50 Soruda Görelilik Kuramları - İbrahim Semiz

315 Pages·2012·10.96 MB·Turkish

by  İbrahim Semiz

İbrahim Semiz
© Bu kitabın yayın hakları
7 Renk Basım Yayım ve Filmcilik Ltd. Şti.’ne aittir.
Birinci Baskı: Bilim ve Gelecek Kitaplığı, Haziran 2010
Gözden Geçirilmiş İkinci Baskı: Bilim ve Gelecek Kitaplığı,
Nisan 2011
ISBN: 978-605-5888-11-4
Yayın danışmanı: Prof. Dr. Ömür Akyüz
Yayıma hazırlayan: Nalân Mahsereci
Kapak tasarımı: Deniz Akkol
Sayfa tasarımı: Baha Okar
Baskı: Kayhan Matbaacılık
Davutpaşa C. Güven Sanayi Sitesi B Blok No: 244
Topkapı - İstanbul
Tel: [phone]
7 Renk Basım Yayın ve Filmcilik Ltd. Şti
Moda C. Zuhal Sk. No: 9/1, Kadıköy-Istanbul
Tel: [phone]
http://www.bilimvegelecek.com.tr
e-mail: [email protected]
görelilik
kuramları
İBRAHİM SEMİZ
Kitap Dizisi -3
Sunuş
50 Soruda Görelilik Kuramları, Bilim ve Gelecek
Kitaplığı’nın “50 Soruda” dizisinin üçüncü kitabı.
İbrahim Semiz, bu kitapta, fizikte devrim sayılan ve
günümüz fiziğini anlamak için olmazsa olmaz olan özel
ve genel görelilik kuramlarını, altyapısını oluşturan ve
ilintili olduğu tüm konularla birlikte anlatıyor. Yazarın,
diyalog formatını kullanarak, soru sayısını 50’den birkaç
misline çıkardığını fark edeceksiniz. Söyleşi formatının
soru sayısını artırmanın yanında, konuyu daha yalın,
keyifli ve ilginin sürekliliğini sağlayacak biçimde
anlatmada ve öğrenme coşkusuna okuru ortak etmede,
yazarının elinde büyük bir avantaja dönüştüğünü
söyleyebiliriz. Yazarın, evrene bakışımızı değiştiren,
getirdiği devrimsel yeniliklerle olduğu kadar sezdirdiği
ufuklarla da heyecan verici olan görelilik kuramlarını,
olabildiğince anlaşılır anlatmak ve “sürükleyici” hale
getirmek için, her türlü araçtan, örneğin evrenbilimden
bilimkurguya uzanan sıra dışı temalardan yararlandığını
da göreceksiniz. Keyifle okuyacağınızı düşünüyoruz.
***
“50 Soruda” dizisi kitaplarının “Sunuş”larında, kitabın
yanı sıra dizi hakkında da bilgi vermeyi amaçlıyoruz. Bu
satırlarda ve aşağıda, dizinin diğer kitaplarını edinmiş
okurlar için tekrar olacak, ama dizinin bir kitabıyla yeni
karşılaşmış okurlar düşünülerek yinelenen bilgiler yer
alıyor. Yazının kalanına bu ikinci tanımdaki okurla
devam edebiliriz.
50 Soruda dizisi, bilimin ve felsefenin temel kuramlarını
ve alanlarını, soru ve yanıtlarla ele alan, Türkiyeli bilim
insanlarının kaleme aldığı popüler bilim kitaplarından
oluşuyor. Bu kitaplar bilimin, anlaşılmaz, karmaşık,
hayattan kopuk, soğuk, kuru ve teknolojiye indirgenmiş
bir bilgi yığını olmadığını, tam tersine, evreni, doğayı,
toplumu ve insanı anlamak için anahtarlar sunan, bilme,
öğrenme coşkusu uyandıran, en güvenilir bilgi kaynağı
olduğunu gösterebilmeyi hedefliyor.
Kitapçı raflarının, kıyamet senaryoları, gizli kapaklı
mistik örgütlenmeler, astroloji ve diğer fallar, büyüler,
mucizeler, ilahi enerjiler gibi, dinsel ve metafizik kaynaklı
her türden dogma ve safsatayı içeren kitaplarla dolup
taştığını, bu alanlarda çok yoğun bir yayın etkinliği
olduğunu görüyoruz. Bu yayınlar özellikle gençleri
etkilemekte, kafalarını bulandırmakta. Ne yazık ki,
eğitim sistemimiz, gençleri dogma ve safsataların kafa
bulandırıcılığından koruyacak çağdaş bilimsel bir
içerikte değil. Üstelik her geçen gün bu içerikten daha
da fazla uzaklaştığına endişeyle tanıklık etmekteyiz.
