Allergie bij de tandheelkundige professie.

61 Pages·2010·0.94 MB·Dutch

FACULTEIT GENEESKUNDE EN
GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN

Academiejaar 2009 - 2010

Allergie bij de tandheelkundige professie.

Sophie HAVELAERTS

Promotor: Prof. dr. Roeland De Moor

Masterproef voorgedragen in de Tweede Master in het kader van de opleiding tot

TANDARTS

FACULTEIT GENEESKUNDE EN
GEZONDHEIDSWETENSCHAPPEN

Academiejaar 2009 - 2010

Allergie bij de tandheelkundige professie.

Sophie HAVELAERTS

Promotor: Prof. dr. Roeland De Moor

Masterproef voorgedragen in de Tweede Master in het kader van de opleiding tot

TANDARTS
De auteur(s) en de promotor geven de toelating deze Masterproef voor consultatie
beschikbaar te stellen en delen ervan te kopiëren voor persoonlijk gebruik. Elk ander
gebruik valt onder de beperkingen van het auteursrecht, in het bijzonder met
betrekking tot de verplichting uitdrukkelijk de bron te vermelden bij het aanhalen van
resultaten uit deze Masterproef.

Datum

Sophie Havelaerts Prof. dr. Roeland De Moor
VOORWOORD

Alle begin is moeilijk. Zo ook het selecteren van een geschikt onderwerp voor mijn
masterproef en vervolgens uit te zoeken op welke manier ik best te werk kon gaan. Naarmate
ik mij echter verdiepte in het gekozen onderwerp, raakte ik er steeds meer door gefascineerd.
Ik vond het een uiterst leerrijke en boeiende ervaring en heb deze masterproef dan ook graag
geschreven.

Graag zou ik van dit voorwoord gebruik willen maken om een aantal mensen te bedanken. In
de eerste plaats wil ik mijn promotor, Prof. dr. Roeland De Moor, oprecht bedanken voor de
goede begeleiding bij de uitwerking van deze masterproef. Hij heeft mij hierbij enorm
geholpen en gemotiveerd en mij tevens de vrijheid gegeven om dit onderwerp zelf te
ontdekken.

Verder wil ik mijn broer Kristoff bedanken voor zijn eeuwige steun, hulp en het vele
naleeswerk. Ook mijn vriendinnen Elisabeth, Eline en Stéphanie verdienen een plaats in dit
dankwoord. Zij zijn er steeds om mij op te vangen als het wat moeilijker gaat en geven mij
telkens opnieuw de motivatie en energie om door te zetten. Uiteraard wil ook mijn ouders
bedanken. Hun onvoorwaardelijke steun tijdens mijn studies zal ik nooit vergeten.
INHOUDSTAFEL

ABSTRACT ................................................................................................................................................ 1
INLEIDING ................................................................................................................................................ 2
DOELSTELLING ......................................................................................................................................... 3
METHODOLOGIE ...................................................................................................................................... 4
RESULTATEN ............................................................................................................................................ 5
1. Soorten allergieën van belang in de tandheelkundige professie ........................................................ 5
1.1. Type I (directe) overgevoeligheid ................................................................................................. 5
1.1.1. Risicofactoren ........................................................................................................................ 6
1.1.2. Symptomen ........................................................................................................................... 6
1.1.3. Diagnose ................................................................................................................................ 7
1.1.3.1. Serologische test ............................................................................................................ 8
1.1.3.2. Huidpriktest .................................................................................................................... 8
1.2. Type IV overgevoeligheid ........................................................................................................... 10
1.2.1. Risicofactoren ...................................................................................................................... 10
1.2.2. Symptomen ......................................................................................................................... 11
1.2.3. Diagnose .............................................................................................................................. 12
1.3. Irriterende Contactdermatitis .................................................................................................... 13
1.3.1. Risicofactoren ...................................................................................................................... 13
1.3.2. Symptomen ......................................................................................................................... 13
1.3.3. Diagnose .............................................................................................................................. 14
2. Potentiële allergenen in de tandartspraktijk ..................................................................................... 14
2.1. Natuurlijk latexrubber ................................................................................................................ 14
2.1.1. Samenstelling en herkomst ................................................................................................. 14
2.1.2. Prevalentie type I latexallergie ............................................................................................ 15
2.1.3. Toepassingen ....................................................................................................................... 17
2.1.4. Blootstelling ......................................................................................................................... 17
2.1.5. Preventie ............................................................................................................................. 19
2.1.6. Impact op de beroepsuitoefening en behandeling van type I latexallergie ........................ 21
2.2. (Meth)acrylaten .......................................................................................................................... 22
2.2.1. Samenstelling en soorten .................................................................................................... 22
2.2.2. Prevalentie type IV allergie aan (meth)acrylaten ................................................................ 22
2.2.3. Toepassingen ....................................................................................................................... 24
2.2.4. Blootstelling ......................................................................................................................... 25
2.2.5. Preventie ............................................................................................................................. 26
2.2.6. Impact op de beroepsuitoefening en behandeling van type IV ..............................................
(meth)acrylaatallergie ................................................................................................................... 28
2.3. Rubberchemicaliën ..................................................................................................................... 29
2.3.1. Functie en soorten ............................................................................................................... 29
2.3.2. Prevalentie type IV allergie aan rubberchemicaliën ........................................................... 31
2.3.3. Toepassingen ....................................................................................................................... 32
2.3.4. Blootstelling ......................................................................................................................... 33
2.3.5. Preventie ............................................................................................................................. 34
2.3.6. Impact op de beroepsuitoefening en behandeling van type IV ..............................................
rubberchemicaliënallergie ............................................................................................................. 35
2.4. Metalen ...................................................................................................................................... 36
2.4.1. Kwik ..................................................................................................................................... 36
2.4.2. Nikkel ................................................................................................................................... 37
2.4.3. Overige metaalsoorten ........................................................................................................ 38
2.5. Overige potentiële allergenen in de tandartspraktijk ................................................................ 38
DISCUSSIE .............................................................................................................................................. 42
REFERENTIELIJST .................................................................................................................................... 45
BIJLAGEN
ABSTRACT

