Animals You Cannot Forget

2018·12.3 MB·Bodo

by  Debasish Deb (Illustrator)

+ɺÉɨÉÊxÉ MÉ'±ÉÉPÉÉ]õ ÊVɱ±ÉÉÊxÉ ¤ÉäxnùÉäRóÉ´É lÉÉxÉÉªÉ ºÉ¯û{ÉlÉÉ®úÊxÉ ºÉ¯û{ÉlÉÉ®ú
¡ò®úɪɺÉÉʱɨÉÉÊxÉ xɤ±ÉÉÆ+É´É 29, 30 +É®úÉä 31 VÉÖ±ÉÉ< 2016 <ÆJÉÉ汃 ºÉÉxÉlÉɨÉÊxÉ
½þɤÉÉ¡òÉÊ®ú ±ÉÉxÉÉxÉè xÉäºÉxÉä±É ¤ÉÖEò ]Åõɹ]õ, <Îhb÷ªÉÉ +É®úÉä ¤É®ú' ®äú¤ÉOÉÉ VÉlÉÖ¨É+É
VÉÖlÉɪÉè ¤ÉÉxÉVÉÉ<xÉÉªÉ ®úɴɺ±ÉɪÉxÉɪÉÊxÉ VÉ®úJÉÉ ¨ÉɴɤÉÉnùÉ+É´É ¤É®ú' ®úɴɪÉè ¤Éä
ʤÉVÉɤÉJÉÉè ®úɴɺ±ÉɪÉxÉÉªÉ VÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ*
ISBN 978-81-237-8120-4
fxfc fngquuk; % 2018 'kd 1939
( )
xqcS © jfLdu ckaM
jkoLyk; © uslusy cqd Vªk"V] bf.M;k
Animals you can't forget (English)
Jai Junarkhow Nwng Baonw Haya (Bodo)
````` 55.00
lkeykbfxfj] uslusy cqd Vªk"V] bf.M;k
usg: Hkou] 5 baLVhV~;q'kuy ,fj;k] Qst&
II
olar dqat] U;q fnYyh&110070 fu tksgS Qkslkotkuk;
www.nbtindia.gov.in
2
¨ÉÉxä ÉºÉ ä MÉÉVä ÉÉxÉ JÉÉ®úxÉɪÉ
JÉɨɺÉÉʱÉ+É´É nùÉ=+ÉÊÆxÉ =´ÉÉ Æ =´ÉÉ Æ MÉɤÉxÉɪÉÉ´É +É Æ ÊºÉÊ®ú ¨ÉÉxä ÉÉ,ä VÉɪÉVÉÉ å +ɤÉÉ´è ÉÉ Ê¨ÉÊlÉxÉÉä
½þɪÉÉäÊnù ¡ÖÆòÊxÉ VÉɨÉÖÆÊxÉ ºÉ¨É VÉɤÉɪÉ* ¤Éä ºÉ¨ÉÉ´É +ÉÆ B¨É+É´É =xnÖùxÉÉxÉè ¡èò±ÉÉ´É +JÉÉä®úÉÆJÉÉè
xÉɪÉnùɴɤÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ¡ÖÆòÊxÉ ºÉÉxÉnÖÆùRóÉ +¤ÉÉä±ÉÉ <xÉVÉÖ®úÉ´É xÉÉÆ¡èòxÉÉä ½þ¨É¤ÉɪɨÉÉäxÉ* ¤ÉäJÉÉèlÉ'
+ÉÆ Ê¨ÉÊlÉJÉÉMÉÉè¨ÉÉäxÉÊnù, ÊnùxÉè ºÉÉxÉ+É BÆMÉÉ®úxÉÉä ½þɪÉè ºÉÉxÉ +É®úÉä VÉä®èú ºÉÉä®úÉRóÉ xÉÊxÉ JÉlÉɪÉÉ´É
xÉÉÆ¡èòªÉÉä +¤±ÉÉ nùÉ=+ÉÆ+É MÉÉ´ÉÊxÉ =´ÉÉÆ =´ÉÉÆ MÉɤÉxÉɪÉJÉÉè nùÉäxÉlÉ'ªÉÉä +É®úÉä +ÉÆ MÉÉäºÉÉä
JÉÉRóÉäÊnù ÊnùxÉè VÉ®ú'JÉɪÉè JÉÉ®úxÉÉªÉ VÉÉMÉÉäxÉ*
+ÉÆ B¨ÉÊxÉ£òÉªÉ ÊºÉJÉÉ®úxÉÉxÉè ¤ÉɪÉVÉÉä+É´É ¡èò¤ÉɪÉ* ʤÉÊxÉ =xÉÉ´É +ÉÆ Ê¡òºÉÉ Ê¡òºÉÉ
Mɤ±É Æ MÉÉxä ÉÉ Æ ±ÉJä ÉÉ Ê¤É±ÉÉ<ÊxÉ ¤ÉÉEòºÉJÖ ÉÉ è +ɱɨÉÉÊ®úÊxÉ£òÉªÉ Ênù½þÖzÉÉxÉ è ±ÉɪÉÉ ä +É®úÉ ä ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É
¨ÉÉäVÉÉRèó nùRóxÉÉ MÉèªÉÉ lÉÉJÉÉäxÉJÉÉè JÉä´ÉxÉÉxÉè xÉɪɽþ®úxÉɪɺÉè*
lÉɨÉʽþxɤÉÉ ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É +Éè´ÉÉÊxÉ ¤ÉèºÉÉRóÉ´É =xnÖùxÉÉxÉè nùRó¨ÉÉäxÉ* +ɤÉÉèVÉÉå +ÉÆVÉÉå
ʤÉJÉÉè ¨ÉèJÉÉä¨Éè JÉÉ®úxÉÉªÉ ¤ÉÉnùɪɱÉɪÉxÉɪÉÊxÉ lÉÉJÉÉªÉ ºÉÉJÉÉ-¡òÉ®úÉ VÉÉxÉÉä ¡òÉä®úÉånùÉå¨ÉÉäxÉ*
¤ÉJä ÉɪÉxÉÉ ä ʤɪÉÉ ä =xnùÖxÉÉxÉ è nùRó¨ÉÉxä É, ¨ÉÉxÉÉxä ÉÉ Ê¤É½þÉ ¨ÉÉxä ÉlÉÉ< nùRó¨ÉÉxä É* +É Æ Ê¤ÉJÉÉ è ¡òÉVä ÉɪÉÉJɨè ÉÉxä É*
¤ÉÉEòºÉÖJÉÉè VÉÉäJ±ÉÉä¤ÉxÉÉxÉè +ÉÆ =xÉËlÉVÉɪÉÊxÉ nù®úVÉÉVÉÉå +ÉåJÉÉ®ú±ÉÉÆxÉɪɺÉè* ¤Éè ¡ÖÆòÊxÉ ºÉ¨ÉÉ´É
