atlas euro 6

149 Pages·2017·4.97 MB·Turkish

ATLAS EURO 6
ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN UYGULAMA KILAVUZU

Bu el kitabı Otokar Atlas Serisi Araçlar için araç üstü ekipman imalatı ve montajı konusunda bir kılavuz olarak hazırlanmıştır.
Daha fazla bilgi için Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş.’ne başvurulmalıdır.

OTOKAR OTOMOTİV VE SAVUNMA SANAYİ A.Ş
Genel Müdürlük : Aydınevler Mah. Dumlupınar Cad. No.58 A Blok Fabrika : Atatürk Cad. No.6
Küçükyalı 34855 ISTANBUL Arifiye 54580 SAKARYA
Telefon : [phone] Telefon : [phone]
Telefaks : (0216) 489 29 67 Telefaks : (0264) 229 22 42
e-mail : [email protected] e-mail : [email protected]

Doküman No : KAMOET1A13

OTOKAR A.Ş. ürünlerine ait teknik değer ve özellikleri önceden haber vermeden değiştirme hakkını saklı tutar.

İÇİNDEKİLER
SAYFA NO
1. GİRİŞ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………......... 1
2. TAŞIT ve ÜSTYAPI………………………………………………………………………………………………………………………………......... 1
 Doğru İşe Doğru Araç Doğru Araca Doğru Üstyapı………………………………………………………………………… 2
 Üstyapı’ dan Beklenen Temel Özellikler…………………………………………………………………………………………4
3. TADİLAT ÖNCESİ ÖNLEMLER……………………………………………………………………………………………………………………… 5
4. HUKUKİ SORUMLULUK TESCİL ve ONAY SÜRECİ………………………………………………………………………………………...8
 Hukuki Anlaşmalar ve Onay Süreci……………………………………………………………………………………………….. 9
 Sorumluluk……………………………………………………………………………………………………………………………….….. 10
 Üstyapı Üreticisinin Sorumlulukları………………………………………………………………………………………………. 11
 Üstyapı Onayının Verilmesi……………………………………………………………………………………………………….…. 12
 Onay Reddi……………………………………………………………………………………………………………………………………12
5. GARANTİ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. 13
6. MESULİYET……………………………………………………………………………………………………………………………………………..... 14
7. ŞASİ veya ÜSTYAPI ÜZERİNDE YAPILAN ÇALIŞMALAR veya DEĞİŞİKLİKLER………………………………………………… 15
 Şasi Değişiklikleri………………………………………………………………………………………………………………………….. 16
 Kaynak………………….……………………………………………………………………………………………………………………… 18
 Şasinin Güçlendirilmesi………………………………………………….…………………………………………………………..... 18
SAYFA NO
 Şasi Sarkıntısını Değiştirme………………………………….……………………………………………………………………….. 20
8. YARDIMCI ŞASİ............................................................................................................................................ 22
 Yardımcı Şasi Tasarımı……………………………………………………………………………………………………..…….. 22
 Yardımcı Şasi Kollarının Yerleşimi…………………………………………………………………………………………… 22
 Yardımcı Şasi Bağlantısı……………………………………………………………………………………………………….....23
9. DİNGİL MESAFESİ DEĞİŞİKLİKLERİ…………………………………………………………………………………………………….... 24
10. BAĞLANTI ŞEKİLLERİ…………………………………………………………………………………………………………………………… 26
 U Civata Bağlantılar……………………………………………………………………………………………………………….. 27
 Pleytli Bağlantılar…………………………………………………………………………………………………………………… 29
 Çektirme Braketli Bağlantılar……………………………………………………………………………………………..….. 30
 Esnek Bağlantılar……………………………………………………………………………………………………………………. 31
11. Üstyapının Alçaltılması……………………………………………………………………………………………………………………..... 32
12. Yardımcı Şasi Bağlantı Detayları……………………………………………………………………………………………………….....33
13. Şasinin Korozyona Karşı Korunması………………………………………………………………………………………………….... 35
14. EGZOZ SİSTEMİ……………………………………………………………………………………………………………………………….….. 36
