Table Of ContentCURSUS COMPLETUS
8EU BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,
OMNIH SS. PATUIH, DOCTORIJM gCRIFTORDMP ECCLESIASTIOOMIM.
•ITI LATINORUM, IITI ORJICORUM,
QUI AB JEVO APOSTOLICO AD TEMPORA INNOCENTU III (ANNO 1116) PRO LATINIS
BT CONCILIl FLORBNTINI (ANN. 1439) PRO GRJECIS FLORUERUNT :
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUM QUA BXSTITBRB MONUMBNTORUM CATHOLICAS TRADITIONIS PBR QUINDEGIM PRIMA
BGGLBSLE SiECULA,
JUZTA IDITIONIS ACCURATISSIMAS, DfTIR 81 CUMQUI NONNULLIS CODICIBUS MANU8CRIPTI1 C0LLATA8, PIRQUAM DIUOKK*
TIR CASTIOATA \ DISS8RTATI0NIBU8, COMMBNTARIIS, TARIISQUI LICTIONIBUS CONTININTIR ILLUSTRATAJ OMNIBUS
OPIRIBU8 POST AMPLI8SIMAB IDITIONIS QUJE TRIBUB NOTIS8IMIS SJECUUB DEBB.TTUR AB80LUTAB DBTICTIS, AUCTA;
INDICIBUB PARTICULARIBU8 ANALTTICIS, SINOULOB BITB TOM08 SITB AUCT0RB8 AUCUJUB MOMBNTISUBBIQUINTI-
BUBF*DONATA; CAPITULIS INTRA IPBUM TIZTUM RITI DISPOSITIS, NICNON IT TITUUS 8INOULARUM PAOINA-
RUM MAROINIM 8UPIRIORIM DISTINOUINTIBU8 SUBJICTAMQUI MATIRIAM BIONIFICANTIBUB, ADORNA-
TA; OPIRIBUS CUM DUBIIB, TUM APOCRTPHIB, ALIQUA TIRO AUCTORITATI IN ORDINI
AD TRADITIONIM ICCLISIAJTICAM POLLENTIBUS, AMPLIPICATA ;
SUCINTI8 IT AMPLIUS LOCUPLBTATA INDICIBU8 AUCTORUM 8ICUT IT OPIRUM, ALPHABBTICI8, CHRONOLOOICIS, STATI-
8TICIS, 3TNTHBTICIS, ANALTTICIB, ANALOOICIS, IN QUODQUB RBLIOIONIS PUNCTUM, DOOMATICUM, MORALI, LITUR-
OICUM, CANONICUM, DISCIPLINARI, RI8T0RICUM, IT GUNCTA ALIA 8IN8 ULLA EZCEPTIONE; SBD PRJISIRTIM
DUOBUB INDICIBUS IMMBNSIS IT OBNBRAUBU8, ALTBRO BCILICIT RERUM, QUO CONSULTO, QUIDQUID
NON SOLUM TALIS TALISTI PATIR, TIRUM ITIAM UNU8QUI8QUI PATRUM, Nl UNO QUIDIM OMIBSO,
IN QUODLIBBT THBMA* BCRIPSERIT, UNO INTUITU CONSPICIATUR; ALTIRO SCRIPTURAS
SACRiE, IX QUO LICTORI COMPBRIRB 8IT OBTIUM QUDIAM PATRBS BT IN QUIBU8 OPIRUM
SUORUM LOCIS 8IN0UL0S 81NOULORUM UBRORUM 8. 8CRIPTURJI TIRSU8, A PRIMO
OBNB8BOS U8QUB AD NOTISSIMUM APOCALTPBIS, COMMBNTATI SINTI
KDITIO ACCURATISSIMA, CATBRISQUB 0MNIBU8 PACILI ANTBPONBNDA, 81 PBRPBNDANTUR CHARACTIRUM NITIDITAI,
CHARTJI QUAUTA3, INT80RITAS TBXTUB, PBRPBCTIO CORRECTIONIS, OPBRUM RBCU80RUM TUM VARIBTAS,
TUM NUMBRU8, PORMA TOLUMINUM PBRQUAM COMMODA 8IBIQUB IN TOTO PATROLOOIJE DICUR8U C0N8TANTIR
SIMIUB, PRITll IUOUITAS, PRJE8BRTIMQUI I8TA COLLBCTIO, UNA, MBTHODICA IT CKRONOLOOICA,
BIZCINTORUM FRAOMINTORUM 0PU8CUL0RUMQUI HACTBNUS HIC ILLIG BPARSORUM, PRIMUM AUTBM
m NOSTRA BIBUOTHECA, IX OPBRIBUS BT M8B. AD OMNIB JETATI8, LOCOS, LINOUA8 PORMASQUI
PBRTINBNTIRUS, COADUNATORUM.
