Ali Murat KIRIK1 Abdullah DOMAÇ2 SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN TELEVİZYON REYTİNG ...

17 Pages·2014·0.82 MB·Turkish

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430

Ali Murat KIRIK1
Abdullah DOMAÇ2
SOSYAL MEDYA ÜZERİNDEN TELEVİZYON REYTİNG
ÖLÇÜMLERİNİN ANALİZİ: TWİTTER ÖRNEĞİ*
Özet
İnternet teknolojisinin gelişim göstermesi ile birlikte iletişim altyapısı
köklü bir şekilde değişikliğe uğramıştır. İnternet teknolojisi ile birlikte ortaya çıkan
sosyal paylaşım ağları ise bireysel ilişkilerin değişmesine neden olmuştur. Bu
çalışma, Twitter baz alınarak sosyal medya kullanımının televizyon izleme
(reyting) oranlarına etkisinin ne ölçüde olduğunu ortaya çıkarmak üzerine
yapılmıştır. Çalışmayı nesnel bir hale getirebilmek adına geleneksel TV izleyici
ölçüm sonuçları ve Twitter ölçüm sonuçları ayırt edici yanlarıyla ele alınarak
analiz edilmiştir. Twitter üzerinden yapılan reyting ölçümü, TNS’in geleneksel
reyting ölçümü ve anket sonucunda elde edilen ölçüm sonuçları karşılaştırılarak,
sosyal medya verilerinin televizyon programlarının izlenilirliğine dair nasıl bir rol
üstlendiği irdelenmiştir. Ortaya çıkan bulgular çerçevesinde ise önerilerde
bulunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Medya, Twitter, Reyting, Reyting Ölçümleri, Yeni
Medya.
THE ANALYSIS OF TELEVISION RATING MEASUREMENT
ON SOCIAL MEDIA: THE CASE OF TWITTER
Abstract
Internet technology has changed the communication infrastructure. Social
networks have been modifying in dividual relationships. This study is made to
show that how much effects of rate of watching tv, thought base of twitter of using
of social media. Different features of result of rate of traditional watching tv and

1Yrd. Doç. Dr., Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Radyo, TV ve Sinema Bölümü,
[email protected]
2 Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Radyo TV Bilim Dalı Yüksek Lisans Öğrencisi
*Bu çalışmanın bir bölümü Abdullah Domaç’ın “Sosyal Medyada TV Reyting Ölçümlerinin
Analizi:Twitter Örneği” isimli yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
415
Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

Twitter are analysed for this study becomes object ive. Compared rating of Twitter,
traditional rating of TNS and rate of poll, how the role is datums of social media

concerning to watching TV programs is examined. And suggestions are found to be

based of findings.

KeyWords: Social Media, Twitter, Rating, Rating Measurement, New Media.