15. SCR SİSTEMİ…………………………………………………………………………………………………………………………………..…… 42
16. ŞANZIMANDAN TAHRİKLİ İLAVE GÜÇ ÇIKIŞI………………………………………………………………………………………… 43
SAYFA NO
 PTO (Power Take Off)…………………………………………………………………………………………….…………….………. 45
17. HAREKETLİ PARÇALARIN MONTAJI…………………………………………………………………………………………..…………. 46
18. FREN SİSTEMİ……………………………………………………………………………………………………………………………………… 47
19. DİĞER DEĞİŞİKLİKLER……………………………………………………………………………………………………………………….... 48
 Hava Emiş, Egzoz Gazı Çıkışı…………………………………………………………………………………………………………. 48
 Motor Soğutma……………………………………………………………………………………………………………………………. 49
 Motor Kapsülü, Gürültü İzalosyonu………………………………………………………………………………………………. 49
 Ses ve Isı İzolasyonu………………………………………………………………………………………………………………….…. 49
 Yakıt Deposu Değişikliği……………………………………………………………………………………………….………………. 50
 Şoför Mahallini Değiştirme…………………………………………………………………………………………………………… 50
 Rüzgarlık (Spoyler), Aero – Paketi Uygulaması……………………………………………………………………………… 51
 Araçta Bulunan Lastik Takozlar…………………………………………………………………………………………………..... 51
 Sürücü Kabininin Üstündeki Değişiklikler………………………………………………………………………….………….. 52
 Arka Uyarı Lambalarının Konumlandırılması………………………………………………………………………………….52
20. TAVSİYE EDİLEN EKİPMAN ÇEŞİTLERİ………………………………………………………………………………………………….. 53
21. ÖZEL ÜSTYAPILARIN MONTAJI……………………………………………………………………………………………………………. 54
 Tanker Üstyapıları………………………………………………………………………………………………………………………… 54
 Damper………………………………………………………………………………………………………………………………………… 55
SAYFA NO
 Açık ve Kapalı Kasalar…………………………………………………………………………………………………………….……57
22. ŞASİ PARAMETRE TABLOSU……………………………………………………………………………………………………………….60
23. ŞASİ MODELLERİ TEKNİK PARAMETRELER………………………………………………………………………………………….66
24. SİGORTA VE RÖLELER………………………………………………………………………………………………………………………..70
25. ÜSTYAPI TESİSATI KURULUMU ve AYARLARI………………………………………………………………………………………77
26. ARAÇÜSTÜ EKİPMAN ELEKTRİK SOKETİ………………………………………………………………………………………………83
27. YÜK DAĞILIMI ve GÜVENLİĞİ……………………………………………………………………………………………………….....131
 Yükün Kayması Nasıl Önlenir?........................................................................................................132
 Yük Sabitleme Donanımları……………………………………………………………………………………………………….133
 Gergi Kemeri……………………………………………………………………………………………………………………………..133
 Gergi Kemerleri ile Yükü Tabana Sabitleme……………………………………………………………………………….133
 Gergi Zinciri……………………………………………………………………………………………………………………………….134
 Kafadan Yükü Tabandaki Demire Bağlama…………………………………………………………………………………134
 Tel Gergi İpi……………………………………………………………………………………………………………………………….135
 Bağlama Kemerleri ile Yükü Direkt Germe…………………………………………………………………………………136
28. GÜNLÜK BAKIM ve KONTROLLER…………………………………………………………………………………………………….136
 Genel Günlük Kontroller……………………………………………………………………………………………………………137
ATLAS
ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN UYGULAMA KILAVUZU
1. GİRİŞ

Araçüstü Ekipman Uygulama Kılavuzu araç üstü ekipman imalatı ve montajı için gerekli bilgileri ve talimatları kapsamaktadır. Bu
talimatlar araçların çalışma ve sürüş emniyetlerinin sağlanması ve ayrıca araçların garanti kapsamına alınabilmesi için dikkatle
incelenerek uygulanmalıdır. Bunun için ileride sözü edilecek kurallara ve hususlara dikkat etmek sureti ile hatalı uygulamalardan
kaçınılabilir.

