Table Of Content. '
—
.. J "
''^ * ': ^ /'
*^l * ' »^"*v '* * ?*•*•*•.*>•i'»'
/ " '1'.'• '. V—
*• y y /-v ^^^.. ;--i
***'/*
"' "•* • . •••. ""<"''
//._^
tf"i iu!'..i./.^. --'// r'^
s.
.' ' *' *-• «'^ ...
t^ ''. "^.^ "* ' '/ J^.
l^
t''
iT-^''
^< i<Ti i* v\ t>*. .J
-
f V;
f i 1
BALARILANG TAGALOG
l^
Tagalog
Balarilang-
SINIM.AT NI
MAMERTO PAGLINAWAN
Kaiulong sa *^l\iliba^ ai sa ildnii pahayapiu.:
litdw si Maynila.
UNANG PAGKALIMBAG
MAYNILA.--S. V
Limbag^ang Magitmg'niHoiiorio Lope^. Baang Asloague,blgf.3
1910
^^
—
Aring tunay ng Ktimatha. Pag-uusigin ang
magpalimbag ng wala siydng pahintulot, at
ipalalagay na nakaw ang aklat na walang
tandang Hhim ng nagpalimbag.
Ang akldt na ito'y ipinagbibili sa madlang Aklatan
-a Maynil'i. Nagbibili rin ng tingi at pakyawan sa
bahay ng Kumatha, Santamesa, blg. 467, (looban 3)
Sampalok, Maynili, K. P,
' SA KATAGALUGAN
/4 •;
Ikaw, masayang bayan ng mga Taga-Ii.og, magaii-
dang lahi ng mga Bayani, bayan at lahing sinilangan
ng mga dakil^ng Lakang-Dula at Balagtas, ng ma-
gigiting na Rizal at Bonifacio, bayan at lahing may
isang wikkng sarili at katutubo, matamis at maya-
man, wikang pinakamamahal at sinasaHta ng angaw-
angaw na pilipino 6 ng isang kihing may sariling puri,
dangdl at kabihasndn, ng wik^ng pinapangarap ko't
indasahan na, siyang magiging Wika ng Sangkapiupi-
NUHAN sa maligayang afaw ng Bnkas; ikaw nga, bayau
ng mga Taga-Ilog at lahi ng mga Bayani, ang siyang
tanging pinaghahandugan nitong munti at abang aklat
na ito, nang paghahandeSg na iiiagiHw sa dibdib, ma-
lugod sa puso at taos sa kahilwa.
Mamerto Paglinawan
Sanipalok, MayniKi, Disiembre, 1910.
r
j\:ui>^.^\:\vJ^
Sapul iiang luniunsad sina Magallanes sa niga kawi-
liwiling baybayin ng lupaing vSebu, 6 dili kaya'y
nang ituntong ang kanydug mga paa sa Kapuluang
l^ilipinas na sa kanyang kariktan ay nagkapalad tu-
l')y tawaging Mulya m:^ Silangin, sapul nang kanyang
uidtukkis ang lupc\ing ttu, na niay sariling kabiliasnan,
uiay sariling paniaanaliaki, ' may sariling pananampa-
lataya, wika, ugali, tugtugin, pananamit, atbp., at
lianggang sa mga sandaling ito na, ang bayang Ame~
rika, ang bayang mdbituwin at masalapi ay siyang
naglidhawak ng ating buliay at kapalaran, ng ating
kalulwa at pag-iisip, ng ating ginhawa at kalayaan,
dito sa mga dakik'mg sandaling ito na nagsusumikap
layo ng buong lakas at kumikilos ng buong sigla sa
ikapagtatamo at ikapagwdwagi ng ating Banal na
Lav(.)N, hanggd ngayon, mduulit ko, ay waldng nag-
akala 6 nangahds yumari (ipagpatawad sa. akin ang
])agtdtapatj ng isdng wagds' na Balarilang Tagalog
upang mapagbatayan sa tumpdk na i^agsasalitd at
matuwdd na pagsulat sa mayamang wika ni Balagtds.