1. GİRİŞ
İnsanlık tarihinin doğuşundan itibaren iletişim olgusu kendini açık bir şekilde
göstermiştir. Enformasyon akışı hayatın her safhasında bireylerin karşısına çıkmıştır. Gerek
kişilerarası, gerekse de kitle iletişimi teknolojik gelişmelerin ortaya çıkmasıyla birlikte
değişikliğe uğramıştır. İnternet teknolojisinin kitle iletişim araçlarına doğrudan etki etmesi ile
birlikte; radyo, televizyon, gazete, dergi… vb. kitle iletişim araçları çehrelerini değiştirmiştir.
Sayısallaşma ve internet teknolojisinin gelişim göstermesiyle birlikte ortaya çıkan yeni
iletişim ortamları, geleneksel medyadan yeni medyaya dönüşüme zemin hazırlamıştır. İnternet
tabanlı uygulamalarla birlikte ortaya çıkan sosyal medya, Web 2.0 denilen konseptin
kullanımıyla birlikte tek yönlü bilgi aktarımı yerini çok yönlü ve eş zamanlı bilgi paylaşımına
bırakmıştır. Sosyal medyanın sunmuş olduğu etkileşim imkânı, çok yönlü iletişimin olanak
tanımıştır. Zaman ve mekân sınırlarını ortadan kaldıran, tartışma ve paylaşmaya dayalı sosyal
paylaşım ağları arasında; Facebook, Twitter, Vine, Flicker, PhotoBucket, YouTube, LinkedIn,
MySpace… vb. yer almaktadır.
İnternetin sunmuş olduğu uygulamalarla birlikte kullanıcılar tek taraflı bilgi akışından
sıyrılarak oylama, yorum yapma ve geri bildirim sağlama imkânına kavuşmuştur. Sayısallaşma
ve internet teknolojisinin bir araya gelmesiyle ortaya çıkan IPTV ve Sosyal TV gibi yayın
formatları insanların gerek televizyon izlemesine, gerekse de aynı anda sosyal medya
gruplarındaki arkadaşlarıyla içerik paylaşabilmesine olanak tanımaktadır. Akıllı ve mobil
cihazların yaygınlaşmasıyla televizyon yayınlarını izleyen birey, sosyal ağlar üzerinden de
yayına ilişkin görüş ve eleştirilerini paylaşabilmiş ve ‘ikinci ekran’ denilen bu kavram sayesinde
etkileşim sağlanabilmiştir.
Televizyon yayıncılığında ekonomik faktörler ön planda yer almaktadır. Her program
ve içerik bir kazanç sağlama aracı olarak sunulmaktadır. Özellikle özel televizyon kanallarının
kurulması ve yayın çeşitliliğin artmasıyla birlikte; reklam gelirlerini arttırmak isteyen yayın
kuruluşları için reyting kaygısı ön plana çıkmaya başlamıştır. Yeni medya teknolojileriyle
ortaya çıkan sosyal paylaşım ağları aracılığıyla ölçüm ve analiz yapma imkânı doğmuştur. Çok
fazla maddi külfete gerek kalmadan ve kolaylıkla ulaşılabilen sosyal medyadaki veriler,
programların izlenilebilirlik oranlarının analizine büyük katkı sağlamaktadır. Örnek vermek
gerekirse; bir televizyon programına dair her türlü bilgi eş zamanlı olarak, sosyal medya
ortamındaki kullanıcı verileriyle karşılaştırılıp analiz edilebilmekte ve böylelikle alternatif
reyting ölçümleri sağlanabilmektedir. Bu çalışmada popüler bir sosyal paylaşım ağı olan Twitter
üzerinden alternatif bir reyting ölçüm metodu oluşturulmaya çalışılacak ve elde edilen veriler
televizyon reyting ölçümleri ile karşılaştırılacaktır. Sosyal medyanın televizyon izlenilirliğine
olan etkisinin ne yönde olduğu ve sosyal medyanın geleneksel reyting ölçümlerinin yerini tutup
tutamayacağı araştırma sonuçlarıyla ortaya konmaya çalışılacaktır.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
AliMurat Kırık – Abdullah Domaç 416
2. YENİ MEDYA ÇERÇEVESİNDE SOSYAL MEDYA KAVRAMI
Geleneksel medyadan yeni medyaya dönüşüm süreci gerek Türkiye’de, gerekse de
dünyada çok hızlı bir şekilde gerçekleşmiştir. Özellikle internet teknolojisinin tüm dünya
genelinde yaygınlaşması yeni medya kavramının oluşmasını sağlamıştır. Thompson’un (1995:
132-140) bakış açısına göre ise yeni medya “Bilgiişlem teknolojisi aracılığıyla yetenekleri