2. TAŞIT VE ÜSTYAPI

Şasi ve üstyapı arasında mekanik ve statik dengeler, çeşitli bağlantılarla sağlanır. İster taşıt çekici görevi üstlensin, ister üstyapı
şasi üstüne monte edilerek taşınsın, bu bağlantı fizik kuralları ve yasal düzenlemelerle belirlenir. Bu noktada taşıt ile üstyapı
arasında temel ilişki de belirlenmektedir. Taşıtın ve üstyapının toplam verimliliği, güvenliği, çevreciliği işletmeci ve kullanıcı için
temel değeri oluşturmaktadır.

Taşıt kapasitesi ile doğru orantılı olarak işlev ve kapasitesi artan üstyapılar, tüm taşıtlar için vazgeçilmezdir. Kendisi bağımsız bir
taşıma aracı olan römork ve yarı römorklar da ancak birleştiği çekici veya kamyonun özellik ve kapasitesi ile doğru orantılı
olarak taşıma ve çalışma kapasitesine sahiptirler.

Şasi üstüne monte edilen bütünleşik gövdelere sahip kamyonet veya binek kökenli vanlar da sonradan eklenen bazı
donanımlarla taşıma işlevi ile birlikte farklı işlevler kazanmaktadırlar. Bu ekipmanların yerleştirilmesi ve çalışması için yapılan
tüm bağlantılar üstyapı çalışması içindedir.
1
ATLAS
ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN UYGULAMA KILAVUZU
Taşıt ile üstyapı arasında temel ilişki; sürücü kabini tipi, motor gücü ve aktarma organları, şasi ve süspansiyon, hatta lastik
seçimi gibi bir taşıtın tüm bileşenlerini ilgilendirmektedir. Bu nedenle bir üstyapının araçla bütünleşmesi ve tescili sürecinde, bazı
şartların eksiksiz yerine getirilmesi gerekir. Araçta yapılacak özel tadilat ve değişiklikler de araç üreticisinin belirttiği teknik
şartlara ve yasal düzenlemelere uygun olmalıdır.
Üstyapının şasinin üstünde taşındığı durumlarda; üstyapı ile şasi bağlantılarının taşıtın sistemleriyle uyumlu olması, taşıt
hareket halindeyken veya üstyapının çalışması esnasında dinamik ve statik dengelerin korunması, üstyapının kendine, taşıta ve
çevreye olan etkilerinin kontrol altında tutulması gerekmektedir.

Bu nedenle de araç üstyapı bağlantısı fiziki olarak değerlendirilir, fiziki bağlantılar planlanır, bu bağlantıların sürüş sistemlerine
olan etkileri dikkate alınır. Şasi ve üstyapı arasındaki bağlantı; yarı römorklarda çekici tablası, römorklarda çeki oku ile sağlanır.

Bu bağlantı ile birlikte çekilen veya taşınan üstyapının çalışması ve denetlenmesi için ihtiyaca göre: mekanik, hidrolik, hava,
elektrik ve elektronik bağlantıları yapılır. Bu nedenle de üstyapının çalışması ve kontrolü için yapılan bağlantılar ayrı bir ana
başlık altında değerlendirilir.

2.1. DOĞRU İŞE DOĞRU ARAÇ; DOĞRU ARACA DOĞRU ÜSTYAPI

Ticari araç üreticileri farklı çalışma, yol ve yük koşulları için farklı araçlar üretmekte ve pazara sumaktadır. İşletmecilerin;
verimlilik karlılık ve uzun süreli kullanım için doğru aracı seçerken, araçların teknik özellikleri ile birlikte yasa ve yönetmeliklerin
izin verdiği yükleme ve hız koşullarını da dikkate almaları gerekmektedir.

2
ATLAS
ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN UYGULAMA KILAVUZU
Kaynakların verimli kullanılması ve ticari araçlardan azami randımanın alınması ancak doğru işe doğru aracın seçilmesi ile
mümkündür.

Her araç üreticisi, ürünlerini kullanışacağı işe ve yükleme koşullarına göre tasarlar, geliştirir ve üretir. Bununla birlikte araçların
asgari teknik özellikleri, donanımları, yetenekleri ve yüklü ağırlıkları, yasa ve yönetmeliklerde belirlenmiştir.

