Table Of Contentt mor on ero sewasoucz
ANATOMIA | FIZJOLOGIA
| CZLOWIEKA
PODRECZNIK DLA SREDNICH SZKOt MEDYC7NYCH
i &
PANSTWOWY ZAKEAD WYDAWNICTW LEKARSKICH
Porro ainda Go us een sl esac ren
Scobey Patty Zaki Wyse eeraih, 1600
cine mena: Alshanis Cai 2enan Nowak
Proje ota Matin Koiry
agator cnc Tadeo Wojsoms, Maen gi
{SBN 83-200-0160-4
SPIS TRESC!
WSTEP eee fa
WRADOMOSGIOGOLNE. :
uss cents :
Podinbarn A
ite cnyeownjusorachnege ce
thane
Danisteme
eankamintican
Postcecbaots akon
‘halen
ual ord sgeraleinad news
(mary ncrodeee roxanne aea2¥38
Sprotistsomnesta
Prone cls ish ominy mapa
amontonsytusne bad
roan ware
Uninet.
Uhlan
iad ecco my
‘ita marr
‘tim
‘harold cen
URADNARZADOWRUCHU
Cammnatbine
Seilage sean
‘Solel pinsions
okgtoicaytrgcra
a rae bis ge :
ots ony gore :
Kosta
Beeman sedi,
Davee re
Eraetacomne
kta wiictomy eeraaerlaga
Crynnoetkregachipa
vnc et
aa pioajaacatane
Thaw ear.
‘Staten bolus
Sotgeene ore doiydens
Stowtyenwtnecrow
‘Sowhindoy
Seep
Sioa pees
Polyoai hoiccond
‘Sow slronoun siting
Wine riley milo
Suna mies
igen
Teiele at plato}
Foctentaniiagrgebinnin
Caynnesinisen ach
Coymnntsntonigehines
Migonseelilowy
‘ieee tony
wl
Tmo miicrych
iggtaraicemnes
lng necro
(rene iit
Micfin tone gaa wel
‘iainieromlons
aatorat
Covet sleet ater geal
lebinkencem dn
Mine beeen Ae
“Gubaprovtia igniter icy 606)
“Stns otreuoyhcrny dale Prt pitied.
eynrnce ni obey Ley Sore
“Gripapracdraniiniade,
Sm tyinamigan wc.
Grupa nesroionn nits
‘caynmods miginivda.
Gretna gale
‘ruossocearaes ges
Fonigrogelen
Gayest nti
Danoowoie
Frawrinea tet energiermiynine
Sharermigen
Zhiceeleyecam sl
UKLAD TRAWHENNY.
acon ron gw pot nentyo
Bey
sam .
‘onadhron cre
rust ainon.
‘Sinan
‘inane godeehoo
‘Bintan posjcrhows
ora
Cansei rts
Pavoni.
rm
Dobe
Sthiewainey
Shicsoremtasionese.
Regulars wpuselniawoducoiconys
Grace ceo.
San done sign
singe. :
oltadopeiyronubrabscone
treats
tyeice
ieee
‘Werote
ese groky
Dro atcrel pecnaeyoicinny
Enea
Beanie ai
Wein porbern icine,
Fedtrlelaagrbege
Deteaete :
Poemiana irae
Faemiane wee toning
vi
"ry oom synkona nin srera
‘anacrniounvoreane Energi aden prey gor
Proce
UKEADODDECHOWY
hci
‘ez kal
Jama eas :
“Fanagiebaphas
Bvaceka ine
‘anhens
Fajlogs aduadiacowaye
eeniaocayerera
nympho cera situs
<cezeloptuon
Sak Gut ressocshanin
ugEAD Maczowy
Coymnntance
Proopheknlgrecoei
Premecnia webonr
‘yamine
Fegasrsromowbglhvasniezésaacer|
‘
f
ove
Seekormaczoy
Povenneen
Ureap PLcIOWY
araeyieoworesi.
Raven cow ngskionowngra.
“hana unishabun craic wero ita
isa
Satake
Suahyepuaatwocentoe
Prawody ante
Nore pronase
area suo ati,
Nenana fats unger
“se
Honmany salons ashen
satewes
Downes canslsesoueriaie
‘waaoredoromy
Wargiarmane wifes
Pralonepecn
treorte
Spuettesante
‘torah pronilnansakc
Susk
_apkiowy.spotowsnla
Zep Ce For
UKLADKRAZENIA
Frevtlonakaey
Roun
\Worakoeotlowy.
