Aksamitni terroryści : Narodowy bolszewizm w Federacji Rosyjskiej

175 Pages·2008·7.729 MB·Polish

by  Przemysław Jan Sieradzan

AKSAMITNI
TERRORYŚCI
Narodowy bolszewizm w Federacji Rosyjskiej

Aksamitni terroryści
Narodowy bolszewizm w Federacji Rosyjskiej
Ryszardowi Sieradzanowi
poświęcam
UNIWERSYTET WARSZAWSKI
INSTYTUT NAUK POLITYCZNYCH
ZAKŁAD BADAŃ WSCHODNICH
Przemysław Jan Sieradzan
Aksamitni terroiyści
Narodowy bolszewizm w Federacji Rosyjskiej
DOM
WYDAWMCTf
Warszawa 2008
Redaktorzy serii: Tadeusz Bodio, Konstanty A. Wojtaszczyk
Książka powstała w ramach programu badawczego Zakładu Badań
Wschodnich i Zakładu Instytucji Europejskich Instytutu Nauk
Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego
Recenzenci:
Prof. dr hab. Roman Backer, Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Prof. dr hab. Franciszek Gołembski, Uniwersytet Warszawski
Prof. dr hab. Wojciech Jakubowski, Uniwersytet Warszawski
Projekt okładki: Agnieszka Miłaszewicz
Książka finansowana ze środków Wydziału Dziennikarstwa i Nauk
Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Nauk Politycznych
Uniwersytetu Warszawskiego
© Copyright by Przemysław Jan Sieradzan, Warszawa 2008
ISBN 978-83-7151-808-9
DOM Opracowanie komputerowe, druk i oprawa:
WYDAWNICZY
Dom Wydawniczy ELIPSA,
ul. Inflancka 15/198, 00-189 Warszawa
tel,/fax [phone], e-mail: [email protected]
Spis treści
Słowo wstępne (T. Bodio, K.A. Wojtaszczyk)....................................... 7
Wprowadzenie....................................................................................... 9
ROZDZIAŁ I. Korzenie ideowe i renesans narodowego
bolszewizmu........................................................................................ 21
1. Międzywojenny narodowy bolszewizm........................................ 21
2. Michaił Agurski i Ideologia Nacjonal-bolszewizmu...................... 29
3. U ltralewicowy aspekt narodowego bolszewizmu........................ 32
4. Skrajnie prawicowy aspekt ideologii narodowego
bolszewizmu................................................................................... 33
ROZDZIAŁ II. Eduard Limonow - enfant terrible emigracji
rosyjskiej............................................................................................. 36
1. Burzliwa młodość.......................................................................... 37
2. Emigracja i rozczarowanie kapitalizmem................................... 39
3. Powrót do kraju i udział w pięciu wojnach................................. 42
4. Dossier Eduarda Limonowa.......................................................... 47
ROZDZIAŁ III. Pierwsze lata działalności Partii
Narodowo-Bolszewickiej................................................................... 52
1. Początek współpracy Eduarda Limonowa i Aleksandra
Dugina............................................................................................. 52
2. Front Narodowo-Bolszewicki....................................................... 56
3. Krwawy październik 1993 roku.................................................... 60
4. Pierwszy program narodowych bolszewików.............................. 68
5. „Limonka" i Bunkier...................................................................... 72
ROZDZIAŁ IV. Ideologia Partii Narodowo-Bolszewickiej............... 77
1. Metafizyka narodowego bolszewizmu.......................................... 80
2. Narodowy bolszewizm a nacjonalizm.......................................... 83
3. Narodowy bolszewizm a komunizm............................................ 87
5
4. Aktywna mniejszość - podmiot rewolucji.................................... 92
5. „Inna Rosja" - zerwanie z Adatem............................................... 94
ROZDZIAŁ V. Organizacja, język i estetyka Partii
Narodowo-Bolszewickiej................................................................... 98
1. Kontrkulturowy charakter Partii Narodowo-Bolszewickiej........ 99
2. Status prawny i struktura organizacyjna....................................... 101
3. Symbolika i frazeologia narodowych bolszewików........................ 103
4. Aksamitny terroryzm....................................................................... 105
ROZDZIAŁ VI. Rozstanie Aleksandra Dugina i Eduarda
Limonowa........................................................................................... 108
1. Spór o strategię działania - akcja bezpośrednia contra
metapolityka................................................................................... 108
2. Kontrowersje wokół oceny prezydenta Władimira Putina......... 112
3. Projekty polityczne i metapolityczne Aleksandra Dugina........... 115
Rozdział VII. Uwięzienie Eduarda Limonowa................................... 118
1. Kronika akcji bezpośredniej.......................................................... 118
2. „Azjatycka wyprawa”..................................................................... 123
3. Proces sądowy i areszt................................................................... 125
4. Kurs na zjednoczenie opozycji...................................................... 129
ROZDZIAŁ VIII. Działalność Partii Narodowo-Bolszewickiej
po zwrocie ideologicznym.................................................................. 132