+ÉƽþÉ ¡ò®úɪɺÉÉʱÉ+É´É lÉÉÆxÉÉÆMÉÉè¨ÉÉäxÉ +É®úÉä +ÉÆJÉÉè ½þÉlÉÉ< JÉÉÊlÉÊxÉ ºÉÉä®úJÉÉÊ®ú {ÉÉEÇò+É´É
¤Éä®úɪÉxÉɪÉJÉÉè +ɤÉè+É nùÉ xÉÖlÉÉå ºÉÉzÉÉxÉè nùRó¨ÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä ¤Éä¤ÉÉÊnù ¨ÉèJÉÉä¨É JÉÉ®úxÉɪÉJÉÉè
ºÉɤÉVÉÉ lÉÉ®úɨÉÉäxÉ*
VÉ䤱ÉÉ +ÉÆ Ê¤É¤ÉÉ®ú ¤ÉÉÊ®úªÉÉ´É ºÉ'½èþªÉÉä ºÉÉxnÖÆùÊxÉ nÖÆùxÉɪÉVÉÉå ʤɱÉÉ<+É´É xÉÉÆxÉÉxÉè lÉÉxÉɪÉ
ÊxÉʽþ®ú+É ®úÉxɱÉÉÆxÉÉä ½þ¨É¤ÉɪɨÉÉäxÉ +É®úÉä +ÉÆÊxÉ +ÉËlÉ ÊºÉRóÉ´É MÉÖºÉÖ B¤ÉÉ MÉÖ®èú MÉÉƺÉÉä nùRó¨ÉÉäxÉ*
ʤɤÉÉ®ú ¤ÉÉÊ®úÊxÉ ({ÉÉEÇò) JÉxÉÉ ¡òÉ®úºÉä ¨ÉÉJÉɺÉä ºÉåOÉɺÉÉ +É®úÉä ʺÉJ±ÉɺÉÉ lÉÖ¤ÉÖ®èú MɺÉÆxÉÉxÉè
nùRó¨ÉÉäxÉ* ʤɺÉÉä®ú VÉÉä¤ÉÉä®ú ʨÉÊxÉ JÉÖʺɪÉè ®úɪÉV±ÉÉªÉ MÉÉʺÉxÉÉä nùRó¨ÉÉäxÉ* ʤɺÉÉä®úÊxÉ MÉäVÉä®úÉ´É
ºÉÉxÉèºÉÉä MÉlÉ'+É +ÉÆJÉÉè¤ÉÉä JÉÉ®úxÉɪÉÉ´É ¤ÉɽþÉMÉÉä ±ÉÉxÉÉä ÊlÉxÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ʤɺÉÉä®úÊxÉ MÉäVÉä®úÉ´É
ÊVÉlÉÉ¨É ¤ÉÉäºÉÉä®ú ¤ÉèºÉÉäÊxÉ MÉÖ¡ÖÆò ®úxɤÉÒ®ú ¨ÉÖÆÊxÉ MÉlÉ'¤ÉÉä nÆù¡òɪÉÉä¨ÉÉäxÉ* VÉÉªÉ MÉlÉ'+É MÉɴɽþÉxÉÉä
¡òÉälÉɪÉxÉÉªÉ nÆùºÉÉä MÉÉ®úÉä¨ÉÉäxÉ +É®úÉä ʤɪÉÉä MÉÖ®èú +ÉJÉÖÊxɨÉÉäxÉ*
3
®úxÉʤɮúÊxÉ MÉÉäºÉÉä¨É MÉÉäºÉÉä¨É MÉɤÉÊxÉ ®úɪÉxÉ' ʤɡòÉÆ+É ¤ÉªÉÊxɤÉÉä lÉÉJÉÉªÉ ¨ÉÖʽþlÉɴɨÉÉäxÉ* ¤Éä
ʤɡòÉÆÊxÉ JÉ®ú'+É MÉÉ´ÉÊxÉ Ê¤ÉMÉÉä¨ÉÉÊxÉ ¤ÉɪÉÊnù MÉänäù®úlÉÉ®ú¨ÉÉäxÉ* ʤÉÊxÉ ¨ÉÖRóÉ ¤±ÉäEò Ê|ÉxºÉ¨ÉÉäxÉ*
+ÊxɱÉÊxÉ Ê¤É¡òÉÆÊxÉ ¨É½þ®úÉ ºÉ®úɺÉx»ÉÉ Ê¡òºÉɨÉÉäxÉ xÉÉlÉÉªÉ Ê¤ÉÊxÉ MÉÖºÉÊlÉÊxÉ nùÉÊ®úªÉÉ VÉÉä¤ÉÉä®ú
MÉÉä±ÉɴɨÉÉäxÉ* +ÉƽþÉ MÉÉäxÉÉä MÉÉälÉÉä VÉÉxÉɪɺÉèÊnù ʤɪÉÉä ʤɡòÉÆ VÉÉè±ÉèÊxÉ xÉRóÉ xÉÉlÉÉªÉ JÉÉä¨ÉÉäxÉ
MÉÉäxÉÉÆ VÉÖxÉÉ®ú ¡òÉä±Éä®úÊxÉ ¤ÉÉÊnùºÉÉä +É®úÉä VÉɪÉJÉÉä ®úÉäJÉÉä¨ÉºÉä Ê¡òºÉÉ B¨¡òÉè ¨ÉÖºÉÉ ½þÉäzÉÉxÉè
¤ÉÖRóÉä¨ÉÉäxÉ*
¤Éä´É½þÉªÉ MÉÖ¤ÉÖxÉ MÉÖ¤ÉÖxÉ ¤ÉÉnùɪÉÉÊ®ú¡òÉä®ú¤ÉÉä nÆù¤ÉɴɪÉÉä¨ÉÉäxÉ* xÉÉlÉÉªÉ Ê¤ÉºÉÉä®úJÉÉè ®úÉ´ÉJÉÉè¤ÉÉä
näù®ú½þÉMÉÉäxÉ ¤ÉɪÉÊnùJÉÉèxÉÉä xÉÖ´ÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ* ¤ÉªÉÊxɤÉÉä xÉÉäVÉÉä®úÉ ¤±ÉäEò Ê|ÉxºÉ, ¨ÉÖºÉÉ +É®úÉä +ÉÆÊxÉ
¨É½þÉ®úÉhÉÒÊxÉ ºÉɪÉÉ´É nùƨÉÉxä É* VÉÉªÉ ¨É½þÉ®ä úÉhÉÒ+É nùÉʺɨɤÉÉ ä +É¡òä±É Ê¡òlÉÉ<ÊxÉ ¤ÉMä É®ú ʺÉRóɴɺÉÉä
+xnÖùxÉÉxÉè nùRó¨ÉÉäxÉ* ʤɺÉÉä®ú ¡èòºÉÉ JÉֺɮúÉ +É®úÉä EòɺÉÊxÉ lÉÖLÉÉ ±ÉÉxÉÉxÉè ʺÉÊ®ú ʺÉÊ®úªÉè
¤ÉÉnùɪÉJÉɨä ÉÉ ±ÉɪÉMÉÉʺÉxÉÉ ä nùƨÉÉxä É* nùä®ú½þÉÊMÉÊ®ú+É ¨ÉÉxä ÉMÉÉxä É ¤ÉÉxlÉÉJÉÉ è ÊnùxÉÊlÉJÉÉxÉÉxÉ è nùÉxä Énùɨå ÉÉxä É*
ʤɪÉÉ ä ¨ÉÉxä ÉºÉ ä ÊMÉ±É¤Ö ÉÉ±É Ö MÉnä ùä®ú ʤɡòÉ¨Æ ÉÉxä É +É®úÉ ä nùä®ú½þÉÊMÉÊ®ú+É Ê¤ÉJÉÉ è MÉÉVÉÉ MÉɨä ÉVÉÉªÉ è VÉɱä É è ¤ÉÉ½Æ þÉxä ÉÉä
½þÉMÉɨè ÉÉxä É*
4
