Altı Varoluşçu Düşünür (Kierkegaard, Nietzsche, Jaspers, Marcel, Heidegger, Sartre)

168 Pages·2005·4.726 MB·Turkish

by  H.J. Blackham

Altı Varoluşçu Düşünür
H. J. Blackhanı
İngiliz hümanizminin babası sayılan eylemci, öğretmen, yazar vc filozof
H. J. Blackhanı 31 Mart 1903'te doğdu. Gençliğinde İngiltere'de bir çiftlikte çalıştı.
“Hümanizm bir öğretimdir, yaşamın içinde bir eğitimdir vc pratikte bir yardım
organizasyonudur" diyen yazar, eğitimini geliştirmek amacıyla birçok hümanist
kampanyaya katıldı. Ethical Union'da liderlik yaptı. 1960'larda Ethical Union'in British
Humanist .Association'^ dönüşmesinde kıırucu rol üstlendi vc bu birliğin ilk başkam
oldu. İki yıl süreyle Yorkshire'daki Doncaster Grammar ScliDol'da İngilizce okuttu.
Akademi'den ayrıldıktan sonra felsefeyle ilgilenmeye başladı vc A. J. Ayer, Julian
Huxley vc Barbara NVootton gibi önemli entelektüellerle birlikte çalıştı. “Education
for Personal Autonomy" ve "Education and Drug Dependence" üzerine yazdığı
yazılarda ahlaki eğitimin önemiyle derinden ilgilendi. Fable As Literature adlı eseri
1985’te yayımlandı. Journal of Moral Education’ın kurucusudur.
1988 yılında Barbara Smoker, yazarın sekseninci doğum günü şerefine
yazılarından ve alıntılarından oluşan bir kitap derledi ve bu kitap bâzı eklemelerle
birlikte Blackham’m yüzüncü doğum yılında (2003) yeniden yayımlandı. Bu sıralar,
uzun süre yaşadığı Wye Valley’de (Gnller) emekliliğinin tadını çıkarıyor; okuyor,
düzenli olarak yazıyor ve sebze yetiştiriyor.
D
Blockhom/H. J.
Allı Varoluşu Dû^ünûr
ISBN 975-298-202.6 /Törtc*««; Ekin U«oU. / Dost KHobevi Yoyınlon
Aroltk 2005« Ankoro, \ 66 soyfo.
fe/sefe-felsefe Tonhı
A lti V a ro lu şç u D ü şü n ü r
H. J. Blackham
DOST
kitabevi
ISBN 975-298*202-6
Six Exisr*mtiaÜst Thinker*
H. J. BLACKHAM
© H. J. Blackhani, 1961
Bu kitabın Türkçe yayın haklan
DosrKic&bevi Yayınltm’na aittir.
Birinci Baskı, Aralık 2005, Ankara
İngilçceden çeviren Ekin Uş§aklı
Yayma hazırlayan Suat Kemal Angı
Teknik Hoîirbk, Mehmet Dincim - Dost ÎT&
BosJu ve Ctk, Pelin. Oisct
Dost Kiıabevı Yoymton
Mejnittyec Cad 37/4, Yerujekcr 06420, Ankara
TeL- (0312) 43593 70 Fax: [phone]
wu»ıu clostyayniew.com
[email protected]
İçindekiler
Ö?ısöz 7
1 S0ren Kierkegaard (1813-1855) 9
2 Friedrich Nietzsche (1844-1900) 31
3 Karl Jaspers (1883-1969) 49
4 Gabriel Marcel (1889*1973) 71
5 Martin Heidegger (1889*1976) 91
6Jean*Paul Sartre (1905*1980) 1 13
7 Kişisel Varoluş Felsefesi 151
Frank C. Ade için
Önsöz
Bu kitabın amacı bir eleştiri ya da bir savunma değil, bir sunum yapmak­
tır. Varoluşçulara dair, genel düşünceler içeren yeterli sayıda popüler
değerlendirme yapılmıştır. Bu düşünürler arasında bir ayırım yapma za­
manı gelmiştir; onlar bir ekolün savunucuları değildirler ve onların
hayli bireysel düşünüşlerine, uyruklarına ve tutumlarına dair etkileyici
bir unsur da, düşüncelerinde birbirleriyle ilgili oluşlarıdır: Birbirlerini
yönlendirmişlerdir; doğal bir aile oluşturmuşlardır; her biri bir diğerine
ışık tutmuştur ve bir arada ortak temalara dair bir içerik geliştirmişlerdir.
Bu nedenle, bu kitap bir biitün olarak okunmalıdır.
