Aldo Leopold A Sand County Almanac Bir Kum Yöresi Almanağı

28 Pages·2014·0.92 MB·Turkish

Aldo Leopold
A Sand County Almanac
Bir Kum Yöresi Almanağı
Doğa Koruma Klasiği
Bir Kum Yöresi Almanağı
Aldo Leopold’un Bir Kum Yöresi Almanağı (A Sand County Almanac) adlı kitabı
Amerika Birleşik Devletleri’nde 1949’da yayımlandıktan 64 yıl sonra ilk kez Türkçe
olarak yayımlanıyor. Aradan geçen süre zarfında Leopold’un eşsiz doğa felsefesi, daha
da önem kazandı ve eser birçok dünya diline çevrildi. Günümüzde modern çevre ha-
reketinin temel kitabı olarak nitelendirilen ve milyonlarca okuyucu ile buluşan Bir
Kum Yöresi Almanağı, Altıncı Dünya Yabanıl Doğa Kongresi delegelerinin “yeryüzü-
nü onarma yüzyılı” olarak öngördükleri yirmi birinci yüzyılın belki de en önemli doğa
koruma ve yeryüzünü onarma kitabı olarak tarihe geçecektir.
Ufuk Özdağ
Bir Kum Yöresi Almanağı’nın çevirmeni Ufuk Özdağ, Hacettepe Üniversitesi
Amerikan Kültürü ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim üyesidir. Özdağ 1995’te dokto-
ra derecesini, 2006 yılında doçentlik unvanını almıştır. Özdağ’ın başlıca araştırma
alanları doğa edebiyatı ve çevreci eleştiri ile edebiyat ve çevre üzerine disiplinlera-
rası çalışmalardır. Özdağ’ın Hacettepe Üniversitesi’nde vermekte olduğu “Edebiyat
ve Çevre” başlıklı ders Türkiye’de bir ilktir. Özdağ’ın araştırma kitabı, Edebiyat ve
Toprak Etiği: Amerikan Doğa Yazınında Leopold’cu Düşünce 2005 yılında, editörle-
rinden biri olduğu The Future of Ecocriticism: New Horizons [Çevreci Eleştirinin Ge-
leceği: Yeni Ufuklar] ise 2011 yılında yayımlanmıştır. Özdağ merkezi Wisconsin’de
bulunan Aldo Leopold Vakfı’nın eğitim programına katılarak 2010 senesinde “top-
rak etiği lideri” olmuştur.
A Sand County Almanac
Aldo Leopold
B i r Ku m Yö r e s i
A l m a n a ğ ı
İngilizceden Çeviren
Ufuk Özdağ
Sunuş
Curt Meine
Çizimler Charles W. Schwartz
HACETTEPE
ÜNİVERSİTESİ
YAYINLARI
2013
Bir Kum Yöresi ALmANAĞI
Yazar: ALdo LEoPoLd
Özgün Adı:
A SANd CoUNTY ALMANAC ANd SKETCHES HERE ANd THERE
Kapak ve Çizimler:
CHARLES W. SCHWARTz
İngilizce Aslından Çeviren:
UfUK ÖzdAĞ
Copyright© 1949 by oxford University Press, Inc.
A SANd CoUNTY ALMANAC ANd SKETCHES HERE ANd THERE, fIRST EdITIoN
was originally published in English in 1949. This translation is published by
arrangement with oxford University Press.
A SANd CoUNTY ALMANAC ANd SKETCHES HERE ANd THERE, BİRİNCİ BASKI
ilk kez 1949 yılında İngilizce olarak yayımlanmıştır. Bu çeviri kitap, oxford
University Press ile düzenlenerek yayımlanmıştır.
Türkçe Yayın Hakları:
© 2013 Hacettepe Üniversitesi
Tüm Hakları Saklıdır.
ISBN: 978-975-491-363-7
Kitap İsteme Adresi
Hacettepe Üniversitesi
Kitap Satış ofisi
06100 Sıhhiye-Ankara
Tel: [phone]
Hacettepe Üniversitesi tarafından Hacettepe Üniversitesi Basımevi’ne
1000 adet bastırılmıştır.