+ÊxɱÉÊxÉ VÉÉlÉÉäºÉä Ê¡òºÉÉ B¨É¡òÉè ¨ÉÖºÉÉ+É MÉÉ´ÉÊxÉ ¤ÉÉEòºÉÖÊxÉ£òÉªÉ +ÉåJÉÉ®úxÉÉxÉè
JÉÉ®ú±ÉÉƤÉɪÉ* ¤Éä´É½þÉªÉ Ê¤É½þÉ ËVÉMÉÉʺÉxÉÉä MÉÉäxÉÉÆ VÉɤÉɪÉ* ʤɪÉÉä MÉÉƺÉÉä ʺÉRóÉ´É B®úºÉÉäxÉÉxÉè
lÉÉnùÉå¨ÉÉäxɤ±ÉɤÉÉä xÉÉlÉÉªÉ =xÉÉ´É ½þ¨ÉVÉÉÊ¡òxÉÉä +É®úÉä ʤÉÊxÉ =xÉÉ´É Ê¤ÉJÉÉè ´ÉÉEòºÉÖ+É´É ºÉÉäxÉÉxÉè
nùÉxä ÉÊ¡òxÉxÉɪɺÉ*è

JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ ±ÉɨÉɪÉÉ VÉÉxÉÉä½þÉMÉÉè 6 ¡Öò]õ MÉÉä±ÉɴɨÉÉäxÉ* ±ÉɨÉɪÉÉ 6 <xÉ漃 MÉÖ´ÉÉ®ú¨ÉÉäxÉ
ºÉÉJÉÉÊlÉ ¡òÉJÉÉÊlÉ EòÉb÷ǤÉb÷ÇÊxÉ ¤ÉÉlÉɨÉÊ¡òºÉÉ ±ÉÉMÉɪÉxÉÉªÉ VÉÉnùɨå ÉÉxä É VÉɽþÉlÉ ä ¤ÉÉnùɪÉÊMÉÊ®ú¡òÉ®ä úÉ
ʺÉMÉÉ Æ B¤ÉÉ =xÉËlÉ VÉɪɱÉ' JÉÉ®úxÉÉ ä ½þɪÉÉ*ä JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ ÊºÉMÉÉ Æ Ê¤ÉºÉÉ®ä úJÉÉ è EòÉb÷ǤÉb÷ÇÊxÉ +É¡òÉRóÉ´É
lÉɽþÉäxÉÉªÉ VÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä VÉä¤ÉÉä±ÉÉ JÉÉ®úxÉɪÉÉ VÉÉMÉɪÉVÉäxÉÉä +¤±ÉÉ ¤ÉbÇ÷JÉÉè ʤɺÉÉä®úÊxÉ =xÉÉ´É
nùÉäxÉxÉÉªÉ VÉÉxÉÉÆMÉÉè¨ÉÉäxÉ* MÉÖ¡Öò®ú-MÉÉälÉÉÆ {ÉɪÉVÉɨÉÉ MÉÉzÉÉªÉ ºÉɺÉä ʶÉJÉ nùÉä½þÉä®úÉä¨ÉÉ®úÒ ºÉåOÉɺÉɪÉÉ
¤ÉäJÉä´ÉMÉÊ®úÊxÉ Ê¤É¤ÉÉxÉJÉÉè ±ÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä nùÉ´É®úÉ´É-nùÉ´ÉʺɪÉÉ VÉÉä¤ÉÉMÉÉè¨ÉÉÊxÉ ®äú¡òÉÊ®ú ºÉÖ¤ÉɪÉ
lÉɪÉÉ ä +É®úÉ ä xɨä É-JÉÉxÉÊlÉ¡òÉ®ä úJÉÉ è ¤ÉÊÆÖlÉxÉÉxÉ è ½þɪä ÉÉ*ä JÉÉ®úxÉÉªÉ ºÉ¨ÉÉ´É Ê¤É¡òÉJÆ ÉÉ è nùÉxÆ ÉÉ ä ¨ÉÉxä ÉɨÉÉxä É*
ʤɺÉÉä®úJÉÉè =xÉËlÉ VÉɪÉÊxÉ£òÉªÉ xÉÉ®úJÉÉäxÉÉä¤ÉÉä ¨ÉÉäxÉɨÉÉäxÉ +É®úÉä JÉÉxÉɤÉÉÊnù xÉÖxÉÉxÉè¤ÉÉä xÉÖªÉè¤ÉÉÊnù
JÉɱÉɨÉxÉɤä ÉÉ ä ¨ÉÉxä ÉɨÉÉxä É* JÉMÖ ÉÉVÉɱå É' ¤ÉÉJÉÉxä ÉɪÉxÉÉxÉ è ʤɺÉÉ®ä úÊxÉ MÉɺä ÉÉJä ÉÉ è nùÆÖJÉÉ½Æ þÉxä ÉÉ ä ½þÉxÉɪɨÉÉxä É*
VÉÉlÉÉäºÉä Ê¡òºÉÉ B¨É¡òÉè ¨ÉÖºÉÉ +É®úÉä ¤±ÉäEò-Ê|ÉxºÉ+É JÉÉ®úxÉÉä lÉÉJÉÉªÉ lÉÉEò-ÊlɪÉÉÊ®ú
VÉɤÉɪɨÉÉxä É, xÉÉlÉÉªÉ ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É +É{ɱä ÉÊxÉ ¤ÉMä É®ú ˺ÉÊxÉ£òÉªÉ +ÉJå ÉÉ®úxÉÉxä ÉÉ ä ±É¤Ö Élè ÉÉ®úÉJɨè ÉÉxä É*
ʤÉJÉÉè +ÉÆ ¤Éè VÉɪÉMÉÉÊxÉ£òÉªÉ nèùJÉÉÆxÉÉxÉè ±ÉɤÉÉäxÉÉä MÉÉäxÉÉÆ VÉɤÉÉªÉ +É®úÉä ʤÉÊnùxÉÉä JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ ¤Éè
ºÉÉÊ®úªÉÉ´É nùÉxä É¡òè xÉÉ ä MÉÉxä ÉÉ Æ VÉɤÉɪÉ* ¨ÉºÖ ÉÉ nùÉÊ®ú+É MÉÉ´ÉVÉÉ å ¤ÉÉnùªÉÊMÉÊ®úÊxÉ +ÉÊlÉRóÉ´É xÉÉlÆ ÉÉxÉÉxÉè
lÉÉxÉɪɺÉè* ʤÉÊxÉ£òÉªÉ +É®úÉä MÉÉä¤ÉÉ´É VÉɤÉÉ´ÉxÉɪɺÉè* xÉÉlÉÉªÉ Ê¤ÉJÉÉè lÉɤÉèxÉÉä ¤ÉÉäJÉÉ®úxÉÉxÉè
MÉÉ´É-MÉÉ´ÉÊxÉ VÉɪÉMÉɪÉÉ´É lÉɽþÉäÊ¡òxÉxÉÉªÉ VÉɤÉɪÉ* JÉÉ®úxÉɪÉÉ VÉÉMÉɪÉxÉÉäºÉè¨ÉÉäxÉ*
+ÊxɱÉ+É =±ÉlÉÉ¡òÉ®úºÉä ÊMÉËnùxÉÉxÉè VÉ'xÉÉxÉè nÆù¨ÉÉäxÉ +É®úÉä VÉÉä¤ÉÉä®ú MÉÉä¨ÉVÉÉä®ú +É®úÉä