1. Nowi sojusznicy............................................................................. 132
2. Kolejny rozłam polityczny............................................................. 135
3. Koalicja „Inna Rosja".................................................................... 138
4. Idee „sojuszu ekstremów" w Europie Zachodniej....................... 142
Zakończenie........................................................................................... 156
Kpanroe co^epacaHHe............................................................................... 160
Summary................................................................................................ 164
Bibliografia............................................................................................ 168
6
Słowo wstępne
cena polityczna Federacji Rosyjskiej od lat wzbudza zainteresowa­
S
nie licznych badaczy i publicystów, jednak ich uwaga koncentruje
się zazwyczaj na zagadnieniach dotyczących szeroko rozumianych
elit władzy, podczas gdy spektrum ruchów politycznych w tym kraju jest
nadzwyczaj szerokie i różnorodne. Panorama sceny politycznej dzisiejszej
Rosji nigdy nie będzie pełna bez uwzględnienia ruchów kontestujących
system polityczny Federacji Rosyjskiej, a jednocześnie odrzucających
tezę, zgodnie z którą wypracowane w Europie Zachodniej rozwiązania
ustrojowe i mechanizmy regulujące życie społeczne posiadają uniwersalne
zastosowanie. Na polskim rynku wydawniczym brakuje prac poświęco­
nych rosyjskim anlyokcydentalistom i ruchom radykalnym, występują­
cym przeciwko zastanemu porządkowi politycznemu z pozycji ideologii
skrajnych. Debiutancka monografia Przemysława Sieradzana częściowo
wypełnia tę lukę.
Praca Aksamitni terroryści - Narodowy bolszewizm w Federacji Rosyjskiej
jest trzecią pozycją w serii „Unia Europejska - Wschód", będącą wspólnym
przedsięwzięciem Zakładu Badań Wschodnich i Zakładu Instytucji Europej­
skich Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszą
pozycją w serii była praca Marcina Bodio Stosunki Unia Europejska-Rosja
- stan i perspektywy rozwoju, drugą - Rosyjska elita polityczna o Unii
Europejskiej (tradycja i współczesność) Jarosława Ćwiek-Karpowicza.
Autor niniejszej monografii zmierzył się z zagadnieniem syntezy ekstre-
mizmu politycznego lewicy i prawicy, określanej także mianem „sojuszu
ekstremów” - za egzemplifikację tego fenomenu posłużyły mu doktryna
i ruch polityczny narodowego bolszewizmu. Praca rozpoczyna się od opisu
ideowo-filozoficznych korzeni tego nurtu politycznego - tak rosyjskich,
jak i pozarosyjskich. Zasadnicza jej część poświęcona jest współczesnej
rosyjskiej opozycji antysyslemowej, przede wszystkim Partii Narodowo-
-Bolszewickiej i jej liderowi - kontrowersyjnemu, niepokornemu artyście
Eduardowi Limonowowi. Sam tytuł pracy stanowi nawiązanie do strategii
7
„aksamitnego terroru" - bezkrwawych happeningów o ultraradykalnym
przekazie politycznym wymierzonych w funkcjonariuszy władzy.
To właśnie za sprawą „aksamitnego terroru" narodowi bolszewicy są
najbarwniejszym elementem rosyjskiej sceny politycznej. Choć nie mają
żadnego wpływu na organy państwowe Federacji Rosyjskiej, odgrywają
znaczącą - i stale rosnącą - rolę w opozycyjnym wobec Dmilrija Miedwie-
wa i Władimira Putina bloku jako jego najradykalniejsze skrzydło. Fakt, że
Eduard Limonow - enfant terrible literatury emigracyjnej czasów ZSRR,
skandalista i prowokator, do niedawna uważany za postać zupełnie margi­
nalną, stał się jednym z liderów rosyjskiej opozycji, może wprawić w zdu­
mienie niejednego obserwatora rosyjskiej sceny politycznej. Przemysław
Sieradzan podejmuje ambitną i pionierską na gruncie polskiej nauki próbę
wyjaśnienia fenomenu Partii Narodowo-Bolszewickiej. Ostatni fragment
pracy stanowi próbę wpisania ideologii i ruchu rosyjskiego narodowego
bolszewizmu w pejzaż europejskiego ekstremizmu politycznego. W tej
części monografii Partia Narodowo-Bolszewicka zostaje skonfrontowa­
nia z zachodnioeuropejskimi organizacjami odwołującymi się do różnych
postaci koncepcji „sojuszu ekstremów".
Praca ma charakter interdyscyplinarny. Jest owocem dwuletnich badań
nad problematyką rosyjskiego ekstremizmu politycznego. Jej zaletą jest
bogata baza źródłowa - większość dzieł, na które powołuje się autor to
niedostępne w Polsce teksty rosyjskojęzyczne. W procesie gromadze­
nia materiałów autor posłużył się metodą obserwacji uczestniczącej, co
pozwoliło mu na dotarcie do nigdy niepublikowanych dokumentów i teks­
tów członków Partii Narodowo-Bolszewickiej.
Przemysław Sieradzan jest pracownikiem Katedry Europeistyki WDiNP
UW i doktorantem w Zakładzie Badań Wschodnich 1NP UW. Pisze dyser­
tację doktorską na temat eurazjatyckiej myśli geopolitycznej we współ­
czesnej Federacji Rosyjskiej. W 2007 roku zakończył z wyróżnieniem
Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych UW, uzyskując tytuł magi­
stra. Studiował również na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym im.
M. Łomonosowa. Interesuje się filozofią, najnowszą historią polityczną
świata, dziejami Słowiańszczyzny i Rosji, cywilizacjami Wschodu, teorią
kultury, socjologią i literaturą, a także zagadnieniami religioznawstwa,
szczególnie wierzeniami historycznymi i nowymi ruchami religijnymi.
Tadeusz Bodio
Konstanty Adam Wojlaszczyk
8