“emis
2
Nacrnlacnintesasni steno
Tay ghwne es
Balpiebi ry
“Tonieaeane weed.
Tanterayingeaveetine
(Galeotti zenani
Tgnisnnyjmnaceenme
Toveapocenoxaine
Fancapachann
Galen iyi
‘ace ry peso
obi siry rane
Geledinamowory tena]
Galo zannanioperystocorr bai]
lca tar pares cory rsa
Gaipieotenan erty trauma
Tee ied ann outa
‘eva yodolane
Biacidwnasers
2p eamiennn runs
Birgooriney
Bipoherryabiel
‘Sar oneicechoncifesyy game
Byrphooietoiceny yb :
Ayageimacone
opie aon eb ime as
aot tree ay bene] ols.
Biyhidton epee
yy hahesyn der,
Usoaavwns)
Polonia yoni ats el)
aceyi genio
Kreme podoue
Tisevnat ec sione ieee cnn :
seri ngey hon amy braten mldiymate.
Necanisnetyehonnetintpiesiome,
tering ehonnacroien
Neer waeyeonnekatenyry
Sedan.
Coyraattdetsiny
Fepipioutauirnie
"Wiasomeodontns
Cryostat
Usertantonk eats
hieteasminiain
Dbjgetominunmesoporebwedowy
DbjgetEinutoesspamnsttny
tjaeseainaame veteotererono
‘bjgetrminutowevebjpate wpauowaic src)
‘asetsciyeanow coro
‘ometam sr
Cyne acanricrsoyes
‘ratenielewtetensanh
Wolves dozen cial i
Teo
egusea rp Senoegotr
‘rome
Stans €0,
Steno,
Innscrybiogsivesobltdtizvlaneciiowage
"WahynernGn eis eyehenesin
Paes
Powstonsniciresicaplyn. tenn
Obra
roetonkpnine
KREW,
pei
hii
eereemenearee
as
cm
sateen
eresles ~
opt
xt
BEARER
URRADNERWOWY . seeeee 407
ea hingony
‘nad sn
oon
pwning
Onoratvands méegouis
Palpcenai mozsona : :
rors miata meget : :
Panméagawo ero.
ézgoute
Tenméagoiawie.
Steamtapone
Ialezynsznow ta pothor omar
roooméogonie
Kamorybacane gal margomyc 7
‘Wacnoméaaaie
sinrpneetaogeas
Naneenrotomy
Nerohonshoer ith
NenebioakowiM.-
Renews
Nee ododiaey
Menem n
ere prevasanto vey lh
Ne ye -arcown 0
Hava jeaeeee
Mevedasinentbswicw weve Pred MOLL
‘Mare pola
“Gates pcb erniomyeh
‘Guapoe tras ere row,
Spl ening
Epltguslany
ed aaron atonericny
“ok atoromene. t
Ctteopannaneuioaiteoriezegs
“
a
s
is
ry
xa
copstpreyuspitalns steduaviononaneao
‘Rucheiensunaeoniantradrtance
LUKLAD NARZADOW zMYSLOW
Nora eco pominechnionega gabon
Nideweraeni
itarceaionkowe ana
lonsoetenoa
vaetroaiane
Trethaouahowe
etgamegrene
Kanata
Fens wore
ana nacre icc
Bhraseranrna cena
Zeon ge oem
Komaraprania goose)
Komorannegeiozo!
Eriorulns
(Cina par pal nome)
‘aomackcle
Isejra wore gical
frst toe be
‘oats uchomy akin
Srapma
Drostow
POWLOKA WwEPDLNA
‘usowe ogtinashiry
Budowa scegotowackiry
Teonmasonon story
‘Grusel sry
xiv
arama
rucalyettiowe
yer
Pacts
‘GRUGZOLY DOKREWNE
Giri rayreeeins
Gracelypidowstake qc dara
“el
frie
Horan lot
WSTEP
ud w nafwczadninjcerch okresseh roawoju ludzkosc: extowivk styl sig
2 chorcha. Musiat dacnawé slaleoxeh czy zvaniert mw Zyeiu coddewwm.
