 00
ww.walfakitap.com [email protected]
Sertifika No: 43949
Ôf-rJ.b� &IAShıS� ı
**
ÇEVİREN
AHMET FETHİ
ALFJt:ı FELSEFE
İÇİNDEKİLER
7
Giriş,
Bölüm I
BABALAR,
17
1 Yahudilerin Dini Gelişimi . .. ... 19
...... .. . .....
2 İlk Dört Yüzyılda Hıristiyanlık . . 44
....... ...
3 Kilisenin Üç Doktoru ............................ 61
4 Aziz Augustinus'un
Felsefesi ve Teolojisi... . . .. . 90
....... ... .....
5 Beşinci ve Altıncı Yüzyıllar . . . 114
........... ..
6 Aziz Benedictus ve
Büyük Gregorius . .... . . 128
. .. ......... ........
Bölüm II
SKOLASTİKLER,
149
7 Karanlık Çağda Papalık ... . ... . 151
...... . ... .. .
8 Johannes Scotus 172
.................................
9 On Birinci Yüzyılda
Kilise Reformu 183
..............................
1 O İslam Kültürü ve Felsefesi 203
.................
11 On İkinci Yüzyıl 218
..................................
12 On O çüncü Yüzyıl 239
...............................
13 St. Thomas Aquinas 256
............................
14 Fransisken Skolastikler 275
.....................
15 Papalığın Sönüşü 296
................................
Dizin, 315
GİRİŞ
vatolik felsefe, terimi kullandığım anlamda,
ftA.ugustinus'tan Rönesansa kadar Avrupa
düşüncesine egemen olan felsefedir. On yüz­
yıllık bu dönemden önce ve sonra, aynı genel
okula mensup filozoflar oldu. Augustinus'tan
önce ilk Babalar, özellikle Origenes vardı;
Rönesanstan sonra, bir ortaçağ sistemine,
özellikle Thomas Aquinas'ın sistemine sadık
çok kişi vardır; günümüzün bütün ortodoks
Katolik felsefe öğretmenleri de bunlara dahil­
dir. Ama yalnızca Augustinus'tan Rönesansa
kadar olan dönemde çağın en büyük filozof­
ları, Katolik sentezi inşa etmekle ya da ku­
sursuzlaştırmakla ilgilendi. Augustinus'tan
önceki Hıristiyan yüzyıllarda, Stoacılar ve ye­
ni-Platoncular, felsefi yetenekte Babaları göl­
gede bırakır; Rönesanstan sonra önde gelen
filozoflardan hiçbiri, ortodoks Katolik olanlar
arasında bile skolastik ya da Augustinusçu ge­
leneği sürdürmekle ilgilenmedi.
8 1 BATI FELSEFESİ TARİHİ 2
Bu kitapta ilgilendiğimiz dönem yalnızca
felsefe bakımından değil, birçok bakımdan
önceki ve sonraki dönemlerden farklıdır. Bu
farkların en dikkate değer olanı Kilisenin gü­
cüdür. Kilise felsefi inançları toplumsal ve si­
yasal koşullarla, daha önce olduğundan ya da
İS 400'den İS 1400'e kadar geçen dönemi kap­
sayan ortaçağdan beri olduğundan daha yakın
bir ilişki içine soktu. Kilise kısmen felsefi, kıs­
men kutsal tarihle ilgili bir amentü üzerinde
inşa edilen toplumsal bir kurumdur. Amentüsü
aracılığıyla güç ve servet kazandı. Sık sık Kili­
seyle çatışma içine giren laik yöneticiler yenil­
di; çünkü pek çok laik yönetici de dahil olmak
üzere nüfusun çoğunluğu Katolik inancın doğ­
ruluğuna inanmaktaydı. Kilisenin savaşmak
zorunda kaldığı Roma ve Germen gelenekleri
vardı. Roma geleneği İtalya'da, özellikle hu­
kukçular arasında çok güçlüydü; Germen ge­
leneği, barbar fethinden doğan feodal aristok­
raside çok güçlüydü. Bununla birlikte birkaç
yüzyıl boyunca her iki geleneğin Kiliseye karşı
başarılı bir muhalefet üretecek kadar güçlü ol­
madığı anlaşıldı; bunun nedeni, büyük ölçüde,
yeterli bir felsefenin bünyesinde toplanmamış
olmalarıydı.
