Адыгэбзэ. Адыгабз. Adığece öğretim materyali. Doğu (Kabardey) ve Batı (Adigey) lehçeleri. Modül 3. 5-8 sınıflar

76 Pages·2016·34.329 MB·Turkish

by  coll.

ADIĞECE ÖĞRETİM MATERYALİ
Doğu (Kabardey) ve Batı (Adigey) Lehçeleri
• MODÜL 3 •
Yazarlar
İlhan Aydemir
Ayşe Tufan
Talih Altınışık
Şeyma Kanbek
Aylin Öz
DEVLET KİTAPLARI 
BİRİNCİ BASKI 
……………………………………,2016
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI .............................................................................................:6251
YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ ......................................................................................:666
16.?.Y.0002.4655
Her hakk› sakl›d›r ve Millî E¤itim Bakanl›¤›na aittir. Kitab›n metin, soru ve flekilleri
k›smen de olsa hiçbir surette al›n›p yay›mlanamaz.
Proje Yürütücüsü
KAFFED
Kafkas Dernekleri Federasyonu
Editör ve Program Geliştirme
Yrd. Doç. Dr. Sinem Vatanartıran
Ölçme ve Değerlendirme
İlhan Aydemir
Rehberlik
Özlem Aydemir
Müzik
Betal Yivan
Engin Met / GINNİ
Ressam
Asiye Erin
Grafik Tasarım
Abdulkadir Polat
Bu kitabın hazırlanmasında destek veren Düzce Üniversitesi Çerkes Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyeleri
Doç. Dr. Susana Shkhalakhova ve Doç. Dr. Ruzana Doleva’ya, Maykop’tan Prof. Dr. Raya Unarokova ve filolog
Madina Pashtova’ya, Nalçik’ten filolog Masirat Bekanova’ya ve Hatokşoko Gazi Adığe Dil Derneği’ne, KAFFED
olarak sonsuz teşekkür ederiz.
ISBN 978-975-11-4151-4
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 23.08.2016 gün ve 9002543 sayılı yazısı
ile eğitim aracı olarak kabul edilmiş, Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğünün .............. gün
ve ............ sayılı yazısı ile birinci defa ........ adet basılmıştır.
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl. Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:
Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.
Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet;
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

M ehmet Âkif Ersoy
GENÇLİĞE HİTABE

Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek
düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil
işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere,
memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini,
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret,
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk

