27 Mayıs ve Yön Hareketinin Sınıfsal Eleştirisi

256 Pages·1.424 MB·Turkish

by  Dr. Hikmet Kıvılcımlı

Dr. Hikmet
Kıvılcımlı
27 Mayıs
ve
Yön Hareketinin
Sınıfsal Eleştirisi

Yaynlar
27 Mayıs ve Yön Hareketinin
Sınıfsal Eleştirisi
Dr. Hikmet Kıvılcımlı

Dijital Yayınlar
Yaynlar
İndir - Oku - Okut - Çoğalt - Dağıt
Bu kitap ilk defa: 1970 yılında Ant Yayınlarında yayınlanmıştır.
Bu kitap KöXüz sitesinin dijital yayınıdır.
Kar amacı olmadan, okumak ve okutmak için, indirmek, dijital olarak
basmak ve dağıtmak serbesttir.
Alıntılarda kaynak gösterilmesi dilenir.

Yayınları
Yaynlar
İÇİNDEKİLER
1. Bölüm:
Sosyalizmimiz ve Devletçiliğimiz 9
2. Bölüm:
Devletçilik (Kapitalizm Fideliği) Üzerine
Bir Küçük Burjuva Kuruntu Fikri 33
3. Bölüm:
Devrimciliğin Birinci Sorunu Sınıf İktidarı
(Birinci Kurtuluş ve 27 Mayıs Açısından) 91
4. Bölüm:
27 Mayıs ve İktidar 127
5. Bölüm:
27 Mayıs'ın Sentetik Açıdan İncelenmesi 199
27 MAYIS VE
YÖN HAREKETİ'NİN
SINIFSAL ELEŞTİRİSİ
BİRİNCİ BÖLÜM
Sosyalizmimiz ve Devletçiliğimiz
SOSYALİZMİMİZ VE DEVLETÇİLİĞİMİZ'*1
(Dayanabilirsek: Kendi kendimizi
tenkit edelim.)
Bugün, dünyanın her yerinde, Sosyalizm: Komünizme kar-
şı alınmış bir tedbirdir; daha doğrusu, Elçi müşavirliği yapan
bir eski Milli Birlik üyemizin deyimiyle: "Komünizme taşmayı
önleyecek son bent"tir; herkesçe hoş görülen bir "ehveni şer:
kötünün yeğ n iğ i" d i r. Ama bizim devletçiliğe kardırılan sosya-
lizm anlayışımızla, Batı'daki sosyalizm yapılışları arasında, en
az Ortaçağla Modern çağ arasındaki farklar kadar karlı dağlar
ve uçurumlar vardır. Batı'da sosyalist devletçilik, işverenin he-
saplılığına dayanır; bizde "Devletçi Sosyalizm" -bilerek, bilme-
yerek- Ortaçağın tartısız, darasız keyfiliğini okşar.
Boyuna unuturuz: Batı'da sosyalizm ne zaman, nasıl ve ni-
çin doğdu?
Batı'da, derebeyi düzeni köklerinden yolundu. Ortaçağın
antika ağaları yerine, yeni sanayinin açtığı cihan pazarına
ayak uydurup yontulmuş modern emlak sahipleri geçti. Dere-
beyliğin yıkılış ihtilalleri içinde silah arkadaşlığı yapılırken alev-
lenmiş halk ve işçi hareketleri önünde ansızın ürken işveren
sınıfı, toplum içinde insanın insanı işletme ve sömürmesinin
inceliklerini denemiş ortak aradı. Bu uğurda, tek başına diz-
ginleyemediği sarsıntılarla herşeyi kaybetmektense, büyük
arazi sahiplerine "kılıçlarının hakkı" olan "irat: Rant" adlı "as-
lan payı"nı tanıyıp uzlaşmaktan başka yol bulamadı. Üst sınıf-
ların ekonomi temelinde yaptıkları bu İrat - Kâr paylaşımı,
devlet ve siyaset alanlarında üleştikleri İş - bölümü ile perçin-
(,) TİP'in "sahnede" görünmediği 27 Mayıs ertesi (1961) günleri "Sorumlu
Aydınlar"a okunan, hayli "Yönsüz" ve densiz bir devletçilik mavalı patlak ver-
miştir. O zaman, bir adsız sendika yayınları arasına eksik gedik sıkışık yiten bu
yazıcığı, sözcüklerine dokunmaksızın yeni kuşağa sunmayı yersiz bulmadık.
