antik dönemde kadın ve süslenme

336 Pages·2009·14.15 MB·Turkish

T.C
DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI
KLASİK ARKEOLOJİ PROGRAMI
YÜKSEK LİSANS TEZİ

ANTİK DÖNEMDE KADIN VE SÜSLENME

Ülfet YILDIRIM

Danışman
Prof. Dr. Binnur GÜRLER

2009
Yemin Metni

Yüksek Lisans Tezi olarak sunduğum ‘’Antik Dönemde Kadın ve Süslenme’’
adlı çalışmanın, tarafımdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykırı düşecek bir
yardıma başvurmaksızın yazıldığını ve yararlandığım eserlerin kaynakçada
gösterilenlerden oluştuğunu, bunlara atıf yapılarak yararlanılmış olduğunu belirtir ve
bunu onurumla doğrularım.

Tarih
23/06/2009
Ülfet YILDIRIM

ii
YÜKSEK LİSANS TEZ SINAV TUTANAĞI

Öğrencinin
Adı Soyadı : Ülfet YILDIRIM
Anabilim Dalı : Arkeoloji
Programı : Klasik Arkeoloji
Tez Konusu : Antik Dönemde Kadın ve Süslenme
Sınav Tarihi ve Saati :

Yukarıda kimlik bilgileri belirtilen öğrenci Sosyal Bilimler Enstitüsü’nün
……….. …………….. tarih ve ……………sayılı toplantısında oluşturulan jürimiz
tarafından Lisansüstü Yönetmeliği’nin 18. maddesi gereğince Yüksek Lisans Tez
Sınavına alınmıştır.

Adayın kişisel çalışmaya dayanan tezini …………dakikalık süre içinde
savunmasından sonra jüri üyelerince gerek tez konusu gerekse tezin dayanağı olan
Anabilim dallarından sorulan sorulara verdiği cevaplar değerlendirilerek tezin,

BAŞARILI OLDUĞUNA O OY BİRLİĞİ O
DÜZELTİLMESİNE O* OY ÇOKLUĞU O
REDDİNE O**
İle kara verilmiştir.

Jüri teşkil edilmediği için sınav yapılamamıştır. O***
Öğrenci sınava gelmemiştir. O**

* Bu halde adaya 3 ay süre verilir.
** Bu halde adayın kaydı silinir.
*** Bu halde sınav için yeni bir tarih belirlenir.

Evet
Tez burs, ödül veya teşvik programlarına (Tüba, Fullbright vb.) aday olabilir. O
Tez mevcut hali ile basılabilir. O
Tez gözden geçirildikten sonra basılabilir. O
Tezin basımı gerekliliği yoktur. O

JÜRİ ÜYELERİ İMZA
……………………………….. Başarılı Düzeltme Red ....................
……………………………….. Başarılı Düzeltme Red ....................
……………………………….. Başarılı Düzeltme Red ....................

iii
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
Antik Dönemde Kadın ve Süslenme
Ülfet YILDIRIM

Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Arkeoloji Anabilim Dalı
Klasik Arkeoloji Programı

Antik Dönemde kadınların süslenmesi üzerine yaptığımız bu çalışma,
Yunan ve Roma odaklıdır. Ancak, bu kültürleri etkileyen Akdeniz
coğrafyasındaki Mezopotamya, Mısır, Minos ve Etrüsk gibi daha eski
toplumlara da kısaca değindik. Böylece çok yaygın ve açık bir etkiyi ortaya
koyduk. Toplumların gereksinimleri, inanışları ve koşulları doğrultusunda
değişim görülse de.
Kötü hava koşullarından korunmak için hayvan postu ile bedeni örtmek,
giderek giysiye dönüşmüştür. Giysiler, hem Yunan hem de Roma’da basit
biçimlidir. Kare veya dikdörtgen biçimli tek veya iki parça kumaştan oluşur.
Sonra kumaş, bedene sarıldı ve broşlar, iğneler veya dikiş yoluyla omuzlardan
birleştirildi. Giysiler, bol kesimliydi ve ayak bileklerine kadar uzundu. Bedene
sarılış biçimleri veya drapeler ve pililerle farklılık yaratıldı. Bu giysiler,
genellikle üst üste giyildi.
Minos ve Doğu kültüründen etkilenen Yunan kadını peplos, khiton,
himation ve epiblema giydi. Saçlarını basit biçimde taradı ve eşarp, kurdele
veya saç filesi ile başının üzerinde topladı. Özellikle Eski Mısır mücevher
teknikleri geliştirilerek muhteşem takılar yaratıldı. Kadınlar saçlarını, başlarını,
kulaklarını, boyunlarını, kollarını, parmaklarını, giysilerini ve hatta bütün
bedenlerini süslediler.
iv
Etrüsk ve Yunan kültüründen geniş biçimde etkilenen Roma,
sembolizme önem verdi ve kadınlarını, toplumdaki statüleri ve görevlerine
göre giydirdiler. Örneğin toga praetexta, özgür doğmuş kız için; tunica recta,
gelinler için; stola, evli ve anne olan kadınlar için; ricinium da dul kadınlar
içindi. Roma toplumunda bütün kadınlar, giysiler kadar sembolizme göre
saçlarını taradılar. Özellikle imparatoriçelerin saç biçimleri, dönemler içinde,
lüle yığınlarıyla çok süslü ve şatafatlı bir biçime dönüştü. Mücevhercilik,
Yunanlılardan daha üstün değildi.
Yunan ve Roma’da kumaş türleri ve süslemeleri zengindir. Roma’da,
sürpriz olmayan bir biçimde renkler de sembolizmle yorumlandı.
Mısırlıların sandalı ile başlamış olan Yunan ve Roma kültürlerinin
ayakkabı macerası, gelişti ve kapalı ayakkabı ve botlara dek ulaştı.
Kozmetik, yine bütün kadınlar için çok önemliydi. Kadınlar, güzellik için,
zararlı bile olsa şaşırtıcı malzemeler uyguladılar.
İlk kez Sümer’de başlayan tapınak rahibelerinin baş örtüsü, peçesi,
erdem ve iffete dönüşmüş olarak Yunan ve Romalı kadınları ev dışında
kapatmıştır.
Her konuda moda vardır ve dönemlere göre değişmiştir.

