Table Of Content222000111111
KKKIIIRRRIIIMMM
ÖÖÖZZZEEERRRKKK CCCUUUMMMHHHUUURRRİİİYYYEEETTTİİİ
TEMBBEÖÖLLL GGGEEÖ SRRTAAEPPROOGRREUUL ERİ
[[[ŞŞŞuuubbbaaattt,,, 222000111222]]]
[[[TTT...CCC... OOOdddeeesssaaa BBBaaaşşşkkkooonnnsssooolllsooossllluuuğğğuuu TTTiiicccaaarrreeettt AAAtttaaaşşşeeellliiiğğğiii]]]
T.CT. .C. Odesa Başkonsolosluğu
T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği
O d e s a B a ş k o n s o l o s Tluicğaur et Ataşeliği
[Şubat 2012]
Ticaret Ataşeliği
[[ŞŞuubbaatt 22001122]]
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
İ Ç İ N D E K İ L E R SAYFA
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ TEMEL GÖSTERGELERİ 4
Kırım Özerk Cumhuriyeti Haritası 6
Kırım Özerk Cumhuriyeti Nüfusu 7
Kırım'ın Kısa Tarihçesi 8
SİYASİ YAPI ve YÖNETİM 9
Parlamento Seçimleri 9
Ukrayna Devlet Başkanlığı Seçimleri 9
Kırım Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu 10
Kırım Özerk Cumhuriyeti İcra Komiteleri 11
Kırım Tatar Milli Meclisi 11
Kırım Özerk Cumhuriyeti Yerel Gelişim Ajansı 11
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ EKONOMİSİ 13
2011 Yılı Temel Ekonomik Göstergeleri 14
Kırım Özerk Cumhuriyeti 2012 Gelişim Programı 15
KÖC Gayri Safi Bölgesel Hasılasının Kompozisyonu 15
Şehir ve Bölgelerinin Gelişmişlik ve Sahip Oldukları Potansiyel Bakımdan Gruplandırılması 15
2011 Yılında Kırım Ekonomisinde Yaşanan Gelişmeler 16
Perakende Ticaret ve Restoran Sektörü 17
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ DIŞ TİCARETİ 17
2011 Yılı Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti 17
Mal İhracatında İlk On Ülke (2011 18
Mal İthalatında İlk On Ülke (2011) 18
2011 Dış Ticaretinin Ülkelere Göre Dağılımı 19
Mal Dış Ticaretinin Fasıllara Göre Dağılımı 24
2011 TÜRKİYE- KIRIM DIŞ TİCARETİ 25
Türkiye - Kırım Özerk Cumhuriyeti Mal Dış Ticareti 25
Türkiye- Kırım Özerk Cumhuriyeti Hizmet Dış Ticareti 25
Kırım Hizmet Ticaretinin Fasıllara Göre Dağılımı 27
YABANCI SERMAYE YATIRIMLARI 28
KÖC’e Kümülatif Olarak En Çok Yatırım Yapan İlk On Ülke 28
Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Sektörlere Dağılımı 29
Yabancı Sermaye Yatırımlarının Kümülatif Olarak Şehir ve Bölgelere 29
Göre Dağılımı
KÖC’ Tarafından Yabancı Ülkelere Yapılan Yatırımlar 30
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ SANAYİSİ 30
KÖC 2003-2010 Yılları Temel Sanayi Ürünleri Üretim Hacimleri 32
TARIM ve HAYVANCILIK 34
Canlı Hayvan Varlığı 35
İNŞAAT SEKTÖRÜ 36
MADENCİLİK 36
ENERJİ 37
ULAŞTIRMA ve TAŞIMACILIK 37
Demiryolu 38
Limanlar 38
Havayolu 40
TURİZM 41
2
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
Turizm ve Dinleme Merkezleri 42
Kırım’da Turizmi Geliştirmeye Yönelik Faaliyetler 43
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ YER ADLARI 45
ÖNEMLİ ADRESLER 45
Yararlanılan Kaynaklar 49
3
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ TEMEL GÖSTERGELERİ
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ (KÖC)
