Atatürk, Bilim ve Üniversite

253 Pages·2007·7.312 MB·Turkish

by  Metin Özata

AtatüBrikl,iv meÜ niversite
MetiÖnz aat
•
TÜBITAK
POPÜLBEiRL iKMI TAPLARI
MustafKae malA tatü'rüknB iliİmn sanlarına
İçdienkiler
Önsöz
1.B ölüm
Atatüver Bki lim
HayatEtnaH akiMküir şİilti mdFiern,d ir
AsırKlöıhkn Zei hniyeVtalrelrılğeKı omrıuzyıa mayız 3
TürMki lletYiürnüimne Yko lunEdlai nvdeeK afasında
TuttuMğeuş aMlües peİtl imdir 4
SizKianr şılaşBtüıtğüEınnn gıezl Klıerraic ağız 6
KurtuSlauvşa şıÖ'ğnrdeat mveenP rofesöSrilleAarlhit ına
AlmayAatna türk 7
O KoltP·ruokf esöLralyeırket ır 8
İnsaKnı ymeBtiil Aetna türk 9
ÜniversitedEel dBeAinrr aişntcıiYr ampaa nları
ProfeGsöörrm eİks tiyorum 11
BeniMma nevMii rasİılmiv meA kıldır 13
MedeniYyoeltu nBdaaş aYreın ileşmeye Bağlıdır 14
Türklüğün UnBuütyuülMkme udşe ni Vasfı 15
İkTiü rlAüv rupİak,Ti ü rlü Amerika Vardır 19
AtatürYka'züdnı Gğeıo metKriit abı 20
BiSrı navveB ilAikma demOilsair Aatka türSko'fürna sı 21
KalemKlaiğ,ı vtelK ıa rataShotfarlaı 26
İnsaVnüc udBui Krü rsüdür 28
CumhurbaşkaBnılrıağkıanYrıua rkt dışıTnüdrakk i
TariKha ynaklYaerrıinnıİd nec eleİmsetke Ayteant ürk 35
AtatürTke'zülneG rüin:e ş-TDeiolr vies iT üTrakr iTehz i 40
DilActia türk 45
"BelleDteerng"i sAidnıinAnıt atüKroky muştu 51
BelgelDearyea nınız 54
UykudGae çeZna manAac ıyAatna türk 57
TürTka ı-vieD hi lK urumlarÇıanlıınş malarını
YönlendiArteant ürk 62
AtatürFk'aühnr( iO nursParlo)f esörlüğü 65
HerŞ eyBie ndeBne klemeyin 68
BizdÇea ğınZıinr vesEirnieş mBiişl Aidma mVıa rm ı? 71
BenF elseSfeevyeir im 75
AtatürYka'şüanm Felsefesi 80
Mayav eA zteUky garlAırğaışntıı Artaant ürk 92
MatematÇioğkSi e veAnt atürk 93
TaşTao praDğeağ iİln,s aKnıay mVeetr in! 97
AtatürDka'rüünl füGneunnç leNruitnkeu 103
AtatürAkn'küanrL ai seÖsğir encilNeurtiknue 104
11B.ö lüm
AttaürvkeÜ nviersRietfoer mu
ÜniverRseifotrem Öun ceDsair ülFünun 105
AnkarHau kuOkk ulu'Ançuınl ışı 116
AtatürDka'rüünl fünZuiny'aur eti 119
ÜniverRseifotrem Nue Z amaPnl anlandı? 125
ÜniverRseiftoer İmçui Dnü ğmeyBea sılıyor 129
ProMfa.l cheD'aırnü lfuHnauknk ındRaakpio ru 133
AtatürPkr'oüMfna. l cheR'aıpno ruOnkuu rken
AldıNğoıt lar 142
BüyüAkt atürDkrç.Rü e şGiatl iÜpn iversite
ReformuBnaaş lıyor 150
YenÜin iversiÖtğerneitÜniy me sKia ynakvlea rı
AlmaBni lAidma mlarÇıanğırnı lması 158
YurtdEığşiıt imDdöenne Önğ rencilerin
DoçeOnlta rAatka nması 162
Üniversiteden İlHioşciağlİiaç riK ne silecek
Dr.,RGeaşliitp A'tiant ürOkn'aüynı Anlım ası 163
ÜniversiAtteıdlHeaonnc alDarr.R eşGiatl ip'i