artmış, kullanımıkolaylaşmış ve ya olası genişletilebilirlik potansiyelini bünyesinde barındıran
iletişim araçlarıdır.” Anlaşılacağı üzere yeni medya hali hazırda değişen ve gelişim gösteren bir
olgudur. Yeni medyanın teknolojik olduğu kadar ekonomik boyutları da bulunmaktadır. Manuel
Castells, teknolojik devrimin yeni medya çağıyla birlikte had safhaya ulaştığını belirtmiş ve
toplumun maddi alt yapısının buna göre biçimlendiğinin altını çizmiştir. Bilginin yeni medya
teknolojileriyle yeni baştan üretildiğini ifade eden Castells, yeni medyanın kapitalizmle birlikte
gelişim gösterdiğini vurgulamıştır (Alioğlu, 2011: 59).
Yeni iletişim teknolojilerinin var oluşuyla ve internet kullanımının yaygınlaşmasıyla
birlikte farklı platformlar ortaya çıkmaya başlamıştır. Geleneksel olarak tabir edilen medya
yerini yeni medyaya bırakmıştır. Web 2.0 ile birlikte sanal topluluklar oluşmaya başlamış;
wikiler, bloglar, fotoğraf-yer imi paylaşımları ve online sosyal ağlar gibi topluluk uygulamaları
yeni medyanın temelini oluşturmuştur (Bojars vd., 2008: 21). Web 2.0 teknolojisi, internet
kullanımını da kolaylaştırmıştır. Böylece web materyalleri sitelere rahat bir şekilde eklenebilmiş
ve içerikler zenginleşmiştir (Thompson, 2007: 1). Günümüzde bilgisayar tabanlı sistemlere
sahip olan herkes Web 2.0 teknolojisinden faydalanabilmektedir.
Farklı kitle iletişim araçlarının tek bir araç şeklinde hareket etmesini sağlayan
yakınsama (yöndeşme) olgusu ile birlikte bilgi akışı da değişikliğe uğramıştır. Yeni medyada
haber-bilgi akışı daha kolay ve sorunsuz bir şekilde gerçekleştiğinden sanal ortam bireylere
daha demokratik bir katılım imkânı sunmaktadır. Ancak; dezenformasyon yeni medyanın en
temel sorunları arasında yer almaktadır. Kimi bilgi ve veriler yeni medyada kasıtlı ya da kasıtsız
bir şekilde ortaya atılabilmektedir. Dezenformasyon sorunu daha çok sosyal paylaşım ağlarında
ortaya çıkmaktadır. Yeni medyanın en temel unsurlarından olan sosyal paylaşım ağları gerek
bireysel, gerekse de kitlesel iletişime olanak tanımaktadır.
Sosyal medya üzerine çeşitli tanımlar yapabilmek mümkündür. Kim’e (2010: 216) göre
sosyal medya; içeriğin kullanıcılar tarafından oluşturulduğu ve paylaşıldığı sanal topluluklar
olarak ifade edilmektedir. Comm ve Burge (Comm ve Robbins, 2010: 2) sosyal medyayı; kendi
izleyicileri tarafından meydana getirilen içerik, Evans (2008: 33) ise bu kavramı içeriğini
bireylerin oluşturduğu haber, fotoğraf, video ve podcastlerin Web 2.0 teknolojisi vasıtasıyla
sunulduğu, katılımcı online medya şeklinde ifade etmektedir. Sosyal paylaşım ağları, elektronik
meydanın kapsama alanına girmektedir. Ayrıca bireylerin sosyal medyada var olabilmesi için
herhangi bir engel bulunmamaktadır. Sosyal paylaşım ağlarının birçoğuna üyelik ücretsiz
olduğundan dolayı kitleler sanal topluluklarda var olabilmektedir (Mora, 2011: 54). Sosyal
medya, Web 2.0 tabanlı hizmetlerin üretilmesine ve yaygınlaşmasına imkan veren, kullanıcılar
tarafından oluşturulan içeriğin üretimine ve paylaşımına imkan tanıyan internet tabanlı yeni
iletişim ortamlarına verilen genel bir addır (Kırık, 2013: 75).
Sosyal medyanın temelleri her ne kadar da 1991 yılında, “World Wide Web’in (www)
kamuya açılmasıyla birlikte atılmış olsa da, Web 2.0 ile günümüzdeki yapısına kavuşmuştur.
Gürsakal (2009: 23), sosyal medyanın niteliklerini; katılımcılar, açıklık, karşılıklı konuşma,
topluluk ve bağlantısallık olarak 5 madde ile ifade etmiştir. Facebook, Foursquare, Google+,
The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
417
Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

