Aanvullen of aanvallen?: Waardering en respect voor jezelf en voor anderen

29 Pages·2002·0.139 MB·English

by  Gerdi Buit (auth.)

Aanvullen of aanvallen?
M E T H O D I S C H W E R K E N
Methodisch werken is het kenmerk bij uitstek van de professionele
beroepsbeoefenaar, dat wil zeggen: doelgericht, planmatig, syste-
matisch gebruikmaken van een methode, een werkwijze of een
methodiek. De reeks Methodisch werkenbiedt student en beroeps-
beoefenaar inzicht door de beschrijving van achtergronden, be-
tekenis en concrete toepassing van methodisch werken.
Ieder deel uit de reeks presenteert een of meer methoden, werk-
wijzen dan wel een methodiek (samenhangend geheel van inzichten
inzake het professioneel handelen). Het gaat steeds om een min of
meer afgeronde wijze van werken die betrekking heeft op uitvoerend
werk met cliënten, op onderzoek en rapportage of op het werken in
een organisatie.
De reeks biedt studiemateriaal voor de scholing en bijscholing van
studenten en beroepsbeoefenaren op het terrein van de sociaal-
agogische beroepspraktijk. Iedere publicatie beschrijft de achter-
gronden en theorie van de methode, werkwijze of methodiek, mede
op basis van uitgebreide praktijkvoorbeelden (cases).
Dit boek is bedoeld om je persoonlijke levensbasis te versterken.
Het begint met de opbouw van een genuanceerd zelfbeeld als basis
om genuanceerd naar andere mensen en naar situaties te kijken.
Verder gaat auteur in op de verwerking van moeilijke ervaringen,
het kritisch omgaan met vanzelfsprekende ideeën en meningen,
je inleven in de gevoelens en situatie van een ander (empathie), de
noodzaak van elkaar bewust waardering geven, jezelf zijn zonder
anderen te kwetsen en een stappenplan om zelfvertrouwen en as-
sertiviteit te versterken. De laatste hoofdstukken gaan onder andere
over het uitbreiden van je mogelijkheden tot empathie, het voor-
komen van sneeuwbaleffecten bij moeilijk gedrag van mensen, en je
macht in een bepaalde situatie op een positieve manier gebruiken.
Dick de Bie,
onderwijskundig adviseur, trainer en publicist
2
aanvullen
Gerdi Buit
of aanvallen?
Waardering en respect voor jezelf en voor anderen
Bohn Stafleu Van Loghum
Houten/Diegem, 2002
kinderopvang in de praktijk, deel 1
©2002 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige
vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën,
opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming
van de uitgever.
Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel
16b Auteurswet 1912 j°het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij
Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de
daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting
Reprorecht (Postbus 3060, 1230 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een)
gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken
(artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.
ISBN 90 313 3924 5
NUR 775
D/2002/3407/086
Ontwerp omslag en binnenwerk: Bottenheft, Marijenkampen
Bohn Stafleu Van Loghum
Het Spoor 2
3994 AK Houten
Kouterveld 2
1831 Diegem
www.bsl.nl
4
Inhoud Voorwoord 7
1 Je zelfbeeld is nooit afgerond 11
2 Opbouw van een genuanceerd zelfbeeld 23
3 Je gevoelens zijn een belangrijk deel
van je leven 33
4 Verwerken van je gevoelens en moeilijke
ervaringen 45
5 De invloed van ideeën 57
6 Empathie, waardering en kritiek 75
7 Jezelf kunnen zijn, zonder anderen onnodig
te kwetsen 91
8 Mensen in moeilijke levenssituaties 107
9 Mensen in beweging 123
Literatuur 137
Over de auteur 139
Bijlage i Mogelijkheden voor persoonlijke verwerking 141
Bijlage ii Verklarende begrippenlijst 155
5
Voorwoord Vertrouwen in jezelf is een noodzakelijke basis voor heel veel aspec-
ten van je leven. Als je voldoende zelfvertrouwen hebt, ben je gemak-
kelijker in staat vriendschappen en relaties in stand te houden, je
kinderen op te voeden tot mensen met zelfvertrouwen en assertiviteit,
je beroep zo goed mogelijk uit te oefenen of met intimiderend gedrag
om te gaan. Je durft moeilijkheden, veranderingen of een volgende
levensfase onder ogen te zien en je kunt je gevoelens en ervaringen
verwerken.