Üzerinde durduğumuz türden bir düşünce
tarihi, ortaçağı ele alırken kaçınılmaz olarak
tek taraflıdır. Çok az istisna hariç, bu dönemde
kendi zamanlarının entelektüel yaşamına kat­
kıda bulunan insanlar kilise adamıydı. Orta-
GİRİŞ 1 9
çağda kilise mensubu olmayanlar dinç bir si­
yasal ve ekonomik sistemi yavaş yavaş kurdu,
ama faaliyetleri bir anlamda kördü. Ortaçağda
Kilisenin.kinden çok farklı önemli bir din-dışı
edebiyat vardı; genel bir tarihte bu edebiyat,
bir felsefi düşünce tarihinde istenenden daha
fazla ilgiyi gerektirir. Ancak Dante'ye gelince,
kendi zamanının dini felsefesini tam anlamıy­
la bilerek yazı yazan din-dışı bir kişiye rast­
larız. On dördüncü yüzyıla kadar felsefe din
adamlarının tekelindedir ve dolayısıyla felsefe
Kilisenin bakış açısıyla yazılır. Bu nedenle or­
taçağ düşüncesi, dini kurumların, özellikle de
papalığın gelişimi oldukça kapsamlı bir biçim­
de anlatılmadan anlaşılır kılınamaz.
İlkçağ dünyasına karşıt olarak ortaçağ dün­
yasını, çeşitli düalizm biçimleri karakterize
eder. Ruhban ve laik düalizmi, Latin ve Töton
düalizmi, Tanrı krallığı ve bu dünyanın kral­
lıkları düalizmi, tin ve beden düalizmi vardır.
Bütün bunlar Papa ve İmparator düalizmin­
de temsil edilir. Latin ve Töton düalizmi bar­
bar istilasının bir sonucudur; ama ötekilerin
kaynağı daha eskidir. Ortaçağ için, din adamı
olanlar ile olmayanların ilişkileri, Şamoel ile
Şaul'un ilişkilerini model alacaktı; din adam­
larının üstünlük talebi, Ariu sçu ya da yari-Ari­
usçu imparatorlar ve krallar döneminde ortaya
çıktı. Tanrı krallığı ve bu dünyanın krallıkları
düalizmi Yeni Ahit'te bulunur; ama St. Augus­
Tanrı
tinus'un Devleti'nde sistematikleştirildi.
10 1 BATI FELSEFESİ TARİHİ 2
Tin ve beden düalizmi Platon'da bulunur ve ye­
ni-Platoncular tarafından vurgulandı; St. Pa­
ulus'un öğretilerinde önemlidir; dördüncü ve
beşinci yüzyıllardaki Hıristiyan çileciliğe ege­
men oldu.
Katolik felsefe, Batı Avrupa'da entelektüel
faaliyetin neredeyse hiç var olmadığı karanlık
çağda iki döneme ayrılır. Constantinus'un din
değiştirmesinden Boethius'un ölümüne kadar
Hıristiyan filozofların düşüncelerine, ya bir
edimsellik olarak ya da bir yakın zaman hatı­
rası olarak Roma İmparatorluğu egemen oldu.
Bu dönemde barbarlar Hıristiyanlığın bağım­
sız bir parçası olarak değil, bir musibet ola­
rak görülür. Hala uygar bir topluluk vardır;
bu toplulukta hali vakti yerinde olan herkes
okuyup yazabilir ve bir filozof, ruhban sını­
fın yanı sıra din adamı olmayanlara da hitap
etmek zorundadır. Bu dönem ile karanlık çağ
arasında, altıncı yüzyılın sonunda, kendisini
Bizans imparatorunun bir tebaası gören, ama
barbar krallara karşı tutumunda kibirli olan
Büyük Gregorius vardır. Onun zamanından
sonra, Batı Hıristiyan dünyasında ruhban ile
laikler aynını giderek daha belirginleşir. Laik
aristokrasi, egemen olan çalkantılı anarşiyi bi­
raz yumuşatan feodal sistemi yaratır; ruhban
sınıf Hıristiyan tevazuu vaaz eder, ama yalnız­
ca alt sınıflar buna uyar; pagan gurur, Kilise­
nin hoşlanmadığı ama önleyemediği düelloda,
dövüşerek yargılanmada, turnuvalarda ve özel