AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu

805 Pages·6.66 MB·Turkish

by  Bülent Duru, İlhan Uzgel

AKP KİTABI
Bir Dönüşümün Bilançosu

1
AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü

AKP KİTABI: BİR DÖNÜŞÜMÜN BİLANÇOSU
Derleyenler: İlhan Uzgel - Bülent Duru
Kitap Editörü: Bülent Özçelik
Kapak ve Sayfa Düzeni: Leyla Çelik
Baskı
Desen Ofset A.Ş.
Birlik Mah. 448. Cad. 476. Sk. No: 2
Çankaya / ANKARA Tel: [phone]
©Phoenix Yayınevi Tüm Hakları Saklıdır.
Şubat 2009, Ankara
Phoenix Yayınevi -200
ISBN No: 978-605-5738-07-5
Phoenix Yayınevi
Şehit Adem Yavuz Sok. Hitit Apt. 14/1
Kızılay-Ankara
Tel: [phone] pbx
Faks: 0 (312) 419 16 11
e-posta: [email protected]
http://www.phoenixkitap.com
Dağıtım:
Siyasal Dağıtım
Şehit Adem Yavuz Sok. Hitit Apt. 14/1
Kızılay-Ankara
Tel: [phone] pbx
Faks: 0 (312) 419 16 11
Yerebatan Cad. Salkım Söğüt Sok.
Keskinler İş Merkezi No: 8/505
Sultanahmet-Eminönü/İstanbul
Tel-Faks: (0212) 528 86 00
e-posta: [email protected]
http://www.siyasalkitap.com
2
AKP KİTABI
BİR DÖNÜŞÜMÜN BİLANÇOSU

Derleyenler:
İlhan Uzgel - Bülent Duru

3
AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü

4
İçindekiler

Siyaset 
AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü / İlhan Uzgel  
Türkiye’de Neoliberal Otoriter Devletin AKP’li Yüzü / Pınar Bedirhanoğlu 
AKP ve Neoliberal Popülizm / Deniz Yıldırım   
AKP ve Liberal EntelektüellerinYavaş İntiharı / Ergin Yıldızoğlu 
Yasallık ve Meşruluk Ölçütleri Açısından AKP / Coşkun San 
Bağımlılığın İçselleştirilmesinde  
  AKP ve Dünya Bankası / Filiz Çulha Zabcı     

Sınıf 
AK Parti’nin Sınıf Siyaseti / Güven Bakırezer ‐ Yücel Demirer 
2000’ler Türkiye’sinde AKP 
  Hâkim Sınıflar ve İç Çelişkileri / Mustafa Sönmez   

Hukuk‐İnsan Hakları 
AKP’nin İktidar Olduğu Dönemde  
  Yasama Faaliyetleri (2002‐2007) / Fikret Gülen 
AKP ve İnsan Hakları / S. Erdem Türközü     
AKP’nin Kapatılma Davası / Murat Sevinç 

Din ve Siyaset 
İslamcı Sermayenin Gelişme Dinamikleri ve  
  28 Şubat Süreci / Ali Ekber Doğan 
AKP ve İslami Hareketler: Defansif ve  
  Dağıtıcı İktidar Kardeşliği / Menderes Çınar 
Alevilik Hendeğinde AKP’nin Devesi:  
  “Alevi Açılımı” Neyi “Açıyor” / Ayhan Yalçınkaya   

5
AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü
Dış Politika 
Dış Politikada AKP: Stratejik Konumdan Stratejik Modele / İlhan Uzgel 
AKP Döneminde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası /  
Nuri Yeşilyurt – Atay Akdevelioğlu 
Türkiye‐AB İlişkilerinin “Möbius” Şeridi:  
  AKP Reformculuğu ve AB Çokkültürlülüğü / Özlem Kaygusuz    
AKP Hükümetinin Kıbrıs Politikası / Melek Fırat       

Ekonomi 
AKP’li Yıllarda Türkiye Ekonomisi / Korkut Boratav 
AKP İktisat Politikaları (2002‐2007) / Nazif Ekzen 
“Hayırsever” Devletin Yükselişi: AKP Yönetiminde Gelir Dağılımı ve Yoksulluk /  
  Ahmet Haşim Köse ‐ Serdal Bahçe     
Sermaye Birikimi ve Siyasal Dönüşüm: AKP / 
  Benan Eres ‐ Seçil Kaya Bahçe      
AKP ve Özelleştirme / N. İlter Ertuğrul  

Toplum 
2002‐2008 Türk Medyasında AKP Etkisi / Gülseren Adaklı     
AKP ve Kadın: Teşkilatlanma Muhafazakârlık ve Türban /  
  Özlem Tür ‐ Zana Çıtak    

Sağlık‐Sosyal Güvenlik 
Sağlıkta AKP’li Dönemin Bilançosu Üzerine /  
  Onur Hamzaoğlu ‐ Cavit Işık Yavuz  
Sosyal Politikada Değişim ve Sosyal Güvenlik Reformu / Seyhan Erdoğdu  