Hoeveel zelfvertrouwen je hebt, heeft vaak te maken met de kansen
die je in je leven kreeg om op allerlei levensgebieden voldoende ver-
trouwen in jezelf te ontwikkelen. Je kunt ook voldoende zelfvertrou-
wen hebben, maar toch geen raad weten met bepaalde mensen of
situaties. Mensen kunnen elkaar ook ‘maken of breken’ door de ma-
nier van omgaan met elkaar.
Aanvullen of aanvallen? is bedoeld om je persoonlijke levensbasis te
versterken. Door je bewuster te worden van allerlei mogelijkheden
van jezelf en van keuzemogelijkheden in situaties kan het vertrouwen
in jezelf toenemen. Door je zelfvertrouwen te combineren met een
assertieve manier van omgaan met anderen, kunnen je contacten
anders gaan verlopen. Ook dit kan je zelfvertrouwen versterken.
Het is niet de bedoeling je van een bepaalde manier van denken of
reageren te overtuigen. Het gaat erom je mogelijkheden en invalshoe-
ken te laten zien waardoor je je zekerder kunt voelen in allerlei ver-
schillende situaties. Je kunt alleen zelf kiezen voor wat je wilt met
jezelf en je leven, rekening houdend met je individuele mogelijk-
heden en persoonlijke levenssituatie.
Het boek begint met onderwerpen als de opbouw van een genuan-
ceerd zelfbeeld, de positieve en negatieve kant van je vanzelfspre-
kendheden, ook jezelf kunnen zijn bij het nemen van ‘een tweede
stap’ na vanzelf in je opkomende reacties, dat je meer zelf kunt dan je
misschien denkt, het verwerken van je gevoelens en moeilijke erva-
ringen, de invloed van ideeën die je in de loop van je leven opdeed en
de ander levensruimte en levenskrediet geven. Je manier van omgaan
met anderen wordt hierin geleidelijk verwerkt. Dit onderdeel krijgt
meer nadruk in de hoofdstukken 6 en 7. Hierin komt ter sprake dat
7
je willen inleven in de gevoelens en situatie van een ander een voor-
waarde is voor contact, de noodzaak elkaar waardering te laten blij-
ken, kritisch te kijken naar kritiek, assertiviteit als jezelf kunnen zijn
zonder anderen onnodig te kwetsen, de signaal- en ontdekkingsfunc-
tie van irritaties en een stappenplan om je zelfvertrouwen en asser-
tiviteit te versterken. Hoofdstuk 8 is bedoeld om je mogelijkheden
tot empathie te versterken en sneeuwbaleffecten te voorkomen bij
moeilijk gedrag van mensen. Het afsluitende hoofdstuk gaat over het
streven naar ontwikkelingen, een duidelijk standpunt innemen te-
genover kwetsende en beschadigende meningen of gedrag zonder in
deze manier van reageren te vervallen en dat goede ideeën waarma-
ken niet vanzelf gaat.
Deverschillende onderwerpen worden verduidelijkt aan de hand van
voorbeelden. Jekunt deze aanvullen vanuit je eigen ervaringen. Bij de
geleidelijke opbouw wordt zo nodig naar andere hoofdstukken verwe-
zen. In bijlage ivind je mogelijkheden voor persoonlijke verwerking.
Naar onderdelen daarvan wordt in het boek verwezen. In paragraaf
7.4 wordt bijlage igebruikt bij een stappenplan om je zelfvertrouwen
en assertiviteit te versterken.