I. GENEL
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ KİMLİK KARTI
Yüzölçümü 26,1 bin km2
Nüfus 1.962.794 (01.01.2012)
Şehir Nüfusu 1.232.178
Kırsal Kesim Nüfusu 730.616
Nüfus Yoğunluğu Km2’ye 75 kişi
Başlıca Şehirleri Simferepol, Kerç, Yevpatoriya, Feodosiya, Yalta
Komşuları Kuzeyde Herson Bölgesi, Güneyde Karadeniz ve Azak
Denizi
Etnik Yapı (%)
Rus 60-70
Tatar 10-12
Ukraynalı ) 10-15
Nüfusun Dinlere Göre Dağılımı (%)
Ortodoks Hıristiyan 42,0
Müslüman 28,1
Protestan 23,0
Katolik ve diğerleri 5,0
Kırım Özerk Cumhuriyeti, Karadeniz’in kuzeyi ile Azak Denizi’nin güneyinde yer alan bir
yarımadadır. Kırım, Kerç yarımadası ile doğuya doğru uzanmaktadır. Kuzeye doğru çorak
bozkırlar hafif engebeler ile 1000-1500 metreye kadar yükselmektedir. Dikenli fundalıkları,
koyun ve keçi üretimiyle Akdeniz’i andırmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık Yalta’da 13
derecedir.
Kırım Nüfusunun büyük çoğunluğunu Rus asıllılar oluşturmakla birlikte, Kırım Tatarları ve
Ukraynalılar oldukça yoğun nüfusa sahip bulunmaktadır. Resmi dil Ukraynacadır. Ancak, çok
yaygın şekilde Rusça konuşulmaktadır. Türkçe’nin Kırım Tatar lehçesi bölgede en çok
konuşulan üçüncü dil durumundadır.
16 şehir, 56 kasaba ve 956 köyün yer aldığı Kırım yarımadasında 100’den fazla etnik kökene
mensup halk yaşamaktadır.
Kırım’ın kuzeyinde ılımlı iklim, güneyinde ise astropikal iklim hüküm sürmektedir. Güney
kıyı boyunca Yalta, Aluşta, Simeiz, Gurzuf, Miskhor, Livadiya, Foros gibi sağlık turizmi
bölgeleri bulunmaktadır. Kırım’ın en ünlü dağları arasında Kırım, Karadağ, Yalta dağları ve
Martyan burnu yer almaktadır.
Kırım Yarımadası'nın en geniş yeri; Kafkasya'yı Kırım'dan ayıran Kerç Boğazı'nın batı
sahilinden Tarhankut burnuna kadar olan 320 kilometre uzunluğundaki alandır. En kuzey
noktadan en güney noktaya kadar olan uzunluğu 200 kilometredir. Kırım yarımadasının
yüzölçümü yaklaşık 26.100 km²dir.
4
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
Kırım sahillerinin uzunluğu toplam 1.000 kilometre kadardır. Girintili çıkıntılı körfez ve
koylara sahip olduğu için liman sayısı oldukça fazla olup, deniz ulaşımına elverişlidir. Azak
Denizi'ne kıyısı olan arazi düz ve çoraktır.
Kırım’ın başlıca akarsuları; Salgır, Karasu, Çorgana, Belbek, Kaçı, İndalve Kuzey
Bulganak'tır. Ayrıca Akçokrak, Akmelez, Alma, Angora, Aşlama, Arpat, Tınaz, Uçansu,
Uskutsu, Uluözen, Çurçur ve Kara Özen gibi dere ve çaylarla bahçe ve bostanlar
sulanmaktadır. Kırım’da bulunan 1.657 adet çay ve akarsuyunun 150'si sürekli akmakta olup,
çoğunluğunun uzunluğu 10 kilometreden daha kısadır. Bölgede bulunan akarsuların büyük
çoğunluğu görece daha nemli olan dağlık bölgelerden doğduktan sonra, güneye ve doğuya
akarak denize dökülür. Kırım’ın en uzun akarsuyu olan Salgır, kuzeybatı yönünde Sivaş Tuz
Gölüne dökülmektedir. Bölgenin kuzey batısındaki 2/5’lik bölümünde ve Kerç
yarımadasında akarsu bulunmamaktadır.