Geezegilnia na fowach tub pe2y cigékin) pracy hyerncl | 7ulka® pomocy
Ui eujmujuoyeh sig sztacg loazania, Rérey byl jednoczesnie cenrodzijami
Faptenarmi: Slady wykanyeranych prae2 nich zabiagéw, nieraz dost skampli-
kowanych,znajdujaarcheoladzy na odkopywanyeh saccalkach kof! lud ich
Zaimuiscy sie leczaniam musielt pever chugi azareg pakalanh zdobywae
Enoplebiasanajomosé budony' rynnosci cata ludekiogo, Piorwsee upor al
ware wiaclomosci ehatarnizans pochodlea <qalee wiela praed naszp 24
dajae poecatee anstamil, nauoo © budavle cite tudskiego, nsjtarszej z pod
stawnwnyeh nauk lakarskioh, Ficjlogla, nuka 9 e2yenosciach organia,
Dacoetn His rozwijaé znacenie pci doplera od wiaku XVI rozpoceyna sig
‘sr (b81 posten w tej date dzinie
‘Ohie wyrmianione nauki sy ceefulaml blologit - rauki a 2yciu. Nalety
parniqtas, #8 buddowa | cevinosti organiam aq z0 sobq sciéls powiazanc
F addsiatuia weajuninie na siebie Jeko proyllan modra podat budowe reki
‘atoioka, dele Mrs: nade on wiykonywae eardwne cidka aiaca Taverne,
jak { preeyayine caynnasc, Natamiast praca nacre caciatalgea stony, jk
ttawigania igéarovr pre robo\nikow portaaych czy tenisow halacis Kasycz
nym, srownde do viviad rego pogrubionia koéeiérddstopia.Z logo w7gledu
Dmaiieny révunalagla budowe {ecyndde elatsludzkinge,
W ciggu ‘ickowe nauka © Jyeiu ragrornadata ogromng lesbo faktdve
2 koneceroe rusiny oyanicayé sia do soznania zaledwic 'e) czas, jake
jst anatomla | falologis crinwiaka, w zakrasio nedbodnyn Uo epanowranis
‘braniogo “awa
Biologia wspétezesns diel signa dwa dude dialy: motfologle, cli nauke
0 katate istot ywyeh, | argclogig — naulg foh ceyrmosciach. Naleay
painielat, 9 jst to jedynia podtiat umawny, quye abio le sec sa 0 80h3
Scisle powinzane.
Zerowna jedna, jak i druge omawinia sist stat dywych. podcietony na
swiat radlinny Vawioicecy. WT kecavin e nich enejtelemy Bardzo wiole farm,
réznlauyen sie od sible zaréwnn bucoma, jak i trybom zycia. W dtuyirn
spore fom awolucyjayeh avviorat musitay cyraniceyé sle do Crowle,
nary w gramadvie Neazelnych nals7y a anakaw, hedqcych kr@powearn
staloclosinyit. W rozwoju wewmstrzmacicenym plod ludekl st zappatrzony
rigdzy innymiw btone plodowy, avang owedria,o czy bedeiv rowed’)
LUrniaszerarmy wiga ezlowicks wre ewodniowedw, 2 precciwierlwie da
bhazcnoriniowad, a wie seek, KGryeh awodnis sig nie racwiia
Galoniok, jako naivscoj -orgunizonony wirdd Naseclnych, jest przedriio py vvedu searogu navel jok stichahi, wziernti, narepdzia pomiarome
tom uadat enttopotorn, tiéry zaykle nazywainy anatomig Cetawioks, ores ae
Fes Fejologi Fejolagie koreysta niwwnin# 2 rozmpitysh, naraz bardze skommplixowanych,
Badajgc budews ealawiska, mosaray lato 2azrajomigslez}ogoksstatami melod i uregdzef da badef coyanoéci osobriktin zdromych, jak rowan do
zavineuciyinl, Uksytesajodnak prea namijagonarzadywaumerzne,potoie- prec laboratonvirveh, Kinicznyeh | dobwladazen ne zaverzgtach.
ew jars fi: wari eraazki jeauio srani),w fan Kath persiowe} ‘Jaki wapomniano, badaric skomnplikowanych ezyanosel organiznny jest
_zarysy narzadow, mostiwe do zarejestrowania na Mlecy Fotograticans). Nato- |
a
t
_pvigcana z koniaeznocig unareedniege dol4ednego paznenis jago budowy.
rmiast prey wprawedzaniu do naceyh (knwonosnyeh, imfatyeenyeh ub do
prrewodu poksrmawage Srodkéw cienivjycych mina tq metoda bedat
procbiog naceyh, kszzatty odeirkow leyo prazwiod, jek rGvinied abearwwns
becpotredniy scurey ezynnasci izjalogieznych.
