Table Of ContentB. QUÒLÍÌURÀÒÎV, Q. ÕOJÀÌURÀÒÎVÀ,
G. QUTLÍMURATOVA
ANA TILI
GRÀÌÌÀÒIÊÀ, ORFÎGRÀFIYA HÁÌ ÒIL ÓSIRIW
2-klass
Qàràqàlpàqstàn Råspublikàsš Õàlšq bilimlåndiriw
ministrligi táråpinån tàstšyšqlàn®àn
NÓKIS
«QARAQALPAQSTAN»
2018
UOK: 372.881.1.(075) B. Qutlšmuràtîv, Q. Õîjàmuràtîvà, G. Qut
KBK 81.2. Qar lšmuratova. «Ana tili». Gràmmàtikà, îrfîgràfiya
Q 92 hám til ósiriw. 2-klàss ushšn sàbàqlšq. Nókis:
«Qaraqalpaqstan» 2018-jšl, 128 båt.
Respublikalšq maqsetli kitap qorš qarjšlarš esabšnan
basšp shš®aršldš
Shártli bålgilår:
Sîràwlàr Òàpsšrmà
Sîràw hám Bilip
tàpsšrmà alš…
ISBN 978-9943-4624-5-8
©«O‘zbekiston» BPDÚ, 2014, 2016
©«Qaraqalpaqstan» bàspàsš, 2018
©B.Qutlšmuratov hám basqalar, 2018
2
QÀRÀQÀLPÀQSÒÀN RÅSPUBLIÊÀSÍNÍ|
ÌÁÌLÅÊÅÒLIÊ GÅRBI
QÀRÀQÀLPÀQSÒÀN RÅSPUBLIÊÀSÍNÍ|
ÌÁÌLÅÊÅÒLIÊ BÀYRÀ„Í
3
QÀRÀQÀLPÀQSÒÀN RÅSPUBLIÊÀSÍNÍ|
ÌÁÌLÅÊÅÒLIÊ GIÌNI
I.Yusupîv sózi
N.Ìuhàmmåddinîv nàmàsš
Jayhun jà®àsšndà óskån bàytåråk,
Òúbi bir shàqàsš mš… bîlàr dåmåk,
Sån sîndày sàyalš, quyashlš elså…,
Òšnšshlšq hám š®bàl såndågi tilåk.
Nàqšràtš:
Diyqàn bàbà nápåsi bàr jårindå,
Juwsàn à…qšp, kiyik qàshàr shólindå,
Qàràqàlpàqstàn dågån àtš…dš,
Áwlàdlàr ádiwlår júråk tórindå.
Àydšn kålåshåkkå shàqšràr zàmàn,
Ìártlik miynåt, bilim jåtkizår o®àn,
Õàlqš… bàr àzàmàt, dîs hám miyirbàn,
Erkin jàynàp-jàsnàp, má…gi bîl àmàn!
Nàqšràtš:
Diyqàn bàbà nápåsi bàr jårindå,
Juwsàn à…qšp, kiyik qàshàr shólindå,
Qàràqàlpàqstàn dågån àtš…dš,
Áwlàdlàr ádiwlår júråk tórindå.
Gimndi yadlap alš….
4
BIRINSHI ÊLÀSÒÀ ÓÒILGÅNLÅRDI
ÒÁÊIRÀRLÀW
1-shšnš®šw. Sózlerdi dawšslap oqš….
Qol®ap, kóylek, palto, taqšya, shalbar,
malaqay, qayšs, sádep, sharshš.
Shalbar, sharshš sózlerinde neshe ses,
neshe hárip bar, olardš… dawšslš sesl erin
aytš….
2-shšnš®šw. Gáplerdi kóshirip jàzš….
1. Densawlšq — tere… baylšq. 2.
Bizler jazda kewilli dem aldšq.
Hárbir gápte neshe sóz bar?
3-shšnš®šw. Berilgen sózlerge qarap gáp
dúzi….
Nan, qatšq, sút, qant, konfet, qaymaq.
Bul sózlerdi… hárbirinde neshe dawšslš
ses bar?
Sózlerdi aytamšz. Seslerdi háripler menen
belgileymiz, jazamšz.
5
BUWÍN
4-shšnš®šw. Sózlårdi buwšn®a bólip oqš….
Al-ma, jú-zim, shab-dal, qá-re-li, ®ar-
bšz, al-murt, ge-shir, qa-wšn, as-qa-baq.
Hárbir sózde neshe buwšn bar?
Sóz buwšnlardan quraladš. Buwšn bir
dawšslš sesten hám bir dawšssšz sesten
quraladš. A-®a, a-na, ba-la, qa-la, ol,
qo-ra, sa-na.
