Açık Toplum ve Düşmanları Cilt 2:Hegel,Marx ve sonrası

374 Pages·8.31 MB·Turkish

by  Karl Popper

«Bu, güçlü ve önemı( bir kitaptır. En nüfuz­
lu siyasal teorilerin ardında yatan ve böylelikle
insanlık işlerinin yürüyüşünü kuvvetle etkileyen
bir dogmalar dizisini eleştirmektedir. Bu dog­
malardan biri, benim tarihin «kurbanlık» teorisi
denebileceğini ·sandığım görüştür. Öteki dogma
da, ideal toplumların (tıpkı ilkel toplumların yö­
netildiği gibi) eleştiriden uzak tutulan kurallara
göre yönetileceğini buyuran, toplumun tabu teo­
risidir. Birinci dogmaya, yazar «Tarihsicilik» adı­
nı vermektedir, ikincisine de «Kapalı Toplum»
dogması. Tarihsicilik, kabaca, insanların kendi
kaderlerini biçimlendirmeye kalkışmalarının fay­
dasız olduğunu söyler. Tabu teorisi ise, kötü ol­
duğunu. Yaptığımız yolculuk üstünde düşünmek,
bir görüşe göre boş düşünmektir, ötekine gÖre
ise tehlikeli düşünmek.
Dr. Popper fevkalade bir berraklık ve canlı­
lıkla yazıyor. Yunan tarihi ve Yunan düşünüşü
üstüne incelemeleri, besbelli, derin ve özgündür.
Platon açıklamaları, bundan böyle artık eskisi
gibi olmayacaktır. Sanırım, Marksizm açıklama­
ları da. Okuyucular, her iki cildin sonuna toplan­
mış notları incelerneyi ihmal etmemelidir.»
Prof. Gilbert RYLE
«Demokrasinin eski ve yeni düşmanlarını us­
talıkla eleştirmesinden ötürü, çokça okunınası ge­
reken birinci sınıf önemde bir eser.»
Bertrand RUSSELL

Çağımızda aydın kişileri birbirlerinden
böylesine acıklı bir biçimde ayıran ah­
Hik uçurumunun ortaya çıkması liberal
bilimlerdeki çöküntünün sonucudur.
WALTER LIPPMANN

İÇİNDEKİLER
Cilt 2 : HEGEL, MARX ve SONRASI
FALCI FELSEFELERİN GÖZE GiRMELERİ 11
Bölüm 11. Hegelciliğin Aı1stoteles'ten Gelen Kökleri 11
Bölüm 12. Hegel ve Yeni Kabilecilik . . . . 33
.
MARX'IN YÖNTEMİ 79
Bölüm 13. Marx'ın Toplumbilimsel Belirimciliği
(<Determinizmi) 79
Bölüm 14. Toplumbilimin Özerkliği 86
Bölüm 15. Ekonomik Tarihsicilik . 95
Bölüm 16. Sınıflar . . . . . . 104
Bölüm 17. Hukuk ve Toplum Düzeni 110
MARX'IN KEHANETİ 124
Bölüm 18. Sosyalizmin Gelişi 124
Bölüm 19. Toplumsal Devrim 133
Bölüm 20. Kapitalizm ve Kaderi 150
Bölüm 21. Kehanetin Değerlendirilmesi 171
MARX'IN AHLAKI 176
Bölüm 22. Tarihsiciliğin Ahiirk Kuramı 176
SONRASI 187
Bölüm 23. Bilgi Toplumbilimi . . . . . 187
Bölüm 24. Falcı Felsefeler ve Akla Karşı isyan 197
SONUÇ 226
Bölüm 25. Tarihin Bir Anlamı Var mıdır? . 226
Notlar 245
Ekler 347
Ad Dizini 369
Konu 'Dizini 373

Açık Toplum
ve
Düşmanları
Cilt 2
HEGEL, MARX
ve Sonrası

FALCI FELSEFELER/N GÖZE GIRMELERI
Bölüm ll
HEGELCİLİGİN ARİSTOTELES'TEN GELEN KÖKLERİ
Burada ilgilendiğimiz fikirlerin -tarihsiciliğin ve totaliterlikle olan
ilgilerinin- tarihini yazmak niyetinde değiliz. Umarım, okuyucu bu fikir­
lerin modern biçimlerinin kaynaklarına ışık tutabilecek birkaç dağınık söz
söylemekten ileri gitmediğimi hatırlayacaktır. Bunların, özellikle Platon'
dan Hegel'e kadar geçen süre içindeki gelişmelerinin öyküsünü kitabı ak­
la uygun bir boyda tutarak yazmak mümkün olmazdı. Bundan ötürü, Pla­
ton'un özcülüğüne onun verdiği biçimin Hegel'i ve ondan dolayı da Marx'ı
etkilemiş olması bir yana, Aristoteles'i uzun uzadıya ele almayacağım.
Böyle olmakla birlikte, Aristoteles'in yalnızca büyük hacası Platon'u eleş­
tirirken tanıdığımız fikirlerinin ele alınması, ilk bakışta korkulacağı ka­
dar büyük kayıplara yol açmamaktadır. Çünkü, müthiş okumuşluğuna ve
ilgi alanının hayret verici genişliğine rağmen, Aristoteles pek yeni fikir­
leri olan bir adam değildi. Platoncu bilgi dağarcığına kattığı şeylerin belli­
başlıları sistemcilik, bir de deneysel, özellikle biyolojik sorunlara duyu­
lan, ateşli meraktı. Kuşkusuz, Aristoteles mantığı bulan adamdır. Bun­
dan ve başka başarılarından dolayı, kendisinin de -Sofist Yadsımalarının
sonunda- istediği şeye, eksikliklerinden dolayı affımıza ve içten teşekkür­
lerimize, bol bol hak kazanmıştır. Ne var ki, Platon'u okumuş ve ona hay­
ran kalmış olanlar için bu eksiklikler hayli onemlidir.
I
Platon'un son yazılarından bazılarında, Atina'da o zamanki siyasal ge­
lişmelerin -demokrasinin yerleşmesinin- yankılarını bulabiliriz. Platon'
un bile bir tür demokrasinin yerleşmek üzere ortaya çıktığından kuş­
kulanmaya başladığı anlaşılıyor. Aristoteles'te ise artık bundan şüphe bile
etmediğini gösteren işaretler buluyoruz. Her ne kadar Aristoteles demok­
rasi dostu olmasa da, demokrasinin yerleşmesini önüne geçilemez bir ol­
gu olarak kabul etmektedir ve düşmanla uzlaşmaya hazırdır.
Kendisinden önce gelmiş olanlarda ve çağdaşlarında, -özellikle Pla­
ton'da- kusur bulma eğilimi ile garip bir şekilde birleşmiş olarak ortaya
ll