Aanvullen of aanvallen?is geschikt voor mensen van allerlei leeftijden
en in allerlei verschillende levenssituaties. Dit boek kan worden ge-
bruikt bij verschillende soorten opleidingen en in verschillende be-
roepen, bij opvoeding en jeugdzorg, in zorginstellingen en overheids-
instanties, in het bedrijfsleven en als het om politiek gaat, door herin-
treders en bij moeilijke beroepen zoals bij de politie, vrijwilligerswerk
en in verenigingen. Jekunt de inhoud zelfstandig verwerken. Allerlei
onderwerpen – en bijlage i–kunnen ook de aanleiding vormen voor
gesprekken en discussies. Dit boek leent zich goed voor interactief
gebruik. Het is mogelijk reacties, vragen, aanvullingen en persoon-
lijke ervaringen te richten aan [email protected]. Deze worden
vervolgens opgenomen op de site www.home.wanadoo.nl/buitgerdi.
Op deze wijze kan een boeiende aanvulling ontstaan op Aanvullen of
aanvallen?.
8
Ik heb geprobeerd moeilijke woorden te vermijden. Soms heb ik ge-
kozen voor woorden als empathie of assertiviteit in plaats van een lan-
gere omschrijving. Het kan ook gaan om een specifieke invulling van
bepaalde begrippen zoals gelijkwaardige contacten en gesprekken,
menselijke onhandigheden of zorgvuldigheid. De definitie van zulke
woorden staat in bijlage ii,waarin een lijst van verklarende begrippen
is opgenomen.
gerdi buit
9
Literatuur Buit, G. (1983). Jeberoepshouding bij verzorging en begeleiding.6edruk.
Soest: Uitgeverij Nelissen.
Buit G., & Moei, J. de(1991). Professionele houding in de hulpverlening.4edruk.
Soest: Uitgeverij Nelissen.
137
G. Buit, Aanvullen of aanvallen?, DOI 10.1007/978-90-368-0682-4, © 2002 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten
Over de auteur gerdi buit heeft andragologie gestudeerd (een combinatie van psy-
chologie, sociologie, filosofie, agogiek) en daarnaast verscheidene
opleidingen en trainingen gevolgd. Zij heeft gewerkt met o.a. mensen
met relatie- en seksuele problemen en mensen met een lichamelijke
handicap en hun begeleiders. Zij was 12 jaar docente agogiek bij de in
1975 opgerichte experimentele opleiding voor verpleegkundigen, de
mbo-v/mdgo-vp. Binnen deze brede opleiding moesten de leerlingen
stage lopen in het algemeen ziekenhuis, de psychiatrie, het verpleeg-
huis, de wijk en in instellingen voor mensen met een verstandelijke
handicap. Het lag hierbij voor de hand om een leerroute te ontwikke-
len ter versterking van zelfvertrouwen en het kunnen respecteren van
velerlei verschillende hulpvragers, een leerweg die uiteraard noch te
theoretisch noch therapeutisch moest zijn. Gerdi Buit heeft op basis
hiervan een boek geschreven: Je beroepshouding bij verzorging en be-
geleiding, 1983, 6edruk, met het daarbij behorende docentenboek en
werkboek. Daarna is in 1991 verschenen: Professionele houding in de
hulpverlening, bestemd voor hbo-opleidingen en herintreders. Meer
dan in deze boeken zijn in Aanvullen of aanvallen?haar persoonlijke
ervaringen geïntegreerd zoals jeugd- en oorlogstrauma’s, pleegkin-
deren naast eigen kinderen, het combineren van gezin met studie,
regelmatig te maken hebben met de tragische effecten van moeilijke
jeugdervaringen zoals incest, kindermishandeling en verblijf in te-
huizen. Sinds ruim 14 jaar woont zij in een woongemeenschap van
ongeveer 70 volwassenen en kinderen. Aanvullen of aanvallen? Waar-
dering en respect voor jezelf en voor anderen kon alleen ontstaan door
de ontmoeting met allerlei verschillende jongeren en volwassenen en
het zoeken van een weg bij de velerlei gebeurtenissen in haar leven.
139
G. Buit, Aanvullen of aanvallen?, DOI 10.1007/978-90-368-0682-4, © 2002 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten