Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası

42 Pages·2011·0.71 MB·Turkish

Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 7, Sayı 14, 2009, 375-415
Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk
Musikisi Teorisi Bibliyografyası
Bora KESKİNER*
Önsöz
“ARAP HARFLİ Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografya-
sı” başlıklı çalışmanın gayesi, Harf Devrimi’ne kadar yayınlanmış Türkçe
süreli yayınlarda Türk m usikisi teorisine dair tebliğ ve makaleler hakkında
benzer bir çalışma bugüne kadar yapılmadığından- araştırmacılara kaynaklık
edecek bir rehber hazırlamak olmuştur. Çalışmada, Kültür ve Turizm Bakan-
lığı Millî Kütüphane Başkanlığı Yayınları’ndan, Eski Harfli Türkçe Süreli
Yayınlar Kataloğu (Ankara 1987) esas kaynak ittihaz edilmiştir. Sözkonusu
eserde kayıtlı süreli yayınlardan, Türk musıkisi teorisi alanında yazı kaleme
almış kişilerin bibliyografyalarına da müracaatla, yazıların hangi süreli yayın-
larda bulunabileceği araştırılmıştır. Özege Kataloğu da dikkate alınmış ve
kaynak olarak kullanılmıştır.
Bu bağlamda, referans eserde 1831-1928 yılları arasında basılmış oldukları
zikredilen süreli yayınların bulunduğu kütüphaneler şunlardır:
Türkiye Büyük Millet Meclisi Kütüphanesi
Ankara İl Halk Kütüphanesi
Türk İnkılâp Tarihi Kütüphanesi
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesi
İstanbul Millet Kütüphanesi
Hakkı Tarık Us Kütüphanesi
İstanbul Belediye Kütüphanesi
İzmir Millî Kütüphanesi
Atatürk Üniversitesi Seyfeddin Özege Kütüphanesi
Konya Selçuk Üniversitesi Kütüphanesi
* Londra Üniversitesi - SOAS - İslam Sanatı Tarihi Doktora Öğrencisi.
376 TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner
Türk Dil Kurumu Kütüphanesi
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi
Çalışmanın konusu, Türk musıkisi teorisi sahasında, 1928 Harf Devri-
mi’nden önceki dönemde kaleme alınmış makalelerin ve tebliğlerin tesbiti ve
konu özetlerinin çıkartılması olmakla beraber, teori bahsine girmeyen diğer
bazı yazılar da teori bahsi ile ilişkili olmaları (teoriye dair meselelere değinme-
leri) bakımından dikkate alınmıştır. Tesbit edilerek, künyeleri ile toplu listesi
verilen süreli yayınlardaki yazılarda, Türk musıkisinin çeşitli meseleleri (tarih,
teorik bahisler, tenkit, konser ilânı vb.) hakkında değerli bilgiler bulunduğunu
kaydedelim.
Beyazıt Devlet Kütüphanesi Süreli Yayınlar Kataloğu (Nadir Eserler
Bölümü), Taksim Atatürk Kitaplığı Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Tarık
Zafer Tunaya Kütüphanesi Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu, Süleymaniye
Kütüphanesi Eski Harfli Süreli Yayın Kataloğu, Diyanet İşleri Yayınları’ndan,
Sebil-ür Reşâd ve Sırât-ı Müstakîm Mecmûaları Makaleler İndeksi ve
IRCICA’nın yayınladığı Eski Harfli Süreli Yayınlar Kataloğu (1828-1929) çalış-
mamızda yardımcı kaynak ittihaz edilmiştir.
Pek çok yazı kaleme almış olan bilginlerimizin, yalnızca teorik bahislere
ışık tutan yazılarını tesbit etmek ve ayıklamak, yazılarını ne teorik ne de teori-
dışı bir konu tasnifine tâbi tutmuş olmaları sebebiyle imkânsız gibidir. Bu
çalışmada, teori bahislerine değinen ve bu yolda bilgi içeren tüm yazılar dik-
kate alındı (kurama ilişkin kabul edildi), teoriye hiç değinmeyen (tamamen
tarihî ve ya edebî bahisleri konu edinen yazılar, mülâkat vb.) yazılar, italik harf
karakteriyle ayrıca kaydedildi. Düzenleme şu sıralamaya göre yapıldı: Yazarın
adı, süreli yayının adı, yazının adı, konusu. Tüm makaleler tarafımızdan oku-
muş ve konu bölümlerine yazının içeriği hakkında genel fikir verecek, kısa
özetler yazılmıştır.
