Table Of ContentEm entreviàsi tmap renslao,ga oo c hegaaro sE stadUonsi
dose m 1958C,h ristopDhaewrs ond eclartoeura ceitaod o
convi-teo quen ãoe rau sua-lp araa cáteddreaE studos
Católincaop sr otestaUnntiev ersiddaedH ea rvarpdo,i esr a
algoí mpare audazA.fi rmout ambémq ueu m dosm aiores
problemdaas a tualideardaen ãoh avesru ficienetmep enho
parae xplicdaerm ,o doa propriaad poo,s içdãaoI greRjoa
manaa osc ristqãuoesn ãoe ramc atólicos.
No entantDoa,w sonn uncaag icuo moo apologicsattaó
licpoa drãqou ev ên aI dadMeé diaa "erdae o urod"a h uma
nidadee n aI dadMeo dern"ao c aose nao itaen tigcao"m a
chegaddao sp rotestaAnot ceosn.t ráraiion,dq au ep rofessasse
uma fé,c omoh istoriaDdaowrs one rai mparcitaélc,n iec o
eruditbou,s canod oc erndea sq uestõmeasi se spinhossaesm,
preconceoiuti onsv erdades.
Um bom exempldoi sséo e stsae gundpaa rtdeo tríptico
sobrae f ormaçdãaoc ultucrrai sqtuãe,c hamodue A Divisão
daC ristandAaod aep.r esenotsam ro tivdoass eparaçeãnot re
católiecp orso testaen atcelsa roa irm pactdoet arlu ptunraa
.cultuorcai dentDaalw,s ona rgumenqtuae a penaas a valiação
profunddaas o rigednassp resendtievsi sõpeesr mituimr áau
têntiecsof oreçcou mêniec,qo u içpáo,r fi m,o retorànp ol ena
unidaddeo sc ristãos.
A DivisdãaoC ristandnaodsf ea zv erq uem,u ito embao ra
histódroih ao mems em ovaf uriosamennetneh,u mmau dança,
rupturoau divispãood et razdeers espeAroo c.o ntráreisot,a
obram ostrqau en,o m omenteom quea féé r adicalmpeonsttea
àp rovao,s c ristdãeovse ma primoroa erx ercídcaisov irtudes
e zelapre lcou mprimendtaom issãpoo,i ssa bemoas r azãdoe
nosseas peraneç,ca o mod issoe a póstolo, n"oqsus eemp arará
doa mord eD eus?".
Parat odooss q ued esejacmo mpreendaesor r igehniss tó
ricaes d escobproisrs ívmeainse irdaess uperaasrp resentes
cisõeAs D,i visdãaoC ristandéa udme c onviptaer ar efletir
moss obraes r azõedse n osscao nfiançnae stpae regrinação
terresetmr uem mundoc adav ezm aisa fastaddooC aminho,
daV erdadeed aV ida.
MárciXaa viedreB rito
Vice-PresdiodC eenntterI on terdiscdiepÉ ltiinceaa r
EconomPiear sonal(iCsItEaE PE)d.i toRreas ponsádvee l
COMMUNIO:R evisItnat ernacdieoT neaoll ogeiC au ltura
ChristopDhaewrs onf oi
um dosh istoriadmoariess
influendtoe ss éculXoX na
Grã-Bretaen nhoasE stados
12
UnidoNsa.s cenuo d ia de
1889
outubdreo emH ay-on
-Wyee, mB recknocksnhoi re,
Paídse G aleAst.éo s daenzo s
foie ducadeox clusivamente
em casap ort utoreEss.t u
doun o WinchesCtoelrl ege
e cursohui stónroi Tar inity
Colledgae U niversiddea de
OxfordN.o tabilizpoeul-as e
grandeer udiçeã oc apaci
daded e transictoamr r ara
facilied asdóel icdoam petênpcoiraq uasteo dooss d omínios
dasc iênchiuamsa naaso,a barcanro,se studhoiss tóripcroos,
fundarse flexõdeossc ampodsa L iteratduarA ant,r opolodgai a,
Sociolodgai aF,i loes doafiT ae ologia. Dau mraainotprea rte
dav idfao iu m pesquisaidnodre pendennot een,t anto, atuou
comop rofesusnoirv ersidtoá Urniiov ersity eCmo Elxleetgeer
(1930-1936), (1934),
daU niversiddeaL diev erpool daU niversi
(1947-1948)
daded eE dinburgh ed aU niversiddeaH daer vard
(1958-1962). 25 1970
Falecneoud ia dem aiod e em Budleigh
24
Salteretmo Dne,v onshinraIe n,g lateFroriaa u.t odre livros
19281 975.