MÉÉäºÉÉä ½þÉälÉɤÉxÉÉxÉè ¨ÉÖºÉÉJÉÉè xÉɪɱÉÉªÉ +É®úÉä VÉÉä¤ÉlÉÉ ÊºÉ¨ÉÉJÉÉè xÉɪɽþ®ú±ÉÉªÉ JÉɱÉɨɤÉɪÉ
lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ®úxɤÉÒ®ú+É ½þÉxÉlÉÖ JÉä®úɪÉxÉÉxÉè nùpùªÉè xÉɪɤÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* xÉɪÉÊMÉÊ®ú£òÉ MÉÉäºÉÉä MÉÖnù
MÉÖnù ¨ÉÉäxÉxÉÉxÉè ʺÉÊ®úªÉè nùRó¨ÉÉäxÉ* ®äú¡òÉÊ®úJÉÉè ºÉÖxÉÉxÉè ½þÉäxÉÉªÉ VÉɤÉÉªÉ +É®úÉä JÉÉ®úxÉɪÉJÉÉè
VÉÉMÉɪÉVÉxä ɤÉɪÉ* ¨ÉºÖ ÉÉ +É®úÉ ä ¤±ÉEä ò Ê|ÉxºÉ+É JÉÉ®úxÉÉ ä ½þ¨É¤ÉÉªÉ xÉÉlÉÉªÉ ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É nùÉʺɨɤÉÉä
ʤÉxnùÉä ʺɨÉɪÉÉ´ÉxÉÉä nùRó¨ÉÉäxÉ* VÉÉxÉÉä½þÉMÉÉè ʤɪÉÉä ºÉÉxnùÉå¨ÉÉäxÉ Ênù ʤÉÊxÉ +É{Éä±ÉÊxÉ ¤ÉäMÉ®ú+É
¤É¤ÉäªÉÉ´É lÉÉÆJÉÉè*
MÉÉʺɤÉÉä JÉÖʺÉVÉÉå MÉÉä¥ÉɤÉè MÉÉä¥ÉɤÉè +ÉJÉÉªÉ JɤÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* +ÊxɱÉ+É JÉä¤É±Éä JÉä¤É±Éä
¤ÉÉV±ÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä ®úxɤÉÒä®ú+É MÉÉänùÉäxÉÉ lÉä¤ÉMÉÉÆ lÉä¤ÉMÉÉÆ VÉɱÉɪÉxÉÉªÉ ½þÉäʺÉLÉÉ´ÉnùÉå¨ÉÉäxÉ*
¨ÉÖºÉÉ+É VÉÉä¤ÉÉä®ú MÉÉäºÉɪÉè JÉÉ®úxÉÉä ½þ¨ÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ¤±ÉäEò Ê|ÉxºÉ+É +¤±ÉɤÉÉä MÉÉä½èþ±ÉÉäªÉèxÉÉä nùRó¨ÉÉäxÉä
xÉÉlÉÉªÉ ±ÉɺÉè ±ÉɺÉèªÉ褱ÉɤÉÉä JÉÉ®ú¤ÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä ¤Éä ¤ÉÉÊnùªÉèxÉÉä JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ Ê¡òlÉÉ<ªÉÉ
5
¨ÉɤÉÉ ¨ÉÉäxɺÉä VÉÉxÉÉä ½þÉlÉɴɨÉÉäxÉ* +ÉÆ VÉÉä¤ÉÉä®ú ®úÉMÉÉ VÉÉånùÉå¨ÉÉäxÉ* +ɤÉÉèVÉÉå ¨É½þÉ®úÉhÉÒJÉÉè
VÉä®èú¤ÉɪÉÊnù JÉÉ®úxÉÉä ¡òÉä®úÉånùÉå¨ÉÉäxÉ ¤Éä¡òÉä®úJÉÉè MÉÉʺɤÉÉä ¡äò±Éå VÉÉxÉÉªÉ ¤ÉÉÊnùºÉÉä xÉÖ½þ®únùÉå¨ÉÉäxÉ*
nùÉʺɨɽþɱÉÉMɤè ÉÉ ä ʤɪÉÉ ä MÉÉxä ÉÉ ä MÉÉlä Éɪä Éxè ÉÉ ä nùRó¨ÉÉxä É +É®úÉ ä MÉÉ´ÉJÉÉ è +É{ɱä É ËºÉÊxÉ£òÉªÉ Ênù½þÖzÉɪÉÊxÉ
lÉÉJÉÉªÉ ¤ÉÉä®úɤÉMÉÉʺÉxÉÉäºÉÉä nùRó¨ÉÉäxÉ*
+ÉäVÉÉå½þÉªÉ ¨ÉÖºÉɪÉÉ VÉÉä¤ÉlÉÉ ÊºÉ¨ÉÉ ½þÉÆJÉÉäÊxÉ JÉÉÊlɪÉÉ´É VÉÉxÉÉä½þÉMÉÉè xÉè ¡Öò]õ MÉÉäVÉÉxÉÉ´É
½þ®úJÉɤÉè lÉÉlÉ' ½èþ¤ÉɪÉ* ʤɪÉÉä MÉÉ´ÉÊxÉ nùÉÊ®úÊxÉ lÉÉJÉÉªÉ +ÉJÉ'¡òÉJÉ' ¨ÉÉäxÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä
ʤÉJÉÉè ½þVÉÉå xÉÉ®úJÉÉä±ÉÉªÉ +ÉäVÉÉå xÉÉ®úJÉÉä±ÉÉªÉ JÉɱÉɨɤÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ¤±ÉäEò Ê|ÉxºÉ+É
+ÉMÉÉxɺÉä-+ÉMÉÉxÉxÉè nùÉ´ÉMÉɱÉÉƤÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* +ÊxÉ±É +É®úÉä ®úxɤÉÒ®ú+É VÉÉä¤ÉÉä®ú JÉÖʺÉ
VÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ¨É½þÉ®úÉhÉÒÊxÉ ËlÉVÉÉªÉ VÉä¤ÉÉä xÉÉäVÉÉä®úJÉÉèxÉÉä ½þÉäªÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä JÉÉÊlÉ JÉɱÉɪÉÉ´É
