Table Of ContentT.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ
SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
DOĞU DĠLLERĠ VE EDEBĠYATLARI ANABĠLĠM DALI
ARAP DĠLĠ VE EDEBĠYATI BĠLĠM DALI
ARAP DĠLĠNDE ZÂĠD HARFLER
Yılmaz BĠDAV
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
DANIġMAN
Doç. Dr. Mahmut KAFES
KONYA–2015
T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ
SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ
DOĞU DĠLLERĠ VE EDEBĠYATLARI ANABĠLĠM DALI
ARAP DĠLĠ VE EDEBĠYATI BĠLĠM DALI
ARAP DĠLĠNDE ZÂĠD HARFLER
Yılmaz BĠDAV
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
DANIġMAN
Doç. Dr. Mahmut KAFES
KONYA–2015
ĠÇĠNDEKĠLER
BİLİMSEL ETİK SAYFASI ..................................................................................... IV
KABUL FORMU ........................................................................................................ V
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... VI
ÖZET ....................................................................................................................... VIII
SUMMARY ................................................................................................................. X
TRANSKRİPSİYON SİSTEMİ ................................................................................ XI
KISALTMALAR ...................................................................................................... XII
GĠRĠġ
ARAP DĠLĠNDE HARFLER
A. Harfin Tanımı .......................................................................................................... 1
B. Harfin Özellikleri .................................................................................................... 2
C. Harfin Çeşitleri ........................................................................................................ 4
1. Hece Harfleri ve Çeşitleri .................................................................................... 4
I. Şemsi ve Kameri Hece Harfleri ...................................................................... 4
II. Ayrı ve Bitişik Hece Harfleri ......................................................................... 5
III. Sahih ve İlletli Hece Harfleri ........................................................................ 5
IV. Asıl ve Zâid Hece Harfleri ........................................................................... 6
V. Noktalı ve Noktasız Hece Harfleri ................................................................ 6
2. Mâna Harfleri ve Çeşitleri ................................................................................... 6
I. Amel Edip Etmemesi Bakımından Mâna Harfleri .......................................... 7
II. Kullanımına Göre Mâna Harfleri ................................................................. 10
III. Sayısına Göre Mâna Harfleri ...................................................................... 14
BĠRĠNCĠ BÖLÜM
ZÂĠD HECE HARFLERĠ
A. Zâid Hece Harflerinin Tanımı ............................................................................... 15
B. Harfin Zâid Oluşunu Gösteren İşaretler ................................................................ 18
I
C. Zâid Hece Harflerinin Kullanıldığı Yerler ............................................................ 19
1. Elif (ا) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................... 19
2. Hemze (ء) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ......................................... 24
3. Tâ (ت) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler .............................................. 26
4. Sîn (س) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................. 29
5. Lâm (ؿ) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................ 29
6. Mîm (ـ) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................ 31
7. Nûn (ف) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................. 33
8. Hâ (ق) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................... 38
9. Vâv (ك) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................. 39
10. Yâ (م) Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ............................................ 40
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
ZÂĠD MÂNA HARFLERİ
A. Zâid Mâna Harflerinin Tanımı .............................................................................. 42
B. Zâid Mâna Harflerinin Kullanıldığı Yerler ........................................................... 44
1. ْفًٍإ Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ...................................................... 44
2. ْفٍىأ Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ...................................................... 46
3. ام Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ....................................................... 48
4. لا Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ....................................................... 56
5. ْنمً Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ...................................................... 59
ٍ
6. ب Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ...................................................... 63
7. ؿ Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ....................................................... 72
II
8. ؾ Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ....................................................... 79
9. في Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ....................................................... 79
10. لىإ Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler .................................................... 81
11. ك Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ..................................................... 81
12. ْؿٍىا Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler .................................................... 83
13. مْثي Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler ..................................................... 84
14. Harfinin Zâid Olarak Kullanıldığı Yerler .................................................... 85
ؼ
SONUÇ .......................................................................................................................87
KAYNAKÇA .............................................................................................................89
ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................94
III
T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
BĠLĠMSEL ETĠK SAYFASI
Adı Soyadı Yılmaz BİDAV Numarası: 114209011007
n Ana Bilim / Doğu Dilleri ve Edebiyatları /
i
n
i
c Bilim Dalı
n
e Arap Dili ve Edebiyatı
r
ğ
Ö
Danışmanı Doç. Dr. Mahmut KAFES
Tezin Adı ARAP DİLİNDE ZÂİD HARFLER
Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel
etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik
davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım
kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden
yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.