Oysa bu ülke, bu halk, “Hayatta en gerçek yol gösterici
bilimdir, fendir” diye yola çıkmıştı…
Bilim ve Gelecek dergisini ve kitaplarını çıkaran kolektif
olarak, yeni ve daha köklü bir aydınlanma atılımının
gerçekleşmesi, bilimsel düşüncenin toplumun
hücrelerine yayılması, insanlarımıza bilimsel refleks
kazandırılması hedefini sürerken, gençlere ulaşmanın
öneminin bilincindeyiz. 50 Soruda dizisini, bu bilinçle,
bilimin genç okurlarına yönelik olarak yayımlamaya
başladık. “Bilimin genç okurlarından” kastımız sadece
yaşça genç olanlar değil; az ya da aşağı yukarı
bildiklerini temel düzeye oturtmayı ve genel kültüre
çevirmeyi hedefleyen büyük küçük herkes…
Dizinin kitapları, alanlarının uzmanı olmanın yanı sıra,
konularını popüler düzeyde ve kendi anadillerinde
anlatma konusunda da donanımlı, “yerli” bilim insanları
tarafından hazırlanıyor. Bilimsel açıdan yanlışsız ama,
anlaşılırlık açısından tavizsiz olmaya çalışıyorlar. Temel
düzeyde ve bir nevi genişçe bir ansiklopedi maddesi gibi
bilgi veriyorlar. Ancak bilimin ortaya koyduklarını
göstermekle yetinmiyor, vaat ettiği düşünsel ufukları da
sezdiriyorlar. “50 Soruda” dizisinde yer alan kitapların
konularını, ülkemizin bilimsel-kültürel ihtiyaçları
çerçevesinde düşünmeye çalışıyoruz. Bu anlamda
konularımız da “yerli.”
Dizi kapsamında şimdiye dek elinizdekiyle birlikte yedi
kitap yayımladık. İlk kitap, Prof. Dr. Metin Özbek’in
insanın evrimini, canlılar dünyasında ait olduğu
primatlar takımından başlayarak, hem biyolojik, hem
kültürel adımların izini sürerek anlattığı, 50 Soruda
İnsanın Tarihöncesi Evrimi idi. 50 Soruda
Aydınlanma’da, Afşar ve Ali Timuçin, insan aklının
zincirlerinden kurtulmasında çok önemli bir adım olan,
18. yüzyıl Aydınlanma devrimini, gelişim süreci içinde,
toplumsal ve siyasal koşullarla bağı, düşünsel
kaynakları ve yarattığı etkiler, önemli düşünürlerinin
görüşleri gibi temel boyutlarıyla ele aldılar. 50 Soruda
Deprem’de Prof. Dr. Haluk Eyidoğan, bu toprakların
değişmez gerçeği deprem olgusunu bilimsel olarak
kavramamıza ve deprem kayıplarını en aza
indirebilmemize hizmet eden bir bilgi çerçevesi
oluşturdu. 50 Soruda Büyük Patlama Kuramı’nda, Prof.
Dr. Metin Hotinli, evrenin nasıl oluştuğunu ve
geleceğini açıklayan büyük patlama kuramını, dinamik
ve evrim halinde bir evren gerçeğine ulaşmanın tarihi
çerçevesinde ele aldı. 50 Soruda Yer’in Evrimi’nde ise,
Prof. Dr. Mehmet Sakınç, Yer’in milyarlarca yılda
geçirdiği tüm değişimleri, üzerinde yaşayan canlıların
evrimiyle kopmaz bağını da içerecek bir biçimde ele
aldı. 50 Soruda Yaşamın Tarihi’nde Dr. Deniz Şahin,
yaşamın nasıl oluştuğunu, ne kadar farklı şekillere
girebildiğini, aklımıza bile gelmeyecek yerlerde bile nasıl
gelişebildiğini ve çeşitlenerek yeni türleri nasıl ortaya
çıkarabildiğini gösteren dirençli tarihini geniş bir bilimsel
bağlamda anlattı.
