Baat Ik Beete Di ਬਾਤ ਇੱਕ ਬੀਤੇ ਦੀ

121 Pages·2018·0.274 MB·Punjabi

by  Sukirat

Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆/1
Ò∂÷’ Á∆¡ª Í∞√Â’ª
A. ‹Ò≈ÚÂÈ (’‘≈‰∆ √≥◊ë‘)
B. Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆ («ÚÙÒ∂Ù‰)
C. ◊ºÒª ’∞fi Â∂∆¡ª Â∂ Ó∂∆¡ª (Ó∞Ò≈’≈ª)
D. «’≥È∂ ÍϪ ÂØ∫ Í≈ (√ÎÈ≈Ó≈)
E. «¬º’ ‡Ø‡≈ Í≥‹≈Ï, «¬‡Ò∆ «Úº⁄ (√ÎÈ≈Ó≈)
F. ¡≥ÁÒ∂ √º⁄ ÎØÒ«Á¡ª (Ó∞Ò≈’≈ª)
2/ Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
Ò∂÷’
√∞’∆Â

Ï◊≈Û∆, Í≥‹≈Ï
www.peoplesforumpunjab.com
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆/3
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
Baat Ik Beete Di
Ò∂÷’ :
Writer :
√∞’∆Â
Sukeert
Ó≈ΠÈÚª ˜Ó≈È≈,
C/o Nawan Zamana
‹Ò≥Ë
Jalandhar
ICAFB-@B@BE
Á±‹∆ Ú≈ : ‹∞Ò≈¬∆ B@AF
Second Edition : July 2016
Â∆‹∆ Ú≈ : ÎÚ∆ B@AH Third Edition : Feb. 2018
N Ò∂÷’ N Writer
Ó∞ºÒ : AE@/- («¬º’ √Ω Í≥‹≈‘ ∞ͬ∂)
ÍÃ’≈Ù’ :
Publication :
Í∆ÍÒ˜ ÎØÓ («‹:)
People’s Forum
Ï◊≈Û∆, ¯∆Á’؇ - AEA B@H
Bargari, Faridkot-151208
IHGBI HICAC, IHGFG A@H@I @AFCE-BDD@EC IHGBIHICAC
www.peoplesforumpunjab.com www.peoplesforumpunjab.com
Í∆ÍÒ˜ ¯ØÓ («‹.) «√‘Â, «√º«÷¡≈, √º«Ì¡≈⁄≈ ¡Â∂ Ú≈Â≈Ú‰ ÍÃÂ∆ √≥Ú≈Á
⁄≈¿∞‰ Ò¬∆ ÍÃÂ∆ÏºË √Ó≈‹-√∂Ú∆ √≥√Ê≈ ‘ÀÕ «¬√ ÚºÒØ∫ ÍÃ’≈Ù Í∞√Â’ª, ÍØ√‡,
’ÀÒ≥‚ ¡Â∂ √∆. ‚∆˜ ÈΩ‹Ú≈È Ú◊ ¡≥Á ⁄∂ÂÈ≈ ÍÀÁ≈ ’È «‘ºÂ ‘ÀÕ
4/ Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
«¬µ’ Í≈·’ Á∆ Ș ⁄Ø∫
”
√ØÚ∆¡Â ±√ √≈‚∂ √πÍ«È¡ª Á≈ Í∆-Á∂Ù √∆Õ «¬√ Ï≈∂ √π‰È≈, ‹≈‰È≈
√≈‚∆ Í«‘Ò∆ Â‹∆‘ ‘πßÁ∆ √∆Õ ‹≈‰’≈∆ Á∂ Íæ¤Ó∆ √Ø «‹æÊ∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆
±√ Á∂ “Á≈ˆ Á≈ˆ” «⁄‘∂ ˘ ¿πÌ≈ ’∂ Í∂Ù ’Á∂ √È, ¿πµÊ∂ √ØÚ∆¡Â Íz⁄≈
”⁄Ø∫ «¬√ ÓπÒ’ Á≈ √Á≈ «ÒÙ«’¡≈-ÍπÙ«’¡≈ fißÓ-fißÓ ’Á≈ «⁄‘≈ ‘∆
«Á÷≈¬∆ «ÁßÁ≈ √∆Õ ÁØ «√÷Ò∆¡ª «ÚØË∆ ≈Úª Á∆ ’π«Ûæ’∆ «Úæ⁄ Ϋ√¡≈
¡≈͉∂ ÓÈ «Úæ⁄ √ØÚ∆¡Â ±√ Á≈ √ßÂπ«Ò «ÏßÏ «√‹ √’‰Ø∫ ¡√ÓæÊ
√Ë≈È ÏßÁ≈ ÂØ∫ ‘Ø ÓπÛ∂ Ì≈Â∆ ’≈Ó∂‚ª Á∆ “⁄ÙÓÁ∆Á ◊Ú≈‘∆” ˘ ‘∆
ÌØ√∂ÔØ◊ √±Â ÓßÈ ÏÀ·Á≈ √∆Õ «¬È∑ª ’≈Ó∂‚ª ˘ ª ¿πµÊ∂ √Ì “Ò≈Ò-Ò≈Ò”
‘∆ «Áæ√Á≈ √∆ Â∂ Ï≈’∆ √≈≈ ’πfi Íæ¤Ó Á∆ ÍzÀµ√ Á≈ Ìß‚∆ Íz⁄≈Õ
ÍÛ≈¡-Á-ÍÛ≈¡ «Ú’≈√ Á∆¡ª ÓߘҪ ÂÀ¡ ’Á≈ “ÈÚ∆∫ ÓÈπæ÷Â≈”
Á∂ «√‹‰ Á≈ Á≈¡Ú≈ ’È Ú≈Ò≈ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ÍzÏßË ‹ÁØ∫ ◊ØÏ≈⁄∂Ú Á∂ ÁΩ
«Úæ⁄ ¡≈͉∂ ‘∆ Ì≈ È≈Ò ËÛßÓ „«‘-„∂∆ ‘Ø «◊¡≈ ª √≈∂ √ß√≈ Á∂
¡◊ª‘-Ú˱ ÒØ’ª Á∆¡ª ˛≈È∆ «Úæ⁄ ¡æ÷ª ‡æ‚∆¡ª «‘ ◊¬∆¡ªÕ «¬‘ ’∆ ‘Ø
«◊¡≈ √∆! ’∆ Íæ¤Ó Á∆ ÍzÀµ√ Á≈ Ìß‚∆-Íz⁄≈ √æ⁄ È‘∆∫ √∆ √≈Ï ‘Ø «◊¡≈?