Yılmaz BĠDAV
Öğrencinin Ġmzası
IV
T.C.
SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
KABUL FORMU
Adı Soyadı Yılmaz BİDAV Numarası: 114209011007
n
i
n
i Ana Bilim / Bilim Dalı Doğu Dilleri ve Edebiyatları / Arap Dili ve Edebiyatı
c
n
e
r
ğ
Ö Danışmanı Doç. Dr. Mahmut KAFES
Tezin Adı ARAP DİLİNDE ZÂİD HARFLER
Yukarıda adı geçen öğrenci tarafından hazırlanan, Arap Dilinde Zâid Harfler
başlıklı bu çalışma 06/11/2015 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği
ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Unvanı, Adı Soyadı DanıĢman ve Üyeler Ġ m z a
Doç. Dr. Mahmut KAFES Danışman
Prof. Dr. Recep DİKİCİ Üye
Prof. Dr. Tacettin UZUN Üye
V
ÖNSÖZ
Harfler, bir dilin yapısını oluşturan temel unsurdur. Bilindiği üzere harf
Arapça’ da kelimenin üç kısmından birini teşkil etmekte ve tek başına tam bir anlam
ifade etmemektedir. Ancak diğer kelimelerle birlikte kullanıldığında onlara
tamamlayıcı anlamlar katmaktadır. Arapça’da harfler, kelimeleri oluşturan hece
(alfabe-mebânî) ve mâna (meânî) harfleri olmak üzere iki kısma ayrılmaktadır.
Zâid harf(ler) kavramı yerine bazen ziyâde(lik) sözcüğü de kullanılmaktadır.
Zâid harfler konusu hece harflerindeki ziyâdelik ve mâna harflerindeki ziyâdelik
olmak üzere iki bölümde ele alınmaktadır.
Biz bu çalışmamızda harfin tanımı, özellikleri, çeşitleri, özellikle zâid harfler
ve onların ziyâdelik durumlarını ele aldık. Zâid hece harflerinin hangileri olduğunu
ve bunların kelime içerisindeki ziyâdelik durumlarını tek tek inceledik. Yine zâid
mâna harflerinin hangileri olduğunu, onların fonksiyonlarını ve cümleye olan
katkılarını örneklerle açıklamaya çalıştık.
Çalışmanın hazırlık aşamasında, özellikle Arap gramerine dair temel
kaynaklara ve zâid harfler konusundaki önemli çalışmalara ulaşılmış, elde edilen
veriler yardımıyla zâid harfler konusu derinlemesine incelenmiş ve onların ziyâdelik
durumları ayrı ayrı ele alınıp açıklanmıştır.
İki bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde zâid hece harflerinin
hangileri olduğu ve nerelerde kullanıldığı; ikinci bölümde ise zâid mâna harflerinin
hangileri olduğu, kelimelere ve cümlelere kattığı anlamlar örneklerle açıklanmıştır.
VI
Çalışmamda öneri ve tavsiyeleriyle yardımlarını benden esirgemeyen
arkadaşım Arş. Gör. Hasan HARMANCI’ya; konumun tespitinde ve ortaya
konulmasında büyük katkılarını gördüğüm danışman hocam Doç. Dr. Mahmut
KAFES’e teşekkürü bir borç bilirim.
Çalışmamızın özellikle Arap dili sahasında çalışanlara ve diğer okurlara faydalı
olmasını Cenab-ı Allahtan niyaz derim.
Yılmaz BİDAV
Konya 2015
VII
Description:hemzenin eliften ayrı bir harf olduğuna işaret etmiş bu nedenle sayının yirmi dokuz yaramadığı ve boş yere kullanıldığı anlamına gelmez. Böylesi