publicaodroisg inalmeemn itneg leênst re e Em lín
(2014),
guap ortuguaelséadm,o l ivAr oD ivisdãaoC ristandade
É
a Realizajçáõl easn çoDui nâmicdaas H istórdioa M undo
(2010), (2012)
Progreess Roe ligião e A Formaçãdoa C ristan
(2014).
dade
Imagedma c apaM:a rtiLnu theartW orms
(1850-1896)
deÉ mile Delperée
ImprensoBs roa ssielt,e mdbe2r 0o1 4
Títuolroi gTihneaD li:v idoifCn hgr istendom
CopyriJguhlt©i anS cPohLtiitlt,ie pEr xaercyu otfto hrSe t aotfe
ChristDoapwhseo2rn0 ,1 0
Osd iredietsoetsda i çpãeor tean cem
É
RealizEadçiõteLosir var,ea D riisat ribLutiddao.r a
CaiPxoas t4a5l3:20 14 01907 0S ãPoau lSoP
· ·
Telef(a5x5:1 515)75 23 63
[email protected]· wwowes.reeacloiezsa..crb om
Editor
EdsoMna nodeelO livFeiilrhao
Gereendtiet orial
SonniRnuii z
Produeçdãiot orial
WillCi.aC mru z
Revitséãcon Pirceap,a rdaetç eãxoet E ol abordaoçí ãnod irecmei ssivo
AleCxa tharino
Revisão
GeiMsaat hdieaO sl iveira
Capeap rojgertáo-{i co
É
MauríNciisGoio nçaIlE vsetsú dio
Diagrameae çdãiot orealçeãtor ônica
É
AndrCéa vanltcGeai menIEe szt údio
Pré-imper eismspãroe ssão
GRÁFICVAI D&A C ONSCitNCIA
Reservtaoddooosssd iredietsootsba r. Pa oribitdoadea q uqauler
reproddueçsãetoda i çpãoqor u qaulemre ioouf ormsae,ej lae troôun ica
mecnâicfao,ct óopgirava,a çoãuoq uqauleoru tmreoi doer eprodsueçmã o
permiesxspãroed soes dtaio r.
A DIVISÃOD A
CRISTANDADE
Da ReformPar otestante
à Erad o Iluminismo
ChristopDhaewrs on
TRADUÇÃDOE M ÁRCIAX AVIEDRE B RITO
APRESENTAÇÀÃE OD IÇÃBOR ASILEIDRERA I CARDDOA COSTA
PREFÁCDIEOJ AMESH ITCHCOCK
INTRODUÇÃDOE D AVID KNOWLOE.SS,.. B
POSFÁCIÀOE DIÇÃBOR ASILEIDREAA L EXC ATHARINO
Para
ChauncSetyi llman
Sumáiro
ApresenàtE adçiãçBoãra os ilAe Diirnaâ:m diocF aid oe A riadne 9
..............
RicadradC oo sta
PrefàáE cdiioç Nãoor tee-rAimcdae2n 0a0 .9. ..........1.7. ..............................
JameHsi tchcock
Introdução 29
...............................................................................................
DaviKdn owlOe.sS,. B
Notsao barT er dauç.ã.o. ..................3.5. ......................................................
MárcXiaav ideeBr r ito
Notdao E di.to.r. .....................3.9. ...............................................................