’∆ √≈‚∂ ’≈Ó∂‚ «È«‘ √Ú≈ʪ ’≈È ‘∆ √ØÚ∆¡Â ÍzÏßË Á∆ “ÏæÒ∂-ÏæÒ∂”
’∆ ◊¬∂ √È? ’∆ √Ó≈‹Ú≈Á∆ √Ó≈‹ Á∆ √Ê≈ÍÈ≈ «¬µ’ «ı¡≈Ò∆ √πÍÈ≈ ‘∆
√∆? ’∆ «¬√ Á∆ √Ê≈ÍÂ∆ Ò¬∆ ‘π‰ ÔÂÈ ¤æ‚ Á∂‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘È? «¬√ √Ó∂∫
Ó≈’√Ú≈Á∆ «√˪ Á∆ √≈«Ê’Â≈ ¿πµÂ∂ Ú∆ ÍzÙÈ «⁄ßÈ∑ Òæ◊‰∂ Ùπ± ‘Ø ◊¬∂Õ
Úæ÷-Úæ÷ ÓπÒ’ª «Úæ⁄ ÒØ’-Óπ’Â∆ Ò¬∆ √ßÿÙ ’ ‘∆¡ª ’«Ó¿±«È√‡
Í≈‡∆¡ª Á∂ “ÏÚß‹≈ ’Ò∆¡ª Ú≈Ò≈ ±√∆ ⁄ØÒ≈” ◊ ’∂ · «◊¡≈ √∆ Â∂ ¿π‘
“‡πæ‡∆¡ª ‰∆¡ª” ‘æÊ «Úæ⁄ ÎÛ∑∆ ‚Ω-ÌΩ ‘ج∆¡ª ¡≈√∂-Í≈√∂ Ú∂÷ ‘∆¡ª √ÈÕ
ÍπÒ≈Û Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ Ò≈√≈È∆ Íz≈ÍÂ∆¡ª ’È Ú≈Ò≈, ÁπÈ∆¡≈ Á∂
È’Ù∂ ¿πµÂ∂ Ó‘ªÙ’Â∆ ω ’∂ ¿πÌÈ Ú≈Ò≈ Â∂ √ß√≈ Ì Á∆¡ª ÁæÏ∂-’π⁄Ò∂
ÒØ’ª Á∆¡ª Ò«‘ª ˘ “÷πæÒ∑∂-◊æ¯∂” ÚÂ≈ ’∂, ¿πÈ∑ª ˘ ¡≈͉∂ «Íæ¤∂ ÷Û≈ ’’∂
¡Ó∆’≈ «‹‘∂ Ëæ’Û-Ë≈Ú∆ ÓπÒ’ Á∆¡ª ¡æ÷ª ”⁄ Ï∂ıΩ¯ fi≈’‰ Ú≈Ò≈ «¬‘
√Ó≈‹Ú≈Á∆ ÍzÏßË “«ÈØÒ fi±·” ‘∆ ‘ØÚ∂, ¡«‹‘∆ ◊æÒ Ú∆ È‘∆∫ √∆, Í √Â≈«ÒÈ
Á∂ ÁΩ ÂØ∫ ’πfi Í«‘Òª ‹ª ¿π√ ÂØ∫ Ò◊≈Â≈ «Íæ¤Ø∫ √ØÚ∆¡Â ±√ «Úæ⁄ “√Ì
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆/5
¡æ¤≈” ‘∆ ‘ØÚ∂, «¬‘ Ú∆ ÓπÓ«’È È‘∆∫Õ «È√⁄À ‘∆ √Ó≈‹Ú≈Á∆ ÍzÏßË ¿π√≈ Á∆
«¬µ’ «ÈßÂ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄Ø∫ ◊π˜ ’∂ ‘∆ Ó‘ª-Ù’Â∆ Ï«‰¡≈ ‘ØÚ∂◊≈ Â∂
¿πÒ≈ Á∆ «¬µ’ «ÈßÂ Íz«’«¡≈ «Úæ⁄Ø∫ ¶ÿ‰ ÂØ∫ «ÏȪ «¬‘Á≈ „«‘-„∂∆
‘؉≈ Ú∆ √ßÌÚ È‘∆∫ √∆Õ
ÒØÛ √∆ ¡«‹‘∆ È∂ÛÒ∆, «ÈÍæ÷ ¡Â∂ «È‰≈‹È’ Ș Á∆, ‹Ø Ì≈Úª
Á∂ ¿πÒ≈ Ú∂◊ «Úæ⁄ Ú«‘‰ ÂØ∫ «ÏȪ √ØÚ∆¡Â ÍzÏßË Á∂ „«‘‰ Á∆ Íz«’«¡≈ ˘
«¬µ’ ‹⁄Ú∆∫ Á±∆ ÂØ∫ «È‘≈ √’∂ ¡Â∂ «‚æ◊ ‘∂ √ØÚ∆¡Â ≈‹ ¡Â∂ √Ó≈‹ Á≈
(Ì≈Ú∂∫ ¡≈͉∂ fiØ÷∂ ”⁄Ø∫ ‘∆) ÍzÓ≈«‰’ «ÏßÏ «√‹ √’∂Õ «√¯ ¬∂È≈ ‘∆ È‘∆∫
√◊Ø∫ Ô∂Ò«√È Á∂ “√πË≈ª Á∂ ÁΩ” Á∆ Íπ‰-¤≈‰ ’«Á¡ª ͱߋ∆Ú≈Á∆ Â∂