SERIES LATINA PRIOR,
IN QDA PRODEUNT PATRBS, DOCTORBS SCRIPTORESQUB KGCLBSLE LATDUB
A TBRTDLLIANO AD INNOCENTIUM DI.
A G G U R A N TE J.-P. MIGNE,
BlblUlhMW Clerl mmfonnm,
OU CUR80UM COMPLBTORUM IN SINGULOS SGIKNTLI ICCLKSIASTICA RAM08 KDITORB.
PATROLOGIJE
T O M US C X X X V H I.
RICHERUS S. RKMIGII MONACHUS; AUCTORES INCERTIANNI; OPERA AAEEIIOTIKA;
MONUMENTA DIPLOMATICA; MONUMENTA LITURGICA; MONUMENTA MONASTICA.
TOMUSjyNrCUS,
PARISIIS
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VIA DICTA : AVBNUB DUMAINE, 189, OLIM CHAU8SBB DU MAINB, 117.
1880
Ex typis societatis dicUc Societts anonyma impressionis et librari» administrationom viarumquc ferratarum,
PAULO DUPONT, Directore. — Parisiis, in via riicta Jctn-Jacques Rousseau, 41. (C\.) 43.4.80.
APPEHDIX AD SJECULUM
COMPLECTENS
AUJORESINCERTIANNI
IT
OPERA AAE5IIOTIKA
ACCEDUHT
MOMIBENTA DIPLOIMCA, LITDRGICA ET HONiSTICA.
TOMUM INCHOANT ET SJSCULUM CLAUDUNT
R I G H E RI
S. REMIGII EXTRA MUROS REMENSES MONACHI
HISTORIARUM L I B RI IV
RECUSI JUXTA PRJESTANTISSIMAM D. PBRTZH EDITIONEM.
A G G U R A N TE J.-P. MIGNE,
BIBLIOTHECME CLEBI UMVBBSJB,
SIVE
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIiE EGCLESIASTIC* RAMOS EDITORE.
TOMUS UNICUS.
PARISIIS,
APUD GARNIER FRATRES, EDITORES ET J.-P. MIGNE SUCCESSORES,
IN VU DICTA : AVENUE DU MAINE, 189; OLIM CHAUSSEE DU MAINE, «7.
1880
ELENCHUS
AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXXVIII CONTINENTUR
RICHERUS S. REHIGII MONACHUS.
Historiarum libri quatuor Col. 47
APPENDIX AD SJECULUM X.
Auctores anni incerti 169
Opera dStarofnxct 489
Monumenta diplomatica 447
Monnmenla liturgica 855
Monumenta monastica 4345
ANNO DOMINI DCCCCXCIX
R I C H E R US
S. REMIGII EXTRA MUROS REMENSES MONACHUS
DE RICHERO ET EJUS CHRONICO NOTITIA
(Apud Pertz, Monumenla Germanix hist. Script. tom. III.)