BakalnıktEadni yor 164
ÜniversiAtçeınliınş ı 169
TıpF akülteTsaiş'ınnimnUa ysgıu Onl mumşu dur? 171
HukukçPur ofeHsiörrs vcehÜ niversite 176
KitapOllımğaıy aBniÜ rn iverCseipthea,n eliği
OlmayBainKr ı şlBaeynaz er 179
AtatürÜkn'iüvne rRseiftoer muİyllgai li Konuşmaları 181
AtatüvreEk i nstein 184
IIIB.ö lüm
Atartkü'Küint Oakpu mTaut kusu
OkuyaAnt atürk 187
AtatürÇko'cüunk lÇuakğ ınvdeaL iseKdiet ap
Okuma Merakı 189
HarbiyAetlait ürOkk'uüdnu ğKui taplar 190
HarAp kadeimsi'ndeOykkuednu ğKui taplar 191
HarApk ademSiosnir aAstıa türKki'tüanp lİalrgai si 193
BüyüTka arrHuazz ırlıSkılraarsııO nkduan aKni taplar 195
AtatürYka'züdnı Kğiıt aplar 196
İradeM-iil /ivyeeH a.kimiyeMti-li/ {Gyaez etesinin
AtatüTrakr afıKnudraunl uşu 197
AtatürEkn'Ö ünne mlKii taBbüıy ükN utuk 198
AtatürYka'züdnı Dğiığ eÖrn emlBii Kri tap:
Vata.ndİ;ıçşi Mne denBii lgiler 198
AtatüŞrakiT re vfFiikk reMte'zianr Zıinyıa rEe<lti yor 198
ŞaiTre vHk Fikret'Üizne rAitnadEtetükkriik l eri 199
AtatürKka'rülns Hbaatdı ravlea rı
KitaOpk umakGleaç eGnü nler 200
AtatürKki'tüanp OkŞuemkal i 205
İkGiü nİ kGie cDeu rmadOaknu naTna riKhi tabı 206
CephaSnaen dıklarıyla Taşınan Kitaplar 208
AtatürYka'büann Kciıt apları
TercüEmtet irMmeet odu 210
Atatür"kD'oüğnSu o runvue"y "aO ryantailliez m"
İlgOillair Oakku duğKui taplar 212
AtatürDki'kütnEe t tirMdainğziu meler 214
AtatürÖkz'eüKlni taplığı 216
Sonuç 217
iV.B ölüm
HayreVte riHcitia bMeatr antuoB üyükN utuk
AtatürEkn'Öü nne mlKii taNbuıt:u k 219
NutukN eZ amavne N ereOdkeu ndu? 221
AtatüNrıkı tukN'aus Yıalz dı? 222
NutııkK'aupns avmeıA macNıe dir'! 226
BazYıa zavreB iliAmd amlarının
Nutukİ'llgaGi ölriü şleri 228
NutııOkk ullarda Okutulmalıdır 234
Sonuç 235
Kaynakça 237
Öns öz
ParampaorlçmauO şs manİlmpıa rratlouğu'dnündyaany a
örnoelkm buişkr u rtuslauvaşş Tıüyrylkeai mChuuyrei'tnikiu ­
rand vaehs ao nyraap tTıüğrıDk e vmriyi'lçea ğdbaişr duelvu­s
lettimene lleartiaMnnui s taKfae maAlt atüarskk,oe lrms naıın
yansıı brüay übkid re valdeatm dıü,ş üvneüP rr .oG fefofreLye ­
wisd'eidni gğiib" iÖ,zn üdebi bri nldg.ii'"rO nunok udukğiu­
tapltaarrıvi,edh i çla lışmvaeld aüürşnıecn ıpy ıasaınnylııa nca
bus onuvcaar mmaükm knüdü.Ar tatübriskrö, z cükğöükne ni­
ninne regdeelndn iibğ uilau" nUczubni çra lışmsaodnarna bu­
nuk eşfetmt ziağaminS,a akrymau hraeebsiknaiz anddıağkıim­
kadamkeim nyuentidiud yum.d"i eybibliebrni lsiehmle yecana
sahipAttiart'.üü2ryn kanıynıdrlaclçaaa lışarak toannuı ­çok iyi
mai maknısnhaai opl aTnü rTka irhK urumeus kBia şkHaan­ı
