Table Of ContentA DESIRABLE WORLD
A DESIRABLE WORLD
ESSAYS IN HONOR OF
PROFESSOR BART LANDHEER
Edited by
A. M. C. H. REIGERSMAN-VAN DER EERDEN
and
G. ZOON
MARTINUS NIJHOFF / THE HAGUE / 1974
© 1974 by Martinus Nijhoff, The Hague, Netherlands
All rights reserved, including the right to translate or to
reproduce this book or parts thereof in any form
ISBN-13:978-90-247-1706-4 e-ISBN-13:978-94-010-2083-1
DOl: 10.1007/978-94-010-2083-1
T ABLE OF CONTENTS
Voorwoord VII
MICHAEL J. FLACK, To Bart Landheer for 1974 IX
Inleiding X
Biography xv
ADDA B. BOZEMAN / Biography and the Thoughtworld of the West
IREDELL JENKINS / Structure and Authority in International
Relations 5
RAIMONDO STRASSOLDO / Boundaries in Society 10
P. J. BOUMAN / In dit volle land 17
M. C. J. MACKAY I De veranderende mens 23
T. K. N. UNNITHAN / A Gandhian Perspective of Social Change 29
E. H. F. VAN DER LELY I Gaan wij met de technische ontwikkeling
de goede kant uit? 36
SEPP DOMANDL I Erziehungsziel und offene Padagogik 42
MICHAEL J. FLACK / Civilizations: A Proposed Conception 48
BERTUS H. W ABEKE /1790: A Turning Point in the Life of a Word 53
J. H. M. M. LOENEN / Dialoog en wereldsamenleving 59
H. U. SCUPIN / Demokratische Elemente in Theorie und Praxis des
Johannes Althusius 67
A. M. REIGERSMAN-V AN DER EERDEN / De Praagse Lente, een
concrete utopie 79
LUDWIG SCHNEIDER / Die Wittelsbacher in Holland 88
DICK K. J. WILLEMSEN I On the Transcendence of National Social-
ization related Reductions of Man, Space, and the "Others" 102
G. SLUIZER / Waar begint "Vredesopbouw" IIO
EGBERT DE VRIES / Internationale verhandelingen en ethiek II5
J. TINBERGEN / Bij de eerste evaluatie van DD 2 120
VI Table of Contents
S. W. COUWENBERG I Is theoretische bezinning op de staat nog
zinvol? 128
W. HORSFALL CARTER I Peace through Power: Towards an Inter-
national Polity 138
M. MUSHKA T I R6fiexions sur les droits de l'homme en rapport avec
les derniersuis d6veloppements de la science et de la technique 142
IGNAZ SEIDL-HoHENVELDERN I Die Umkehrbarkeit von VOlker-
rechtsregeln 149
HERMAN DE LANGE I Falende ontwapening en de theOl'ie van de
internationale betrekkingen: een onderzoeksvoorstel 153
WOJCIECH MORAWIECKI I Research on International Organiza-
tions in Poland 164
ER WIN OBERLANDER I Neue Tendenzen in der internationalen
Gewerkschaftsbewegung 170
PH. P. EVERTS I Loyaliteit, verraad en het oorlogsprobleem 177
UMBER TO GORI I Integration Theory and International Relations
Theory: A Connection to Establish 183
P. J. Teunissen / Hoe kan Nederland zich inzetten voor de vrede? 188
About the Authors 195
Selective Bibliography 203
VOORWOORD
De Lezer die deze bundel openslaat zal worden getroffen door de uiteen
lopende aard van de besproken onderwerpen, die ten dele wetenschappelijk,
ten dele wat speelser worden behandeld.
Hij kan deze bloemlezing beschouwen als een zwerftocht door het leven van
een mens, die "immer strebend sich bemiiht" een leefbare wereld om zich
heen te scheppen en de bewustzijnsverschraling in de moderne maatschappij
tegen te gaan.
Professor Landheer heeft zijn grote wetenschappelijke kennis en belang
stelling in dienst gesteld van het zoeken naar de vrijheid, waaruit de mens
als individu zijn leven kan opbouwen. De lezer kan in deze feestbundel
kennis nemen van de vruchten die Landheer in zijn arbeidsveld heeft
geoogst.
TO BART LANDHEER FOR 1974
The years they leave
leaving behind
the signal moments
when a word
a deed
or a belief
did make a difference.
Many have come before
and many
will march one day
in foorsteps that are new.
Meanwhile you
standing squarely
in the middle of an ever-reborn Now
tell us
that there is so much
that needs to be done
so much
that no one nowhere has as yet begun
to answer or to ask.
In the ever-living center of each task
today
we honor battles you have fought
and shields!
For they have yielded.
And the yields
bear testimony among those
who hear
that
for the three-score and tenth human year
a Man has stood his test:
Being as all of us
one of us all
and yet
in this Year of the Grand Achievement
standing most humbly
nobly
taller
than the rest.