Quod raro tantum historiae commodo fieri aolet, A ut inter Galliae civitates ab antiquo clara et primatu
ut antiquorum rugum casum novique hominum prasulis insignis, ita Adaiberonis regimine nobili-
generis ortum vir utrisque necessitudine quadam tata, eoque non minus exemplis quam doctrina
conjunctus et historiae scribendae capax stylocom- animis moribusque juvenum iormandis valida. Ri-
mittat, ca ultimis Carolorum et Hugoni, regum ho- cherus igitur bonitate et ingenio amicitiam Gerberti
dieque in Gallia florentium principi, claritas Ri- sibi comparavit, « viri, ut ejus verbis utar, magni
chero nato concessa est. Hic, ut ipso tradente ingenii ac miri eloquii, quo tota Gullia ac si lucerna
discimus, sancti Remigii extra muros Remenses ardente vibrabunda refulsit. » Qui cum intimis
monachus(I), patrem habuit Modulfum, Ludovici Adalberoni arcbiepiscopo a consiliis esset, atque
Transmarini regis militem et consiliarium. Pater itineribus, epistolis et magisterio summis in Gallia,
« consilio commodus, facundia simul et audacia Germania et Italia viris familiaritate jungeretur,
plurimus, unde et rex admodum ei consuescebat et optimam juveni rerum sui temporis cognoscenda-
apud eum saepissiine consultabat, » inter alia quae rum et perspiciendarum facultatem dedit. Mediaa
patravit, anno 949 Lauduni capiendi ordinem in tumen inter turbas, quae Carolorum casum et novi
consilio regis proposuit et ipse dux feiicitcr exse- rcgni initia comitabantur, Richerus arti medicae se
cutus est (2), atque an 956 Gerbergae reginae vin- p addixit, quam quostudiosit amplexus, ex plurimis
dex Montem Castriioci, Hannoniae caput, noctu morborum descriptionibus operi insertis(6) colli-
expugnavit, et Ragenerum, qui reginae injurias gitur. Anno 991 mense Martio ab amico Heribrando
intukrat, uxore et liberis inde abiatis, ad satisfa- medico, Carnotensi clerico, litteris et legato arces-
ciendum reginae coegit (3J.Tali patre editum et Lo- situs, Carnotum adiit, ubi apud magnae liberalitatis
thario rege, qui ultimus Carolorum dignitatem et scientiae virum Hippocratisapborismosetlibrum-
regiarn inter bclla civilia et externa haud infeliciter de concordia Hippocratis, Galeni et Suriani studio
sustinuit, adultum, Richerum studio regii generis sius cvolvit; cujus itineris molestias libro iv, ca-
et patriae amorc flagrasse et primam rerum publi- pite 50, exposuit. Paulo post cum, Arnulfo, Adal-
carum ct artis militaris notitiam domi consecutum beronis successore, deposito, Gerbertus regum Hu-
esse, haud est quod mireris. Ultimis Odelrici ar- gonis ct Rotberti, discipuli sui, favore archiepisco-
chiepiscopi annis (4), vcl quod potius credam patum Remensem suscepisset, Richero historiae
Adalberone archiepiscopo monasterium suncti Re- Gallorum conscribendae auctor factus est. Quod
migii intravit, ubi sub Rodulfi abbatis disciplina ab quidem munus « ob summam quam afferre vide-
egregio magistro Gerberto litteris instructus, arti- batur utilitatem et raateriae ubertatem eo animi
bus liberalibus studium advertit, diversasque phi- nisu suscepit, qua jubentis mira benivolentia se
losophi» partes edoctus et classicis Romanorum C pertrahi » dicit (7), triennioque absolvit. Siqnidem
scriptoribus, philosophis, poetis, historicis, cosmo- annis 995 et 996 iittcras ab Gerbcrtum operi prae*
graphis imbutus, ut de monacho sperari poterat, fixas, librum i et libri n capita 4-78, quibus histo-
sanctis Patribus etiam et canonibus ecclesiasticis ria usque ad annum 948 perducitur, conscripsit,
legendis operam dedit (5). Erattunc Remorum urbs reliqua Hbri u capita, librum III et IV historiam
(i) Prologus operis et lib. iv, 50. 46, sqq. auctoros classicos a Gerberto adhibitos re-
12) ii, 87-91. censet.
\3| m, 6-10. (6) Exempli gratia i, U 13, 18, 49, 56, 65; n,
9
U' Certe haud ante annum 966; nam Flodoar- 37, 46, 59, 99, 103 ; m, 13, 96, 409; iv, 5, 24, 50
dum non novisse vicetur. Gf. Prologum. sqq. 94.
(5; i, 3, Hieronymus et Sulpicius memorantur; IIF, (7) Prologus.
pAwot. CXXXYIII.