√Ó≈‹Ú≈Á∆ Ș≈Óª Á≈ ÂπÒÈ≈«Ӓ ¡«Ë¡ÀÈ Ú∆ Í∂Ù ’∂ ¡Â∂ ÌßÏÒ-
̱«√¡ª «Úæ⁄ Î√∂ √≈Á≈ ¡◊ª‘Ú˱ ÓÈπæ÷ ˘ ¡≈√ ¡Â∂ ¡≈√≈ Á∂Ú∂Õ
¡«‹‘≈ ¡«Â-ÒØÛ∆∫Á≈ Â∂ ÓπæÒÚ≈È ’≈‹ √π’∆ È∂ ¡≈͉∆ ‘æÊÒ∆
«Ò÷ «Úæ⁄ ’ «Ú÷≈«¬¡≈ ˛Õ «¬√ Ó‘æÂÚͱÈ ÓπæÁ∂ ˘ Í«‘Ò∆ Ú≈ «’√∂
Íø‹≈Ï∆ Ò∂÷’ È∂ ¬∂È∂ «Ú√Ê≈ ¡Â∂ ‚±ßÿ≈¬∆ «Úæ⁄ ‹≈ ’∂ ¡≈͉∆ ⁄È≈ Á∆
Ú√ ω≈«¬¡≈ ˛Õ Ò∂÷’ Á∆ «¬√ Í«‘Ò’ÁÓ∆ ˘ ¿π∫‹ ‘∆ “‹∆ ¡≈«¬¡ª”
’«‘‰≈ ωÁ≈ ˛Õ Í «¬‘ «Ò÷ √Ó∆ √Ú≈◊Ó ÂØ∫ Í≈ Á∆ ⁄È≈ ˛ Â∂
Ú√± ¡Â∂ Í∂Ù’≈∆ Á∂ √ß‹π’ ’Ò≈«Ӓ «ÏßÏ Ú‹Ø∫ Ú‚∂∆ √≈‘È≈ Á∆
‘æ’Á≈ ˛Õ
¡≈͉∆¡ª √≈Á≈ ‹ª ◊ßÌ∆ «ÏÓ≈∆¡ª Á≈ Óπ¯Â «¬Ò≈‹ ’Ú≈¿π‰ ‹ª
¿π∫‹ ‘∆ √ØÚ∆¡Â ‹Ò-‹ÒΩ¡ Á∂÷‰ Ò¬∆ √ØÚ∆¡Â √æÁ∂ √Ú∆’≈ ’È Ú≈Ò∂
√≈‚∂ ’≈Ó∂‚ª È≈ÒØ∫ Úæ‚≈ Â∂ Úæ÷≈ ÌØ√∂ÔØ◊ “⁄ÙÓÁ∆Á ◊Ú≈‘” ˛ √π’∆Â,
«‹√ È∂ Í«‘Òª ¡Ê-Ù≈√Â Á∆ ¿πµ⁄-«Úæ«Á¡≈ Íz≈Í ’È Ò¬∆ ÒÓ±ßÏ≈
Ô±È∆Ú«√‡∆ Á∂ «Ú«Á¡≈Ê∆ Ú‹Ø∫ Â∂ Î∂ «¬µ’ ÚÍ≈’ ’ßÍÈ∆ Á∂ ÍzÂ∆«ÈË
Ú‹Ø∫ ¡≈͉∆ ¿πÓ Á∂ «Ï‘Â∆È √≈Ò Ó≈√’Ø «Úæ⁄ ◊π˜≈∂Õ √ØÚ∆¡Â ±√ Ï≈∂
¿π√ Á∆ «È’‡ ‹≈‰’≈∆ Íøfi∆ √≈Òª Á∂ ¶Ó∂ ¡√∂ ¿πµÂ∂ ¯ÀÒ∆ ‘ج∆ ˛Õ ¿π√ È∂
¿π‘ «ÁÈ Ú∆ Á∂÷∂ ‹ÁØ∫ √ß◊«·Â ±√ √ß√≈ Á∆ «√÷Ò∆ Â≈’ √∆ ¡Â∂ ¿π‘
Ú∆ ‹ÁØ∫ «¬‘ Í‘≈Û ∂ Á∂ ÿ Úª◊ «’‰’≈-«’‰’≈ ‘Ø ’∂ «÷ø‚ «◊¡≈, Í
¿π‘Á∆ ¬∆Ó≈ÈÁ≈ «ÈÓ≈‰Â≈ ˛ «’ ¡≈͉∆ ◊æÒ «ÚÚ∂’-ͱÈ „ß◊ È≈Ò
’«‘ß«Á¡ª Ú∆ ¿π‘ «¬‘ È‘∆∫ ’«‘ßÁ≈, ““‹Ø Ú∆ ’‘ª◊≈ √æ⁄ ’‘ª◊≈ Â∂ √æ⁄ ÂØ∫
«√Ú≈ ’πfi È‘∆∫ ’‘ª◊≈Õ” Í Î∂ Ú∆ ¿π‘ √æ⁄ ¡≈÷Á≈ ˛ Â∂ «¬‘ Á≈¡Ú≈ Ú∆
È‘∆∫ ’Á≈ «’ ¿π√ Á≈ ¡≈«÷¡≈ ‘∆ “¡ß«ÂÓ √æ⁄” ˛Õ
“¡≈͉∂ √æ⁄” ¿πµÂ∂ ’æ‡ÛÂ≈ Á≈ ‘æÁ Âæ’ ¡Û-‚‡ ‹≈‰ Á∆ ‘≈’Ó≈È≈
Â∂ ¡≈Á∂Ù≈ÂÓ’ «Ò÷ «Ò÷‰ Á≈ Ó≈‰ È≈ ’È≈ ¿π√ ˘ ¿π√ Á∂ «ÍÂ≈
‹◊‹∆ «√ßÿ ¡≈ÈßÁ ÂØ∫ Ú÷«¡≈¿π∫Á≈ ˛Õ «√«‹Â √πÍ«È¡ª Á∂ «Ú√‹Â
‘؉ Á∆ Í∆«Û Ô≈Â≈ ’È Ú≈Ò∂ √ØÚ∆¡Â È≈◊«’ª Á∆ ÁÁ-Á≈√ª Á≈