saCne mÇialm be"lG,a Mzuis taKfae maylo rulbmiaorzk uyu­
cu, büyüykı cybıüi,kr s eakrt aebnikvrie dt eçribi ingr ö zlemci­
di.rd"e mtiriş:'
MusatfKae m'ailnö neenm ölziei lkllerbiinrdhieyasnai tb ıo ­
yuncbai lvieam kı ldcüış cüenyöen em veçromokek suim,va es ı
arşatıbriıyrca ıp ısyaah oilpm as.Aı tdtaıürrnkö 'züelelt airkilh
ved iklo nusubnriad kada emyiesgni abrita ışrmyaalpamra sı ve
tahrçiiil" eBerlgedlyaearneı ndıizy"e uryaerkm avse"ı Bi zd ai­
mah akiakraaty vaeno nub ulduvkebç ual duğukmaunozila ­
dukçiafad yeec ürgeöts teardeanm loalrmy aılzıd.i"ry eeyko l
gösteromneunsneki a doabrj evkeat kiıfbl icdrıü şüeyn acpnı-sı
1Ö zeOrz anykaaD,ü ııD.ivi<ış iiiirılGıcörziü yAltea tüvrekC umhuiyretİ,ş B ankası
Yayıanrlı2,0 00İ,s tualns.b. 79
'.!K onuErı -t"oApt,a tDüervkmr iinedT ürDki lMiak al,e/ s1it"atviierT kü rk Dili,
TürkD iKlu rumYuay ınnoı:2 24A,n kaa ÜrnievsritBeassiı me1v69i3A,,n karsa.,9 0
.'iH asaCne miÇla mbe1lH.<1 k;ılHealtmeırh,Tı ür,r Tkar iKhu rumYua ynıı2,.B askı,
198A7n,k arsa.,9 3
da oldugğöusnteuOr ,Ti ürr.Tk4a rKiuh rtual'ynıgaö nderilen
bilidliebrriairk adeymeing sibiin celveeÜm zieşr lneortilnaer
düşmtüü.şAr tartk'üüsnor fadsaıb ibri laikmda emiösziei lnlii ğ
korumsuoşfr,a bdual uknaarna tahdtivaletd aar,si ohr unlarına
çözümülreelrtmş iit.Ai tratüsrorkfa,dt aa rtıyşamapltbaıiirğlm ı
adamla"riSıznlaye arplteı bğuiı lmkm oin muaşalrb,e nirumh u­
mung ısdıa.dı"dy riebilbeinir n sa.'n!B duın redenHlebere rt
MelzAitga,t ü"rÇakn'kyeaa D üşüünü"dr emi.şA6tt iart'üürnk
önemli bir odlüdşuüçğnou ğz auad maagmnöı z dkeanç mı.ş tır
Atatübriklv.ie m siannsata nlkaarngıaentr am oinşlı,ka orru­
muşv ek olla.mO ı,Dş otlımrabSaahyrçıae' ngdüazkbeiil kr o l­
tuikiç n",Bu k oltbuikla idma mlalyraııkntadyı ierc"ke akd bair­
liimn sanldaerğvıeenrra be inir na sndıSra.n7aa trçaı "ldSaa nat­
karc,e ymeitutzeu cne h[da zivmeg] a ryetlesrodnearnla n ında
ışığhıi sisleikdn esna nddiıyre.br"üe ykü ökn evme rm.iA şttai­r
tür"kÜn,i versibtierlieenlrcddiaeer n a ştyıapramnal parreoı­f
sögrö rmieskyto irmu.d"yi eraerkşa tıyramv aerdöinğeigm öis ­
termvieyş i nbeu k onud"laİi,tm e rcüimlee otlemtakizil,ke
ol.ud"re mi.şAtt-t tairtrküK,u rtuSlauvş'a şnıdöağ reetnlmevrei
professöirllaaelhrti ıa nlamy aacakka dabri livmeee ğ itime
önevme rbenil ri de.Yr udriıtrşdıenğai tgiimdeöe ğnrn ecilere
göndertdegilrğaifa l:"a rSidzlbeirrike ırv ıollcaırmga ökn deri­
yoruaml,e volleaarkrg erdiö nmiesli"nd iizry.eedke stveeck e ­
sarveetr Aetna -tbüirlkei,lam r saışrtmalmaurtılnya akpaıa lsmı