v\
11 RICHERUS S. REMIGII MONACHUS. 12
annorum 948-995 complexos, annis 996-998 addi- ligeretur (20), additisque suis omnia itadigessisse,
disse et tum quoque totum opus retractasse ulti- ut planc nova probabilisque narratio evaderet; nec
mamque*ei manum admovisse videtur (8). tantumindulgendumsedgrantulandumest,quod[)i-o
Consiliumetrationem operis ipsepraefatusita pro- varia qua excelluit doctrinae copia, res a Flodoardo
dit: «Bella aGallis patrata variosque corum tumui- intcrdum non nisi verbo attactas amplius exposuit,
tus ac diversas negotiorum rationes ad memoriam ita ut vel ea pars opcris, quae ex uno Flodoardo
reducere scripto specialiter propositum est. Si qua fluxit, commcntarii (21) perpetui a viro insigni
vero aliorum efFerantur, ob incidentes rationcs quae scripti viccs quodammodo expleat; ignosci potest,
vitari non potuerunt id evenisse putetur. » Initium quod Flodoardum nonnunquam haud bcne intel-
operis ab eo tempore sumpsit, quo Hincmarus An- lcxit (22); at acri ccnsuraanimadvertendum, quod
nalibus suis fincm dederat (9). Et cum per centum uonnunquam a Flodoardo rercdens, in beilorum
amplius annos librum deducendum proponeret, descriptione aut permagnos (23) aut multo majo-
Julii Caesaris exemplo a divisione orbis et descri- res quam Flodoardo teste novimus (24) pugnato-
ptione Galliae populorumque cam incolentium exor- rum aut occisorum nomeros refert, quod Gallis
sus (10), historiam Odonis et Caroli IV regum victoriam immeritam (25) attribuit, imo Flodoar-
usque ad an. 920 (ll)ex fontibus, si Flodoardi , dum undecim millia in partc Rotherti, in partcCa-
Historiam Rcmcnscm cxcipias, unde pauca tantum 1 roli scptem millia centum ct duodeviginti caesos
mutuatus est nobis inacccssis proponit; historiam scripsisse dicit (26), ub« Flodoardi codiccs et edi-
Caroli IV, Rotberti, Rodulfi, Ludovici et initia tiones omnes (27) nonnisi haec verba : Multis ex
Lotharii inde ad an 920 usquc ad an. 969 ex Flo- utraquc parte cadenlibvs legunt. Quod ut veritati
doardi Annalibus (12) et fontibus nobis ignotis apertecontrarium necullacxcusationeobvclandum,
concinnavit (13), deniquc regna Lotharii (14), Lu- ita lcve tamcn vitium videbitur, si alium locum
dovici V, Hugonis etRotberti (15)aban. 869 usque intucaris, quo se in liccntiam viro candido,qualem
ad an. 995, historico nullo adjutus, adhibitis tamen historiarum scriptorem essc decet, plane indignam,
chartis nonnullis archivi sancti Remigii(46) atque partium studio et vanitate abripi passus est. Nam
Gerberti (17) historia concilii Remensis et synodi cum operi ad finem perducto secundum manum
Mosomensis, conscripsit. Quod quo concilio quavc admovcret, eam libri primi partem, quae de rebus
fide fecerit collatis cum historia fontibus ejus qui Caroli cum Belgis et ducc corum Giselberto agit,
hodieque exstant, perspicictur. Igitur cum non ita rctractare non erubuit, ut Belgicac loco Germa-
annales sed historiam Gallorum scribendam sibi niam et pro Giselberto Heinricum scribcret, quo
proposuisset, Flodoardi libro adhibilo, « non verba scilicet Germaniam Carolo eo tcmpore subjcctam
eadem, sed alia pro aliis longe diverso orationis fuisse simularet; quod ab Ekkehardo Uraugiensi,
schemate disposuit (18), satisque lectori fieri arbi- qui nostrum evolvcrat, reccptum, cum reliquis
tratus est, si probabiliter (19J atque dilucide bre- omnibus testimoniis repugnaret, ad nostra usque
viterque omnia digessisset. » Certe nemincm late- tempora scrupulum saltem historicis injecit, nec
bit, nec reprehendi potest, Richcrum plurima a nisi authentico reperto cxplicari potuit. Talibus
Flodoardo prolata omisisse, reliqua saepe ita dispo- Richerum patriae ultra quam ferri potest studiosum
suisse, ut ordo rerumgestarum multo meliusintel- et vanae gloriae, quae vel in Napoleonis nunliis (28)
(8) Haec inde efficio, quod cum prior operis pars (20) Exempli gratia, n, 27, 43.
atramento fusco, rcliqua inde a capite 79 libri n, (21) Exempli gratia, i, 64, commendationis usus
nigriori, quo et correctiones et additamenta prioris exponitur; i, 60, 61, Consecratio; i, 62. Lauduni
partis, conscripta sint, cadem atramenti diversitas captio ; n, 45, Remorum obsidio.
m notitiis historicis oftenditur, quae ultimae codicis (22) Exempli gratia i, 50, ubi reversos e pugna
paffinae a Richeto illata?, praecipua annorum 995 et Nortmannos insulam ingressos essc scribit, cum
99o facta atramento fusco et vix legendo, quale in Flodoardus id a Nortmannis Rodomensibus factum
prima parte operis occurrit, reliqua annorum 996- narret: ibidem rcgem Rodulfum insulam cxpu-
v98 nigriori, quali reliqua opens ot correctiones gnasse dicit, quod, rege in pago Bellovacensi mo-
conscripta sunt, exhibent. rante, Heriberto comiti debetur; n, 82, syno-
(9) Prologus. dos S. Vincentii Laudunensem et Trevirensem con-
10) Lib. i, 1-3. fundit.