Myspace, Twitter, YouTube, Vine, Foursquare, Instagram gibi pek çok sosyal ağ, her yaştan her
kesimden bireyin ilgisini çekmektedir. Eğlence, iş, ticaret, reklam, medya, kültür, sanat, spor ve

müzik gibi çeşitli alanlarda yoğun bir kullanım ağına sahip olan sosyal medya gelişim

gösterdikçe kapsama alanını arttırmaktadır.

Sosyal medya araçlarının giderek yaygınlaşması ve bireylerin bu ağlarda paylaşımlarda
bulunması etkileşim seviyesini yükseltmiş ve bu durum araştırmacıların yoğun ilgisini
çekmiştir. Sosyal medyanın bu denli kapsama alanını genişletmesi ölçüm yapma zorunluluğunu
ortaya çıkarmıştır. Kimi araştırmacılar sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen ölçümleri
“çıktı”, “hariç tutulanlar” ve “sonuç” başlıkları altında sınıflandırmışlardır (Aytekin ve Değerli,
2014: 131).
3. SOSYAL MEDYADA ÖLÇÜMLEME
En genel tanımıyla ölçümleme, “varlık veya olayların belirli bir nitel ya da nicel
özelliğe sahip oluş derecelerini belirleme” şeklinde ifade edilmektedir (Özçelik, 1998: 13).
Daha genel bir bakış açısıyla ölçümleme; “ölçme işlemi sonucunda elde edilen verilerin sayısal
ya da sembolik bir biçimde aktarılması”dır. Ölçüm; her alanda yapılabilecek bir belirleyici
kriter iken, sosyal medya da, yapısı ve özellikleri itibariyle ölçüm imkânına sahip bir
durumdadır. Kullanıcıların isimlerinden yaşlarına, işlerinden okudukları okula, izledikleri
televizyon programından beğendikleri duyup eleştirdikleri her türlü konunun sosyal medya
üzerinden belirlenebilmesi mümkündür. Sosyal medya üzerinden gerçekleştirilen ölçümleme
uygulamalarına değinmeden önce geleneksel medyada reyting ölçümleri konusuna değinmek
yerinde olacaktır.
3.1.Geleneksel Medyada Reyting Ölçümleri
Geleneksel medya organlarını oluşturan televizyon, radyo, gazete gibi kitle iletişim
araçları; haber almanın yanında toplumsal iletişimin de temelinde yer almaktadır. Geleneksel
medya organları, ortaya çıkışlarından günümüze kadar çeşitli evrelerden geçmiştir. Hali hazırda
varlığını sürdüren radyo, televizyon, dergi, gazete vb. gibi kitle iletişim araçları içinde gerek
hitap ettiği yaygın kitlesi, gerekse de ekonomik boyutları göz önüne alındığında televizyon bir
adım öne çıkmaktadır.
Geleneksel medyadaki yayıncılığın hızlı bir şekilde gelişimi sonucunda izleyici
ölçümleri zorunlu bir hale gelmiştir. Kitle iletişim araçlarının ve özellikle televizyonun
gelişimiyle birlikte izleyici ölçümü araştırmaları ilk olarak Amerika Bileşik Devletleri’nde
ortaya çıkmıştır. Nielsen araştırma firmasının 1939’da izleyici ölçümleri için geliştirdiği
“audiometer” cihazının ardından 1987 yılında ulusal televizyon kanalları için günlük izleme
verisi elde etmeyi sağlayan “peoplemeter” kullanılmıştır (Mytton, 2007: 16-17). Türkiye’de ise
televizyon izleyici ölçümleri ilk olarak 1989 yılında, AGB İtalya Grubu’nun Türkiye ortağı olan
AGB Anadolu Şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir (Nielsen, 2014). 2010 yılında ise TNS
(Taylor Nelson Sofres) firması ihaleyi kazanarak reyting ölçümlerini üstlenmiştir.
Geleneksel reyting ölçümlerinin güvenilirliği sürekli tartışma konusudur. Bu konu sıkça
çeşitli medya kuruluşlarında haber olarak da yer almıştır. Bu nedenle geleneksel reyting
ölçümlerine alternatif üretmek önem kazanmıştır. Reyting ölçümlerinin yapılmasındaki temel
amaç; reklam ve neticesinde kazanç elde etmeye yöneliktir. Reklam verenler, reklam ajansları,
medya planlama şirketleri ve televizyon kanalları tarafından yapılan ölçümlere göre planlarını
şekillendirmektedir. Reklam veren şirketler, ürününün ya da hizmetinin tanıtımını yapıp
The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
AliMurat Kırık – Abdullah Domaç 418
