Table Of ContentDoe het niet, Alex!
Hans van den Bergh
Doe het niet, Alex!
Alle redenen om voorgoed af te zien
van het koningschap
J.M. MEULENHOFF
INHOUD
Voorwoord
1 Je blauwe bloed
2 Heerlijk niets doen
3 Is er haast bij?
4 Wat is er tegen?
5 Je verheven voorgeslacht
6 Weerzinwekkend byzantinisme
7 Privacybescherming
8 Legitimatie
9 De reële macht van je moeder
10 Het Wilhelmus
11 Je kostje is gekocht
12 Wil je straks voorzitter van de Raad van State zijn?
13 Je omgang met kamerleden
14 Je relatie met de Onderkoning
15 Wilders als gevaar voor jouw positie
16 Het kabinet van de koning(in)
17 De republikeinen
18 Je machtspositie
19 Het familiekapitaal
20 Rechtvaardiging van de monarchie
21 Rechts chauvinisme
22 De verzoekschriftencultus
23 Hofleveranciers
24 Stadhouder Willem V
25 Steunpilaren voor de cultuur
26 Economische voordelen
27 De voormalige koningen
28 Majesteitsschennis
29 Kersttoespraken
30 Ankerpunt in morele zaken
31 De drie koninginnen
32 Recent onbehagen
33 De maarschalksstaf
VOORWOORD
D
it boek is eigenlijk alleen bestemd voor Willem-Alexander, de gedoodverfde
Koning Willem IV der Nederlanden; het is een ultieme waarschuwing aan zijn
adres om zich nog op het nippertje te onttrekken aan zijn noodlot. Maar omdat
het debiet van één gedrukt exemplaar wat mager is voor de firma Meulenhoff,
hebben we in overleg besloten het boek ook beschikbaar te stellen voor de
geïnteresseerde buitenstaander.
Daar komt nog bij dat de inhoud ook voor gewone lezers van belang kan zijn.
De gemiddelde intellectueel beweert tegenwoordig immers steevast twee dingen:
(a) ‘de monarchie is natuurlijk een volkomen achterhaalde maatschappijvorm’,
maar (b) ‘we mogen de gewone man niet beroven van het sprookje rond het
Koninklijk Gezin met die dartele prinsjes en prinsesjes’. En onlangs mochten we
uit de tv-serie Majesteit opmaken dat ook ministerpresident Joop den Uyl tijdens
de Lockheed-crisis het Oranjehuis meende te moeten redden. Het volk zou het
hem en de PvdA te zeer hebben kwalijk genomen wanneer Prins Bernhard
gewoon berecht was en Juliana daarom was afgetreden. Er bestaat dus een
geheimzinnige band tussen het Nederlandse volk en het koningshuis. Het
geheimzinnige zit ’m in het gebrek aan logica achter die verknochtheid. Want
vraag je in een enquête of men de voorkeur geeft aan een erfelijk of een gekozen
staatshoofd, dan is er een duidelijke meerderheid voor die laatste optie, in het
verlengde van een even duidelijke hang naar een gekozen burgemeester,
Commissaris van de Koningin, et cetera.
Ook de Oranjes zelf hebben door de eeuwen heen in benauwde tijden telkens
weer een beroep gedaan op het gewone volk, terwijl ze ervoor zorgden dat
belangrijke opposanten werden vermoord door het grauw of door omgekochte
rechters, zoals de gebroeders de Witt en Van Oldenbarnevelt niet meer kunnen
navertellen.
Er zit dus niets anders op dan de argumenten in dit boek, die de kroonprins
zeker zullen overtuigen, ook voor te leggen aan het Nederlandse Volk dat steeds
zo opgetogen achter de dranghekken naar de Gouden Koets staat te zwaaien. Al
die mensen en de talloze leden van de Oranjeverenigingen kunnen zich dan
realiseren dat ze helemaal niets zullen missen als in Nederland weer een
ordentelijke republiek wordt uitgeroepen. Immers, 90 procent van alle andere
landen ter wereld heeft nooit monarchieën gekend óf de monarchen zijn
inmiddels weggestuurd, zonder dat enige burger daar spijt van heeft. De
Koninginnedag heet dan bijvoorbeeld ‘De veertiende juli’ of ‘Dankgevingsdag’
en is, compleet met vrijmarkten, minstens even leuk; de lintjesregen daalt net zo
mild neer, maar wordt heel wat zinvoller ‘Erelegioen’ genoemd of met een
historische knipoog ‘Orde van de Kousenband’; alleen in Nederland blijft men
daarbij de valse formule gebruiken ‘dat het Hare Majesteit heeft behaagd’ net
alsof de koningin met het toekennen van de Nederlandse Leeuw of de Orde van
Oranje-Nassau iets te maken zou hebben. Toch blijft iedere burgemeester die
uitspraak, tegen beter weten in, bij de uitreiking herhalen omdat de lintjesdrager
zo graag in de illusie leeft dat aan het Hof speciaal aan hem of haar is gedacht.
En het Oranjehuis exploiteert dat misverstand gretig, omdat het menige
vooraanstaande vaderlander nader aan de Kroon bindt zonder dat de koninklijke
familie er zelf iets voor hoeft te doen.
Dus door over Alex’ schouder mee te lezen zullen de inwoners van de in ere
herstelde Republiek der Nederlanden meteen verlost zijn van een groot aantal
misvattingen over de manier waarop onze staatsinstellingen functioneren.