Achtergrond:
Het tandheelkundig personeel vormt een belangrijke risicogroep voor het ontwikkelen van
beroepsgebonden allergieën en er is in het verleden reeds veel onderzoek uitgevoerd naar
potentiële allergenen in de tandartspraktijk. De tandheelkunde is echter een sector waarin
continu nieuwe producten ontwikkeld en gebruikt worden, waardoor de werknemers in deze
sector ook steeds weer in contact komen met potentieel nieuwe allergenen.

Doelstelling:
Het doel van deze masterproef is om een up-to-date overzicht te geven van de verschillende
potentiële allergenen in de tandartspraktijk. Er wordt nagegaan welke soorten allergieën ze
kunnen uilokken, wat de impact hiervan is op de beroepsuitoefening en welke preventieve
maatregelen men kan toepassen.

Methodologie:
Informatie omtrent deze topics werd voornamelijk bekomen via de elektronische databases
PubMed en Web of Science en de meest relevante artikels voor deze literatuurstudie werden
hieruit geselecteerd. De nadruk werd hierbij voornamelijk gelegd op systematische reviews en
de meest recente publicaties.

Resultaten:
In de hedendaagse tandartspraktijk vormen latex, (meth)acrylaten, rubberchemicaliën
(thiuram, carbamaat en mercaptobenzothiazool), en in minder mate ook metalen (nikkel,
kwik, enz.), de voornaamste groepen allergenen. Ze kunnen type I en/of type IV allergische
reacties uitlokken, welke vervolgens een belangrijke impact kunnen hebben op de verdere
beroepsuitoefening in de tandheelkundige sector. Hoewel het bewustzijn van het
tandheelkundig personeel omtrent deze problematiek de laatste jaren is gestegen, is het nog
steeds van uitermate belang dat werknemers in de tandheelkundige sector verder onderricht
worden over dit onderwerp.

1
INLEIDING

De hedendaagse, moderne tandheelkunde wordt beschouwd als een van de minst risicovolle
beroepscategorieën. Toch zijn er in de tandheelkundige praktijk verschillende
beroepsgebonden risico‟s terug te vinden die een negatieve impact kunnen hebben op de
gezondheid. Enkele van de meest voorkomende beroepsgebonden gezondheidsklachten in
deze sector, alsook de percentages gegeven door een studie bij Vlaamse tandartsen in 2006,
worden hieronder weergegeven (Gijbels et al., 2006; Kean and McNally, 2009):

 Lage rug- en nekpijnen (54%): te wijten aan een slechte ergonomische werkhouding
(Valachi and Valachi, 2003).
 Gezichtsproblemen (52,3%): o.a. door niet-ioniserende radiatie. UV en blauw licht
worden voornamelijk gebruikt voor het uitharden van composiet, bonding en sealings.
Ook mechanische kwetsuren door wegspringende partikels kunnen de ogen
beschadigen (Szymariska, 2000).
 Allergieën (22,5%): latex, (meth)acrylaten, rubberchemicaliën, metalen, enz.
 Andere: psychologische stress met gevaar voor burn-out, alcohol- en drugsproblemen
(Rada and Johnson-Leong, 2004), infecties van bacteriën, virussen (HIV, hepatitis
B/C, herpes) en schimmel, verminderde gevoeligheid in de vingertoppen (daling van
tweepunten discriminatie) en gehoorproblemen (tegenwoordig sterk gedaald: < 85dB
in de moderne praktijk) (Gijbels et al., 2006).

Uit deze analyse blijkt dat de kans op allergie tegen tandheelkundige producten en materialen
niet te onderschatten valt. Er is in het verleden reeds veel onderzoek uitgevoerd naar
potentiële allergenen in de tandheelkunde. Aangezien de tandheelkunde een sector is waarin
continu nieuwe producten ontwikkeld en gebruikt worden, komen de werknemers in deze
sector ook steeds weer in contact met potentieel nieuwe allergenen. Een up-to-date overzicht
is belangrijk in het belang van de gezondheid.

2
DOELSTELLING

Het doel van deze masterproef is om na te gaan welke tandheelkundige allergenen heden het
grootste gevaar vormen, in welke producten deze zijn terug te vinden en hoe groot het risico is
voor tandheelkundig personeel om gevoelig te worden aan deze allergenen. Er wordt
eveneens nagegaan wat de mogelijke preventieve maatregelen zijn om allergieën te
voorkomen en wat de impact is van een verworven allergie op de beroepsuitoefening. Deze
verschillende onderwerpen zullen besproken worden voor zowel de tandarts, de
tandartsassistent(e) als het tandheelkundig secretariaat. Ook zal er kort worden samengevat
welke types allergieën het meest voorkomen in de tandheelkundige professie, hoe men deze
kan diagnosticeren en wat hun symptomen en risicofactoren zijn.

3