lÉÖ¤ÉÖ®ú VÉÉxÉÉªÉ ºÉÖ¤ÉÖÆ¡òÉä®úJÉÉä ºÉxnäù½þ'VÉÉå xÉɪɤÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä ºÉÉxÉnùÉå¨ÉÉäxÉ Ênù MÉÉ´ÉÊxÉ
+É{Éä±ÉJÉÉè ºÉäxÉÉxÉè ±ÉÉÆxÉɪÉÉ Ê¤ÉºÉÉä®úÊxÉxÉÉä +ÉJÉÉ< lÉÉxÉÉä ½þÉMÉÉè* +ÉÆ Ê¤ÉJÉÉè JÉÖxÉÖ¯ûJÉÖ¨É褱ÉɤÉÉä
JÉÉ®úxÉÉ ä JÉɴɱÉɪÉnùɨå ÉÉxä É +É®úÉ ä MÉɺä ÉÉJä ÉÉ è ½þ¨ÉlÉÉlÉɤÉxÉÉxÉ è +É Æ Ê¤ÉJÉÉ è xÉÉXÉ®ä ú ½þ®úxÉÉªÉ VÉɪÉÉÊJɺÉ*è
+ÉÆ Ê¤ÉJÉÉè xÉÉXÉä®ú ½þ®úÉä¨ÉÉäxɤ±ÉÉ ¤Éä ºÉ¨ÉÉ´ÉxÉÉä VÉäzÉɪÉÊxÉ Ê¡òlÉÉ<JÉÉè ½þÉäxÉÉä ½þÉMÉÉè¨ÉÉäxÉ*
6
VÉ䤱ÉÉ ¤±ÉäEò Ê|ÉxºÉ+É ¨ÉÖºÉÉVÉÉå ºÉ¨ÉÉxÉ ºÉ'½èþªÉÉä +¤±ÉÉ Ê¤É¤ÉÉä lÉÉlÉ'xÉɪɺÉè +É®úÉä
JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ VÉɤä ÉlÉÉ ÊºÉ¨ÉɪÉÉ ¤É¤ÉÊä ºÉ¨É ¨ÉÉxä ɱÉÉªÉ ½þÉzä ÉÉxÉ è ºÉÉxå ÉɪɺÉ*è +ÊxÉ±É +É®úÉ ä ®úxɤÉÒ®ú+É
¤Éä ºÉ¨ÉɴɤÉÉä ½þÉäʺÉLÉÉ´É ½þÉäʺÉLÉÉ´É MÉä±ÉäOÉÉ ¤ÉÉnùɪÉÊMÉÊ®ú¡òÉä®úJÉÉè MÉÉäºÉÉä ¡ÖònÖÆùxÉÉä MÉÉäºÉÉ MÉÉäºÉɪÉè
+ÉJÉÉ< JɤÉxÉÉxÉè ½þÉänùÉå¨ÉÉäxÉ* MÉÉ´ÉJÉÉè +É{Éä±É ¤ÉäMÉ®úÊxÉ£òÉªÉ Ênù½ÖþzÉÉxÉè ±ÉɤÉÉäxÉɪÉÊxÉ lÉÉJÉɪÉ
¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É ®úÉMÉÉVÉÉåxÉÉä MÉÖ¤ÉÖxÉ +ÉnùÉ®ú xÉÉÊMÉ®úxÉɪÉÊxÉ +ʺɱÉɪÉè VÉÉä¤ÉÉä®ú MÉÉäLÉèªÉè ʺÉMÉÉÆËlÉ
nùÉ´ÉMÉɱÉÉÆnùÉå¨ÉÉäxÉ*
7
®ÆúVÉÉxÉɪÉVÉÉåxÉÉä +ÉÆ ½þÉäʺÉLÉÉ´ÉnùÉå¨ÉÉäxÉ xÉÉlÉÉªÉ VÉ䤱ÉÉÊºÉ¨É Ê¤ÉªÉÉä MÉÖ¤ÉÖxÉ ¤ÉÉnùɪÉÊMÉÊ®ú
¡òÉä®úÊxÉÊºÉ¨É ºÉ'½èþªÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ +¤±ÉÉÊºÉ¨É ®úɴɤÉÉä ʤÉJÉÉè xÉɪɺÉxÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ* VÉ䤱ÉÉ ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É
ÊlÉ ºÉ¨ÉÉ´ÉxÉÉä ʺɨÉɽþÉÆJÉÉäJÉÉè ¤ÉÉ®ú½èþªÉÉä +¤±ÉÉ MÉÉʺɤÉÉä xÉɪÉÊMÉÊ®ú£òÉ ºÉÉä¨ÉÉäxÉÉÆVÉÉä¤ÉÉä*
MÉÉʺɤÉÉ ä ¤É è nùä®ú½þɺÉÉ®úxÉɪÉJÉÉ è ¤ÉÉJÉÉxä ÉɪÉnùɨå ÉÉxä É* +ÊxÉ±É +É®úÉ ä ®úxɤÉÒ®ú+É Mɱä Éxä ÉɪÉÊxÉ
¦ÉÉ´ÉÊlÉxÉÉxÉ è +ÉVÆ ÉÉ å +ÉJÉÉ< ½þ¨É±ÉɪÉxÉÉªÉºÉ è +É®úÉ ä +ÉÊÆxÉ Ê¤ÉlÉÉxä ɤÉÉÊnùªÉ è ¨ÉÉ´ÉxÉɪÉJÉÉ è ºÉɤÉɪÉJÉ®ú
½þÉäxÉɪɺÉè* ¤ÉäJÉä´ÉÊMÉÊ®ú+É ºÉÖ¤ÉÖÆ¡òÉä®úJÉÉè ʺÉÊ®ú JÉɱÉɨÉxÉÉä lÉÉJÉÉªÉ ®äú¡òÉÊ®ú nùɨÉxÉɪɺÉè +É®úÉä
+ÉÆxÉÉä ¤ÉÉxÉlÉÉJÉÉè ½þÉäxÉɪɺÉè* +ÉÆÊxÉ MÉÉänùÉxÉ Ê¤É¡òÉÆJÉÉè +zÉÉªÉ xÉÉäVÉÉä®úVÉÉå xÉɪÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +É®úÉä
ʤÉÊxÉ MÉÉ¥ä ÉÉ Ê¤ÉJÉRÖ óÉ´É +ÉJÉÉ<VÉÉ å ±ÉÉºÉ è ±ÉÉºÉ è ʤÉʱɮúnùɨå ÉÉxä É* ¨É½þÉ®úÉhÉÒ+É VÉɽþÉlÉ ä MÉɺä ÉÉ+ä É´É
nÖùJÉÖ ¨ÉÉäxÉÉ ¤ÉäJÉɪÉxÉÉä +ÉÆ Ê¤ÉJÉÉè +É{Éä±É ʺÉRóÉ´ÉxÉÉä nùÉäxɽþ®úÊ¡òxÉxÉɪɺÉè* +ÊxɱÉ+É ¤ÉÖÆnùÉå¨ÉÉäxÉ