pazarlama karını artırmak istemekte, reklam ajansları ve medya planlama şirketleri de reklam
verenler adına televizyon izleyicilerine erişmek gayesindedir. Televizyon kanalları ise
yayınlarıyla birlikte reklamcıların beklentilerini karşılayacak miktarda izleyiciye (hedef kitleye)
ulaşma amacı taşımakta ve kazanç sağlama amacındadır. Görüldüğü gibi zincirin ilk
halkasından son halkasına kadar, mesajın etkili iletimi ve neticesinde elde edilen maddi kazanç
ön plana çıkmaktadır. Üretilen ürün ve sunulan hizmetlerin kitlelere doğru bir şekilde, en kısa
zamanda ve en ucuz biçimde ulaşabilme arayışı içinde olan reklam verenler, bu isteklerine
medyanın hangi unsurları ile cevap verebileceğine, izleyici araştırmaları sonuçlarına göre karar
verebilmektedir (Tolungüç, 2003: 7). İzleyici ölçümlerinin gerçekliği yansıtması bu sebeple
önemlidir.
Günümüzde araştırma şirketleri genel olarak peoplemeter (izleyici ölçer) yöntemini
kullanmaktadır. Önceden belirlenen hanelerdeki televizyonlara takılan peoplemeter cihazlarıyla,
kumandada basılan tuştan, hangi kanalın ne kadar izlendiğine kadar bütün veriler merkez
bilgisayarda depolanmaktadır. Bu yöntemde, belirlenen hanede bulunan kişilerin yaş, cinsiyet,
eğitim ve gelir durum bilgileri kaydedilmekte ve kumanda üzerindeki özel tuşlar
numaralandırılıp aile bireylerine verilmektedir. Kimin, hangi kanalı ne kadar izlediği, kumanda
üzerindeki tuşa basmasıyla belirlenmektedir. İzleyici ölçüm araştırmaları; Veri Tabanı
Araştırması, Panel Seçimi ve Yerleştirilmesi, Panel Ölçümü, Analiz ve Raporlama
aşamalarından oluşmaktadır. Bu aşamalar sonucunda reyting ölçüm işlemi
gerçekleştirilmektedir.
İzleyici ölçümü konusunu daha iyi kavrayabilmek için bazı kavramlara değinmek
gerekmektedir. Bu kavramlar; televizyon izlenme oranı (reyting), toplam televizyon izleyici
oranı (TVR), izlenme payı (share), erişim oranı (reach), ortalama televizyon izleyici süresi
(ATS) ve brüt izlenme oranı (GRP) şeklindedir. Yapılan ölçüm araştırmaları, bu kavramlar
vasıtasıyla ifade edilip anlamlandırılmaktadır. Bir program diliminde veya zaman diliminde her
bir dakikaya düşen ortalama izleyici yüzdesini gösteren reyting, belirli bir zaman dilimi ve
demografik grup dâhilinde televizyonda dakika başına düşen ortalama izleyici oranını temsil
etmek için kullanılmaktadır (Başal, 1998: 61).
3.2. Sosyal Medyada Reyting Ölçümü
Teknolojik yakınsamanın bir sonucu olarak günümüzde televizyon ile sosyal medya
birbirini etkilemektedir. Özellikle televizyon izlerken sosyal medya hesapları aracılığıyla anlık
tartışmalara katılım, diziler hakkında yorum yapma ya da programlardaki reklamlarda geçen
ürünlerle ilgili araştırma yapma gibi işlevler ikinci ekran kavramı ile ortaya çıkmıştır. İkinci
ekran (Second Screen) ile izleyiciler seyrettikleri programlara interaktif bir şekilde yorum
yapabilmekte, diğer izleyicilerin görüşlerini inceleyebilmekte ve yayın içeriklerini kontrol
edebilmeyi sağlamaktadır (Maviş, 2013: 28).
Sosyal ağ sitelerinin yaygın kullanımı ve etkileşim gücü; araştırma şirketlerinin yoğun
ilgisini çekmiştir. Bu ağlar arasında özellikle Twitter, televizyon izleme araştırmalarında ön
plana çıkmaktadır. Özellikle televizyonun en çok izlendiği zaman dilimi (saat 19:00-23:00 arası)
olarak adlandırılan prime-time ile Twitter’ın kullanımının en yoğun olduğu zamanların birbirine
paralellik göstermesi dikkat çekmektedir. Sosyal medya uzmanı Yasin Kesen, Twitter’da atılan
tweet sayısı ile televizyon izlenme oranları arasındaki yakın ilişkiye dikkat çekmekte ve prime
time diliminde saatte 800 bine yakın tweet atıldığını ifade etmektedir. Kesen, atılan tweet
The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
419
Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