Beste Alex,
1
JE BLAUWE BLOED
P
robeer je eens in te leven in een gewone onderdaan – zoals ik – die eigenlijk
verondersteld wordt jou niet ‘Alex’ maar ‘Koninklijke Hoogheid’ te noemen, en
later als je niet uitkijkt zelfs ‘Majesteit’. Je weet zelf ongetwijfeld net zo goed als
ik dat je in feite maar een gewoon mens bent en dat er geen blauw bloed door je
aderen vloeit. (Dat hele volksstammen vroeger aannamen dat mensen van hoge
adel wel degelijk blauw bloed hadden, komt doordat gravinnen, prinsessen en
soortgelijken niet in de zon hoefden te werken en dus een heel bleke huid hadden
waar de aderen helblauw doorheen schemerden.) Ik neem zelfs aan dat je het met
me eens bent dat er geen sprake van is dat God of een andere bovenaardse kracht
je familie de hoge opdracht heeft verstrekt de leiding over het volk van
Nederland op zich te nemen. Ook is het jou als oud-geschiedenisstudent te
Leiden natuurlijk bekend dat er geen eeuwenoude band bestaat tussen de
Oranjedynastie en ons vaderland. Het koningschap van je familie is hier te lande
tenslotte nog geen twee eeuwen geleden ingevoerd en geenszins door enig
ingrijpen van hogerhand, maar gewoon doordat de grote mogendheden na de val
van Napoleon op het Congres van Wenen besloten overal waar mogelijk het
ancien régime weer in te voeren. Daarom hebben ze Willem Frederik, de zoon
van je verre voorvader, stadhouder Willem V, de opdracht gegeven uit Engeland
over te steken naar Scheveningen om zich daar door een paar hielenlikkers te
laten inhalen als ‘soeverein vorst’. De term koning werd vooralsnog zorgvuldig
vermeden want de laatste (echte) koning Filips II was ons zeer matig bevallen en
dus hadden we hem in 1581 al afgezworen. (Koning Lodewijk Napoleon die hier
door zijn broer van 1806 tot 1810 op de troon was gezet, werd vooral ervaren als
een zetbaas van de Franse keizer; niettemin deed hij zijn best ons land een schijn
van zelfstandigheid te geven in ons onder de voet gelopen werelddeel.)
Toen Napoleon voor 100 dagen van Elba terugkwam ontstond er tijdelijk een
zo verwarde politieke situatie dat je verre voorvader de ruimte kreeg zichzelf de
titel van ‘koning’ te verlenen; en onze regenten van destijds lieten het maar zo.
Ze vonden de kans dat ze aan een heuse hofhouding mochten deelnemen
eigenlijk wel een chic idee. Den Haag een echte residentie – prachtig toch?
Maar het punt dat ik in de aanhef van deze brief opwierp was eigenlijk dat jij –
net als een geheide republikein – het in je hart waarschijnlijk ook wonderlijk
vind, dat termen als ‘koninklijke hoogheid’ of ‘majesteit’ op jou van toepassing
zouden zijn, in hun feitelijke betekenis van ‘hoger’ of ‘groter’ mens dan het
gewone volk. Je bent zelf toch veeleer een beweeglijke, sportieve vrolijke frans,
en in veel te veel opzichten een jongen van deze eenentwintigste, door en door
democratische eeuw om van jezelf te geloven dat je werkelijk uitsteekt boven het
Nederlandse maaiveld. Dus schaf in elk geval die onzinnige aanspreektitels af; je
grootmoeder liet zich immers ook al gewoon ‘mevrouw’ noemen en in dat
befaamde eerste grote tv-interview met Paul Witteman zei je onder veel meer dat
het voorbeeld van je grootmoeder je het meeste aansprak; dat siert je, omdat je
daarmee de retro-opstelling van je moeder afwijst die het koningschap juist weer
omgeven wilde zien met alle middeleeuwse parafernalia.
Wel is dat opgroeien van jou als voorbestemde kroonprins natuurlijk omringd
geweest door mensen die je wilden doen geloven dat je iets heel bijzonders was.
Ambtenaren, kamermeisjes, lakeien en secretarissen die meedraaien in een
hofhouding hebben er groot belang bij dat er iets van jouw uitzonderlijkheid op
hen afstraalt. Ze voelen zichzelf daardoor ook een tikje hooggeplaatst.
Jaap van Heerden heeft dat verrukkelijke gevoel wel eens met
‘hermelijnkoorts’ aangeduid en alle dienaren en steunpilaren van het hof ervaren
dat, zodra zij tot de hoogste kringen toegang hebben gekregen en er daarom ook
een beetje toe behoren. Ze hebben allemaal contracten moeten ondertekenen dat
ze nooit iets naar buiten zullen brengen van wat ze met jullie familie meemaken
en daardoor voelen ze zich ingewijden in een waardevolle eredienst. Die blijde
overtuiging heeft telkens uit hun ogen gestraald als ze je kleren mochten
klaarleggen, je haren kammen en je boterhammen smeren.
Het is bijna onmogelijk in die situatie een normaal beeld van jezelf op te
bouwen. Toch is dat jou misschien nog net in voldoende mate gelukt; je was in
elk geval in het gezinsleven in Drakensteyn niet te handhaven en bent op 17-
jarige leeftijd uit huis geplaatst naar die strenge kostschool voor moeilijk
opvoedbare kinderen in Wales (Atlantic College, Llantwit Major). Dat pleit voor
je ‘gewoonheid’; je liet je als een normale puber niet plooien in de voorgekookte
rol van kroonprins, hoe vurig je omgeving ook gehoopt had dat je je erin zou
schikken. En laten we de krachten niet onderschatten die op je inwerkten om je
wel degelijk tot een onmogelijke kwast om te vormen. Al dadelijk bij je
geboorte, werden een paar professoren in de gynaecologie ingezet om je zonder