Ênù =xÉÊxÉ JÉä¤É JÉÉ®úxÉɪÉÊxÉ ÊºÉMÉÉÆ ¨ÉÖºÉÉÊxÉ nùÉÊ®úJÉÉè <ºÉä ½þɺÉ'xÉÉÆMÉÉè VÉä®úÉ´É xÉÉlÉÉªÉ ®úxɤÉÒ®ú+É
¤ÉÖÆnùÉå¨ÉÉäxÉ Ênù, Ê|ÉxºÉ+ɺÉÉä <ºÉä ½þɨÉLÉå VÉÉxÉɪÉÊxÉ MÉÉäxÉÉÆÊlÉ nùRó*
xÉ+É´É ¡èòxÉÉxÉè +ɤÉÉèxÉÉä +ÉÆ ¨ÉÉäzÉÉªÉ ¤ÉÉxÉlÉÉJÉÉè ÊnùxÉÊlÉxÉɪɺÉè* +¤±ÉÉ +ɤÉÉè+É
¤ÉÖƤÉɪÉ, "ʤɪÉÉä VÉÉä¤ÉÉä®ú +xÉVÉÉlÉÉ´É +É®úÉä ʤÉJÉÉè ¡òÉä®úÉåxÉÉä lÉÉJÉÉªÉ +ÉƽþÉ ¨ÉÉJÉɺÉä ¨ÉÉäxÉlÉÉä®ú
nùRó* xÉÉlÉÉªÉ VÉÉå ¨É½þÉ®úhÉÒJÉÉè xÉä´ÉʺÉxÉÉä xÉÉRóÉ* ʤɪÉÉä ¨É½þÉ®úÉhÉÒxÉÉä lÉɪɺÉä VÉÉ®úÉè +É{Éä±É
Ê¡òlÉÉ< ½þÉxä ÉɪɺÉ*è ʤɪÉÉ ä +É{ɱä ÉJÉÉ è +É´ÉÊOÉxÉÉxÉ è ±ÉÉxÉÉ ä lÉÉJÉÉªÉ nùºÉ ä ºÉ¨É¤ÉÉ ä lÉÉnù'lÉÉ®úÉÊJɺÉ*è
8
¨ÉɺÉä ±ÉɨÉÉJÉÉxÉnùÉ< : ½äþxÉ®úÒ
¤Éä ºÉ±É'+É VÉÉåÊxÉ Ê¡òxÉÉxÉè nùÉäxÉxÉÉªÉ ±ÉɨÉÉJÉÉxÉnùÉ< ½äþxÉ®úÒÊxÉ*
±ÉɨÉÉJÉÉxÉnùÉ<+É MÉÉ´ÉÊxÉ ¨ÉÉäxɺÉä MÉÖ¤ÉÖxÉ ®úÉäJÉÉä¨ÉÊxÉ ÊºÉxÉɪÉÊlÉ nùRó* +É®úÉä ʤɺÉÉä®ú
MÉÖ¤ÉÖxÉ ®úÉäJÉÉä¨ÉÊxÉ ¨ÉÉxɤÉɪÉOÉÉ ÊVɤɡòÉä®ú ¤ÉÉ<Ênù xÉRóÉ* MÉÉ´ÉÊxÉ +ɱÉÉnùÉ ®úÉäJÉÉä¨ÉÊxÉ MÉÖxÉ
lÉÉxÉɪÉÊxÉ lÉÉJÉÉªÉ Ê¤ÉºÉÉä®ú JÉÉÊlɪÉÉ´É lÉÉxÉÉªÉ ¨ÉÉ<xÉÉ´ÉÊxÉLÉÖ< +ɱÉÉnùÉ ÊºÉxÉɪÉÊlÉ ±ÉÉÊJÉnùÉå*
±ÉɨÉÉJÉÉxnùÉ<ÊxÉ ºÉɱÉÉ<+É MÉÉ´ÉÊxÉ ¨ÉÉänùÉä¨ÉVÉÉå ºÉ¨ÉÉxÉ MÉÉä±ÉÉ´É* ʤÉÊxÉ ¨ÉÉänùÉä¨ÉÉ Ê¡òºÉÉ +É®úÉä
MÉÉä±ÉÉ´É +É®úÉä ʤɺÉÉä®úÊxÉ +ÉʺÉMÉÖ®ú+É ¤ÉÉlÉ'nùÉ=ÊxÉVÉÉå MÉÉä®úÉä¤ÉÉä* ½äþxÉ®úÒÊxÉ JÉ®ú'+É´É ºÉ'xÉÉ
MÉɤÉÊxÉ MÉÉä¨ÉÉä MÉÉä¨ÉÉä ½äþ±É¨Éä]õ lÉÖÊ¡ò MÉÉzÉɪɤÉÉÊnù xÉÖxÉÉä ¨ÉÉäxÉÉä*
½þäxÉ®úÒÊxÉ ¨ÉMä ÉxÉÊxÉ xÉÉVä ÉÉ®ä úÉ VÉɤä ÉÉ®ä úèxÉÉ ä MÉÉLä ÉÉlå ÉÉ®ú¨ÉÉxä É* ʤÉÊxÉ ¨É½þ®úÉ ºÉ¨ÉɪÉxÉÉ xÉRóɨÉÉxä É
xÉÉlÉÉªÉ ¨ÉäMÉxÉÊxÉ xÉÉäVÉÉä®úÉ +ÉMÉnùÉÊxÉ£òÉªÉ +ÉMÉʺÉËlÉ VÉä®èú¤ÉÉä xÉÖ½þ®úxÉɪɨÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä nùɤɺÉä
VÉɪÉMÉÉ´ÉxÉÉä lÉÉxÉÉxÉè ¨ÉäMÉxÉ Ê¡òËnùxÉÉxÉè VÉä®èúËlɤÉÉä xÉɪɽþ®úxÉÉä ½þÉxÉɪɨÉÉäxÉ* JÉ®ú'ºÉɪÉÉ´É lÉÉxÉɪÉ
¨ÉäMÉxÉ lÉÉ<xÉèªÉÉ =xÉ-ʺÉMÉÉÆ, MÉÉäVÉÉè-MÉɽþÉªÉ VÉäËlɤÉÉä Ê¡òËnùVÉÉä¤ÉxÉÉä ½þɪÉÉä¨ÉÉäxÉ* ʤÉÊxÉ ¤Éä ¨É½þ®ú-
¨ÉÖʻɪÉÉ ½äþxÉ®úÒJÉÉè ÊMÉlÉÉ´É-¤ÉÉlÉÉ´É xÉÖ½þÉäxÉɪɨÉÉäxÉ* ʤÉÊxÉ ÊMÉlÉÉ´É-¤ÉÉlÉÉ´É ¨ÉäMÉxÉ¡òÉä®úÉxÉÉä ÊMɱÉÖ-
¤ÉɱÉÖ +É®úÉä ʤɹÉMÉÉäxÉÉÆ ½þÉäzÉÉxÉè MÉÖ¤ÉÖxÉ ¨ÉÉxÉʺɡòÉä®úJÉÉè ºÉÉxɽþÉäªÉÉä¨ÉÉäxÉ*
ºÉÉxɺÉJä ÉÉ汃 +ɤÉÉ+è É ºÉÉ ¦ÉÉ®úiÉ+É´É MÉÉ´ÉÊxÉ ºÉÉºÉ ä ±ÉÉMä ÉÉJä ÉÉ è ±ÉÉMä ÉÉ ä ½þ¨ÉxÉÉ ä lÉÉMÆ ÉÉʺÉxÉÉä
nÆù¨ÉÉäxÉ +¤±ÉÉ ¤Éè ºÉ¨ÉÉ´É Ê¤É¤ÉÉ®ú ¤ÉÉMÉÉxÉÊxÉ ½þɤÉxÉÉªÉ MÉä]õ+É´É nùÉ´É®úÉ´É-nùÉ´É漃 VÉÉxÉɪÉ
ºÉÉnä ùɤä É JÉÉxä ÉÉnùɨå ÉÉxä É* ¨ÉÉxÉʺɣòÉ +xÉlÉÉ< JÉ¤Ö Éªè É è JÉ¤Ö Éªè É è +É®úÉ ä ±ÉÉÊèlÉVÉÉ å ¤ÉªÖ É è ¤ÉªÖ É è ½þÉÊä»ÉLÉÉ´Énùɨå ÉÉxä É*