(11) i, 4-19. (23) Exempli gratia, i, 62, 8000; i, 44, primo
(42) 1.19 usque III, 21. 5000 scripsit, tum 6000, deinde 40000.
(13) Prologus. (24) i, 47, plusquam 800 Flodoardus, 960 Ri-
114) m, 22-109. cherusji, 51, Flodoardus 1100, Richerus 8000;
>15) Liber iv. II, 85, oceisi, plus quam 560 Richerus. quadrin-
genti Flod. Hist, Rem. quadraginta Floa. Annales.
(26) i, 49, victoria de Nortmannis rcportata,
I IV,
»1 #o. castrorum incensio, 3000 Nortmanni occisi Flo-
(18) Prologus.— Exempli, gratia, i, 49, Flodoardi
doardo repugnant.
locum Warnarius comes ibi, eauo cui sedebat occiso,
f26) i, 4 .
captus et interemptus est, Ricnerus ita exprimit:
(27) An, 923. Alteram Flodoardi editionem vel
Warnerius comes ibi, equo occiso quo vcctus fcreba-
aliud fortasse ejus opus nobis incognitum hic mi-
tur. decem vulneribus perfossus interierit. i, 51, rex
nime in calculum venire posse, quae sequntur de-
inter humeros sauciatus, ubi Flodoardus rex ibi vuU
monstrant.
neratus scribit.
(49) Vox ambigua ab ipso adhibiia. (28) Bulletins.
13 NOTITIA HISTORICA ET BIBLIOGRAPHIGA. 14
indignationem populorum incurrit,deditum experti, A ad sanctum Basolum ct Mosomensi scribendis cum
si totum opus caute legendum, nec ullo ejus loco Gcrberto in universum congruit, quaedam a Gcr-
nisi fundamentisejus bene perspectis utendum esse bcrto omissa (41) profert, omnia tamcn, ut operis
censemus, nihii ultra justum et verum statuere institutum poscebat,bene concepta succincte expo-
videbimus. Et vel primis libris praetea ea quae Flo- suit.Acta ab utroque inserta paucissimis et nullius
doardi auctoritate nituntur plura nostro propria in- momcnti vocibus discrepant, ubi cujusnam aucto-
esse, quibus fidem praestare fas sit, ultro fateor. ritas praevaleat haud liquet.
Pertinerc eo videntur historia Odonis regis, praeci- Opus igitur ad lancem appensum auctorem osten-
pue narratio de victoria apud Montem Panchei (29,) dit benevolum, gravem, sagaccm, varia eruditionis
Hcet nulla ejus in Annalibus Vedastinis, Abbone specie instructum, rerum in causas inquirere soli-
vel Reginone mentio occurrat, in historia Caroli et tum, hominum et rerum qui ad historiam sui tem-
Rodulfi notitiae de rebus Belgicis (30) ex antiquo poris facerent bene gnarum, quique Romanorum
fonte derivatae, sed supra adulterationis notatae, cxemplo historiam scribere didicisset. Prae aliis
narrationes de Haganone,de captione Garoli (3l),de etiam sui aevi scriptoribus peritia artis bellicae (42)
rebus Nortmannorum (32), et pauca alia (33), mul- et locorum (43) quibus res gestae sunt insignis, iis
ta (34) in historia Ludowici IV, cui et Richeri pa- g describendis operam dedit.Errores nimio gloriae pa-
trem a consiiiis fuisse diximus, et cujus extrema triae studio et vanitati tribuendi (44). Ordo in uni-
ipse fortasse puer vidit. In hac igitur opcris parte versum temporis decursura secutus, nonnunquam
ita procedendum est, ut, adhibito Flodoardo, pri- studio rerum connectendarum turbatur. Oratio di-
mum quid ei debeatur aut nonnisi pro commenta- lucida, brevis, vigore et simpiicitate placet.