“50 Soruda” dizisine, 2010 başında 13 kitaplık bir paket
oluşturarak başlamıştık. Bu ilk paketten geriye kalan altı
kitap daha var, aşağı yukarı yayın sıraları şöyle:
- 50 Soruda Arkeoloji / Prof. Dr. Mehmet Özdoğan
- 50 Soruda Matematik /Prof. Dr. Şahin Koçak
- 50 Soruda Evren / Çağlar Sunay
- 50 Soruda Bilim ve Bilimsel Yöntem / Ed.Alaeddin
Şenel
- 50 Soruda Darwin ve Evrim Kuramı / Prof. Dr. Haluk
Ertan
- 50 Soruda Kuantum Kuramı ve Nanoteknoloji /
Prof. Dr. Tekin Dereli - Prof. Dr. Gülay Dereli
2011 başında, 50 Soruda dizisinin 10 kitaplık ikinci
paketini oluşturduk. Şu kitaplar yer alıyor:
- 50 Soruda Moleküler Evrim / Doç. Dr. Ergi Deniz
Özsoy
- 50 Soruda Jeoloji / Prof. Dr. A. M. Celal Şengör
- 50 Soruda Beyin ve Bilinç / Dr. Saffet Murat Tura
- 50 Soruda Hz. Muhammed ve Kuran /
Yard. Doç. Dr. Hasan Aydın
- 50 Soruda Sosyal ve Kültürel Antropoloji /
Doç. Dr. Sibel Özbudun - Dr. Gülfem Uysal
- 50 Soruda Maddenin Evrimi / Doç. Dr. Kerem
Cankoçak
- 50 Soruda Psikiyatri / Prof. Dr. Ali Nahit Babaoğlu
- 50 Soruda Enerji Kaynaklarımız /
Prof. Dr. Osman Demircan
- 50 Soruda Genler ve Genetik / Dr. Kenan Ateş
- 50 Soruda Avrupa-merkezcilik / Ender Helvacıoğlu
- 50 Filmde Türkiye Sinema Tarihi / Zahit Atam
“50 Soruda” dizisinin 23 kitaplık listesinin tamamına ve
bu kitapları edinebilmekle ilgili özel kampanya
duyurularına, elinizdeki kitabın arka sayfalarından
ulaşabilirsiniz. Önümüzdeki yıllarda, “50 Soruda” dizisini
yeni bilimsel ve felsefi konularla sürdüreceğiz.
Türkçe’de popüler bilim yayıncılığının temel eserleri
haline gelmesini umduğumuz “50 Soruda” dizisi
kitaplarının, birer başvuru kaynağı olarak bilimle ilgili
herkesin kütüphanesine girmesi gerektiğini
düşünüyoruz. Sadece kişisel kütüphanelerin değil,
kurum kütüphaneleri ve özellikle de eğitim kurumlarının
kütüphanelerinin de temel başvuru kaynağı varlıkları
arasına girebilecek niteliktedirler; gerekirse yardımcı
ders kitabı olarak da yararlanılabilirler.
Sözün özü, “50 Soruda” dizisini, bilimsel düşüncenin
topluma yayılmasının bir aracı, bir aydınlanma hizmeti
olarak tasarladık. Okurlarımızı, “50 Soruda” dizisini
okumaya ve okutmaya çağırıyoruz. Gelin Türkiye
aydınlanmasına hep birlikte bir katkı yapalım…
Nalân Mahsereci
Önsöz
Özel ve genel görelilik (izafiyet, rölativite) kuramları
(1905 ve 1915) günümüz fiziğinin 2. ve 3. bilimsel
devrimleridir. (1.’si Max Ludwig Karl Planck tarafından
1900 yılında başlatılan kuantum fiziğidir.) Görelilik
kuramlarıyla Newton’da kesinleşen mutlak uzay ve
mutlak zaman kavramları ortadan kaldırılıp yerine
bütünleşmiş uzay-zaman kavramı getirildiği gibi
kütleçekimi (cazibe-i arz, gravitasyon ya da metinde
kullanılan genelçekim) olgusu da geometriye
indirgendi. Geçerlilikleri çeşitli gözlem ve deneylerle
gösterilmiş olan her iki kuramın da Albert Einstein’ın
marifeti olduğunu herkes bilir.
İzleyen sayfalarda eski öğrencim ve yıllardır değerli
meslektaşım olan İbrahim Semiz, bu olguların, 50 soru
başlığında toplanmış çok sayıda soru-yanıtla eğlenceli
ama kimileri kolay olmayan açıklamalarını, fiziğin birçok
temel ilkesiyle birlikte sunmakta. Kendisi bu konuların
uzmanıdır; bunları yıllardır verdiği derslerde, hep sıra