Capít1u lAo1sC onsequCêunlctiuadrsaa is
QuebdraUa n idaCdrie.s t.ã. ...........4.3. ...................................
Capít2u 1l oD Oe clídnaUi noi daddaCe r tiasndMaeddei e.v.a.l. .5.9. .........
Capít3u lA1o R enasc.e.n.ç.a. ..............7.9. ..................................................
1- AR enascnealn tçáa.l .i.a. ..........8.1. ....................................
2 A RenascdeoNn oçrat Eer:a sdmeoR ote.rd.ã. ..8.9. ...........
-
3 A Itláiea C ai ênRceinaa sce.n.t.i.s.t.a. ...9.8. .......................
-
Capít4u 1lM oa rtiLnuhtoee r Cooh amaàdR oe vo.l.t.a. ...1.0.7. ................
Capít5u 1l oR Ae volduoçPsãr oí nc.i.p.e.s. ........1.2.5. .................................
Capít6u lA1o R efordmaIa n gla.t.e.r.r.a .........1.4.1. ...................................
Capít7u 1l oR Ae fornmaFa r ança 157
.........................................................
Capít8u 1l oC Oo ncídleTi roe net Aoas cendsoãso Jesuíta17s5
.................
Capít9u lO1os P uritanFoosr mãeaod ç aaN ovIan glaterra1 95
.................
Capít1u lOoA sD iviNsõaecsi odnaaC irsi staDnidvaiddei da2 05
..............
Capít1u1lo O RenasciCmaetnótleoi Ccauo l tBuarrar oca 221
................
Capít1u2l oA CultduarC ar istaDnidvaiddei da 233
.................................
Capít1u3l oA Erdae L uíXsIV e Fao rmadçaã o
CultFurraan cesa Clássica 245
..................................................
Capít1u4l oO MovimeWnetsol eynaoEnsso t aUdnoisd os 255
................
Capít1u5l oA SceularidzaCa uçlãtoMu ordae rna 275
.............................
Capít1u6l1 o A Erdao I luminismo 287
...................... .................................
PosfàáE cdiioç Bãroa siElmeB iursadc:aaC ristaPnedraddied a 297
.............
AleCxa tharino
Índriecmei ssivo 34 7
......................................................................................
8 1 9
à
Apersençtãao EdiçãBora sleiiar
A DINÂMCIA DO FIOD EA RIADNE
RICRADOD AC OSTA
Umad amsa inso táfvnueçiõsde osh istorévi iasdloru mubmraa r
coerênnamc iiraí daedi en formfataçuõaeqisus ae H istóarpirae sen
tau,m fi oc onduqtuoedêr s entàii dnnoit errsuupcteasd savã iod a
not em.pN ootávpeolr,éd mií ifcqlu alidadpeo.cr i Amicano,dma a
cridsaeHs u manidea dfraea sg mentdaaHç iãsot nóardiséa dc aadse
60 7e0d os écuplaos saedsosi,am portparnetrer ocgeadtceiauvd aa
vemza iess paaçoots e xtdooes s pecieaslpiesscsmtiioaar, le ípetitivo
em açtaein nvestqiugpeaa dsoosrr a e sdteso u vai daap esquuims ar
teamu,m p ersonuamgace omr,r enpteen sedanem.t C oomaoH istória
estsáue jiatm ao disamcodasê micCoosm!oq upeo urm p asdseme á
giceamd, u agse raç-õece osmr areaxsc eç-aõseg sr anndaersr ativas
históprriactaistc eda emesanarpecedrapa emnd aai ntteulaelcidade in
tenracniaoPla.r caa ddaé caadcar escàen natrardaact aidvvaeam z,a is
passoaue -xsidego ih ri storoic aodnohre ctiom uedmnev oluimnea l
cançádvece oln êfnceiraasr,t ilgiovsru,om ps e,s oop rsesodret extos
quee,mb opaa retmep ,o ucaonsoc sa irnãoeo s qcuiemeAn tpoe.re ni
dadvei,t ódrani aar rastoiebv rtaoe mpédo á,d icvoan ceadp ioduac. o s
O sentdiadH oi stóqruisea ee, n constermapa rleé dmae spuma
daosn dansag,sr aneds eisl envcaigodasasams sa rpérsuo nfd-abse la
metáfdoeFr ear nBarnadu (d1e09l2- 9185o)u,te rsoq ue-c,fi odpieo r
didEom.q ue aplegsuebn esl ístsaribmaolsdh amo isc -rhsoitócroimao,
osd eE mmanuLeel RLoayd u(r1i29e9 )- Cea rGlion zb(u13r99g) -,
urgsea diori ntardieono cbcsurloar biinetmoq uneo esn contramos,
AD viisdãaCo ir asntadde1A persentàa EçdããioBoç ar slieai r
urgdee volàH viesrt sóuriain atg eilbiiluirdgraeed nea,as v ciesrgã loo
badlop rocehssitsóor. Ei scpoeceinatalesqm uteê emm s uim fi oc on
dut.Co ormoad eC hristDoapwhse(orn1 8 899-701).