rio ejus babendum sit inteiligatur, deinde reliquo- Richcrus, opere usque ad mensem Junium anni
rum in Gdem, auctoris vaniloquentiae ac nimii pa- 995 perducto, scribendi finem fecit, notatis tamen
tria? atudii ratione habita,inquiratur. Qua via licet paecipuis annorum 996,997 et 998 eventibus,ita ut
corum quoque, quae ex fontibus nobis incognitis eum his quoque conscribendis animum advertisse
fluxerunt, auctoritas aliquoties infringatur (35), ca pateaU Quo tempore Gerberto ad sedem Ravenna-
tamen ad historiam saeculi decimi intelligendam tem et anno sequenti pontificatus Romani ad api-
plurimum conducere reperies. Altcra operis pars. cem promoto, an Richcrus opus transmiserit, du-
libri lii capita 22-HO et librum iv complexa, prae- bitari potest.Certe autographus tiber non ita cora-
cipuam sibi laudem comparabit,quippe qua auctor paralus est,ut arehiepiscopi summive pontificis ma-
suum tempus et res,quas ipse expertus fuerat aut nibus traditum facilcexistimem; descriptum autem
a Gerberto, operis scribendi suasore, didicerat, fuisse, ignoramus.De Richero quoque amplius nihil
candide, perspicue et accurate conscripsit. Laudi C constat, praeter quod, studio ejus librum legis Sa-
accedit, quod animum Carolorum studiosum vel licae, qui hodie in bibliotheca regia Parisiensi nu-
post exitium eorum servavit; nam licet Adalbero- mero 4789 insignitus exstat,bibliothecae sancti Re-
nem et Gerbertum secutus, regura novorum aucto- migii Remensis illatum,inscriptio vetus tradit (45.)
ritatcm agnosceret (36), et tyranni vocabulum,quo
Historia autographa saeculo xi bibliothecae mona-
antea rebclles et desertores (37) Caroli et Ludovici
sterii S. Michaelis Babenbergensis ab Heinrico II
nuncupare solitus fuerat (38), inde ab Hugonis co-
mp.conditi inter primos ejus fortasse libros illata,
ronatione in Carolum transferret (39), ejus tamen
cum aliis libris Gerberto et Richero notis in cata-
causa? justitiam minime celavit (40),et Adalberonis
logo Ruotgcri intra annos 1112-1123 confecto re-
Laudunensis episcopi proditioncm narratione ipsa
ccnsetur (46),ubique annis 1098-1101 ab Ekkehardo
quam acerrime fieri poteratreprehendit.In conciliis
Uraugiensi (47), et quadringentis annis post a Tri-
(29) i, 4-13. (44) Alios etiara re haud bene perpensa commi-
(30) i, 20,23, 24, 34, 35-41. sit; exempli gratia i, 3, Carolum patre obeunte
(31) i, 14-16, 21, 22. biennem, i, 12, anno 893 quindennem facit; m,
(32) i, 28-33. 109, Lotharii annos non accurate computat.
(33) Exempli gratia, i, 63. (45) Libcr sancti Remigii studio... n... ris richer...
(34) Exemnli gratia, n, 1-5, 16-20, 30-35, 51-59, D (46) Schannat, Vindem. l, 52.
87-90, 93, 94; in principio Lotharii in, 6-10. (47) Cf. Arch. vn, 470, 471. Ekkehardus, contra
(35) Exempli gratia,n,30 scjq.ad caedcm Wilhelmi morem suum in exscribendis aliis scriptoribus pro-
Nortmannorum ducis Ottoni Magno imputandam batum,Richeri tcxtu satis libere utitur,nec tantum
unius Richeri auctoritas non sufficit. alia verba scntentiasque,sed bis,in historia scilicet
(36) Rotbertum, Gerberti discipulum, etiam no- Haganonis et Giselberti, diversam plane narratio-
visse videtur; laudat eum iv, 13. nem, eo tamen animo iisque verbis quae Richero
(37) i, 46. quam maximc conveniant, profert. Conjici igitur
(38) Exempli gratia n, 27. posset, eum alia operis editione usum niisse; sed
(39) iv, 18. nullum alterius codicis vestigium exstat.Nam codi-
(40) rv, 39. cem nostrum jam ante annum quidem 1611 in ec-
(41) Guidonis episcopi orationem iv, 63. clesia metropolitana Babenbergensi asservatum.sae-
(42) Cf. descriptiones pugnarum et machinarum culis anterioribu8, ct fortasse post magnam illam
bellicarum i, 8 sqq. n, 40, 35,- 45; ui, 8, 103-107; monastcrii S. Michaelis devastationem qu» a. 1453
nr, 47, 19. 22. contigit,eo translatum esse oportetj quum in cata-
(43) Exempli gratia, m, 401. Virduni situs. logo bibliothec® metropolitan® antiquiori ad wecu-