Sayılarının çokluğu sebebiyle, Rauf Yektâ Bey’in yazıları, istifadeyi kolay-
laştıracak biçimde ‘Mecmûalardaki Yazıları’ ve ‘Gazetelerdeki Yazıları’ olmak
üzere iki ayrı başlık altında toplandı. Bu çalışma meyanında, toplam on beş
(15) adet dergi, dokuz (9) adet gazetenin muhtelif sayıları/nüshaları taranarak,
konu ile ilgili iki yüz altmış bir (261) adet makale tesbit edildi.
Not: Aynı başlık altında toplanan seri yazılar (örnek: Dede Efendi), tek
numara aldıklarından, makalelerin yanlarında yazılı sayılarla, toplam yazı
sayısı farklıdır. Bu meyanda karışıklığı engellemek için seri yazıların yanların-
da ve açıklamalarda serinin kaç yazıdan oluştuğu belirtildi.
Tek dileğim, uzun ve yorucu bir çalışmanın mahsulü olan bu bibliyograf-
yanın konunun meraklılarına faydalı olması ve Türk makam müziği tarihi
araştırmalarına bir katkı sağlamasıdır.
Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası 377
İncelenen Süreli Yayınların Künyeleri:

A. DERGİLER

(Not: Dergilerin işlevi ile ilgili açıklamalar künye bölümlerindeki ifadeler koru-
narak yapılmıştır.)

1- Âhenk Mecmûası:1
Mevcut Sayılar: (Aşağıda belirtilen nüshalar, erişilebilen sayıları ifade
etmektedir.)
Sayı: 2468/ 1320 (1904); 1324 (1908): 14. yıl, 3699; 1325 (1909):3961; 1335
(1919): 25. yıl, 7101; 1338 (1922): 9035; 1341 (1925): 31. yıL, 9624; 1927: 10102.
sayı.
Hakkı Tarık Us Kütüphanesi. 1312-1928: 2-34 yıl, muhtelif sayılar.
İzmir Millet Kütüphanesi. 1310-1928 arası eksikli kolleksiyon.

2- Âlem-i Musıki:2
1 Teşrîn-i evvel 1335 (1919), 1. yıl, 1. sayı.
Not: (Süreli yayınlar kataloğunda ancak birinci nüshası kayıtlı bulunan bu
derginin, müteakip sayıları kütüphanelerimizde bulunmamaktadır. Mezkur
mecmuanın tam bir takımı, tarafımızdan Sahhaf Halil Bingöl’de bulunmuş ve
çalışmada yararlanılmak üzere satın alınmıştır.)

3- Anadolu Mecmûası:3
Nisân 1340-Şubat 134=anesi: No: 1548’de 1340-1341: 1-3, 7, 12. sayılar.

4- Çiçek:4
Türk gençlik ve âile mecmûası. 17 Haziran 1926-15 Mart 1927, 1. yıl
1-19. sayı. Sâhib-i imtiyâz ve Müdîr-i mes’ulü: Rûhî. İdâre Müdîri: M. Râzî.
İstanbul. 2 o. resim. (Onbeş günlük)

5- Dârü’l-elhân:5
Şubat 1340 (1924)-Şubat 1926, 1-2. yıl, 1-7. sayı. Neşreden: Dârü’l-elhân
Hey’et-i Tedrîsiyesi. Sâhib-i imtiyâz ve Müdir-i Mes’ulü: Fâzıl Hakkı. İstan-
bul. 8 o. Resim (portre). (İki Aylık).
1 REKNO: 0026, Sâhib-i imtiyâzı: Cevriye İsmâil. Başmuharriri: Mehmed Şevkî. İzmir B2.
2 REKNO: 0054, Sâhib-i imtiyâz ve sermuharriri: Mehmed Bahâ. Bursa. 8 o. (Onbeş günlük)
3 REKNO: 0085, “İlim ve edebiyatdan bâhis mevkûtedir.”
4 REKNO: 0332, Sâhib-i imtiyâz ve Müdîri: Mehmed Hâlid. Mes’ul Müdîri: Haydar Necîb. İstan-
bul. 8 o. Resimli.