5-shšnš®šw. Sózlerdi buwšn®a bólip jazš….
Sarš, qara, bar, ala, sha®ala, sona.
Hárbir sózde neshe dawšslš ses bar?
Sózde neshe ses bolsa, buwšn da
sonsha boladš: Al-pa-mšs, Gúl-par-
shšn, bá-hár, ®az.
6-shšnš®šw. Sózlårdi buwšn®a bólip jazš….
Mektep, parta, kitap, dápter, kitapxana,
asxana, nanbayxana, abadan.
Ú l g i : ki-tap
6
Buwšn bir dawšslš sesten hám birneshe
dawšssšz seslerden de quraladš: klass,
shártnama, bult, mirátnama, joldas.
7-shšnš®šw. Oqšp shš®š… hám kóshirip jazš….
Meni… anam tawšq fermasšnda isleydi.
A®am a®ash ustasš. Ol jaylar®a qapš,
áynekler so®šp beredi.
Gáplerdegi hárbir sózde neshe buwšn
bar?
ÓTKERME
8-shšnš®šw. Sózlårdi buwšn®a bólingen
túrinde oqšp shš®š….
Bazar-bay, Ba-zarbay, As-qar, Gúlsa-ra,
Gúl-sara, Gúl-jamal, Gúlja-mal, Para-xat,
Pa-raxat.
Adam atlaršn qalay ótkermelewge bola-
tu®šnšn bilip alš….
Sózler bir joldan ekinshi jol®a buwšn® a
bólip ótkeriledi: jar-ma, sor-pa.
Bir dawšslš sesten qural®an buwšndš
dáslepki qatarda qaldšršw®a bolmaydš
yama sa keyingi qatar®a ótkeriwge
bolmaydš.
7
9-shšnš®šw. Sózlårdi buwšn®a bólip jazš….
Kepter, tor®ay, ®ar®a, shšmshšq,
qarlš®ash, tšrna, qumšrš, átshók.
Qarlš®ash, shšmshšq sózlerinde neshe
dawšslš, neshe dawšssšz ses bar?
Bir buwšnlš seslerdi ótkermelewge
bolmaydš: gúz, jaz, qšs, taw, suw, al,
qant, qal, kel, bar, ayt, kól, kún.
10-shšnš®šw. Jumbaqtš oqš… hám kóshirip
jazš….
Paydalš arzan otšn,
Burqšra®an tútini joq,
Jaqsa…da qanshama kún,
So…šnda qalmaydš shoq.
)zag(
Qara hárip penen jazšl®an sózlerdi
ótkermelewge bolmaytu®šnlšgšn bilip alš….
§1. Sås hám hárip
11-shšnš®šw. Sózlårdi dàwšslàp oqšp shš-
®š….
8
Ìåktåp, klàss, pàrtà, kitàp, dáptår,
qálåm, óshirgish, sšz®šsh, kitàpõànà.
Bul sózlårde nåshå sås hám nåshå hárip
bàr ekånin àytšp båri….
12-shšnš®šw. Bårilgån sózlårdi kóshirip jàzš….
Àtà, a®à, ànà, àpà, ini, ájàpà, ájà®à,
kishå, jå…gå, si…li, qàršndàs.
1. Àtà, ini, kishå, qàršndàs sózlårindå
nåshå sås, nåshå hárip bàr?
2. Sózlårdi… mánilårin túsinip àlš….
Såslårdi háriplår månån bålgilåymiz.
13-shšnš®šw. Oqš… hám kóshirip jàzš….
Qàwšn Gåshir
„àrbšz Êàpustà
9
Hárbir sózdå nåshå sås, nåshå hárip
bàr?
14-shšnš®šw. Bårilgån sózlårdi oqš….
„àz az qàzàn qulàq un bàs
sàz oz sàzàn duzàq ul bos
1. Sózlårdi kóshirip jàzš….
2. Sózlårdi… mánisin bir-birinån ózg årtip
tur®àn háriplårdi… àstšn sšzš….
15-shšnš®šw. Sózlårdi bir-birinå sàlšstšršp
oqš….
Sàn-sànà tàrà-tàràq
tàbà-tàbàq sóylå-sóylåw
qal-qala qur-qurà
Bul sózlårdi… mánilårin bir-birinån
àjšràtšp túsindiri….
16-shšnš®šw. Bårilgån sózlårdi kóshirip jàzš….
Qàshàw-qàshà tàbàq-tàbà
qulàq-qulà bàylàw-bàylà
qàlà-qàl sàylàw-sàylà
ågåw-ågå kåshå-kåsh
10