Ep oqru ?êP oqru dee vemloe,psr o erx empAlD oiv,i sdãaCo r is
tand(ahTdeDe i vidoifnC gh rtiesonmd)o,b roar igiennatpleum blica
da e1m69 5e s ó agàdo irsap odsoip çúãlboid ceol íngpuoart uguesa
nesnsoat áivneilic vidaaaÉ t R ealiez?sa çõ
Háv ármiootvsio Isn.t ealieesch tiustsóC.ri irccounasitMsao.n ci
tivqousde i zreems paeoia ttoue af lu neasmtiboe natceaê dmibcroa
silepioerrxo e,m p(elrfior oe-smpee lcmieanatoeús l tivmionast neo) s.
Simp,o inse stseemsp noost urenmqo uste o doossg atsoãspo a rdos,
tempsoost urtneomspd,oeu s m aar torzu deiznat elaelcitaauu damala
desagreac doánvnsettlmea i litpâontlciíipcara eo sfsodreca uln mhao
tearliiasl teav,de azn aar ratdievD aaw soen ac iflaicdoamqd uese u a
eruditçrãaonp soitrta an tsoésc ucloonst ur-bsaédcousdl eco iss ão
daC ristaend dafa rodmea çdãoom u ndmoo der-nfzoa- nloesm brar
quec,e rvteaze ,mu mt empnoã om uitdoi staanH ties,t ójráfi oai
compreejnáfso ípivr ealoz,se jar,áf o aig criaacdoamt extsoism pel es
clartoesxe,ts ocsr tiatnoptsao ro ag ranpdúbel iqcuoat nop aroam ais
empedershncioldaEors .st ar adihsçitãoor iojgár áfitsceeavue ess te
larteosd,co osn scioeuin ntceo ntsecmieeennsteq uoescB:ie drnhard
Kugl(e1r8 -381798C)h,a rWlielsl iParme v-iOttroén( 8177-1497),
WilDlur an(t1 58-8918)1R,i carGdaor cíial-lVos(l10a90-d1a9 )9,1
StevReunn ci(m9a10n-3 20)0B.0a rbTaucrham a(n91 1-29189v)e,n
cedodropa r êmPiuloi tTzodeorls.i deoa sp reciadníass osliimdoãso
doaspo senltoonsg,eu ndiravs eidade.
Seajc omfoo tra, levseszsa ea ju mad acsra actearsaí nsgtsliaoc-
xãmsa inso teáivCsl.a r.Te raztaad-esu em ae specificcairadaoa de
penamsenctloá csogs rie.gN oeste dleba adiodx ooE qua,do onrde
nãoh áp ecaedsoc,r beevlearm éep netcea -doou c,o mdoi zTioam
Jobi(m12 97-9194)",us cesnsoBo r aéso iefln spae ss"o-;ae clsrever
dem odso impeld eisr eét,po o mra ipsa radqouxepao ls psaaer ecr,