nùÉ´É®úÉ´É-nùÉ´ÉʺÉÊxÉ VÉɽþÉäxÉÉ ±ÉɨÉÉ JÉÉxÉnùɪɺÉÉä¨ÉÉäxÉ* VÉä®úÉ´É Ê¤ÉªÉÉä ½þÉOÉÉ VÉɪÉlÉÖ¤É ºÉɪÉÉ´É
lÉÉxÉÉxÉè ºÉÉxÉnÖÆù ºÉɪÉMÉÉʺÉxÉÉä nÆù¨ÉÉäxÉ* ºÉɺÉä ¨ÉÉxÉʺɪÉÉ ¤ÉÖƤÉɪÉÊnù ±ÉɨÉÉJÉÉxÉnùÉ<ªÉɱÉɪÉxÉÉä xÉèÊVÉ
¡òÖ ]õ MÉÉVä ÉÉxÉ JÉnÖ ùè MÉÉ®ú½þ®úxÉÉxÉ è Ê¤É¹É MÉÉ®ú½þ®úxÉÉ ä ½þɪÉÉ*ä MÉÉʨÉÊxÉ ¨ÉÉxÉʺɣòÉ ±ÉÉ´ÉÊlÉ MÉxÉ ±ÉÉxÉÉxÉè
VÉ' VÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* +ɤÉÉè+É ¤Éä ºÉ¨ÉÉ´ÉxÉÉä ¤Éè VÉɪÉMÉɪÉÉ´É ºÉÉè½èþ}±ÉÉRóɨÉÉäxɤ±ÉÉ Ê¤ÉÊxÉ ÊVÉ=
VÉÉä¤ÉxÉɪÉÉ ÊlÉ lÉÉ®ú¨ÉÉäxÉ* +ɤÉÉè+É Ê¤ÉJÉÉè xÉ+É´É ±ÉɤÉÉäxÉɪɺÉè*
¤Éä ±ÉɨÉÉJÉÉxÉnùÉ<JÉÉè ½äþxÉ®úÒ ¨ÉÖÆ nùÉäzÉÉªÉ VÉÉxÉɪɺÉè +É®úÉä ¤Éä ¤ÉÉÊnùxÉÉä ʤɪÉÉä VÉÉåVÉÉå
lÉÉ¡òÉ¡òè xÉɪɺÉ*è
9
VÉ䤱ÉÉ +ÉÆ ½äþxÉ®úÒJÉÉè xÉÖVÉäxÉnùÉå¨ÉÉäxÉ +¤±ÉÉ Ê¤ÉªÉÉä +ÉÆVÉÉå VÉÉä¤ÉÉä®ú ºÉÉÆOÉɪÉèºÉÉä JÉÉÊlɪÉÉ´É
ºÉÉÊ¡ònùÉå¨ÉÉäxÉ* +ÉÆÊxÉÊlÉ =xÉ JÉɱÉɨÉxÉÉxÉè ʤɪÉÉä nùÉä®úÉänùxÉÉªÉ MÉèªÉÉVÉɺÉä nùpù pùªÉè lÉÉMÉÉʺÉxÉÉä
nÆù¨ÉÉäxÉ* +ÉÆÊxÉËlÉVÉɪÉÊxÉ ¨ÉäMÉxÉÉ SÉÉVÉÇ ±ÉÉ<]õ ¤ÉÉÊnù ÊMÉËnù¤ÉÉªÉ lÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ, VÉ䤱ÉÉʺɨɽþɱÉÉMÉè
ʤɪÉÉä +ÉÆJÉÉè ¡òÉälÉɪÉxÉÉä ½þɪÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ* +ÉÆÊxÉËlÉVÉɪÉÊxÉ ¨ÉäMÉxÉÉ VÉ䤱ÉÉ lÉÉlÉ'ªÉÉä +¤±ÉÉ MÉÖ¤ÉÖxÉ
¡òÉ®úºÉäËlÉÊxÉ ¨ÉäMÉxÉÉ +É®úÉä¤ÉÉ´É ÊMÉËnù ¤ÉɴɪÉÉä* ½äþxÉ®úÒ+É MÉÉä¤ÉÉ´É ºÉ¨ÉʺɨɽþɱÉÉMÉè ®úÉ´ÉJÉÉè¤ÉÉä
¡òÉlä ÉɪÉÉJɨè ÉÉxä É* xÉÉlÉÉªÉ Ê¤ÉªÉÉ ä +ÉÊÆxÉ +zÉÉªÉ xÉÉVä ÉÉ®ä úVÉÉ å xÉɪÉxÉɪÉJÉÉ è ºÉxnùä½þ'ºÉÉ ä JÉɱÉɨÉnùɨå ÉÉxä É*
10
ʤÉÊxÉ ºÉÉÆOÉÉƪÉÉÊ®ú +ÉJÉÖ+É´É +ÉÆ ¨ÉåÎM±ÉxÉÉxÉè ʤÉÊxÉ ¨ÉÉänùÉä¨ÉJÉÉè ±ÉɺÉèªÉè nùÉƽþ®úxÉÉä
xÉÉVÉÉnùɨå ÉÉxä É* ¤Éªä ÉÉ´É +É®úÉ ä ʤɪÉÉ ä ®úÉMÉɺÉÉ ä VÉɤå ÉɴɪÉÉ*ä ʤɪÉÉ ä ¤ÉMÖ ÉÉxÉÉxÉ è ÊMÉÊnù®úºÉÉ ä VÉɤÉÉ´Énùɨå ÉÉxä É
+É®úÉ ä ʤÉÊxÉ Ê¤ÉJÉɪÉÉ´É ¤ÉÉ®ú ºÉÉxä ÉÉxÉ è ʤÉÊxÉ ¨É½þ®úÉ MÉÉlä ÉÉÊÆxÉ£òÉªÉ MÉÉVä ÉɺÉÉ ä VÉÉxÉÉ ä ½þ¨É¤ÉÉ´Énùɨå ÉÉxä É*
ʤɪÉÉä =xÉÊxÉ +ÉËlÉVÉÉé MɺÉÆLÉÉÆxÉÉxÉè +ÉÆJÉÉè ʺÉÊMÉxÉÉäºÉÉä xÉÉVÉÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* JÉÖMÉÉJÉÉè ½þÉÆ ½þÉÆ ÊºÉxÉÉxÉè
®úÉMÉÉVÉÉå JÉÖnèù ¨ÉÖVÉÖ ½þ®úʺÉMÉÉè¨ÉÉäxÉ* xÉÉlÉÉªÉ Ê¤ÉÊxÉ ®úÉMÉɪÉÉ Ê¤ÉÊxÉ£òÉªÉ +É®úÉä ¤ÉÉÆʺÉxÉ VÉÉxÉÉä
½þɱÉÉ* ʤɪÉÉä ®úÉ´ÉJÉÉè¤ÉÉä +®ú¡äò®úÉJÉè*
ʤɪÉÉ ä ÊMÉlÉÉ´É-lÉɴɤÉÉ ä xÉRóɨÉÉxä É* VÉ¤ä ±ÉÉ Ê¤ÉªÉÉ ä VÉɤä ÉÉ®ä ú ®úÉMÉÉ VÉÉlå ÉÉ®úɨä ÉÉxä É ¤É ä ºÉ¨ÉɴɤÉÉä
+ÉRóÉ ä +ÉÊÆxÉ +ÉJÉÉ< +ÉʺÉJÉÉ è ʤÉÊxÉ JÉMÖ ÉɪÉÉ´É ºÉɪä ÉÉ ä ¨ÉÉxä ɤ±ÉɤÉÉ ä ±ÉɺÉxè ÉÉ ä ½þMÉÉ®úÊ¡òxÉMÉɨè ÉÉxä É*