5 REKNO: 0365
378 TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner
6- Dergâh:6
İlim ve Sanat Mecmûası. 15 Nisan 1337-5 Kânûn-ı sânî 1339, 1-4. cild,
1-2. yıl, 1-42. sayı. Mes’ul Müdiri: Mustafa Nihâd. İstanbul. 4 o. Resim (port-
re).
Mevcut sayılar:
Bursa İl Halk Kütüphanesi: No: 5788’de 1337-1338: 1-21. sayılar.
Katalog: 0385
7- Hâle:7
Bu dergi, Eski Harfli Türkçe Süreli Yayınlar Kataloğu’nda kayıtlı değildir.
8- Mâlûmât:8
Devlet ve memleketin menafiine hizmet eder, musavver olarak neşrolur.
11 Mayıs 1311 (1895)-1 Ağustos 1319 (1903), 1-8 cild, 1-(447). Sayı. Sâhib-i
İmtiyâzı: Mehmed Tâhir. İstanbul. 4 o. Resim (portre), nota.
Noksan Sayılar:
1311 (1895)-1319 (1903): 371-417. sayılar. 1311 (1895) yılına ait 28. sayı-
nın bir kısmı el yazısı ile tamamlanmıştır. Günlük kısmı da vardır.
Hakkı Tarık Us Kütüphanesi’nde 1311 (1895)-1321 (1905): 1-423. sayıları
vardır. Derginin ayrıca Arapça ve Farsça sayıları vardır.
Kısm-ı Fârisî: 1311 (1895): 10, 18, 19. sayılar; Kısm-ı Arabî: 1311 (1895): 9,
10, 12-18, 20, 21, 23, 29. sayılar.
9- Millî Tetebbular Mecmûası:9
Dîn, ahlâk, hukûk, iktisat, lisâniyât, bedi’iyât, fenniyât ve bünye-i
içtimâiye tedkikâtı. Mart 1331-Kânûn-ı evvel 1331, 1-2. cild, 1-5. sayı. Müdîr:
Köprülüzâde Mehmed Fuâd. Neşreden: Âsâr-ı İslâmiye ve Millîye Tedkik
Encümeni. İstanbul. 4 o. Plan.
Mevcut sayılar:
Bursa İl Halk Kütüphanesi. No: 6702’de 1331: 1-5. sayı.
10- Resimli Gazete:10
Fennî, edebî gazete. Sâhib-i İmtiyâz: Karabet. Mes’ul Müdîr: Mehmed
Sâmî. İstanbul. 4 o. Resim (portre). (Haftalık).
Mevcut Sayılar:
1307 (1891): 1-52; 1308 (1892): 53-104; 1309 (1893): 105-208; 1311 (1895):
6 REKNO: 0385
7 Katalog numarası yok.
8 REKNO: 1144
9 REKNO: 1277
10 REKNO: 1587
Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası 379
İkinci tab’ı. 1-24; 1312 (1896): 1-52; 1313-1314: (1897-1898): 53-94. sayı. 1315
(1899): 1-17 sayı.
Beyazıd Devlet Kütüphanesi: No. 209’da 1307: 1-52; 1313-1314: 1-94.
sayı; 1315: Fevkalâde nüsha.
Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi 1311-1313: 1-30. sayı.
Not: Resimlerin altlarında Fransızca açıklamalar vardır.

11- Resimli Kitâb:11
Edebî, fennî ve içtimâî mecmûa. Eylül 1324-Şubat 1329, 1-9. cild, 1-51.
sayı. Sermuharriri: Fâik Sabrî. Müdiri: Ubeydullah Es’ad. İstanbul. 8 o. Resim
(portre, nota).
Mevcut Sayılar:
Bursa İl Halk Kütüphanesi No. 2236’da 1324-1329: 1-40, 42, 47, 48. sayı.
Not: Her cildin indeksi vardır.
12- Servet-i Fünûn:12
4 Mart 1307 (1891)-25 Mart 1944, 1-54. yıl, 1-95. cild, 1-2464. sayı.
Müessisi: Ahmed İhsan Tokgöz. İstanbul. 8 o. Resim (portre), plan. (Haftalık).