Dr. Hikmet Kıvılcımlı
lendi. Modern "serbest rekabet" kanunlarına uygun "Hür Par-
lamento" düzeni sağlandı. Bu esnek sıkıyönetim altında yalnız
kalan, ekonomide işleyici kol, politikada vergi ve oy ödeyici kul
durumuna giren işçi sınıfı, Devlet dışında başının çaresine bak-
tı. Ortaçağ toplumundan kendi saflarına ve çevresine düşmüş
zümre ve tabakaların çeşitli insan ve temayüllerine [eğilimler-
ine] göre bir sürü "Sosyalizm"lere sarılmak yollarına girdi. De-
mek, Batı'da sosyalizm, devletin dışında ve karşısında doğdu.
Devletçiliğe halâ, bir türlü, kolay kolay ısındırılamadı.
Türkiye'de gidiş ve kavrayışlar hangi basamakta bulunurlar?
Doğru konuşalım. Derebeyi kalıntılarımız, bütün dişleri ve
tırnaklarıyla iliklerimize işlemiş olarak yaşarlar. Örnek alalım:
bir İngiliz işvereni ile Lordu, anayurdunda: Devletin kanunu,
hatta örf dışında kılını kıpırdattırmaz; dünyada: Hemen yarı
yeryüzünü, sömürge ve yarı - sömürge gibi kullanır.
Bir de bizim ağalarımızla bezirganlarımıza bakalım: hepsi
Devlet koltuğunda şakşakçı teb'a, rüşvetçi müteahhit kenedir-
ler; "yurtseverlik"i bu yönde anlar ve savunurlar. Dünyaya ge-
lince, onlar ecnebi mallarına ajan ve yabancı nüfuzuna hayran
olmaktan hiç tedirgin düşmezler. Bu, her çiğ ve acı güçlüyü
kendisine "Metbu" (Süzeren: üst ağa) saymaya hazır insanla-
ra Ortaçağda "Vasal" (Kul taifesi) denir.
Demek, bizim yönetici sınıflarımız henüz vatandaş, modern
yurttaş olmamıştırlar. Devletçiliğimize bu yönden bakalım. Uzun
ve karanlık Şark tarihimiz örneklerle doludur. İslam anayasamız
Kur'an'dır. Bir yanda Tanrıcıl kesinlikte Kur'an ayetleri, kör ha-
fız ezberiyle, dediği anlaşılmaksızın, gözü kapalı hoş sesle oku-
nurken, Ötede sarıklı talkıncılar, Kur'ana aykırı en keyfi salta-
natlara fetva verirlerdi. Tıpkı o alışkanlığımızla, tercüme anaya-
sa ve kanunlarımızı hiçe sayan en ilkel münasebetlerimiz, geri-
liğimizi "kitabına uydurarak", bütün ekonomi ve toplumumuzu
boğuyor. Mevzuatımız, yalnız ileri insan görüşlü bir ecnebi bize
"şunu yapın" dediği vakit, "Kitabımızda o da yazılı" demek için,
göstermelik, laf bitiğidir. Siyaset, idare, ahlak, hukuk, bilim ve
sanat münasebetlerimiz, geri tepmede her şeyi mubah sayan
kılıklarla soysuzlaştırılıyor. İç bağıntılarımız, dağların kayması
gibi kendiliğinden ve önüne geçilemezmişçe, dış münasebetleri-
mizde kapitülasyon gelenek ve göreneklerini diriltmek üzere
inanılmaz, yarışlara kalkışıyor. En rahatsız olmuş görünenler bi-
le, "Yaşasın devletçiliğimiz!" biçiminde, "Padişahımız, efendimiz
öldü, Padişahım çok yaşa!" gülbankını çekiyorlar...
İşte tam o sırada, işçi sınıfımız dışından ve ta yukarılardan
bir sosyalizm gürültüsüdür gırla gidiyor. Hem de bütün iddia-
sı ne? Kalkınmamızı özel sermaye yerine, Devletçiliğimiz eliy-
le yapmak! Ne büyük laf! Bu neye benziyor? Aslan pençesine
düşmüş eşeğin: "Aman aslanım, kendi pençeni ısır, mideni ye
ve kalbini kopar! O daha lezzetlidir... " demesine. Bu eşeklik,
bizim "sosyalist devletçiliğimiz" den daha mümkün bir şeyi is-
temektir. Çünkü aslan da bir hayvandır. Gözü kararıp pençe-
sini de ısırabilir. Devlet bir hayvan değildir. Yapacağını hiçbir
zaman pençesindeki eşeklere danışmaz. Öyleyse bizim "dev-
letçilerimiz" in sosyal eşeklikleri neye yarar?