Lumilipas ang mga sandali, dumdradn ang mga araw,
rnga araw^ at sandaling hindi na magbdballk na, wala
iayong madanag ag sa kasaysayan ng ating wika liban
m
maldlabo madidilini na talata. Ilindi ko itinatakuwil
ang kasalukityang pagsulong ng wikang sarili, hindt
ko pinawawalang kabuluhan ang niasiglang pagsusu-
niikap ng ating mga manunulat at mananagalog sa
pagpapadingdl at pagpapalaganap ng ating kalulwa,.
bagkiis pinakapupuri ko at pakapupurihin ang kani-
king mga pagpapagal at pagpapakapuyat. Nguni't gu-
nttain nating sumaridali, ng isang paggugunitang mataos
at malalim kung paano ang ngayo'y nangyayari sa
XX
ating wika. Narito na tayo sa kapanahunan ng Siglo
at hanggang sa mga sandaling ito ay wala pa tayong
mga sariling akkit na sukat pagkakilankin ng ating
mayauiaag salita at matuwid na pagsulat. iKahi't
manawaring sa hindharap ay mag-ibayo tayo ng sigla
at huwag ttimugot kaikm mau hanggang hindi ma-
patanipok sa dakilang hikhikan ang wika ni kakang-
Dula!
ksa sa luahaliakigaug suliranin na ngayo'y karapat-
dapat pag likukm ng ating pagkiikuro ay ang nauukol
sa siiliranin ng wika. Itong siiUranin ng wika ay
niakal)uhi!iiin at dakila, pagka't siyang diwa 6 ka-
kdlwa ug r>ayan. Hindi kaihi sa atin na, ang may
hawak ngayon ng Pamahalaan sa Pihpinas ay ang
bayan ni W'ashington, at hindi rin nahlingid na, ang
kau)ang sinasaUta'y ang wika ni Shakspeare. Ang wi-
kang ginagamit 6 pinag- aarakm sa PiUpinas gaya rin na-
man ng ibang bayang mahihina ay ang wika ng suniasa-
kop at hin(H ng sinasakop, gayeSng ang matuwld sana at
siyring dapat sundin ay garaitin at pagaralan ang
wika ng sinasakop at hindi ng sumasakop. Dahikin
dii(v kiuig kaya ang wikang ingk's ay siyang sa
i:gayiV\ itinuturo sa mga^ paaralang bayan, sa mga
batang siyang sa kinabukasa'y niangagsisilaUiki, at sanli?
sa ganitong pagtututo at pagpapakiganap ay pinag-
kilaanan na tuloy ng isang napakakiking gugol. Alin
mang Painahalaan ay may sariling kikas sa kanyang
mga akala, at dahilan dito kung kaya ang pigliga-
nap sa isipang piUpino ng niturang saUta ay liin b
ni dapat tawaran.
Ang ganitong mga pangyayari, mga pangyayariug
para sa ati'y mahakiga, ay siyaag lagi nang pumupukaw
sa matahiniik na pagpapdhingakiy ng aking gunlta,
siyang tuwi na'y lamiUkha sa aking gtHiigimi n^ mga
panakaki at mga paraang ikabul)uh ly, ikadi lilag at
ikalakiganap ngayon at kaikra min ng nrilamis at
mayamang wika ni Risal. Ito ang sa aki'y n ig-
udyok, ito ang nagpasulik sa mal imig u i tubig ng
akiag puso at iyan ang punmkaw sa m i|) lyapa i.?,
pagkakagulaylay ng aking pig iisij), at dahilan (hl(''y
siva ang aking kakisag sa pakiki[)agtunggah, siya ii:\'z
aking bahiti Si p ingiiiigahas ko ng pagyari mtoai!
Balarilang Tagauo na d ipit ])annnditi si pag ur-
;
lat at pagsasalita ng sarihng wika.
Ilindi lanring an:; juatuhng pai;ligan;q) ng wikang
ingles ang naghun^od sa aldn sa ])'igyaM ng akial
na ito. ".J\IayiC);ni |)a ang ]);igkaka il) h')Ang ayos ng
:
panunukit na ngayo'y ginagawa ng a.ii:r^ mga lai-
nunukit at nrinan.ig dng, ])igkakail)ail) ui^; air^ i at
isa'y nagkakala1)iglabag at ang l)iwa t isii'y mav
kanikaniyang tuntnning sinii^unod sa sarili ni siying
sanhi ng miUiriit na kamirrin, ngimi t karaiiiing
hindi maipalagay na ganito dihil sa kasalat/m ng
mga patakaning dapat taluntunin. Sa p^aguurrsa ko