Not: Dergi 65-85. cildlerde Uyanış adıyla çıkmıştır.
Mevcut Sayılar:
1327 (1911): (63-362). Sayı.
İstanbul Belediye Kütüphanesi (46) numarada: 1324 (1908): 18. yıl, 6-266;
1909: 269-299, 350. sayı.

13- Şehbâl:13
Herşeyden bahseder risâle-i musavvere. 1 Mart 1325-10 Temmuz 1330,
(1)-5. cild, (1)-6. yıl, 1-100. sayı. Sâhib-i İmtiyâz ve Müdir-i Mes’ul: Hüseyin
Sâdeddîn. İstanbul. 2 o. Resim (portre, nota).
14- Yarın:14
Haftalık ilmî, edebî, içtimâî, resimli mecmûa. Müdir ve Sermuharriri:
Subhî Nûrî. İstanbul, Matbaa-i Ahmed İhsan ve Şürekâsı, Matbaa-i Âmire,
İleri Matbaası. 23 x 30. Resim, (Portre, nota). Haftalık.
13 Teşrin-i evvel 1337/1921-15 Teşrîn-i sânî 1338/1922, 1-45.
15- Yeni Mecmûa:15
12 Temmuz 1917-20 Kânûn-ı evvel 1923, 1-4. cild, 1-90. sayı. (Yayınlayan):
Türk Ocağı. Müdîri: Mehmed Tal’at-Fâlih Rıfkı. İstanbul. 4 o. Resim (portre).
11 REKNO: 1593
12 REKNO: 1709/1710/1711
13 REKNO: 1810
14 REKNO: 1876
15 REKNO: 2227
380 TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner
Noksan Sayılar:
1923: 87-89. sayı.
Derginin ‘Çanakkale’ adlı özel bir sayısı vardır.
Rızâ Nûr Kütüphanesi’nde 2847’de: 1923: 87-89. sayı vardır.
İstanbul Belediye Kütüphanesi: No. 03’te 1917-1923: 1-2. cild, 1-90. sayı.
Âtıf Efendi Kütüphanesi: 1917-1923: 1-90. sayı.
B. GAZETELER:
1- Âtî:16
İdâre Müdîri: Halîl Lütfî. Sermuharriri: Celâl Nûrî (İleri). İstanbul. B2.
Resimli.
Noksan Sayılar: 1918: 2; 1919: 354-532; 1920-1922: 795-1764; 1924: 2109-
2167 ve 2436. sayıdan sonrası.
İstanbul Belediye Kütüphanesi: No. 135’te 1918-1924: 1-18. cild. 1-2436.
sayı.
2- İkdâm:17
Gece postası. Sîyâsî ve ilmî gazetedir. 23 Haziran 1310 (1894)-30 İkinciteşrîn
1928. 1-35. yıl, 1-11353. sayı. Sâhibi: Ahmed Cevdet-Edhem İzzet (Benice).
İstanbul. B2 o. Resim (portre). (Günlük)
Mevcut Sayılar:
1894-1915 yılları arası çok eksikli olup, 1916-1928 yılları arası tam sayıya
yakındır.
İstanbul Millet Kütüphanesi: Gzm. (1-56)’da 1310-1929, 1-11303. sayı.
3- Peyâm-ı Sabâh:18
Müdîr-i Mes’ul: Avnî. 20 Teşrîn-i evvel 1338 (1922). Bursa. B2 o. (Resimli).
(Özel sayı).
4- Tasvîr-i Efkâr:19
Havâdis ve Maârife dâir Osmanlı gazetesi. 30 Zilhicce 1278-(1287), 1-(830).
sayı. Sâhibi: Şinâsi. Sâhib-i imtiyâz vekîli: Râşid. İstanbul. 4 o. (Günlük)
5- Tevhîd-i Efkâr:20
31 Mayıs 1909-5 Mart 1925, 1-16. yıl, 1-4356. sayı. Sermuharriri: Ebüz-
ziyazâde Velîd. İstanbul. B2. Resimli.