Araçların; kapasiteleri, yüklü ağırlıkları, motor güçleri, şasi, süspansiyon ve çekiş düzenekleri kullanım alanına yönelik olarak
farklıdır. Üretilen araçların her biri tasarlanıp üretildiği işle ilgili olarak kullanıldığında işletmecisine ve sürücüsüne en fazla
ekonomik yararı, güvenliği ve konforu sağlamaktadır.

Araç üreticileri ürün geliştirme, üretim ve araç performans testleri sırasında, en kötü ve ağır koşullarda dahi sürücü ve trafik
güvenliği ile birlikte araç güvenliğinin tehlikeye düşmemesine dikkat etmekte ve taşıtların teknink kapasitelerini tüm zor koşulları
dikkate alarak oluşturulmaktadır. Ancak bunun da sadece belirli toleransları kapsayabileceği unutulmamalıdır.

İşletmeciler ve sürücüler araç seçiminde, kullanımında ve yüklemede araçlarının güvenlik ve vermlilik unsurlarını dikkate
almalıdır. Araçlar üstünde araç tekniğine uygun olmayan tadilat ve donanım değişiklikleri ile kapasite artışları, güvenlik ve
verimliği olumsuz etkilemektedir. Bunun başlıca nedeni donanımlar arasında, araç dinamiği ve dengesinde ortaya çıkan
uyumsuzluktur.

Kimi sürücü ve işletmeciler maalesef bu hususta önemli eksiklikler ve yanlışlar yapabilmektedirler. Bilgi eksikliği, sermaye
birikiminin zayıflığı ile birleşince ortaya şu tablo çıkmaktadır: Yüksek tonajlı taşımalar için düşük tonajlı, ilk alım maliyeti daha
3
ATLAS
ARAÇ ÜSTÜ EKİPMAN UYGULAMA KILAVUZU
düşük bir ticari aracın satın alınması ve aracın yasal istiab haddinin çok üstünde yüklenerek kullanılması , daha fazla tonaj için
araca ilave aks taktırılması. Sonuç; aşırı yüke nazaran düşük kalan motor gücü nedeniyle özellikle rampalarda düşük ortalama
hız ve dolayısıyla oluşan araç konvoyları, tehlikeye düşen seyir ve trafik güvenliği, artan yakıt sarfiyatı, çevre kirliliği, gürültü,
motor ve aktarma organları başta olmak üzere araç donanımlarında erken aşınma, karayollarında tahribat ve neticede milli
servetin heba olması.

Tüm bunlarla birlikte son yıllarda bilinçli kullanıcıların sayısı hızla artmaktadır. Ancak, ülkemiz karayollarında ağırlık kontrolleri
arttırılmışsa da haksız, anlamsız ve yıpratıcı rekabet, alışkanlıklar, bilgisizlik, cahillik gibi nedenlerle sorun tam olarak çözülmüş
değildir. Buna karşılık uygun araç seçme, teknoloji ve malzeme kalitesi ile faydalı yükü arttırma ve kapasite sağlama yolunda
önemli ilerlemeler sağlanmıştır. Bu konuda araç işletmecisi ve sürücülerine şunlar tavsiye edilmektedir:

 İşinize teknik olarak uygun aracı seçiniz.
 Aracınızı yasal azami yüklü ağırlık sınırları içinde yükleyiniz.
 Aşırı yüklemenin uzun vadede size ve ülkemize zarar vereceğini biliniz.
 Aracınızı yasal mevzuatın müsaade ettiği uygulamalar dışında tadil ettirmeyiniz.
2.2. ÜSTYAPI’ DAN BEKLENEN TEMEL ÖZELLİKLER

Her üstyapı, kullanım yeri ve amacına göre birbirinden çok farklı işlevlere uygun biçim, malzeme ve teknoloji ile tasarlanmış ve
üretilmiştir. Bu nedenle, üstyapılarda ortak değer ve kalite özelliklerini, sıralama ve genelleştirme imkanı yoktur.

4