KİTAP HAKKINDA GENEL BİLGİ
Orta okulda okutulan 5-8. Sınıfl ar Yerel Diller ve Lehçeler seçmeli dersi kapsamında
Adiğe dili (Batı ve Doğu Lehçeleri) için hazırlanan öğretim programına uygun olarak
yazılmıştır. Seçmeli dersler yönetmeliğine göre, öğrenciler herhangi bir seçmeli dersi
istedikleri sınıfta seçebildikleri için, bu kitap ta modüler sisteme uygun olarak, 5-8. sınıf
öğrencilerinden bu dersi üçüncü defa seçecek olanlar için hazırlanmıştır. Modül 3 kitabı,
Avrupa Birliği Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni’nde belirtilen dile ilişkin yeterlilik
düzeylerinden, A1.2 temel düzeyinin dil becerileri dikkate alınarak hazırlanmıştır.
Kitapta, hem Batı hem de Doğu lehçelerinde, Rusya Federasyonu’na bağlı Adigey
Cumhuriyeti ve Kabardey Balkar Cumhuriyeti’nde resmi dil olarak seçilen lehçeler kulla-
nılmıştır. Adiğecede Kiril alfabesi kullanılmaktadır. İlk iki modülde, bu dile ait seslerin ve
alfabenin öğretimi öncelikliydi. Bu modülde ise seslerin ve alfabenin öğretimi tamam-
lanmış, öğrencilerden bu alfabe ile daha akıcı okuyup yazmaları beklenmektedir.
Modül 3’de dört temel dil becerisinin de (dinleme, okuma, yazma, konuşma) geliş-
tirilmesi amaçlanmaktadır. Modül 1 ve Modül 2’de olduğu gibi, üniteler temalara göre
oluşturulmuş ve her temaya uygun A1.2 seviyesinde dil kullanımı ve aktif kelimeler be-
lirlenmiştir. Konuşma becerilerinin gelişmesi için, metin içindeki diyalogların, ayrıca rol
yapma, doğaçlama, drama gibi yöntemlerle tekrar edilmeleri önerilmektedir. Bu modülde
yazılı ifadelerin oranı artırılmıştır ve Modül 1 ve 2’ye göre öğrencilerin okuma becerile-
rinin gelişimine daha fazla yer ayrılmıştır.
• MODÜL� 3 •
ÜNİTE İÇERİKLERİ
Alfabe 2-3
Dil İşlevleri: Kişisel fi kirleri ifade etmek (bence), bir şeyden
ÜNİTE 1. EVİMİZ önce veya sonra olan eylemleri ifade etmek (önce / sonra).
ДИ УНЭР 4-5
Aktif Kelimeler: Dernek, köy, iyi dilek konuşması misafi r, misafi r
ТИУНЭ evi, ev, tuvalet, banyo, oda, mutfak, bahçe, dinlenmek, misafi r
ağırlamak, evin bölümleri.
Dil İşlevleri: Sıfat tamlaması (ucuz kalpak), gelecek planlarını
ifade etmek (gelecek zaman).
ÜNİTE 2. ALIŞVERİŞ
Aktif Kelimeler: Kalpak, ucuz, pahalı, hediye, fi yat, kaymak,
ЩЭХУЭН 18-19
müzik aleti, pşine, şikepşine, phaçiç, el sanatı, müzikolog,
ЩЭФЭН
kıyafet, boynuz, bayrak, şarhon, yarın, haftaya, gelecek ay,
gelecek yıl, seneye, iki gün sonra, üç hafta sonra.
Dil İşlevleri: Birisine yapılan şeyi ifade etmek (sana aldım),
ÜNİTE 3. TATİL DÖNÜŞÜ geçmişte yapılan şeyleri ifade etmek (geçmiş zaman).
ЗЫГЪЭПСЭХУГЪУЭ
Aktif Kelimeler: Havaalanı, dönmek, anlatmak, özlemek,
НЭУЖЬЫМ КЪЭГЪЭЗЭЖЫН 28-29
yakışmak, satın almak, dün, iki gün önce, üç hafta önce, geçen
ЗЫГЪЭПСЭФЫГЪОМ ЫУЖ hafta, geçen ay, geçen yıl, beş saat önce, efsane, hikaye, Nart,
КЪЭГЪЭЗЭЖЬЫГЪУ Sosruko, ateş, fırtına, donmak, Olimpiyat Dağı, at, kale, duman,
dev, meşale, gürlemek, kor parçası, buz.
Dil İşlevleri: Aile üyelerini tanıtmak, sebep ve sonuç ilişkilerini
ÜNİTE 4. HATIRALAR
ifade etmek (için).
ГУКЪЭКІЫЖЬХЭР 42-43
Aktif Kelimeler: Akraba, hala, teyze, amca, dayı, kuzen, aile
ГУКЪЭКІЫЖЬХЭР
ağacı.
ÜNİTE 5. ELBİSELERİM
Dil İşlevleri: Nesnelerin pozisyonlarını ifade etmek.
NEREDE?
Aktif Kelimeler: Altında, üstünde, oturarak durma, ayakta
СИ ЩЫГЪЫНХЭР ДЭНЭ 56-57
durma, yatarak durma, bir şeyin içinde yatarak, oturarak, ayakta
ЩЫІЭ?
durma.
СИДЖАНЭХЭР ТЫДЭ ЩЫІ?
11
Doğu (Kabardey) Lehçesi
А Э Б В Г Гу
Гъ Гъу Д Дж Дз Е
Ё Ж Жь З И Й
К Ку КІ КІу Къ Къу
Кхъ Кхъу Л Лъ ЛІ М
Н О П ПІ Р С
Т ТІ У Ф ФІ Х
Ху Хь Хъ Хъу Ц ЦІ
Ч Ш Щ ЩІ ЬІ Ъ
І
Ь Э Ю Я Іу
а,э,ы
+
2
Batı (Adigey) Lehçesi
А Б В Г Гу Гъ
Гъу Д Дж Дз Дзу Е
Ё Ж Жъ Жъу Жь З
И Й К Ку Къ Къу
КІ КІу Л Лъ ЛІ М
Н О П ПІ ПІу Р
С Т ТІ ТІу У Ф
Х Хъ Хъу Хь Ц Цу
ЦІ Ч Чъ ЧІ Ш Шъ
Шъу ШІ ШІу Щ Ъ ЬІ
І
Ь Э Ю Я Іу
а,э,ы
+
3