6/ Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
‘Ó√¯ ω«Á¡ª ¿π‘ ¡≈͉∂ È≈È∂ ◊πÏıÙ «√ßÿ Íz∆ÂÒÛ∆ Ú◊≈ «ÈØÒ
“√πÍÈ√≈˜” Ú∆ È‘∆∫ «‘ ‹ªÁ≈Õ «¬√ Á≈ ‘«◊˜ «¬‘ ÓÂÒÏ È‘∆∫ «’ ‹∂
¿π‘ ‹◊‹∆ «√ßÿ ¡≈ÈßÁ ÂØ∫ Úæ÷≈ ˛ ª ¿π√ «Úæ⁄ ¡≈͉∆ ◊æÒ ’«‘‰ Á∆
«ÁzÛ∑Â≈ È‘∆∫ ¡Â∂ ‹∂ ¿π‘ ◊πÏıÙ «√ßÿ Íz∆ÂÒÛ∆ Ú◊≈ √πÍÈ√≈˜ È‘∆∫ ª
¿π√ Á∆ «ÁzÙ‡∆ Â∂ √π «È≈√ Â∂ ¿πÁ≈√ ’È Ú≈Ò∆ ˛, √◊Ø∫ ¿π√ Á∆ Úæ÷Â≈
Â∂ «ÚÙ∂ÙÂ≈ ‘∆ «¬‘Ø ˛ «’ ¿π‘ ¡≈͉∂ Ï‹π◊ª Ú≈Ò∆ «√∂ Á∆ “«ÁzÛÂ≈” Â∂
“√πÍÈ√≈˜Â≈” ÂØ∫ ¡Òæ◊ «‘ ’∂ ¿πÁ≈√∆ ÂØ∫ «È≈Ù≈ Á∆ ◊æÒ ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈
È≈ ª ¡≈Í ¿πÁ≈√ Â∂ «È≈Ù ‘πßÁ≈ ˛ Â∂ È≈ ‘∆ Í≈·’ ˘ ‘؉ «ÁßÁ≈ ˛Õ
√π’∆ Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ «¬µ’ Í≈√∂ ª Í«Ú≈’ ÍßÍ≈ ”⁄Ø∫ ¿π◊«Ó¡≈-
«Ú◊«√¡≈ √Ó≈‹Ú≈Á Á≈ ¡≈ÁÙÚ≈Á∆ «ÏßÏ √∆ Â∂ Á±‹∂ Í≈√∂ «‹¿±∫Á∂-‹≈◊Á∂
Ș≈Ó Á≈ ÔÊ≈Ê’ Â∂ ’·Ø ÍzÓ≈«‰’ ¡ÈππÌÚÕ ¡≈ÁÙÚ≈Á Á∂ ’·Ø
ÔÊ≈Ê’ ¡ÈπÌÚ Á∂ ¡≈Í√∆ ‡’≈˙ «Úæ⁄Ø∫ ÍÀÁ≈ ‘ج∆ «ÒÙ’ «Úæ⁄ “ÓØ‘ ¡Â∂
ÓØ‘-Ìß◊” Á∆ Ò∂÷’∆ Ó≈È«√’Â≈ Á∂ Á∆Á≈ Ú∆ ‘πßÁ∂ ‘È Â∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆
Ș≈Ó Á∂ ¡ßÂ-«ÚØ˪ Á∆¡ª ´’Ú∆¡ª ’π‘‹∆¡ª-√π‘‹∆¡ª Íª Ú∆
¿π‹≈◊ ‘πßÁ∆¡ª ‘ÈÕ √π‰∂-√π‰≈¬∂ Á∆ ʪ ¿πµÂ∂ ‘æ‚∆∫-‘ß„≈¬∂ Â∂ ÷πÁ Ú∂÷∂
‹≈‰∂-ͤ≈‰∂ ÂæÊ Â∂ √æ⁄ ¿π‘Á∆ ‘ß√-⁄Ø◊ «ÏÏ∂’-ÏπæË ÁπæË Â∂ Í≈‰∆ Á≈ ¡ßÂ
«È÷∂Û ’Á∆ ‘ج∆ √æ⁄ Â∂ fi±· ˘ «ÈÂ≈È Ú≈Ò∆ ¡«‹‘∆ ¿π‰Â-ωÂ
«√‹Á∆ ˛ «’ «¬‘ ⁄È≈ «¬µ’ √≈Á≈ «‹‘≈ «Ï¡≈È È≈ ‘Ø ’∂ «¬µ’ ◊«‘È
√ß⁄È≈ Á∆ ¿π√≈∆ ‘Ø «ÈÏÈÁ∆ ˛Õ
¡≈͉∂ «ÍÂ≈ Á∂ ¡≈ÁÙÚ≈Á∆ Â√æÚ ÂØ∫ Úæ÷≈ √ØÚ∆¡Â ±√ Ú∂÷ ’∂-
«‹√ Á∆ «‹¿±∫Á∆-‹≈◊Á∆ Â√Ú∆ √«¯¡ª ”⁄ ‹Û∂ «√˪’ ’ÊȪ ÂØ∫ Ï‘πÂ
«ÌßÈ √∆-Ò∂÷’ Á∂ ÓÈ «Úæ⁄ ¡È∂’ª √π¡≈Ò ¿πµ·Á∂ ‘È Â∂ ¿π‘ «¬µ’ ‹«◊¡≈√±