Çevremize azıcık göz gezdirelim. Bugün, ecnebi sermaye
hepimizden daha devletçi! Ortaçağ artığı hacıağa ve bezirgan-
larımızın Yassıada'dan başka işe yaramadıklarını göstererek:
sıkı sıkıya, kıskıvrak bağlanacağımız devlet planları bekliyor.
Tahttan indirilmiş Düyunu Umumiye saltanatı, başka türlü bir
güvenilir Konsorsiyum sağlayamaz. Yalnız Ortaçağ lonca es-
nafı kafalı "devletçilerimizde, Ortaçağ azmanı Hacıağa ve be-
zirganlarımıza kurban Lala Paşalarımız, bu çeşit "Devletçi l iğ i -
mizde "sosyalizm" veya "komünizm" kokusu alabilirler. Ecne-
bi sermaye ile birlikte Sivas Kongresi şerefine kadeh kaldıra-
rak kaynaşma sevdasına düşmüş güdücü sınıflarımız, milletle-
rarası pazarlığını yığınlarımıza mal etmek için, sosyalizm gibi
laf kalabalıklarını neden hoş görmesinler? Onun için, sosya-
lizm hazır elbisesi, bütün makbul "Avrupa malı" yabancı nes-
neler gibi, değerleri tartışma konusu edilemez "düsturlar" ha-
linde ülkemize sokuluyor. Her pahalı satılmak istenen şey gi-
bi, sosyalizm de, hayran kaldığımız Batı menşe'li "İthal malı"
olarak piyasaya sürülüyor.
Makineyi en iyi yapıldığı Avrupa'dan sokuyoruz da, "Sosya-
lizmi" niçin Avrupa'dan almayalım?
Birincisi: Bugün artık makinenin en iyisi Avrupa'dan başka
yerde de yapılıyor. Hatta Avrupa'dan daha iyisi Amerika'da,
yahut Japonya'da yapılıyor. Demek, Avrupa üstünlüğü, Avru-
pa hayranlığımızın sebebi olmaktan çıkmıştır. Bugün, dünya-
nın en ummadığımız başka birçok yerlerinde daha iyi teknik ve
düşünceler bulunabilir. Maksat sırf iyi, doğru, güzelse...
İkincisi: Niçin tekniği ve düşünceyi Avrupa'dan getirtiyo-
ruz? Özrümüz kabahatimizden büyük. Geriliğimiz bizi daha iyi
düşünmeye ve yapmaya koyvermiyor! Geriliğimiz bu dizginle-
meyi nasıl başarıyor? "Devletçiliğimiz" sayesinde... Şimdi,
oturup, o devletçiliğimizi "evamir'i aşere" yapmamız gerekir
mi? Buna lüzum da yok. "Evamir'i aşere"miz (On emrimiz) de,
yüz emrimiz de, her emrimiz de "0"ndan, kırk yıllık, bin yıllık
"Devletçiliğimiz"den tepemize iner. Bizim ona hınk deyicilik et-
memize hacet yokki...
Üçüncüsü: Avrupa'dan alıyorsak, lütfen namusumuzla, tah-
rif etmeden alalım. Avrupa'da hiçbir sosyalizm devletçilikle
başlamadı. Tersine, her sosyalizmin, devletçilik yüzünden
boynu altında kaldı. Almanya'da Lassalizm, bizzat Lassal'in öl-
dürülmesiyle kapandı. Fransa'da Blankizm, "devletçi" "İş Atöl-
yeleri" ile halk hareketinin başını yedi... Yani, devletçilik, ıs-
marlama değilse, kendi kendisi için dahi, bütün ütopyalar gibi
uğursuzluk getirir.
Dördüncüsü: Avrupalı, kendisi işine daha elverişli bir maki-
neyi keşfetmedikçe eskilerini bize tevekkeli yere vermediği gi-
bi, bizim derebeyi sırlı küpümüz de, kalıbına en uygun olma-
yan "sosyalizm"i içerisine sızdırmaz vs.vs.
Bütün bu sebepler yüzünden şöyle bir paradoksla karşılaşı-
yoruz:
AVRUPA'DA: Sosyal yapı değişiklikleri kaçınılmaz bir gelişim
sayılıyor. O gelişimi önlemek ve -söz yerinde ise- "amortize"
etmek için fizik kanunlar uyguluyor. Kazanı aşırı istimle patlat-
mamak için (iktisadi ve siyasi buhranlarla Batı dünyasını ha-
vaya uçurtmamak için) Batı'nın güdücü sınıfları bir "Emniyet
sübabı" arıyorlar. Sosyal emniyet sübaplarının en elverişlisini
sosyalizmde buluyorlar.