16 REKNO: 0855, Bu gazete, ilk sayıdan 394. sayıya kadar Âtî, sonra İleri adıyla çıkmıştır.
17 REKNO: 0844
18 REKNO: 1543
19 REKNO: 1647
20 REKNO: 1876
Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası 381
Not: 1862’de Şinâsî’nin çıkardığı Tasvir-i Efkâr’dan 47 yıl sonra Ebüzziya
Tevfik Yeni Tasvîr-i Efkâr’ı çıkarmaya başladı. Ebüzziya’nın ölümünden sonra
oğulları aynı gazeteyi çıkarmaya devam ettiler. Zaman zaman gazetenin Örfi
İdâre tarafından kapatılmasıyle Tasvîr-i Efkâr, Tenvîr-i Efkâr, İntibâh-ı Efkâr ve
son olarak Tevhîd-i Efkâr adını almıştır. Koleksiyonun eksikleri vardır. 1940
yılında Tasvîr-i Efkâr adıyla ve 4375/1 numara ile yeni harfli olarak yayına
devam etmiştir.
6- Tiyatro ve Musıki:21
1928: 1-11. sayı. Sâhib ve Müdîri: Mazhar Fevzî. Tahrîr Müdîri: Mehmed
Gayyûr. İstanbul. 4 o. Resimli. (Haftalık).
7- Ümmet:22
İçtimâî, fennî, haftalık Osmanlı gazetesidir. 13 Mayıs 1326-10 Temmuz 1326,
1. yıl, 1-9. sayı. Sâhib-i imtiyâz ve Müdîr-i mes’ul: Sâdî. İstanbul. 4 o. (Haftalık).
8- Vakit:23
Müdîr-i mes’ulü: Ahmed Şükrî. 4 Teşrîn-i evvel 1333 (1917)-30 Kânûn-ı evvel
1928, 1-12. yıl, 4-2944. sayı. İstanbul. B2 o. Resimli.
Eksik Sayılar: 1917: 1-3, 1918: 344, 1923: 1998, 2006, 2007, 2018, 2020, 2024,
2052, 2059, 2068, 2072, 2073, 2082. sayı.
Not: Gazete bir ara Kurûn adıyla yayımlanmıştır, 1 Kânûn-ı evvel 1928 tari-
hinden itibaren yeni Türk harfleriyle çıkmıştır.
9- Yeni Ses:24
Demokrasi mesleğinin hâdim ve müdâfii siyâsî, iktisâdî, edebî, cerîde.
Sâhib-i imtiyâzı: Fuad Şükrî. Sermuharrir: Şihâbüddîn Süleymân. İstanbul. 2
o. (Günlük)
Mevcut Sayılar: 1326 (1910): 1. yıl, 1, 6, 7. sayı.
Hakkı Tarık Us Kütüphanesi: 1926-1927: 1-320. sayı.
C. MAKALELER
Eski harfli süreli yayınlarımızda, Türk musıkisi nazariyâtı konusunda
makale/tebliğ kaleme almış olan (müzikolog/teorisyen/münekkid-eleştirmen)
yazarlarımızın başlıcaları şunlardır:
Rauf Yektâ Bey (1871-1935)
Nûrî Şeydâ Bey (1866-1901)
21 REKNO: 1996, Musıkiden, temâşâdan ve sinemadan bâhis gazete.
22 REKNO: 2129
23 REKNO: 2137
24 REKNO: 2236
382 TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner
Ahmed Midhat Efendi (1844-1912)
Bahâ Tevfik Bey (?-1916)
Şevket Gavsî (Özdönmez) Bey (1873-1954)
Bedi’ Mensî (H. Sâdeddîn Arel) (1880-1955)
Dr. Subhî Zühdî (Subhî Ezgi) (1869-1962)
Mahmûd Râgıb Gâzîmihâl (1900-1961)
Mûsâ Süreyyâ Bey (1884-1932)
Tanbûrî Cemîl Bey (1871-1916)
İsmâil Hakkı Bey (1866-1927)
Süleymân Cevâd Bey (?-?)
Köprülüzâde M. Fuâd (1890-1966)
Necîb Âsım (Balhasanoğlu) Bey (1861-1935)
Mehmed Zâtî Bey (?-?)