Úª◊ ¿πÈ∑ª Á∂ ‹Ú≈Ï ÂÒ≈Ù ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ «¬µ’ ¡«‹‘∂ ±√ Á≈ «⁄‘≈ Ú∆
√≈‚∂ √≈‘Ó‰∂ Í∂Ù ’Á≈ ˛, «‹√ «Ú⁄Ò∂ “’Ø‘Û∆ Á≈◊ª” Á∆¡ª ’È√Ø¡ª
Í«‘Òª Ú∆ ’Á∆-’Á∆ √≈‚∂ Âæ’ Í‘πß⁄Á∆¡ª «‘ßÁ∆¡ª √ÈÕ ¿π‘ ÍπÙ‡ ’Á≈
˛ √Â≈«ÒÈ Á∂ ÁΩ ˘ “«¬«Â‘≈√ Á∂ «¬µ’ ’≈Ò∂ ÍæÂ∂” Ú‹Ø∫, «‹√ ÁΩ «Úæ⁄
Á±‹∆ Úæ‚∆ ‹ß◊ È≈ÒØ∫ ÚæË ÒØ’ Ó≈∂ ◊¬∂Õ ÂØÓ≈ Â∂ ¿π‘Á∆ Óª Ú◊∂ «‹‘Û∂
Ó≈√±Ó ÒØ’ «‹¿π∫Á∂ ‘∂ ¿π‘Ø «‹‘∂ ‘Ø ÍÂ≈ È‘∆∫ «’ßÈ∂ Ï∂’√± ‘؉◊∂, «‹È∑ª
Á∆¡ª «‹¿±∫Á∆¡ª «‹ßÁª ı≈ÈÁ≈Ȫ √Ó∂ ͱ∂ Á∆¡ª ͱ∆¡ª ÂÏ≈‘ ‘Ø ◊¬∆¡ªÕ
¿π‘ √Ë≈È ±√∆ È≈◊«’ ¡Â∂ ’«Ó¿±«È√‡ ¡≈◊±¡ª «Úæ⁄ ÍÀ ◊¬∂ ‚±ßÿ∂ Í≈Û
ÚæÒ Ú∆ «Ë¡≈È ¡≈’«Ù ’Á≈ ‘Ø«¬¡≈ Áæ√Á≈ ˛ «’ «’Ú∂∫ ¤Ø‡∂ ÂØ∫ ÒÀ ’∂
«√÷Ò∂ ¡‘πÁ∂ Âæ’ ÏÀ·∂ ’«Ó¿±«È√‡ ¡≈◊±¡ª Á∆ Ï‘π-«◊‰Â∆ ıπÁ-Íz√Â,
√Ú≈Ê∆ Â∂ «ÌzÙ‡ ‘Ø ◊¬∆ √∆Õ ÍzÀµ√, √≈«‘Â, ’Ò≈ Â∂ ß◊-Óß⁄ ¿πµÍ √’≈∆
˜≈ÏÂ∂ ’≈È ¡≈͉∂ ÓÈ Á∆ √æ⁄-√πæ⁄∆ ◊æÒ ’«‘‰ Á∆ «Ú¡’Â∆◊ ¡˜≈Á∆
ÁÒ∆-ÓÒ∆ ◊¬∆ √∆Õ √Ó±‘ Á∂ Ú‚∂∂ «‘ª Ò¬∆ «Ú¡’Â∆ ˘ ’πÏ≈È ’∆Â≈ ‹≈
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆/7
«‘≈ √∆Õ
Ò∂÷’ Ïz∂˜È∂Ú Á∂ “«Ú’«√ √Ó≈‹Ú≈Á Á∂ ÍÛ≈¡” ˘ “Óπˆ≈ÒÂ≈” ¡Â∂
“„Ω∫◊” Áæ√Á≈ ‘Ø«¬¡≈ «¬ß’Ù≈¯ ’Á≈ ˛ «’ «¬√ ÁΩ Âæ’ Í‘πß⁄ ’∂ Ó≈’√Ú≈Á
«‹‘≈ ◊Â∆Ù∆Ò «√˪ “÷ÛØ” Á∆ ÓπÁ≈ «Úæ⁄ Í«Ú«Â ‘Ø «◊¡≈ ¡Â∂
¡≈͉∆ Â≈˜◊∆ ◊π¡≈ ÏÀ·≈Õ ’Ø‘‹≈ Â∂ Ï∂„æÏ≈ ±√∆ Íz⁄≈ ÒØ’ª Á∂ «ÁÒª ˘
È‘∆∫ √∆ ¤±ß‘Á≈Õ
Í Ò∂÷’ Á∆ √ßÂπ«Ò √Ø⁄ √ØÚ∆¡Â Ș≈Ó Á∂ «È∂ ’∆Û∂ ‘∆ È‘∆∫
’æ„Á∆ √◊Ø∫ «¬‘ «È‰≈ ’È Á∂ Ú∆ √ÓæÊ ˛ «’ ‹∂ √’≈∆ √π ÚË∂∂
ÏÈ≈Ú‡∆ ˛ ª ¡≈Ó È≈◊«’ Á∆ √π ÚË∂∂ ÂÒı ˛Õ ¡√Ò∆ √æ⁄ Á∆ ÂÒ≈Ù
«¬È∑ª ÁØ‘ª √πª Á∂ Á«Ó¡≈È ‘∆ ’∆Â∆ ‹≈ √’Á∆ ˛Õ Â∂ «¬√ “Á«Ó¡≈È” ˘
‘∆ Òæ̉ ÚæÒ π«⁄ ˛ √≈‚≈ Ò∂÷’Õ ¿π‘ Íæ¤Ó∆ ͱߋ∆Ú≈Á∆ ÓπÒ’ª Á∆ ⁄Ó’-
ÁÓ’, ÚË∂∂ ¡Ω√ ¡Ó∆∆ ¡Â∂ Ùı√∆ ¡˜≈Á∆ Á∂ ÌÓ ÂØ∫ ÍÁ≈ ¸æ’Á≈