geerkti"ğBuignüinv,ee ryıanbaı rakdıalhmbaıi şr çboüky üikş ­
lerivmairz.dİ ılrmaria ştıdramb aulnalarar sraı nd.as"dö ızrle­
riyvluer lgaumıştır.9
4 EnveZri yKaa ra"!A,t atvüeTr akhr i"A,t atü'erS k. g1ıvT,ü rDki Klu rumYauy nıı,
AnkarÜan viersiBtaessıim1 e69v9i,, AnskI.a Or a1
5H asaCne mÇialm beal..gs ..e7.6,
6Ö zeSroy saAlt,a tAürrakş tır'mnaılnia oyrBgıirbalDfaiykna akları
(wwwm.kut.ugpov.trl.shotymsla)l
7M .KÖ.k eY,. •kmlanHnadt<ıırnaS leaYlray, ı nl1a59r5ıs,,1. 50
8M elaÖhzagtü A,t. 1tüSrekv'cg Ti,ü rDli<Kl u rumYauy ınAın,k aÜrnavi ersitesi
Matba1a9s7ıA2,n,k arsa.,19 9-
9 SadIir ma"kA,t atüArnka'rükA etni"l,tA ürarşkt ır/Vmlae rkDeezrig icsii1,l, sta y1ı,
198s4.,1 64-166
il
Attaürky'aüpnt TıüğrıDk e rvimiiiçn dpee ka nıylamnba ir
devrüinmvi,e rsdietvmeri id.Oi ,rb uk onuddaae şsbiiszrt rate­
jvie t akutsitkoa lsdıu ğguönsut ieşr;m ucruimykheutr ultdaunk
hemesno nyruadr tışöığnrnaec iglöenrd erbeirleiiknm s yaen­ı
tiştyiebr amşelavmeı şöb ğurn eciyleetri ştsiokntdreaa1n 39 3
ylıınüdnvaie resd ietvmriiinnd üğmesbiasnmeı .Aş ttaıtrüYra­k,
kupK adrKia ramoasnolğu'nduyeni ymli"e Beklemebsiilnein
adamıdrU"t.k aKno cartkü'büenlt tiirgğiib" iA,t atgüerrkç eğin
adaımd,sı arğdnuuyvune i ncgeö rüaşdüanm .ıN deırrdneey ap­
tın,ye ek arvaerr idside a,i meani iysiyanpim eınşy ,a rlaırsına
karvaerr mt.iiÜşr"n iverrseiftouern mdçao bkü yürko l zaal­an,
manıMni lElğii tBiamk aDnrıR. e şGiatil 'piunğ rşalardıabn uı
araudnau tmamgaekr e.Tk üirrDke vriimçihi inç ebsierür er t­
meyen ve dyeavnrıionmldlmyaeaa rnDi anr üünlfu1n39,3y lıın­
dak apatıİltsaarnabÜkuni lev rsiktuersuuilş mt.Yu urrtdışından
gelen yparboaöfnreclsıeb rüiynük ka takrıılmyoldae ürnni versi­
tentienml eelarıtil mvıeüş ni veerlseirtgiemliiyzşe bm aeşla.m ıştır
Darüülnfuun i'ncelieçmieİssnvi i çrdea'vdeeedtn i lPern.o f
Malcharea,ş tırsmoanluacruhına dzaı rl9a5sd aıayğlfıır ka po­
rundDaa rünlufdn'a'bü iml üiertilmeadnisğiiknlibo,ip legdiilke r
verilditğeirnciü,m etleoezlr airknaa kb eudl iğlnidili,a boratu­
varlyaertıenor lsdizu ğkuintuya,azp ı aldmığvıeyn aıyı yna pıl­
madığkıüntıü,pe hlaenyreitne orlsdiuuznğ ub,i laidma ymeıt iş­
tireceski stboielrmm adıveğü ınvnieır esyibet aşylaanö ğernci­
lerliins eidybeiin er ğ mitlegi elmendisi ağpitadsıokrntaba,un
işbiinür ni verisşdiiet ğeti ülmT, ü ryke'yiii lgilebnikdrüi lr­en
tüsro runu olbdelutiğmrui.nşP utr i.orM falchpere,osf örlüğe
yükselymöen tienmiünni versigteelneicineçğ ihiyan a töin em