İçindekiler
Türkçe Baskı için Sunuş:
Aldo Leopold’un Bir Kum Yöresi Almanağı
Introduction to the Turkish Edition: Aldo Leopold’s A Sand County Almanac
Curt Meine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . IX
Çevirmenin Önsözü:
Almanak’ı Türk okuruna Kazandırmanın Heyecanıyla
Ufuk Özdağ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . XVII
Bir Kum Yöresi Almanağı ve Oradan Buradan eskizler
Aldo Leopold
Önsöz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXV
Bölüm I
BİR KUM YÖRESİ ALMANAĞI
OCAK
ocak Ayında Buzlar Eriyor. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3
ŞUBAT
Hayırlı Meşe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
MART
Kazların dönüşü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
NİSAN
Taşkınlar Başlıyor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Kaya Çiçeği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26
Palamut Meşesi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27
Gök dansı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
VI İçindekiler İçindekiler
MAYIS
Arjantin’den dönüş . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
HAZİRAN
Kızılağaç Çatalı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
TEMMUZ
Büyük zenginlikler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Kırların doğum Günü . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
AĞUSTOS
Yeşil Mera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52
EYLÜL
Korulukta Bir Koro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54
EKİM
Puslu Altın Rengi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55
Erkenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
Kırmızı fenerler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
KASIM
Rüzgâr olsam. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67
Baltalar Elimizde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69
Yenilmez Kale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
ARALIK
Yaşam Alanı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .80
Karlar Üstünde Çamlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
65290. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90
Bölüm II
ORADAN BURADAN ESKİZLER
WISCONSIN
Sulak Alana Ağıt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .97
Kum Yöreleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
odise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
İçindekiler İçindekiler VII
Güvercine Anıt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
flambeau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
ILLINOIS AND IOWA
Illinois otobüs Yolculuğu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Çırpınan Kırmızı Bacaklar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
ARIZONA VE NEW MEXICO
zirve . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Bir dağ Gibi düşünmek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
Escudilla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
CHIHUAHUA VE SONORA
Guacamaja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Yeşil Lagünler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Gavilan’ın Şarkısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
OREGON VE UTAH
Püsküllü Çayırın İstilası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
MANITOBA
Clandeboye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
Bölüm III
SONUÇ
DOĞA KORUMA ESTETİĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
AMERİKAN KÜLTÜRÜNDE YABAN HAYATI . . . . . . . . . . . . . 185
YABANIL DOĞA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
TOPRAK ETİĞİ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
* * *
Türkçe Baskı için Çevirmenin Notları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237
Bir Kum Yöresi Almanağı’nda Adı Geçen
Bitki ve Hayvan Türleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250
Aldo Leopold’un Hayatına dair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
Aldo Leopold Bibliyografyası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .260

Türkçe Baskı için Sunuş
Aldo Leopold’un Bir Kum Yöresi Almanağı
Curt Meine
Aldo Leopold’un Bir Kum Yöresi Almanağı boyut olarak kü-
çük bir kitap olmasına karşın muazzam bir etki yaratmıştır. Ki-
tap 1949’da ilk yayımlandığından bu yana, milyonlarca Ame-
rikalının toprakla ilişkilerine, iç içe olduğumuz doğal sistem-
lere ve yeryüzüne dair düşüncelerini değiştirmiştir. Böylelikle,
toprakla yaşayan ve toprakla var olan vatandaşlar olarak bizle-
rin birbirimizle ilişkilerimize dair düşüncelerimize de yeni bir
yön vermiştir.