‘Ø«¬¡≈ «¬√ «ÁÙ≈ ÚæÒ Ú∆ ¡◊√ ‘πßÁ≈ ˛Õ ¿π‘ √Ó≈‹Ú≈Á∆ Ș≈Ó «Úæ⁄
’πæÒ∆, ◊πæÒ∆, ‹πæÒ∆ Á∂ ‘æÒ ‘Ø ¸æ’∂ Ó√«Ò¡ª ˘ Íz√ß√≈Ì≈Ú∆ «ÁzÙ‡∆ ÂØ∫ Ú∂÷Á≈
‘Ø«¬¡≈ Ï‘πÍæ÷∆ Ùı√∆¡Â Á∆ ¿π√≈∆ Ò¬∆ ’Ú≈¬∆ ‹ªÁ∆ Ï‘πÓπ÷∆ ±√∆ ÍÛ∑≈¬∆
¡Â∂ √Ì Ú◊ª Ò¬∆ «Úæ«Á¡≈ Íz≈Í ’È Á∂ Ï≈Ï Á∂ ÓΩ«’¡ª Á∆ Ú«‚¡≈¬∆
Ú∆ ’Á≈ ˛Õ ¿π√ ¡Èπ√≈ Íæ¤Ó∆ ÓπÒ’ª Á∆ «È√Ï ±√∆ È≈◊«’ª ’ØÒ
“¡≈͉∂ ¿πÂ∂” ı⁄‰ Ò¬∆ ÍÀ√≈ Ú∆ Ï‘π √∆ ¡Â∂ Ú√ª Á∆ ÊØÛ Ú∆ ’ج∆
È‘∆∫ √∆Õ Ï’ΩÒ Ò∂÷’ ¡≈«Ê’ «¬’√≈Â≈ «¬µ’ Úæ‚≈ Ó√Ò≈ ˛, Í «¬‘
Ó√Ò≈ ‘æÒ ‘؉ ¿πÍß Ù÷√∆ ¡˜≈Á∆ Á∆ ÂÓßÈ≈ ‘Ø Ú∆ Ízω ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛Õ
«¬√ ÂÓßÈ≈ ˘ ÁÏ≈«¬¡≈ ª «◊¡≈ «√Ë≈«¬¡≈ È≈ ‹≈ √«’¡≈Õ «¬‘Ø ’≈È
√∆ «’ ◊ØÏ≈⁄ØÚ ÚæÒØ∫ √ÚÀ-¡≈ÒØ⁄È≈ ≈‘∆∫ Í≈‡∆ «√ÊÒÂ≈ Á± ’È Á≈
¿πÍ≈Ò≈ ÏØÂÒ ”⁄Ø∫ «‹ßÈ ’æ„ ÒÀ‰ Úª◊ √≈Ï ‘Ø«¬¡≈Õ Ø«’¡≈ ‘Ø«¬¡≈
√ÀÒ≈Ï ◊ØÏ≈⁄ØÚ ’ØÒØ∫ ·æ«Ò∑¡≈ È≈ ‹≈ √«’¡≈ Â∂ √Óπæ⁄≈ √ØÚ∆¡Â «È˜≈Ó ‘∆
«¬√ ‘Û∑ «Úæ⁄ Â∆Ò≈-Â∆Ò≈ ‘Ø ’∂ πÛ∑ «◊¡≈Õ
Ó∂≈ Ó’√Á Íπ√Â’ Á≈ √≈-√ß÷∂Í √π‰≈¿π‰≈ È‘∆∫ √◊Ø∫ «¬‘ Á√≈¿π‰≈
˛ «’ Ò∂÷’ Á∆ √π«‘Á Â∂ √ßÂπ«Ò ͑πß⁄ «’√∂ Ú∆ ÍzÏßË Á∂ ‘æ’ ‹ª «ÚØË
«Úæ⁄ ‘±ßfi≈ Î∂± «Ï¡≈È Á∂‰ Á∆ ʪ √≈∂ Íæ÷ª Á≈ ÂπÒÈ≈ÂÓ’ ¡«Ë¡ÀÈ Í∂Ù
’È ÚæÒ π«⁄ ˛Õ ‘Ø ª ‘Ø ¿π√ ˘ Ô∂Ò«√È Á∂ ÁΩ «Úæ⁄ ¡≈’Ù’ Â∂
’∆ÓÂ∆ √≈Ó≈È È≈Ò ÒæÁ∆¡ª-√‹∆¡ª Ù≈ÈÁ≈ Áπ’≈Ȫ Ú≈Ò≈, ÈÚ∂∫ ω∂
Úæ‚∂ Í≈’ª Ú≈Ò, «ÒÙ«’¡≈-ÍπÙ«’¡≈ Ó≈√’Ø Íπ≈‰∂ “÷πæÊ∂ «‹‘∂” Ó≈√’Ø È≈ÒØ∫
√Ø‘‰≈ Â∂ «ÁÒ’Ù Òæ◊Á≈ ˛Õ Í Ò∂÷’ Á∆ «Âæ÷∆-Â∂˜ Ș Á∆ ı±Ï∆ «¬‘Ø ˛
«’ ¿π‘ Ï≈‘Ø∫ ı±Ï√± «Á√Á∂ ÚÂ≈«¡ª Á∆ √‘ ˘ ⁄∆ ’∂ ¿π√ ‘∂·ª
´’Ú∂∫ √æ⁄ Âæ’ Ú∆ ‹≈ Í‘πß⁄Á∆ ˛Õ ´’Úª √æ⁄ «¬‘ ˛ «’ Áπ’≈Ȫ «Úæ⁄
÷≈‰-‘ß„≈¿π‰ Á∆¡ª «ÁÒ’Ù ’∆ÓÂ∆ Ú√±¡ª Á∆ Ï‘πÂ≈ ª ˛, Í
8/ Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆
ı∆Á‰ Ú≈«Ò¡ª Á∆¡ª ‹∂Ϫ «Úæ⁄ ÍÀ√≈ È‘∆∫Õ √ØÚ∆¡Â √«Ó¡ª Á∆ æ‹∆-
Íπæ‹∆ ÓæË Ù∂z‰∆ ¡æ‹ Ìπæ÷-Ó∆ Á≈ «Ù’≈ ˛ Â∂ Íæ¤∂ ‘ج∂ √…À-Ó≈‰ Ú≈Ò∂ Óß◊Â∂
ω∂ «¬È∑ª ±√∆¡ª Á∆¡ª ¡æ÷ª «Úæ⁄ ı±È Á∂ ¡æÊ± ‘ÈÕ ‹∂ √Ó≈‹Ú≈Á∆ Ș≈Ó
√ı ÏßË∂‹ ¡Â∂ ¡ÈπÙ≈√È Ú≈Ò≈ √∆ ª Ô∂Ò«√È Á≈ ±√ ¿π√ ÂØ∫ Ú∆ Ïπ≈
ÍπÒ√ ≈‹ ˛ Â∂ «¬√ ÍπÒ√ ≈‹ Á∂ ‘πß«Á¡ª Ú∆ ‹πÓª Á∆ «◊‰Â∆ «ÁÈØ-«ÁÈ
ÚË ‘∆ ˛Õ «ÁÈ-«Á‘≈Û∂ ‚≈’∂-⁄Ø∆¡ª ¡≈Ó ◊æÒ ‘Ø ◊¬∆ ˛Õ
«¬ß‹ ‘∂’ Íæ÷ Á∆¡ª √ßÌ≈ÚÈ≈Úª Â∂ √∆Ó≈Úª Á∆ √ßÂπ«Ò Í∂Ù’≈∆
¿πÍß Ò∂÷’ ’ØÒ Î∂ √Ó≈‹Ú≈Á «Úæ⁄ ¡≈√Ê≈ æ÷‰ Ú≈Ò≈ √æ⁄ ‘∆ Ï⁄Á≈
˛Õ “¡◊Ò∆ Ú∂, «Í¤Ò∂ ‹Ï∂ ÂØ∫ √Ï’ «√æ÷ ’∂ Ù≈«¬Á ¡√∆∫ «Ï‘Â √Ó∂∫
È≈Ò ’ÁÓ Ó∂⁄Á≈ √Ó≈‹Ú≈Á «√‹ √’∆¬∂Õ”
«ÚË≈ Á∂ Íæ÷ ÂØ∫ «¬√ Íπ√Â’ Á≈ Ú‚∂≈ Ì≈◊ “√¯È≈Ó∂” Á∆ ’؇∆ «Úæ⁄
æ«÷¡≈ ‹≈ √’Á≈ ˛ Í Ò∂÷’ Á∆ Â∆÷‰ ÏπæË, ’Ó≈Ò Á∆ Ì≈Ù≈ Â∂ √≈«‘Â’
√ÓæÊ≈ È∂ «¬√ «ÚË≈ «Úæ⁄ ÈÚ∂∫ Í≈√≈ ‹ØÛ∂ ‘ÈÕ ÚË∆¡≈ ◊ÒÍ Ò¬∆
’≈◊ «ÚØË≈Ì≈√ Â∂ «Ú‚ßÏÈ≈ «‹‘∆¡ª ’Ò≈-‹π◊ª Á∆ ÚÂØ∫ ’«Á¡ª
¿π‘ √ØÚ∆¡Â ≈‹ Â∂ √Ó≈‹ Á≈ ’«‡∆’ ª Í∂Ù ’Á≈ ‘∆ ˛, È≈Ò Á∂ È≈Ò
’¬∆ Ê≈¬∆ «Èæ’∆ ’‘≈‰∆ Á∆ «ÚË≈ Ú◊∆ ◊ØÒ≈¬∆ Â∂ ÓÈØ«Ú«◊¡≈È’ ‚±ßÿ≈¬∆
Ú∆ Í≈·’ ˘ Ëπ ¡ßÁ Âæ’ ‘Ò±‰ ‹ªÁ∆ ˛Õ «Èæ’∆ ’‘≈‰∆ Ú≈Ò∆ ¡«‹‘∆
◊ØÒ≈¬∆ «Úæ⁄ ‘∆ ÒÍ∂«‡¡≈ ÂØÓ≈ Á≈ Áπ÷ªÂ ‚±ßÿ∂ Ó≈ÈÚ∆ ÁÁ È≈Ò √≈‚≈
È≈Â≈ ‹ØÛÁ≈ ˛Õ Ù≈Ù«Ò’ ÌπßÈ Á∂ ÷π¡≈¿π‰ Ú≈Ò∆ ‘√Óπæ÷ Ô∂Ú◊∂È∆¡≈ Á∆
¡‹∆Ï «ÚØË≈Ì≈√’ √«ÊÂ∆ ˛Õ ¿π‘ Íπ≈‰∂ Ó≈Û∂ Ú∂«Ò¡ª Á≈ «‘’≈ È≈Ò
Ú∆ «˜’ ’Á∆ ˛, Í Á±‹∂ ÍÒ ¿πÈ∑ª Ó≈Û∂ Ú∂«Ò¡ª ˘ ‘∆ “⁄ß◊∂ Ú∂«Ò¡ª”
Ú‹Ø∫ Ô≈Á ’’∂ ¡æ÷ª Ì ÒÀ∫Á∆ ˛Õ ‹ÁØ∫ ¿πÈ∑ª ’ØÒ ÷≈‰-Í∆‰ Á∆¡ª Ú√±¡ª
ı∆Á‰ Ò¬∆ ¡æ‹ Ú◊∆ ¡≈Ê’ Âß◊∆ È‘∆∫ √∆ ‘πßÁ∆Õ Â∂ √≈Ù≈ Á∆ √«ÊÂ∆
’À√∆ «Ú‚ßÏÈ≈ÂÓ’ ˛Õ √ØÚ∆¡Â Ș≈Ó Á∂ ÏßË∂‹ Ú≈Ò∂ ‹∆ÚÈ «Úæ⁄ Ú∆ ¿π‘
“’ØÓ√ØÓØÒ” Á∂ È∂Ó ÂØÛ ’∂ Íπ√Â’ª ı∆ÁÁ≈ Â∂ ’Ò≈-ÈπÓ≈«¬Ù≈ Á∂÷Á≈ √∆Õ