taşıdbıeğltıtinirıks toeann,rD arüülnfu'nduayg ulanan yöntem­
lebü yübki lPgaisn'c ıabnli ploref esoölrmy aaö mürnüyne tme­
yeceğviunrliga umvıeşa kdaemiykü kmseeylkea rvare recek
olajnü rüyie leraidnyaiınbn,i rlikteh oçclaaalrıdoşaltnmı ağ­ı
masgıe rieğkitönnie,mh laet ırılş.a1t0tı mr
10U tkaKno catAütr.t1kü,rA kr aışrtmMae rkeDzeigr issia,y 1ıc, i !lt,18 94
IIl
Pr.oM falecı'hn" raporç"oudknki uk abtilşrie kildyee ni ncele
Atatüarlkd,nı oğtıl aDradraüü,ln fuunni' çlaecrıh salıi anni­l a
dıktsaonn" rBial diğbiaşmkihaza, k ibkaaştkş ae"k ldienftdeer i­
nen odtü şmaüyrşı;Dc aar lüüfnuunnd' üzeltiişlimyneaisbnia, n ­
cıladrelığy,nii ne kbeinladidima mmlıarzeııylnli oel abileceğini
berltier"eHekhr,a nbgiiyr a bancıb iabzluiui çmu,r umkduarn­
taraymaaca.kD tüışrtüğümüz ubçiukzruiur mtdaarynai cnaek ,
buu çurumçdıakynıü pk selmbeislieonnlilak ectra"ı d re.mi.1ş1 tir
ZamanMıinlE lğii tBiamk aDnrıR. e şit 1G39a3ly iıpl,ı nda
kamyuuonyaa ptaıçğıımk alda"a,rP oefs,öb ritre krarmlaakmia­
nedseilğ t,ia lyeebi elimhlia mlvaerr erne,h beerdleionkn, u çna ­
lışvmeaa rtaışrşmeav kinic odşakitumunat abkiyalneank. t ır
Hakipkrieo sfökre nddieis lim tianl eobleasn.idd" iı ryreekpr.o ­
fseörgüönr neivsina dedceera sn latomlamka dıağrşıatnıır,m a
yapmavsebı i lüiermt megseeirk tivğuirunglia m.ı12 ş tır
1393y ılıNnadzAail myaans'ındkaanç ayrıarlkcl üaal ekmize
hizmeedteb nü yübki lim Pard.oaH fmirıs cahn,ı layraıpnıd­a,
laünn eirvsrieotfre miuç "i1n3 93y ılıhnadkaio ml ainl kmee,s ­
leykü ksekodkeuğliul , TüBraktAiıvy reu'üpdnaeei rvsiteleri­
nianya rıngdear,ç aerğaiş tvıerd aenr inlebşiitlyiigt roepnl,a ­
yand,ü zleenyeçonğ,a lvteya ayna nb ibri lyiumv ansiıt eliğinde
bibri lkiumr ukmuur mta"ıkd .emi.1ş3t ir
ProMfa.l c'hı1en39 0'ylıul lDaarrdüüanl ufinç hianz ırladığı
raporun aslıünzınü toükygulöyeru ünklciüoa,rn, u dnü zeltil­
mesniiis tehduisğuis bliakrrı ısnam rıa,d gaenç 7e0ny ıklaar şın,
üniveerlseirtihmaildzaed vea emt mek.tA erdairşrıtvcıeyı a ratı­
cıü niversiitveeldeikrluiir kmla"ekT ,üy rekA iraştAılarnmıa "nı
önceloilkulşet uTrÜmBaİAkTK,v eT ÜBA'nöınnd erlbiiğ­inde
livmet eknosltorjjiailt eoerliuş atruaçrka ğduaygşa rdlüızke yi­
nih ızlşıe kbiyilardk ea lkaz moarunlhuelgrue ğçuge,ün dn a ha
11A tilt'üü5rnNk u maraNloıt D efteGreie,n klurym AaTASEY ayınl1a9r94ı,,
Ankarsa.,12 5
12Ta hiHra tpioğlTuü,r k(Üvne i••eTr.sıirt2ie/ı.I3 ia ,s kSıe,lY vayiı ııAcnvkia,ra ,
200s01.,6 3-173
l.'Eir nsEt.H isrch,A nıl<1TrÜıBİıTn,A PKo pülBeirlK iimt ap5l.Ba arsıı,2m 0,0, 0
Ankars2a.1,1
ıv