ʤÉÊxÉ MÉÉä®úÉ JÉJÉɤÉÊxÉ MÉÉä¡òÉ®ú MÉÉä¡òÉ®ú ½þÉlÉÉ<+É ºÉ¨ÉɪÉ}±Éä ½þÉäʺÉxÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* xÉÉlÉÉªÉ ½äþxÉ®úÒ+É
¨ÉÉxä ÉÊlÉJÉÉMÉɨè ÉÉxä É VÉÉxÉÉMÆ ÉÉ è ʤÉÊxÉ ½þÉlÉÉ<ªÉÉ +ÉnùÉ®ú VÉÉxÉɪɱÉ'¨ÉÉxä É* +ÉJÉÉ< +ÉʺÉJÉÉ è +LÉ¤Ö ÉxÉɪÉÊxÉ
lÉÉJÉÉªÉ xÉRóɨÉÉxä É*
½äþxÉ®úÒ+É BJÉxɤ±ÉÉ +ÉÆÊxÉ +ÉJÉÉ<ÊxÉ£òÉªÉ +ÉnùÉ®ú VÉÉxÉÉä MÉÉäºÉÉä VÉɪÉÉä¨ÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä
MÉÉ´ÉÊxÉ ºÉɱÉÉ<JÉÉè VÉÖxÉÊlÉ ¤ÉɪÉÊnù ¤Éɽäþ®úɪÉÉ´É MÉÉä±ÉÉ´É Ênù½ÖþzÉÉxÉè B¨É¡òÉè¡òÉä®úJÉÉè ½þÉxɽþ®úxÉÉxÉè
VÉɪÉÉä¨ÉÉäxÉ* +näù¤ÉÉÊxÉ Ê¤ÉªÉÉä xÉ'ʺÉRóÉ´É VÉä¤ÉÉä ÊnùMÉnùÉ®ú ½þÉäªÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ xÉÉlÉÉªÉ ºÉÉJÉÉÊlÉÊxÉ Ê¤É¡òÉÆ
±ÉÉ<¡òÉÆ¡òÉä®úÉ´É lÉÉxÉÉªÉ ¡ò¨É¡òÉè BxɱÉÉ ¡òÉè®úJÉÉè lÉÉxÉÉäxÉÉä ½þÉäªÉÉJÉè¨ÉÉäxÉ*
VÉ䤱ÉÉ ¤ÉÉÊ®úÊxÉ ¨ÉèmÉÖ Ê¡òlÉÉ<¡òÉä®úÉ MÉÉä¨ÉÉäxÉ VÉɪÉÉä +ɤÉèªÉÉ JÉÉnùɪÉÉ´É ±ÉÉxÉÉxÉè xÉÉSÉÉÇ®úÒ
ºEÖò±ÉÊxÉ MÉɽþÉ< ¡òÉä®úÉåÊMÉÊ®ú MÉÉ´ÉÊxÉ Ê¤É±ÉÉäMÉÉä ¨ÉÖ»ÉÒ¨ÉÉ PɺÉxÉÉä ½þ®úÉä¨ÉÉäxÉ* ¨ÉèmÉÖ Ê¡òlÉÉ<VÉÉå
¤ÉÖÆ¡ò¤ÉxÉÉªÉ JÉÉnùÉJÉÉè ¨ÉɱÉÒ+É ±ÉÉÆxÉÉÆMÉÉè¨ÉÉäxÉ +¤±ÉÉ ½äþxÉ®úÒ+É B¨É¡òÉè xÉÉÊMÉ®úxÉÉxÉè ¤Éä´É½þɪÉxÉÉä
B®úºÉÉäxÉɪɺÉè* ¨ÉɱÉÒ+É JÉÉnùÉJÉÉè nèùJÉÉÆxÉÉxÉè lÉÉåVÉÉå ¡ò®úɪɺÉÉʱÉÊxÉ MÉɽþÉ< ¡òÉä®úÉåÊMÉÊ®ú ¨ÉÖ»ÉÒ¨ÉÉ
PɺÉÊxÉ ¨ÉÉ´ÉJÉ'+É´É nùÉäzÉÉxÉè ¡èòxÉɪɺÉè* ¡ò®úɪɺÉÉʱÉÊxÉ ºÉÉä®úÊMÉËnù ÊMÉËnùJÉÉÆxÉÉxÉè ¨ÉÖ»ÉÒ¨ÉÉ
PɺÉ+É VÉ䤱ÉÉ ¡èòÊ¡òxÉÉä +¤±ÉÉ ¨ÉèmÉÖ Ê¡òlÉÉ<JÉÉè xÉÖxÉÉxÉè VÉÉä¤ÉÉä®ú JÉÖ漃 VÉÉxÉɪɺÉè +É®úÉä
¤É¡ä òÉ®ä úJÉÉ è nùÉRóè nùÉRóè ¤ÉÉJä ÉÉ®úxÉÉ ä ½þ¨ÉxÉɪɺÉ*è ÊlÉEò ¤É ä ºÉ¨ÉÉ´ÉxÉÉ ä ½þäxÉ®úÒ+É ¤Éɽþä®úªÉÉ´É ¤ÉÉ®úxɤÉɤä ÉɪÉ*
¨ÉÖ»ÉÒ¨ÉÉ PɺÉ+É ÊMÉxÉɪÉVÉÉåxÉÉä ½þÉäÊ»ÉLÉɴɤÉɪÉ* ½äþxÉ®úÒ+É ¨ÉäMÉxÉ lÉÉ<xÉèJÉÉè Ê¡òËnùxÉÉxÉè
¤ÉäJÉÉè ¨ÉÉäVÉÉRèó xÉɪɤÉÉªÉ lÉÉxÉɪɺÉè* ½äþxÉ®úÒÊxÉ MÉɤÉ+É MÉÉälÉÉÆÊxÉ£òÉªÉ MÉÉä¨ÉÉä +É®úÉä MÉÉäVÉɺÉÉä
VÉɽþè¤ÉɪÉ* ʤɪÉÉ ä MÉÉ´ÉÊxÉ JÉMÖ ÉÉJÉÉ è +É®ä úè¤ÉÉ<Ênù ¡òÖ´ÉÉ®ú¤ÉɪÉÊnù VÉxä É'¤ÉÉ Ê¤ÉªÉÉ ä MÉɴɤÉÉ ä ½þÉÊäºÉLÉÉ´ÉxÉɺä ÉÉä
±ÉÖ¤ÉènùÉå* ¤Éä ºÉ¨ÉÉ´ÉxÉÉä ±ÉÉäMÉÉä ¡òÉä®úÉåÊMÉÊ®ú+É ÊºÉRóÉ´É JÉÉ®ú¤ÉÉä¤ÉÉªÉ +É®úÉä ±ÉɨÉÉ JÉÉxnùÉ<JÉÉè
xÉÖxÉÉªÉ ±ÉÉäMÉÉä ±ÉÉäMÉÉä ʤɤÉÉä ½þÉäʺÉLÉɴɤÉɪÉ*
½äþxÉ®úÒ+É ÊMÉnùÉå¨ÉÉäxÉ* ʤɪÉÉä ¨ÉÉ´ÉJÉ'ÊxÉ£òÉªÉ JÉɨɺÉÉʱÉËlÉ JÉÉ®ú¤ÉÉäxÉÉxÉè +É®úÉä MÉÖ¤ÉÖxÉ
¨ÉÉäxɺÉä JÉlÉɪÉÉ´É ½þɤɺÉÉä ½èþ¤ÉɪÉ* ʤɪÉÉä MÉƺÉä bä÷EòºÉ+É´É ¨ÉÉxÉJÉÉä½èþxÉɪɺÉè* ʤÉJÉÉè bä÷EòºÉÉ´É
¨ÉÉxÉJÉÉäxÉÉªÉ xÉÖxÉÉxÉè ¡ò®úɪɺÉÉ£òÉ +ÉäVÉÉå-½þVÉÉå JÉÉ®úxÉÉä ½þ¨É¤ÉɪÉ* ¨ÉÉJÉɺÉäªÉÉ Ê¤ÉJÉÉè ½þ¨ÉxÉÉè
11