sayısının programdan programa değişim göst erdiğinin de altını çizmektedir
(www.sosyalmedya.in, 2014).

Günümüzde neredeyse her medya kuruluşu nun ve medyada ön plana çıkan dizi,
program, yayıncı, yapımcı, dizi oyuncusu, program sunucusu, sanatçı, sporcu, gazeteci,

siyasetçi gibi birçok ismin Twitter hesabı bulunmaktadır. Twitter’ın etkileşim ve iletişim
gücünü keşfeden medya kuruluşları, dizi ve programlarında hashtag (etiket) kullanıp
paylaşımlarda bulunarak, sosyal mecra kullanıcılarını programlarına çekebilmeyi
amaçlamaktadır. Örneğin; bir TV dizisi yayını esnasında ekranın kenarında gösterilen dizi
isminin ya da bölüm konusunun yer aldığı hashtag (#diziadı, #bölümadı vb. gibi) izleyicinin
Twitter üzerinden yorum ve görüşlerini ortak bir havuzda toplamaktadır. Belirlenen etiket,
dizinin sevenleri ve izleyicilerin attığı tweetlerle birlikte en çok konuşulanlar listesi olan
TrendingTopic’e girebilmekte ve böylece o an diziyi izlemeyen kullanıcıların da etiketi
görmesiyle dikkatini çekebilmektedir. Aynı durum haber, tartışma programları, talk show,
yarışma ve spor müsabakaları için de geçerlidir.
Televizyon izleme alışkanlıklarının değişmesi ve sosyal medyanın TV izleme
üzerindeki etkisinin anlaşılması üzerine 17 Aralık 2012’de global bir araştırma ve ölçüm şirketi
olan Nielsen, Twitter ile 2013 yılının sonbaharından itibaren bir anlaşmaya varmış; böylece
Amerika Birleşik Devletleri’nde uygulanacak olan “NielsenTwitter TV Rating” projesi ortaya
çıkmıştır (TwitterBlog, 2012). Tamamen Twitter verilerine dayalı olarak yapılan ölçümler,
kullanıcıların demografik özelliklerini, etkileşim seviyelerini göz önünde bulundurarak
ölçümleme yapmaktadır. Nielsen’in geleneksel reyting ölçümleri pasif bir niteliğe sahipken,
sosyal medya üzerinden yapılan ölçümler etkileşimli bir özelliğe sahiptir. Ayrıca sosyal medya
üzerinden yapılan ölçümlerde toplanan kişi verisi ile programlar hakkında etkileşime geçen
kullanıcıların diğer programlara olan ilgileri de ölçümlenebilmektedir (Maviş, 2013: 41).
Günümüzde, sosyal ağlar üzerinden gerçekleştirilen ölçümler, Twitter ile televizyon
izleyicisi arasında özel bir bağın olduğunu ortaya koymaktadır (www.ynklabs.com, 2014).
Twitter üzerinden yapılan reyting ölçümleri; TV kanalları, TV program yapımcıları, reklam
verenler ve ajanslar için, ürünlerinin ya da hizmetlerinin milyonlarca kişi üzerindeki etkisini
eşzamanlı görebilecekleri son derece değerli pazarlama ipuçları barındıran bir sosyal ağ
otomasyonu sağlamaktadır. Sosyal medyanın gelişen ve genişleyen kitle ve etkisi zamanla
kendini hissettirdikçe; Türkiye’de de izleyici ölçümlerini sosyal medya üzerinden gerçekleştiren
çeşitli şirketler (YNKLabs, Kimola, Somera gibi) kurulmuştur.
Sosyal medya üzerinden, özellikle Twitter’dan atılan tweetler vasıtasıyla TV
programlarının günlük reyting ölçümünü yapan şirketler, sosyal medyayı bir araştırma sahası
olarak sürekli gözlemleyip, tüketici davranışlarını analiz etmektedirler. Sosyal medya verileri
üzerine odaklanan sosyal medya ölçüm şirketleri, program ve reklamların sosyal medyadaki
varlıklarını değerlendirerek, etkileşimlerini ölçüp kanal, yapımcı ve reklam verenin ihtiyaçları
doğrultusunda sonuçlar sunmaktadır.
4. TWİTTER ÜZERİNDEN TV REYTİNG ÖLÇÜMLERİNE YÖNELİK BİR
UYGULAMA
Bu bölümde TV reyting ölçümlerinin popüler bir sosyal paylaşım ağı olan Twitter
üzerinden karşılaştırılmasına yönelik araştırmaya değinilecektir.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
AliMurat Kırık – Abdullah Domaç 420
4.1. Araştırmanın Amacı
Bu araştırmada, çağın popüler sosyal paylaşım ağlarından biri olan Twitter’ın
televizyon izlenme oranlarının ölçümlemesini sağlayan reyting analizinde üstlenebileceği rol ele
alınmaktadır. Çalışmada, anlık iletilerin ve veri paylaşımının yapıldığı Twitter’ın, TV
programlarına etkisi göz önüne alınacak, TNS araştırma şirketi tarafından gerçekleştirilen
televizyon ölçüm sonuçları, Twitter’dan ve izleyicilerden elde edinilen veriler vasıtasıyla
karşılaştırılacaktır. Yeni bir ölçüm mecrası olacağı düşünülen Twitter’ın artıları ve eksileri
üzerinde durularak analizlerin tutarlılığı sorgulanacaktır.
4.2.Araştırmanın Yöntemi
Bu çalışmada iki farklı araştırma yolu izlenmiştir. İlk olarak bilimsel araştırma
tekniklerinden “anket araştırma modeli” kullanılmıştır. Tesadüfi (Rastlantısal Örnekleme)
olarak seçilen kullanıcılara, çoktan seçmeli ve kapalı uçlu sorular yöneltilerek, elde edilen
veriler analiz edilmiştir. Anket araştırmasında örneklem sayısı 300 kişi ile sınırlandırılmış ve
internet üzerinden ‘online anket’ düzenlenerek toplam 7 soru sorulmuştur. Sorular, TNS izleyici
ölçüm sonuçlarına göre, ‘Total 100’ sıralamasında yer alan 1 Şubat 2014 Cumartesi ile 7 Şubat
2014 Cuma tarihleri arasındaki televizyon programları ve diziler baz alınarak hazırlanmış ve her
bir gün için “En uzun süreyle izlediğiniz program hangisidir?” şeklinde bir soru yöneltilmiştir.
Verilerin sağlandığı 300 kişiye elektronik ortamda ulaşılmıştır. Anket yöntemiyle elde edilen 7
günlük soru ve 100’er seçenek içerisinden, sonuçlara göre sadece bir haftalık zaman dilimindeki
ilk 10 program değerlendirmeye alınmıştır. Elde edilen veriler kişi ve oranlara göre sıralanarak
tabloya yerleştirilmiştir.
Araştırmada ikinci olarak izlenen yol ise Twitter istatistikleriyle yapılan analizdir. TV
reyting ölçümlerinin analizini yapabilmek için literatürde yer alan veri toplama yöntemleri
incelenmiş, fakat araştırmayı tam olarak niteleyen bir model bulunamamıştır. Bu bağlamda
araştırma, evrenini Türkiye sınırları içerisinde bulunan ve sosyal paylaşım ağı Twitter’da hesabı
olan kullanıcılar baz alınarak yapılmıştır. Türkiye’de sosyal medya arşivlemesi yapan
Sosyalreyting.com isimli web sitesinin kullandığı çeşitli yazılım ve uygulamalar vasıtasıyla,
TV’de yayınlanan programlara ilişkin Twitter verileri istatiksel olarak elde edilmiştir.
(www.sosyalreyting.com, Erişim Tarihi: 21.05.2014) TNS’in geleneksel reyting ölçüm
sonuçları, Twitter üzerinden elde edilen sosyal medya reyting ölçüm sonuçları ve anket reyting
ölçüm sonuçlarında yer alan ilk 10 program karşılaştırılmış ve tablolarda gösterilmiştir.
4.3.Araştırmanın Ana Problemi ve Hipotezler
Araştırmada, sosyal medya kullanıcılarının TV yayınlarına rağbet göstermesine rağmen,
program izlenilirliklerine etki edemediği ve sosyal reyting ölçümlerinin, geleneksel reyting
ölçümleri kadar doğru sonuç vermeyeceği savunulacaktır.
4.4. Araştırmaya Yönelik Bulgular
Çalışmanın evrenini Türkiye’de Twitter kullanan 16 milyon civarındaki kişi ve anket
sorularına cevap veren 300 kişi oluşturmaktadır. Çalışma, sosyal medya üzerinden
gerçekleştirildiği için tüm katılımcıların Twitter hesabı bulunmaktadır. Çalışmanın sınırlılığını
ulaşılan kitle oluşturmakta olup bu kitlenin Türkiye’nin genelini yansıttığı varsayılmaktadır.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
421
Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