Hakkı Sühâ (Gezgin) Bey
Mehmed Bahâ Bey
Rûşen Ferîd (Kam) Bey (1905-1981)
Güzîn Şefîk Hanım
Şâziye Hanım
Halîl Bedî (Yönetken) Bey
Mes’ud Cemîl (Tel) Bey (1902-1963)
Ali Ekrem (Bolayır) Bey
Gâlib Necib Bey
Celâl Es’ad (Arseven) Bey
Münîr Süleyman Bey
Sâlih Zekî Bey
Not: Cemâl Reşîd (Rey) Bey, Muallim Ahmed Muhtâr, Salâhaddîn Âli ve Ekrem
Besîm beylerin de kıymetli müzikolojik yazıları bulunmakla beraber, tesâdüf
ettiklerimiz Türk musıkisi sahasına girmediklerinden isimleri yukarıdaki liste-
ye alınmamıştır.
Rauf Yektâ Bey:
Rauf Yektâ Bey, Şeyh Atâullâh Efendi’nin, teorik tedkiklerini yayınlaması
husûsundaki teşviki ile, İkdâm Gazetesinde 1315/1897 yılından itibaren
makaleler yazmaya başlamıştır. Bu makaleleri müzisyen olsun olmasın herke-
sin anlayabileceği bir dille kaleme almış, buna rağmen yeterince ilgi göreme-
miştir. Toplam, 13 dergi ve 8 gazetede Türk makam müziği teorisi bahsinde
içerik ve üslûp açısından hayli tatminkâr yazılar kaleme almış olan Rauf Yektâ
Bey’in, müzik kuramı tarihimizdeki yeri ve önemi tartışılmazdır.
Arap Harfli Türkçe Süreli Yayınlarda Türk Musikisi Teorisi Bibliyografyası 383
Rauf Yektâ Bey’in Yazıları:
Rauf Yektâ Bey’in Mecmualardaki Yazıları:
Âhenk Mecmûası
1. “Ûdî Sâmî Bey”, VII, 1962.
Konu: Bestekâr Ûdî Sâmî Bey’in hayatı ve eserleri hakkında değerlendir-
meler, bestekârın şahsiyeti, zevk-i selîmi, tevâzuu, fıtrat-ı sanatkârânesinden
bâhistir.
Âlem-i Musıki
2/2 “Tenkîd”, 15 Teşrîn-i evvel 1335/1919, sy. 18-19.
Konu: Âlem-i Musıki ser-muharriri Mehmed Bahâ Bey’i tebrik, ülkemizde
bir musıki mecmûasına duyulagelen ihtiyaç, Rauf Yektâ Bey’in Musikar isimli
bir mecmûa çıkarma arzusu, bu arzusunu hayata geçirememe sebepleri,
mecmûanın “Temâsil-i Makâmât” isimli bölümüne övgüler.
Anadolu Mecmûası
3. “Lâdikli Mehmed Çelebi”, 1 Nisan 1340
Konu: Lâdikli Mehmed Çelebi ve eseri Zeynü’l-elhân. Musıki tarihimiz açı-
sından önemi ve teorik mülâhazat. Teorik bahisleri ihtiva eden Şerefiyye,
Câmiü’l-elhân ve emsali eserlerin ehemmiyeti hakkında mütalaat.
Dârülelhân Mecmûası
4/7. “Dede Efendi”, sy. 1-2-3-4-5-6-7, 1917.
Konu: Seri yedi yazıdan oluşmaktadır. Biyografi mahiyetindedir. Ham-
mâmîzâde İsmail Dede Efendi’nin hayatı, eserleri hakkında mütalaat.
Bestekârlığı, yaşadığı devrin özellikleri, devrinde yaşadığı padişahlar, II.
Mahmud ve Şâkir Ağa ile ilişkisi, eserlerinin mâhiyet-i aslîleri ve kıymet-i
musıkiyeleri, ihtirâı olan makamlar, eserlerinin bestelenme sıraları ve bazıları
hakkında rivayet ve hatırat beyanındadır.
5/2. “Dârülelhanlar Tarihine Bir Nazar”, sy. 1 - 2, 1917.