√π‘‹ Â∂ ’Ò≈ Á≈ ¡≈Ù’ √≈Ù≈ Ú∆‘ Ú∑∂ Í«‘Òª «¬µ’ «’Â≈Ï ı∆Á‰ Ò¬∆
¡≈͉≈ ÁØ «Â‘≈¬∆ Ú˜∆¯≈ ı⁄ ’ √’Á≈ √∆, Í ¡æ‹ ¿π√∂ Ù≈Ù≈ Á∂ «¬µ’
Òæ÷ ‚≈Ò ’∆Ó Ú≈Ò∂ ÿ «Úæ⁄ Ò∂÷’ ˘ «¬µ’ Ú∆ «’Â≈Ï È˜ È‘∆∫
¡≈¿π∫Á∆Õ «¬µ’Ø √Ó∂∫ ¿π‘Á∆ “¡Ó∆∆” ¡Â∂ “ˆ∆Ï∆” Á≈ «¬‘ «Ú‚ßÏÈ≈ÂÓ’
«⁄Â Ô∂Ò«√È Á∂ ÁΩ «Úæ⁄ ¡Ó∆ ω∂ «ÚÒ∂ Ú‚∂∂ ÒØ’ª Á∂ “¤π‡∂∂” ‘Ø ‹≈‰
Á∂ ‘æ√ Á∆ √«‘‹ √Øfi∆ Ú∆ «ÁßÁ≈ ˛Õ
«¬ß‹ «√¡≈√∆ √Ó≈‹∆ √Ø’≈ª È≈Ò Ó≈ÈÚ∆ Í√≈ ‹ØÛÁ∆ «¬√ «Ò÷Â
Á∂ «¬‘ Í≈Â √z∂Ù· ◊ÒÍ Á∂ ‹≈ÈÁ≈ Í≈Âª Úª◊ Í≈·’ª Á∆ ⁄∂ÂÈ≈ «Úæ⁄
«⁄ª Âæ’ Úæ√‰ Ú≈Ò∆ Ô≈Á ω ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
È≈‡’∆ «ÏªÂ, È≈‡’∆-«ÁzÙ, È≈‡’∆-Ú≈Â≈Ò≈Í, ÓÈ ˘ ¤±ß‘Á∂
Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆/9
Ì≈Ú «⁄Â Â∂ ‘Ø ¡«‹‘∆¡ª ’¬∆ ’Ò≈ÂÓ’ ‹π◊ª ‘È «‹È∑ª Á∂ Í≈·’
Á∆¡ª ¡æ÷ª Â∂ ÓÈ ˘ ’∆Ò ÒÀ‰ Ú≈Ò∂ ¡È∂’ª ß◊ «¬√ Íπ√Â’ «Úæ⁄ ʪ-Íπ-
ʪ «÷æÒ∂ Ș ¡≈¿π∫Á∂ ‘ÈÕ ÓÀ∫ «¬‘Ȫ ß◊∆È ‹π◊ª Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ Â∂
«Ú√Ê≈ «Úæ⁄ ‹≈‰ Á∆ ʪ «√¯ «¬‘ ’«‘‰≈ ⁄≈‘ª◊≈ «’ Âπ√∆∫ «¬√ Íπ√Â’
Á≈ Í≈· ’Ø Â∂ «Î Ú∂÷Ø Ò∂÷’ Á∆ √ßÿ‰∆ Ïπ‰Â∆ Ú≈Ò∆ «ÁÒ Â∂ «ÁÓ≈ˆ ˘
¡≈’«Ù ’È Â∂ ‘Ò±‰È Ú≈Ò∆ ı±Ï√± Ú≈Â’ Á≈ ’Ó≈Ò-«‹‘Û∆
Ú≈Â’ «Úæ⁄ √Ø‘‰∂, „πæ’Ú∂∫ Â∂ ‹⁄Ú∂∫ ÙÏÁ «Èæ’∂-«Èæ’∂ Ú≈’ª Á∆¡ª ◊Ò∆¡ª
«Úæ⁄ ‘∆-Ó‹≈‹‰ Úª◊ ÏØ⁄-ÏØ⁄ ’∂ ÍæÏ ËÁ∂ ‘ÈÕ
Í≈·’ ÚæÒØ∫ «¬√ «Ò÷ Á≈ Í≈· ’È ¿πÍß √π’∆ ˘ ◊πÏıÙ
«√ßÿ Íz∆ÂÒÛ∆, ‹◊‹∆ «√ßÿ ¡≈ÈßÁ Â∂ ¿π«ÓÒ≈ ¡≈ÈßÁ È≈Ò «’√∂ «ÙÂ∂
Á∂ ·πßÓ‰∂ Á∆ ÒØÛ È‘∆∫ «‘ ‹ªÁ∆ Â∂ È≈ ‘∆ ÒØÛ «‘ßÁ∆ ˛ Ó∂∆ «’√∂ «√¯≈Ù
Á∆, «’¿π∫«’ ¡≈͉∆ √≈Ê’, √Ù’Â Â∂ √π‘ß„‰∆ Ú≈Â’ √Á’≈ ¿π‘ ÷πÁ
¡≈͉∆ √πÂßÂ ͤ≈‰ √Ê≈Í ’È Á∂ √ÓæÊ ‘Ø ‹ªÁ≈ ˛Õ
Ú«¡≈Ó «√ßÿ √ß˱
AEC, ◊ØÒ‚È ¡ÀÚ∂«È¿±-A
◊Û∑≈, ‹¶ËÕ
BG.AB.IH
10/ Ï≈ «¬º’ Ï∆Â∂ Á∆