1 Şubat 2014 Cumartesi Günü TV Program ve Dizileri
TNS Reyting Total 20 Twitter Reyting Saha Araştırması
Sıra Oran
SONUÇLAR Rating Share SONUÇLAR Tweet Kişi SONUÇLAR Kişi
(%)
ARKA
1 ŞEFKAT TEPE 7,7 18,44 FATH HARBİYE 6.056 3.420 76 25%
SOKAKLAR
ARKA ADINI KALBİME
2 7,67 18,43 3.026 240 ŞEFKAT TEPE 50 17%
SOKAKLAR YAZDIM
YETENEK YETENEK YETENEK
3 SİZSİNİZ 6,51 15,65 SİZSİNİZ 2.588 2.300 SİZSİNİZ 30 10%
TÜRKIYE TÜRKİYE TÜRKİYE
YETENEK
SİZSİNİZ ARKA
4 5,39 13,95 1.611 1.030 FATİH HARBİYE 22 7%
TÜRKIYE SOKAKLAR
(ÖZET)
ARKA HAFTASONU
5 SOKAKLAR 5,27 13,82 AKŞAM 607 539 TOM VE JERRY 9 3%
(ÖZET) RAPORU
FATİH KİM MİLYONER
6 4,96 12,03 KÜÇÜK AĞA 533 455 8 3%
HARBİYE OLMAK İSTER
BUGÜNÜN AYKIRI SAMANYOLU
7 4,95 11,93 294 227 8 3%
SARAYLISI SORULAR ANA HABER
KİM MİLYONER KİM MİLYONER BEN BİLMEM
8 4,91 15,3 291 245 7 2%
OLMAK İSTER OLMAK ISTER EŞİM BİLİR
KANAL D BUGÜNÜN
9 4,67 13,52 219 161 LALE DEVRİ 7 2%
HABER SARAYLISI
ŞEFKAT TEPE
10 4,55 12,32 İNSANOĞLU 184 157 AYI YOGİ (Y.S) 6 2%
(ÖZET)

Tablo 1: 1 Şubat 2014 Cumartesi Reyting Ölçüm Analizi
1 Şubat 2014 Cumartesi günü yapılan üç tür reyting ölçümünde ön plana çıkan
noktalara bakıldığında, ölçümlerin birbirinden oldukça farklı sonuçlar verdiği görülmektedir.
Twitter ölçüm listesindeki 10 programın sadece 4 tanesi TNS’in yaptığı geleneksel reyting
ölçüm sıralamasına girmiştir. Ve bu iki ölçümde yer alan programlar ise farklı sıralama ve
izleme oranlarına sahiptir. Sadece “Yetenek Sizsiniz Türkiye” programının iki ölçüm türünde de
3. sırada yer aldığı görülmektedir. Ayrıca Twitter reyting ölçüm sıralamasındaki programlar
arasındaki oranlar birbirinden neredeyse yarı yarıyla farklıyken, geleneksel reyting ölçümünde
% 1’lik farklarla sıralamanın oluştuğu göze çarpmaktadır. Twitter ölçümüyle, anket araştırması
arasında da tıpkı geleneksel ölçümde olduğu gibi bir ilişki olduğu görülmektedir. İki ölçüm
arasında da sadece 4 program sıralamaya girebilmiş ve yine “Yetenek Sizsiniz Türkiye”
programı 3. sırada yer almıştır. Gerek Twitter reyting ölçümünde gerekse de anket sonuçlarında
ilk beş sıralama arasındaki izlenme oranı farkı yüksekken, sonrasındaki programlar arasındaki
makas daralmıştır. TNS’in reyting ölçümüyle sonuçlarındaki sıralama listesi birbirine benzerlik
göstermezken iki listede de 5 aynı program yer almaktadır.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
AliMurat Kırık – Abdullah Domaç 422

2 Şubat 2014 Pazar Günü TV Program ve Dizileri
TNS Reyting Total 20 Twitter Reyting Saha Araştırması
Sıra Oran
SONUÇLAR Rating Share SONUÇLAR Tweet Kişi SONUÇLAR Kişi
(%)
YETENEK
BASKA YETENEK SİZSİNİZ
1 SİZSİNİZ 9,23 21,16 3.492 2.940 29 10%
ŞEYLER TÜRKİYE
TÜRKIYE
GÜNEŞİ
2 KÜÇÜK GELİN 9,04 20,51 3.469 2.900 KÜÇÜK GELİN 26 9%
BEKLERKEN
YETENEK
GÜNEŞİ
3 SİZSİNİZ 5,61 13,87 CİNAYET 2.441 2.100 18 6%
BEKLERKEN
TÜRKİYE - ÖZET
YETENEK
BEN BİLMEM BEN BİLMEM EŞİM
4 5,33 17,89 SİZSİNİZ 1.916 1.670 17 6%
EŞİM BİLİR BİLİR
TÜRKİYE
KANAL D AŞK EKMEK
5 5,32 14,27 1.443 516 SMOKİN (Y.S) 16 5%
HABER HAYALLER
HAFTASONU
GÜNEŞİ AŞK EKMEK
6 5,29 12,23 AKŞAM 418 362 14 5%
BEKLERKEN HAYALLER
RAPORU
KÜÇÜK GELİN
7 4,31 11,14 SMOKİN 410 353 STADYUM 13 4%
(ÖZET)
NİHAT HATİPOĞLU
BİR YUSUF
8 SMOKİN (Y.S) 3,91 11,02 329 245 İLE KUR'AN VE 13 4%
MASALI
SÜNNET
GÜNEŞİ
CESUR
9 BEKLERKEN 3,62 9,17 180 47 SHOW ANA HABER 12 4%
HEMŞİRE
(ÖZET)
ATV ANA SANA BİR SIR
10 3,58 9,68 BAKIŞ AÇISI 179 171 9 3%
HABER VERECEĞİM