MICHAEL J. FLACK
INLEIDING
Aan de totstandkoming van dit LIBER AMICORUM werkten een aantal
personen uit het bereik van verschillende wetenschappelijke disciplines
mee, die als verenigend element de persoon en het veld van belangstelling
van de jubilaris hebben. Moge deze gecombineerde publicatie van mensen
uit verschillende landen en werelddelen onder het teken van sympatie en
wetenschap een bijdrage leveren tot inzicht in en belangstelling voor
de opgaven, die de tijd ons stelt.
Voor de jubilaris, die op 30 januari 70 jaar werd, vormde de
werkzaamheid van het bewustzijn en de funktie ervan in de ontwikkelings
geschiedenis van de mensheid een, zo niet het centrale onderwerp van
zijn studies, dat men in zijn talrijke publicaties op uiteenlopende terreinen,
met de sociologie als verbindend element, steeds vertegenwoordigd vindt.
Een overzicht van de werken van de heer Landheer vindt men elders
in dit boek, in het volgende komt slechts een enkel ervan ter sprake.
Landheers publicaties beginnen bij Plato. In de twintiger jaren schreef
hij aIs dissertatie een studie over Plato's ideeen omtrent de Staat:
Der Gesellschafts- und Staatsbegriff Platons; Auf der Grundlage seiner
Ideenlehre entwickelt.1 Hij promoveerde hiermee summa cum laude bij
Othmar Spann in Wenen. De werken van deze belangrijke geleerde werden
kortelings opnieuw uitgegeven. Vit het voorwoord van de studie kan men
opmaken hoe de leraar inspirerend op de promovendus heeft gewerkt.
Het is een belangrijk, zuiver doordacht en met enthousiasme geschreven
boek geworden.
Het lijkt van enig belang te zijn, dat Landheers studies beginnen bij
Plato, die, zelf nog met de harmonie, die het Griekendom kenmerkte,
begaafd en met wijsheid als achtergrond op het bestaande gericht, nu in
de dialogen van zijn leermeester Socrates het begin der moderne,
1 B. Landheer, Der Gesellschafts- und Staatsbegriff Platons; Auf der Grundlage
seiner Ideenlehre entwickelt. 1929, Rotterdam.
Inleiding XI
filosofische denkvormen inleidt. Landheer zegt hieromtrent: "Durch den
Tod des Sokrates konnte Platon das Ideal des Philosophen entstehen,
welches er uns im 'Staate' zeigt: Menschen, welche durch die Erkenntnis
der Idee des Guten einen Stil des Lebens gewinnen, welcher zum Hochsten
befiliigt." Tevoren lezen wij over Socrates' rol en denken: "Die Vemunft
solI bei Sokrates nicht intellektualistisch aufgefasst werden, sondem als
bestimmt von hOheren und allgemeineren Kraften." En eerder: "Sokrates
vernichtete endgtiltig den 'apollinischen' Menschen, welcher aus dem
Wesen der ihn umgebenden Natur die richtige, einheitliche Lebenshaltung
gewinnt, flir welchen es das Problem Geist-Materie noch nicht gibt,
weil seine Triebe und deren Ausserung noch nieht verstossen gegen das
Gesetz von Mass und daher von Schonheit." Wij zullen, waar wij oak bij
Plato aanknopen, steeds de achtergrond vinden van een omvattend
bewustzijn, waaruit nog tastend de ideeen en definities te voorschijn treden.
Landheer schetst zijn weg van de begrippen van het zedelijke en
'Sein-Sollende' naar het bestaande, 'Seiende,' en hij voert aan hoe Plato,
uitgaande van de Logos als fundament, dit toepassend op het werkelijke,
van hier op het algemene bestaande, en ten slotte van het lichamelijke
weer op het zielegebied overgaande, nu de overweldigende Schoonheid
van het erkende ziet. De schrijver formuleert ten slotte: "Nurmehr die
Idee des Guten steht hehr und heilig da, als Zweck alles Menschlichen und
Gottlichen." Landheer trekt hier een vergelijking met Vondel, waar deze
in zijn Lucifer, in de Rey der Engelen, uiting geeft aan het eeuwig
menselijk ontzag voor de goddelijke oerkracht, welke Plato als de idee
van het Goede ervoer. Interessant is in verband hiermee, dat bij Plato het
Goede als het alleen-werkelijke optreedt, hetgeen de keerzijde ervan in
zich opneemt, terwiji bij Von del in het verIoop krachten en tegenkrachten
optreden.
Landheer behoort tot degenen, die niet opgehouden hebben te vragen
en te zoeken. J aren van studie en werkzaamheid in verschillende steden
van Europa en de Verenigde Staten van Amerika, waar hij 17 jaar verbleef,
de den meerdere boeken en publicaties het licht zien. Weer teruggekeerd
in Europa komt in 1957, als een samenvatting van het in vele jaren
doordachte, zijn belangrijkste boek uit: Pause for Transition; An Analysis
of the Relation of Man, Mind and Society.2 In dit boek geeft de schrijver
een uitvoerige analyse van de sociale geschiedenis van mens en mensheid,
waarin hij tot de conclusie komt, dat de huidige denkriehting als het ware
2 B. Landheer, Pause for Transition; An Analysis of the Relation of Man, Mind
and Society, 1957, Den Haag.