Yıllar geçtikçe, Almanak, Amerika Birleşik devletleri’nin dı-
şında gittikçe genişleyen bir okur kitlesi kazanmıştır. Leopold’un
sözleri okuyucular arasında, onun özenle betimlediği yöreler-
den ve deneyimlerden çok uzaklarda yaşıyor olsalar da siyasi
ve kültürel sınırlar ötesinden gittikçe daha fazla paylaşılmakta-
dır. dahası, her yerde insanlar Leopold’un şu en temel inancı-
na bağlandıklarını hissetmektedir: İçinde bulunduğumuz dün-
yanın güzelliklerini, dramatik yönlerini ve çeşitliliğini daha da
takdir ettikçe kendi öz benliğimize, doğadaki tarihsel süreçlere
ve doğayla olan ortak kaderimize dair daha derin bir anlayış ka-
zanıyoruz. Anlıyoruz ki biz insanların kaderi, yeryüzü evimizi
oluşturan bitkilerin, hayvanların, toprakların, suların, atmosfe-
rin ve okyanusların kaderiyle tam bir birlik içindedir.
Aldo Leopold’un bu kadar uzun süredir bu derece farklı ke-
simlerden geniş okuyucu kitlelerine hitap ediyor olması onun
edebî tarzının, öngörüsünün, inançlarının ve mesajının evren-
selliğini kanıtlamaktadır. Leopold bilimsel bilgileri bir şairin
kalemiyle ifade etmiştir. o, doğanın işleyişine uçsuz bucaksız
X Türkçe Baskı İçin Sunuş Türkçe Baskı İçin Sunuş
bir ilgi besliyor, en küçük ayrıntılardan en geniş yapılara kadar
doğaya derin bir merak duyuyordu; doğada süregelen mucize-
ler ve onun büyük gizemi Leopold’un müthiş ilgisini çekiyor-
du. o, bilgilerine kendi deneyimlerinden, daha da önemlisi ken-
di hatalarından yola çıkarak ulaşmıştı. o, biz insanların doğay-
la ilişkisinin, maddi ve ekonomik kaygıların çok daha ötesinde
bir yerlerde olduğuna inanmıştı. Bir seferinde, “Bu açıdan ba-
kınca, bizim şu anki kültürümüz... sahte, onursuz ve kendi ken-
dini yok eden bir kültürdür” diye yazmıştı. Leopold şunu öner-
di: Birbirimizi, yaşadığımız yerleri ve “evrimin yolunda ilerleyen
kardeş yolcuları” ayakta tutabilmek için insanlık, yeni bir etik
anlayış oluşturmalıdır; insanın kendini büyük yaşam toplulu-
ğunun bir parçası olarak gördüğü bir etik anlayış olmalıdır bu.
Leopold’da bu nitelikler ve anlayış bütün bir ömrün, daha
açık bir ifadeyle, profesyonel ormancı, yaban hayatı ekoloğu,
arazi yöneticisi, çiftlik sahibi, üniversite profesörü, doğa koru-
ma avukatı, karar verici ve yazar olarak görev yaptığı kırk yıl-
lık kariyerin kazanımlarıdır. Amerika’nın ortabatısından olan
Leopold, kıta topraklarının, suların, ormanların, balıkların, ve
yaban hayatının sınırsızca tahrip edildiği bir dönemde yetiş-
mişti. fikirleri 1900’lü yılların başında, Amerikan doğa koruma
hareketinin hız kazandığı bir dönemde olgunlaşmıştı. Leopold
ormancılık eğitimi gören ilk Amerikalılardan biriydi ve daha
sonraları tamamen yeni bir alan olan yaban hayatı ekolojisi ve
yönetimi alanının kurulmasını sağladı. Bu süreçte Amerika’nın
yabanıl alanlarının korunması için liderlik görevi üstlendi ve
günümüzde sürdürülebilir tarım diye adlandırdığımız tarım
şeklinin savunucusu oldu. Leopold, radikal bir görüş olan eko-
lojik restorasyona yani tahrip olmuş ve bozulmuş ekolojik top-
lulukların onarımına öncülük etti. Yazılarında ve düşüncele-
rinde, doğa korumacı dostlarına ve ülke halkına meydan oku-
yarak onları doğa korumanın felsefi temelleri hakkında daha