Eğitim 
AKP’nin Neoliberal ve Muhafazakâr Eğitim Anlayışı / Kemal İnal  
AKP ve Eğitimin Siyasal Sosyolojisi / Ramazan Günlü      

Kent ve Çevre 
AKP ve Konut: Toplumsal Konut Yöneltisi Açısından  
  TOKİ Uygulamaları/ Cevat Geray 
AKP Döneminde Ormancılık Düzeninde Dönüşüm / Yücel Çağlar  
Modern Muhafazakârlık ve Liberal Politikalar Arasında Doğal Varlıklar: 
  AKP’nin Çevre Politikalarına Bir Bakış / Bülent Duru      

6
Önsöz

Neden AKP hakkında bir kitap?  
2002 yılında başlayan AKP iktidarı dönemi, Türkiye yakın tarihinin 
önemli bir dönemeci olarak anılacak. AB’ye giriş süreci, dinin siyasallaşma‐
sı,  küresel  ekonominin  gerekleri,  serbest  piyasanın  zorunlulukları,  yerel 
sermayenin istemleri, parti tabanının beklentileri gibi etmenlerin yönünü 
belirlediği bu yıllar kapsamlı bir dönüşüm seferberliğini simgeliyor. “AKP 
Kitabı”, söz konusu sürecin ekonomik ve toplumsal düzeydeki etkilerini 
farklı toplumsal sınıf ve katmanlar açısından çözümleme kaygısının bir so‐
nucu olarak ortaya çıktı.  
Din‐siyaset ilişkileri, uluslararası sorunlar, ekonomi politikaları, kamu 
yönetimindeki dönüşümler, sosyal güvenlik alanındaki değişimler, sağlık 
alanındaki  yönelimler,  eğitim  sistemindeki  bunalımlar  bu  çalışmada  ele 
alınan başlıca konuları oluşturuyor. Bir anlamda bu derleme, akademiden 
ve  düşünce  dünyasından  kimi  kalemlerin,  Türkiye’nin  AKP  iktidarında 
geçen yıllarını eleştirel bir bakış açısıyla ele alma çabasıdır. Her ne kadar adı 
yalnızca AKP’yi konu edinen bir çalışma olduğu izlenimi verse de, elinizde‐
ki kitabı, Türkiye’nin 2000’li yılların başlarında geçirdiği toplumsal ve eko‐
nomik dönüşümün bir değerlendirmesi olarak okumak mümkündür. 
“AKP Kitabı”nın kökeni, Mülkiye Dergisi’nin 2006 yılında “AKP: Bir 
Dönemin Bilançosu” başlığıyla çıkan Güz sayısına dayanıyor. Aradan üç yıl 
geçtikten sonra, Phoenix Yayınevi’nin önerisiyle, söz konusu özel dosyadaki 
yazılar güncellenip geliştirildi, daha önce değinilmeyen konulara yeni katkı‐
lar sağlandı; sonuçta da bu kapsamlı derleme ortaya çıktı. Siyaset, sınıf, in‐
san hakları, hukuk, din, uluslararası ilişkiler, ekonomi, toplumsal cinsiyet, 
medya, sağlık, sosyal güvenlik, eğitim, kent ve çevre konularında AKP ikti‐
darı politikalarını mercek altına alan otuz iki makaleyi bir araya getiren ki‐
tabın bu anlamda bir ilk oluşturduğunu düşünüyoruz. 
7
AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü
Çoğunluğunu Ankara’dan ve Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden akademis‐
yenlerin, araştırmacıların oluşturduğu yazarlar grubu, daha çok sol gelenek‐
ten beslenseler de, geniş bir siyasal yelpazeyi temsil etmekteler. Bu anlamda, 
“AKP Kitabı”nın politik bir mücadelenin parçası olarak Partiyi hedef alma 
amacı taşımadığını, yalnızca 2000’lerin Türkiyesi’ne damgasını vuran önem‐
li bir siyasal aktörü bütün yönleriyle masaya yatırma girişimi olduğunu 
belirtmek gerekir.  
Fikir babalığını Phoenix Yayınevi’nden Bülent Özçelik’in yaptığı “AKP 
Kitabı”nın yayımlanması Mülkiye Dergisi Yazı Kurulu ve Mülkiyeliler Birli‐
ği yetkilileri sayesinde oldu. Siyasal Bilgiler’den arkadaşlarımız Dr. Elçin 
Aktoprak, Barış Övgün, Belgin Büyükbuğa, Bilge Sevim Çimen, Esra Dik, 
Özge Özkoç, Murat Yaman ve Yavuz Yıldırım düzeltme aşamasında yar‐
dımlarını esirgemediler. Hepsine teşekkür borçluyuz.  

İlhan Uzgel, Bülent Duru 
Ankara, Şubat 2009 

8
SİYASET
9