Anahtar Kelimeler: Giysi, Ayakkabı, Takı, Saç Biçimi, Kumaş, Renk, Kozmetik,
Tarz, Etki.

v
ABSTRACT
Master’s Thesis
Woman and To Adorn Oneself in The Antiquity
Ülfet YILDIRIM

Dokuz Eylül University
Institute of Social Sciences
Deparment Archaeology
Classical Archaeology Progarm

The subject of our study is how women adorned themselves in the
antiquity and it is focused on Greece and Rome. However we have shortly
mentioned about older societies as Mesopotamian, Egyptian, Minos and
Etruscan in Mediterranean Sea region who influenced these cultures. And in
this way we have brought up a great widespread and clear influence. There is
a variation on direction of needs, believes and conditions about societies as
well.
To cover the body with animal skin for protection against hard weather
conditions were gradually changed into dress. Both Greek and Roman
garments are simple design. Garments consist of one or two parts of a large
square or oblong fabric. Then the fabric wrapped around the body and
fastened on the shoulders by brooches, pins or sewing. Garments were quite
loose-fitting and length of the garment reached on the ankles. Difference was
created by the pleates and the folds or kinds of wrapping. Generally, this
garments were worn one over the other.
Greek woman who influenced by Minos and East cultures wore peplos,
khiton, himation and epiblema. She combed her hair in a simple style and
bounded top of the head by a scarf, ribbon or hairnet. Especially the method
of jewellery from ancient Egypt was developed and so created magnificient
vi
kinds. Women decorated their hair, heads, ears, necks, legs, fingers, garments
and all their bodies as well.
Roman who was influenced by Etrusc and Greek culture considered
symbolism and they allowed to wear the woman according to her position and
function in society. For example toga praetexta was for freeborn girl; tunica
recta was for bride; stola was for matron and mother of the family; ricinium
was for widow. All women of Roman society combed their hair as well as
garments to sembolism. Especially empresses’ hairstyles became most
elaborate and ornate with masses of curls in periods. Jewelry was not more
artistic than Greeks.
Kinds or ornaments of fabric in Greece and Rome were rich. Not
suprisingly colors in Rome were explained by symbolism as well.
In both Greek and Roman cultures’ adventure of footwear developed
and reached to footgears and boot that started with Egyptians’ sandals.
Cosmetics were also very important for all women. They applied
surprising material for their beauty even if it is harmful.
The veil became a symbol of virtue and modesty for Greek and Roman
women outside that had first been used in Sumer by the priestesses.
Fashion existed for every subject and changed for the periods of time.

Key Words: Clothing, Footwear, Jevellery, Hairstyle, Cloth, Color, Cosmetic, Style,
Influence.

vii
İÇİNDEKİLER

YEMİN METNİ ii
TUTANAK iii
ÖZET iv
ABSTRACT vi
İÇİNDEKİLER viii
KISALTMALAR xi
ŞEKİLLER LİSTESİ xii
GİRİŞ 1

BİRİNCİ BÖLÜM
MEZOPOTAMYA, MISIR, MİNOS VE ETRÜSK KADINLARININ
SÜSLENMESİ

I. MEZOPOTAMYA KADINI 5
II. MISIR KADINI 21
III. MİNOS KADINI 37
IV. ETRÜSK KADINI 44

İKİNCİ BÖLÜM
YUNAN KADINININ SÜSLENMESİ

I. SÜSLENME ÜZERİNE 52
II. GİYSİ TÜRLERİ 54
A. Homerik Dönem Giysisi 57
B. Dorik Giysi 60
1. Peplos 60

viii
C. İonik Giysi 66
1.Khiton 66
2.Himation 73
D. Peçe 79
E. Kumaş 86
1. Dokuma 86
2. Renk, Süsleme, Desen 90
F. Kemer, Kuşak 102
G. Başlık 105
H. Ayakkabı 106
III. SAÇ BİÇİMLERİ 113
IV. TAKILAR VE ANLAMLARI 118
A. Takılar 118
B. Takıların Anlamları 134
V. KOZMETİK 138
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ROMALI KADININ SÜSLENMESİ

I. SÜSLENME ÜZERİNE 144
II. GİYSİ TÜRLERİ 146
A. Romalının Ulusal Giysisi: Toga 150
B. Romalı Kadının Giysi Türleri 161
1. Tunik 162
2. Peplos 163
3. Stola 164
4. Toga Praetexta 165
5. Toga Muliebris 167
6. Tunica Recta 168
7. Palla 170
ix
8. Ricinium 170
C. İç Giysi 171
D. Peçe 172
E. Kumaş 178
1. Dokuma 178
2. Renk, Süsleme, Desen 187
F. Kemer, Kuşak 196
G. Başlık 198
H. Ayakkabı 198
III. SAÇ BİÇİMLERİ 208
IV. TAKILAR VE ANLAMLARI 214
A. Takılar 214
B. Takıların Anlamları 221
V. KOZMETİK 223
SONUÇ 227
KAYNAKLAR 231

x