Tablo 2: 2 Şubat 2014 Pazar Reyting Ölçüm Analizi
2 Şubat 2014 Pazar günü yapılan üç tür reyting ölçümünde dikkat çeken hususlar
değerlendirildiği zaman, yine ölçümlerin birbirinden oldukça farklı sonuçlar verdiği
görülmektedir. Twitter ölçüm listesindeki 10 dizi ve programın sadece 3 tanesi TNS’in yaptığı
geleneksel reyting ölçüm sıralamasında, 4 tanesi de anket sıralamasında yer edinebilmiştir.
Diğer yandan TNS ölçümü ve anket sonuçlarındaki 10 programdan 5 tanesinin benzerlik
gösterdiği tablodan anlaşılmaktadır. Bu programlardan sadece 3 tanesinin aynı sırayı paylaştığı
iki ölçümde de görülse de TNS ve anket sonuçları, Twitter ölçümüne göre aynı sonuçlara daha
yakın ve birbiriyle paralellik göstermektedir. Üç farklı tür reyting ölçümünün sonuçlarının yer
aldığı tabloya bakıldığında, ilk iki program sonrasında izlenme yüzdesinin yarı yarıya azaldığı
görülmektedir. TNS ve anket sonuçlarında programların izlenme oranların bazen % 1’lik, bazen
de daha küçük miktar farklarla sıralanmaktadır. Twitter ölçümünde ise izlenme farkı daha
geniştir.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430
423
Sosyal Medya Üzerinden Televizyon Reyting Ölçümlerinin Analizi: Twitter Örneği

3 Şubat 2014 Pazartesi Günü TV Program ve Dizileri
TNS Reyting Total 20 Twitter Reyting Saha Araştırması
Sıra Oran
SONUÇLAR Rating Share SONUÇLAR Tweet Kişi SONUÇLAR Kişi
(%)
TARAFSIZ
1 KARADAYI 10,77 25,83 8.085 4.7 KARADAYI 44 15%
BÖLGE
YETENEK
İKİ DÜNYA
2 SİZSİNİZ 9,11 21,39 KARADAYI 3.925 2.170 20 7%
ARASINDA
TÜRKİYE
YETENEK YETENEK YETENEK
3 SİZSİNİZ 6,66 16,12 SİZSİNİZ 3.833 3.4 SİZSİNİZ 17 6%
TÜRKİYE ÖZET TÜRKİYE TÜRKİYE
KİM MİLYONER ARKADAŞIM
4 5,27 20,08 3.459 3.16 BENİ AFFET 17 6%
OLMAK İSTER HOŞGELDİN
HER SEVDA BİR
5 BENİ AFFET 5,23 16,50 1.882 1.04 UNUTMA BENİ 13 4%
VEDA
KİM
KANAL D BENİ BÖYLE
6 4,53 12,54 1.400 445 MİLYONER 12 4%
HABER SEV
OLMAK İSTER
FATİH OKAN
PORTAKAL İLE BAYÜLGEN KANAL D
7 4,46 12,71 1.339 842 11 4%
FOX ANA SUNAR: BEYİN HABER
HABER BEDAVA
ARKADAŞIM
AYKIRI ECE ÜNER İLE
8 HOŞGELDİN 4,44 10,45 704 630 11 4%
SORULAR SHOW HABER
(TKR)
FATİH
STAR ANA BURADA LAF PORTAKAL İLE
9 4,40 12,36 481 332 10 3%
HABER ÇOK FOX ANA
HABER
İKİ DÜNYA
10 4,39 10,79 5N1K 440 380 DENİZ YILDIZI 10 3%
ARASINDA

Tablo 3: 3 Şubat 2014 Pazartesi Reyting Ölçüm Analizi
3 Şubat 2014 Pazartesi günü yapılan üç tür reyting ölçümünde dikkat çeken hususlar
değerlendirildiği zaman, Twitter ölçümünde listede yer alan 10 programdan sadece 3 tanesinin
TNS’in ölçüm listesinde bulunduğu görülmektedir. Bu günün sonuçları incelendiğinde sosyal
medyada yer alan etkileşim ve atılan tweetlerin izlenme oranlarına doğrudan etki etmediği
anlaşılmaktadır. Diğer yandan, Twitter ölçümü ve anket sonuçlarında yer alan iki programın
ortak olduğu görülmektedir. TNS ile anket sonuçlarında aynı 7 program listeye girmiştir. Bu
sonuçlar da geleneksel reyting ölçümüyle anket sonuçlarının birbirine benzerlik gösterdiğini,
Twitter ölçümünde ise daha farklı veriler elde edildiğini ortaya koymaktadır.

The Journal of Academic Social Science Yıl: 2, Sayı: 5, Eylül 2014, s. 414-430