İngilizce bir özet biçiminde bu yazarlara dair bir değerlendirme kale­
me almış olmamın özrü, aralarından çağdaş olanların tam olarak tercü­
me edilmemiş olması, çok sayıda eser vermiş olmaları ve okunmalarının
kolay olmayışıdır. Bu çalışmalar birer giriş ve birer ipucu niteliğini
taşıyabilir. Son deneme eleştirel bir değerlendirme olma amacını
taşımamaktadır; yoruma açıktır ve kimi yaygın yanlış anlaşılmaları gider­
meyi ve hayal iirünü eleştirileri çiiriitmeyi amaçlamaktadır.
8 AUl VAROLUŞÇU DÜŞÜNÜR
Her ne kadar bu çalışmalar okuyucunun her bir düşünürü bir ekolün
savunucusu olarak değil de, kendi değerine göre bireysel olarak ele alma­
sını gerektirse de, akımı insan düşüncesinin geniş perspektifinden gör­
meye çalışmak da hoş görülebilir. Bireyciliğin, Rönesans'ın ya da çağdaş
liberalizmin ya da Epikıırosçuluğun ampirik bireyselciliğine olduğu ka­
dar Roma’nın ya da Moskova'nın ya da Platon’un evrensel sistemine de
karşı olan itirazcı ya da stoacı biçimi, modern bir tabirde tekrar doğrulan­
mak için ortaya çıkar. Bunlar her tür resmi doktrinden ya da inançtan
daha derin olan kalıcı düşünme ve davranış biçimleridir. Arı birer tür
olarak, çeşitli uzlaşma formlarının kaçındığı erişimleri ve eksiklikleri
gösterirler; ayrıca, yalnızca arı formların sahip olabileceği dramatik ni­
telikleri de gösterirler. Eğer bu esaslı bir analiz ise, varoluşçuluk (kimi­
lerinin düşündüğü gibi) çağımızın şiddeti ve parçalanmışlığıyla ilişkili
histerik bir irrasyonalizm bulgusu değildir: Tarihin henüz çözümlememiş
olduğu bir idealler karmaşası içinde, insani deneyimin gerekli aşamaların­
dan birinin çağdaş anlamda dirilişidir. Eğer bu önem sıralamasına sahip­
se, gerçek bir dikkati de hak etmektedir.
Son olarak, varoluşçuluk hakkında bilgi sahibi olmak isteyecek denli
ilgili genel okuyucunun bu kitapta, gerçekten istediği takdirde anlaya­
mayacağı hiçbir şey yer almamaktadır. Zorluklar vardır ama bunlar tek­
nik değildir ve genel okuyucudan çok filozofa sıkıntı verecektir.
H.J.B.
1
Sçnen Kierkegaard
(18134855)
i
Kierkegaard azimle vatandaşlarının Hıristiyan inancına dair iddialarını
kışkırtmış ve onların Alman kültürüne dair kibirlerini Atinalı nükte­
danlığının kalıcı hedefi haline getirmiştir. Kararlı mücadelesinin cid­
diyeti, onun normal insani mutluluktan ve kuşağının yoldaşı olmaktan
kopuşunu damgalayarak, onu yalnızlığa ve trajik bir role mahkûm etmiş­
tir. “Egoist bir biçimde ayrı duran ve göğe yükselen yalnız bir köknar
ağacı gibi ayaktavım, gölgem yok, ve yalnızca orman kumrusu kuruyor
dallarımda yuvasını." Kendi ülkesinde saygı görmeyen bir peygamber
mi yoksa yalnızca bir vakıa mı olduğu, bugüne dek onun birçok müridi
ve beğeniri ile ne ona ne de fikirlerine sempati duymayan ve sabredeme-
yen diğer grup arasındaki bir fikir ayrılığıdır ve bu fikir ayrılığı hem
nevrozunu hem de amacını yeterli şekilde açıklar. En azından müritleri
onu okumuş ve incelemiştir, ve hiç kimsenin onu insanoğlunun sıra
dışı entelektüel ve edebi gücünden ve de Hıristiyan iç yüzünün samimi
bütünlüğünden etkilenmeden okuyamayacağı rahatlıkla söylenebilir.
Fiziksel olarak deforme olmuştu, bir suçluluk duygusuyla sakat kalmıştı,