TÜRKİYE'de: Bütün sosyal ve politik çabaların sonucu, tam
Batı'dakinin tersine dönüyor. Kılık ve saç sakal "devrim"leri bi-
le, kadim devletçiliğimizden gelmiyorsa, isyan çıkarıyor. Tıraş
"inkılapları" dışında en ufak bir toplumcul yapı değişikliği ise:
Ölüm (Komünizm) sayılıyor. Modernleşme gidişini bütün ge-
rekleriyle ve sonuçlarıyla benimseyeceğimize, o gidişin sosyal
yapımıza getireceği her türlü değişiklikleri sansüre uğratmak
için uykularımız kaçırılıyor. Ortaçağ münasebetlerimizin kilit
mevkiini her ne pahasına olursa olsun dokunulmaz tutmak için
bir maske aranıyor. Ve o maske Devletçiliğimizle karışık Sos-
yalizmtrak "aydın" gevezeliklerinde bulunuyor... Devletçiliği-
mizle sosyalizm arasında köprü kurmaya çalışan şövalyelerin
kişicil iç kuruntu ve buruntuları ne olursa olsun, objektif etki
ve emekler bu değirmene su taşıyor.
Avrupa'da Büyük Sanayi'nin kuruluşuna yol açan işçi sınıfı-
nın yığın hareketi sosyalizmi yaratırken, bizde "devletçiliğimiz"
adıyla savunulan tutum, pratikte, işçi hareketlerini yer altına
sokup, vergi kaçakçılığı ile sosyal adaletsizliği göklere çıkaran
bir sanayileşme geriliğini bilerek, bilmeyerek kışkırtıyor. 1000
kişi çalıştıracak bir işletme, İş Kanunu sınırına girmemek için,
101 parçaya bölünüyor. 1936'dan beri çeyrek yüzyıl geçti.
"Özel sermaye"nin bu köstebek oyununu, devletçiliğimiz gör-
mek bile istemedi. "Mademki kanundur, İş Kanunu bütün işçi-
ler için yürürlüğe girdi" diyemedi... Teb'asını kendi kanunları
içine sokmayı bile bir imtiyaz haline sokmuş olan devletçili-
ğimiz, o tavşan uykusu ile, sermaye birikişini değil, milli
zenginlik israflarını en mirasyedi derebeyice arttırdığını, sanki
kavrayamadı. İşçiyi domuzuna sömürmenin makineleşmeyi
durdurduğunu, makineleşmesiz sermaye birikişinin olamaya-
cağını sanki göremedi.
- Canım, Tahtakale dükkancıklarına oranla, Sümerbank
fabrikaları az çok modern işletmeler olmadı mı?
Birincisi: Geriliğimizi korumak için tabii devletçiliğimiz ge-
rekti. Tabii devletçiliğimizin ayakta durması için bazı teşeb-
büslersiz olunamazdı.
İkincisi: Demokrat Parti rahmetlik, bir tek sözünde durmuş
olmak için Devlet işletmelerini satılığa çıkardığı zaman, bir tek
ciddi özel sermayeci müşteri çıkmadı. Ancak, bedavaya verilir
ve üstelik diş kirası para da ödenirse, Devletçiliğimizi utandır-
mamak için devlet işletmelerini almaya katlanan bir özel ser-
mayeci, ilk iş olarak bu işletmelerdeki personelin beşte üç ve-
ya dört kişisini kapı dışarı edeceğini şart koştu.
Üçüncüsü: 15 milyar yatırım yapılmış devlet işletmelerinde,
bunca "drakonyen" (zor kötek) fiyat ayarlamalarına rağmen,
tekel imtiyazları olmasa her yıl 300 milyon Türk lirası zararına
çalışılıyor.
Dördüncüsü: Hiçbir özel sermayenin yapamayacağı zamları,
pervasızca yapan devletçiliğimizin, Meclis kontrolü dışında, ka-
nun üstü işleyiş ve ihale mekanizması, memlekette pahalılığın
ve işsizliğin zaptedilemez ve karşı konulamaz öncüsü oluyor.
Beşincisi: En fecii, 1923 ile 1963 arasında tam kırk yıl geç-
ti. Dünyanın bırakalım başka yerlerini 40 yılda aşiret çağının
Japonya'sı, en modem Avrupa kapitalist üretimine öldürücü
rekabetle karşı koydu. Devletçiliğimizin en büyük anıtı olan