Konu: Avrupa’daki musıki mektepleri, İtalyan konservatuarları ve Garp
konservatuarlarının en eskisi olan Paris Konservatuarı hakkında tafsilatlı bilgi
verilmiştir. ‘Her sene açılan müsâbaka imtihânında muvaffakiyet şartı ile tale-
be kabul edilmesi’ bahsi, dokuzdan aşağı ve yirmi ikiden yukarı olmamak şar-
tına mebnî yaş haddi hükmü ve okutulan dersler hakkında bilgi verilmektedir.
Hâle Mecmûası
6. “Zekâî Dede”, 1 Kânûn-ı Evvel 1325/1910, sy. 1.
Konu: Biyografi mâhiyetindedir. Hâce Mehmed Zekâî Dede’nin hayatı,
sanatkâr tabiatı, eserlerinin kıymet-i asliyeleri hakkında mütalaat.
384 TALİD, 7(14), 2009, B. Keskiner
7. “Tarih-i Musıki”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.
Konu: Batı müziğinin teorik temelleri, Eski Yunan’da müzik kuramı, yedi
temel Yunan modu hakkında mütalaat.
8. “Tenkîdât-ı Musıki”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.
Konu: Musıkinin ilmen ve icrâen terakkisinde ‘tenkid’in önemi, tenkid
bahsi, müktesebat sahiplerinin rey ve kanaatlerinin önemi hakkında mütala-
at.
9. “Neşîde-i Tebrikiyye”, 1 Kânûn-ı evvel 1325/1910, sy. 1.
Konu: V. Sultan Mehmed Reşâd’ın cülûsu münâsebetiyle tebrik ve Neşîde-i
Tebrikiye’nin arzı.
Mâlûmât Mecmûası
10. “Fenn-i Musıki” sy. 320, 15 Nisan 1901.
Konu: Musıkinin teorik bahisleri itibariyle ‘fen’ler içinde yer almış olması,
eslâfın bu sanatı ilm-i mûsıkî diye tavsif ettiği hakkındadır.
Millî Tetebbular Mecmûası
11/2 “Eski Türk Musıkisine Dâir Tetebbular - Kökler25”, sy. 1- 2, Teşrîn-i sânî
1331/1915.
Konu: Yazıda, Alman müzisyenlerinden Kiesewetter’in ‘Arapların Musıkisi’
isimli eserinde, Türkler hakkında sarfettiği ‘nârevâ’ ifadelerin tenkîdi,
Abdülkadir Merâgî’nin Câmiü’l-elhân isimli eserinden, Eski Türklerdeki
müzik terminolojisi meseleleri (makam mukabili kullanılan kök terimi) hak-
kında alıntılar bulunmaktadır.
12. “Eski Türk Musıkisine Dâir Tarihî Tetebbular - Türk Sazları26”, sy. 5,
1331/1915.
Konu: Ahmedoğlu Şükrullâh’ın, ıklığ, nüzhe, mizmar, çenk, pîşe, kânûn,
muğnî isimli eski Türk sazlarının yapısal özelikleri hakkında kapsamlı bilgiler
verdiği ‘nüsha-i nâdire’den, bahsi geçen eski Türk sazları ile ilgili kısımları ve
haklarında teorik bilgileri içermektedir.
Resimli Gazete
13. “Musıkî Nazariyâtı - Lisân-ı Elhân - Mukaddime Makâmında Bir İki Söz”,
29 Kânûn-ı evvel, 1312 - numero: 10.
Konu: Yazı mukaddime mahiyetindedir. İlm-i musikinin önemi ve musıki
nazariyatının mahiyeti bahsinde mütalaat.
25 Rauf Yektâ Bey’in, Millî Tetebbu’lar Mecmûası’nda yayınlanan “Eski Türk Musıkisine Dâir Tarihî
Tetebbular” başlıklı makalelerinin transkripsiyonu, Doç. Rûhî Ayangil tarafından ‘Türk Müziği Te-
orisi Dersi, 1999-2000 Öğretim Yılı I. Dönem Ödevi’ olarak verilmiş ve tarafımızdan hazırlanmıştır.
26 Derginin 239. sayfasından sonraki formada kenarlarında mizmâr, ıklığ, ud, muğnî, rebâb, pîşe,
çenk, kânûn, nüzhe ibareleri yazılı örnek çalgı çizimleri bulunmaktadır.