Sivastopol'dan Feodosiya'ya kadar uzanan Kırım dağlarının en yüksek noktası, güneydeki
sıradağlar olan Yayla Dağları’dır. Roman-Koş adı da verilen bu dağ, denizden 1.545 metre
yüksekliğe kadar ulaşmaktadır. Güney yalısının Aya burnundan Karadağ'a kadar uzanan
kısmını soğuk ve sert kuzey rüzgarlar koruyan Yayla dağlarının yüzeyi ormanlık ve
kayalıktır. Yayla dağlarının uzunluğu 150 kilometre ve genişliği 50 kilometre. Bu dağların
doğusunda geniş boğazları olan daha alçak dağlar yer almaktadır. Yayla dağlarının batı
uçunda yer alan Sivastopol şehri ile doğu ucunda bulunan Feodosiya limanları, dağlarla
bozkır arasında kalan alanda yer aldıkları için kuzey rüzgarlarına açık bulunmaktadır.
Kırım yarımadasının kuzey kısmında ılıman kara iklimi hakimdir. Ortalama sıcaklık Ocak
ayında 1-2 derece, Temmuz ayında 24 derecedir. Güney sahillerinde ise tipik Akdeniz iklimi
hüküm sürmektedir. Güney sahillerinde ortalama sıcaklık Ocak ayında 4 derece, Temmuz
ayında ise 26 derecedir. Kırım, Ukrayna'nın yıl boyunca en çok güneş alan bölgesidir.
Temmuz ayı yılın en çok güneş ışığı alınan ayıdır. Özellikle, Yevpatoriya çevresindeki step
kıyı bölgesi, deniz esintilerinin ve dağların olmaması nedeniyle çok fazla güneş ışığı
almaktadır.
Isı ve nemlilik miktarları ile Kırım, dünyadaki tarımsal alanlar içinde önemli bölgelerden
birisi olarak kabul edilmektedir. Kırım topraklarının büyük kısmında görülen uygun hava
sıcaklığı sayesinde buğday, mısır ve birçok meyve çeşidinin yetiştirilmesine imkan
sağlamaktadır.
Kırım yarımadasının coğrafi ve iklim koşulları, sağlık ve yaz turizminin gelişmesinin de en
önemli sebepleri arasında yer almaktadır. Bölgede 100 adet maden suyu kaynağı ve 22 adet
şifalı çamur kaynağı bulunmaktadır.
Kırım’ın kıyı şeridinin uzunluğu toplam 1.120 kilometre olup, 517 kilometre uzunluğunda
plaja sahiptir. Kırım’da toplam 11.500 adet tarihi ve kültürel anıt bulunduğu bildirilmiştir.
5
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ HARİTASI
Haritadaki Yeri Şehir Adı
15 Aluşta
16 Simferepol
17 Canköy
18 Armyansk
19 Feodosiya
20 Kerç
21 Evpatoriya
22 Krasnoperekopsk
23 Sak
24 Sudak
25 Yalta
26 Sivastopol
KÖC Bölgeleri (Rayonlar)
Haritadaki Yeri Bölge Adı
1 Sivastopol Bölgesi
2 Simferopol Bölgesi
3 Akşeyh Bölgesi
4 Bahçesaray Bölgesi
5 Canköy Bölgesi
6 Pervomaysk Bölgesi
7 Sovetskiy Bölgesi
8 Kirovsk Bölgesi
9 Krasnoperekopks Bölgesi
10 Belogorsk Bölgesi
11 Krasnovardisk Bölgesi
12 Sak Bölgesi
13 Nijnegorsk Bölgesi
14 Lenin Bölgesi
6
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
1 Ocak 2012 Tarihi İtibarıyla
Toplam Nüfus Şehir Nüfusu Kırsal Nüfus
Kırım Özerk Cumhuriyeti 1.962.794 1.232.178 730.616
Şehir
Simferepol 359.992 359.833 159
Aluşta 52.279 34.728 17.551
Armyansk 24.905 22.491 2.414
Canköy 36.502 36.502 0