Praytoczane melodly nie tumacag nem jacnsk tedonych caynnosel narea-
tow. Mazomy, na pravited, poznaé Keratty watrcby, stwlerdzé wydzetanle
bic. Ae zeby pojad exczenétowe ezynnadel tego nareac, musimy pozat
Jago budowe mikvoskopowa, koreystalacz preyraadw optyezeych, yma
Jgoych speciaing| matody bed
We awigzku z tym dhielimy anstomie na dwa doe delaly — anatornig
mairoskopowa i mikroskopowe, cali histologle, nauk © tkankach, 2 kore]
‘wydzietono nauky o komeres - aytalagia
Anatotnia makroskopowa sitet sig 7 Kole na 7ereg gated zktGrych kaida
‘omawia budowg ciala udakiego 2 Innes punktu wid-onia, Medyk majpiarw
oznaje anatomie prawrdiowg (opisowe). Dla poltzbh artystéw-piastyiow
‘powstsla anstomia artystycana slbo plastyezne, kre jest wlatchwie anato-
mig powierzchn ciata fudzkiego. Chirurga intarosuje potedenie i ukled wei
Jemny narzqdow wermetrenych orac drogi dustygu do nich, jakrovmied uktad
oS slaw, mig, naczyh Rewionoénych nenwow, 2wlacccre potazonyeht
na koniczynsch, Sted te zeta porzytok anstomia topngrsficme, Corysta)gea
Iu, zmutody praekrojéw 2aréuwno calege cia, jak i juge czas
Anatomia klinicena zwraca szczegéing wwage na budows i potaienie
naragdiw wewretrenych, co jastszczagdlinie wadne dle lekaica a weglydout
praktyeenych. Anatomia’ rentyanowske irantgenoanstomia) s2czeystowo
‘opisuje osc stawy oraz naready wawngrane, zawarte w jamech cal,
Saezegolne <naccenie naleéy preypiasé stosunkéwo owen Kerunkowi
nauczain, mianowicia anatomti ogobnika 2ywege, Oniawia anu szcregety
budowy cist, dsteyue badaniu bez eekeiijedynie metodam! Kipleenyrn
NNalesa do nich ogladanle {aspect}, bacanie datykiem (pafpatiot,<pukiwa
‘le (porcusso}, astuchiwanle {eusoultatic) oraz wapamniene wytei bedanie
pramieniomi Roentgen. Mstody te mnoga byé sicsowane bezpoérednio i
2
WIADOMOSCI OGOLNE
BUDOWA I CZYNNOSCI KOMORKI
Najprosteze organizmy Zywe skladae sie 2 jednej Komérk. ktéra spetnis
wszystei ion caynnuic! Zyciowe. Czlowiek nalazy do istot wielokomérko-
‘wyeh, zbudewanych 2 bara cite lcesy kort uk 3 bilfondw 0 ozmai-
‘yeh beztatach i exynnosciech, W zasadaie jednak Dudowa fych komnérek jst
podobna
Komarka, stanowiaes podstswows jadnostke Zywel substenci, stds s
drabinejmasy protoplazmy, zawierajce)jadeo i otaczoneyblongkomérkowa,
Keatalty hom6rek aq bardzo rane, Sputykary kamarki levis, eylinryeanc,
azuatlenne, wydhutone, spluszczone, qiisécast in. Od ciatakorn6rkl mos
Drishodzi rbzneyo rodvalu wypustl, eaysto w puslaci widkien pojedynczych
lub roayalevionych, Wine kaméruk po, oloweni pravirauje kerat kuisy
Komal take wryatqptos wr wilkief masia maja ksaat ndeloSclant,écise
sysiacyeh sig 9 20h.
a Ss
Wilkos caia komérak ject na agit ewigeana 7 ich ezynnasaig i waa sie
‘ve granfedch of paru mikrcmnetrOw A6:panu miimatrous, Kemérkiminsniowe
rioys byé zaacania dius, Natomas dlugoss wypustck just niecaz bardzo
Zanacena i moze dachuva do kiludziesigciu eentymetrow, Jak to widzimy
wiehtéryeh zamérkach nerwowych
Protapleama komorkowa, 2aana eytoplazma, mu barczo skormplikxawang
5