Evpatoriya 123.326 123.326 0
Kerç 145.862 145.862 0
Krasnoperekopsk 29.937 29.937 0
Sak 24.065 24.065 0
Sudak 30.483 16.460 14.023
Feodosiya 105.232 94.008 11.224
Yalta 141.367 139.946 1.421
Bahçesaray 90.713 32.718 57.995
Rayon (Bölge)
Belogorsk 64.080 25.285 38.795
Canköy B. 74.418 5.866 68.552
Kirovsk B. 53.893 16.545 37.348
Krasnovardeysk B. 90.875 22.218 68.657
Krasnoperekopsk B. 29.641 0 29.641
Leninsk B. 63.299 23.047 40.252
Nijegorsk B. 50.787 9.515 41.272
Pervomaysk B. 35.652 9.006 26.646
Rozdolnensk B. 34.433 10.716 23.717
Sak B. 77.816 6.544 71.272
Simferepol B. 157.069 22.564 134.505
Sovetskiy B. 34.228 9.957 24.271
Çernomrosk B. 31.940 11.039 20.901
Yıllar YILLARA GÖRE KÖC NÜFUSU
Toplam (Bin
Kişi) Şehir Nüfusu Kırsal Kesim
Nüfusu
1995 2.221,0 1.403,3 817,7
1996 2.199,8 1.389,4 810,4
1997 2.169,1 1.368,0 801,1
1998 2.138,6 1.345,3 793,3
1999 2.109,9 1.325,8 784,1
2000 2.079,0 1.304,4 774,6
2001 2.050,7 1.284,1 766,6
2002 2.033,7 1.274,3 759,4
2003 2.018,4 1.265,9 752,5
7
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
Yıllar YILLARA GÖRE KÖC NÜFUSU
Toplam (Bin
Kişi) Şehir Nüfusu Kırsal Kesim
Nüfusu
2004 2.005,1 1.258,6 746,5
2005 1.994,3 1.254,0 740,3
2006 1.983,8 1.248,6 735,2
2007 1.977,1 1.244,8 732,3
2008 1.971,1 1.240,5 730,6
2009 1.967,3 1.237,7 729,6
2010 1.965,3 1.235,8 729,5
2011 1.962,8 1.232,2 730,6
Kırım'ın Kısa Tarihçesi
MÖ VII.yy - Kimmer ve İskitler hakimiyeti
MÖ V. yy - Azak denizi çevresinde Kimmerios Bosporos Krallığı
MS III. - IV.yy - Önce Gotlar sonra Hunlar Kırım'ı ele geçirdi
MS VIII.yy - Hazarların hakimiyeti
MS XI.yy - Kuman hakimiyeti
MS XIII. yy - Moğol , Tatar-Türk hakimiyeti
MS XV.yy ilk yarısı - Kırım Hanlığı'nın kuruluşu
1475 - Osmanlı nüfuzuna giriş
1783 - Rus İşgali
1854 - 1856 Kırım Savaşı
1917 - 1918 Kırım Tatar Halk Cumhuriyeti
1921 - Kırım Özerk Sovyet Cumhuriyeti
1941 - Alman işgali
1944 - Rusların yeniden Kırım'ı ele geçirmesi ve 18 Mayıs 1944 tarihinde Kırım
Tatarlarının sürgünü
1954 - Kırım Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlandı.
1967 - Kırım Tatarlarına itibarları iade edildi ancak Kırım'a dönüş izni verilmedi.
1988 - Kırım Tatarlarına dönüş izni verilmesi ve özellikle Özbekistan'dan Kırım'a
göçlerin başlaması
1991- 20 Ocak 1991 tarihinde yapılan referandum sonucu Ukrayna’ya bağlı olarak
Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin kuruluşu
1991 - 26 Haziran 1991 tarihinde Kırım Tatar Milli Meclisi'nin açılması
2012 - 20 Ocak 2012 tarihinde Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin 20. Kuruluş Yılı
Kutlamaları yapılmıştır.
8
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
SİYASİ YAPI ve YÖNETİM
Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Verhovnaya Rada’sının 12.02.1991 tarihli kararı ile
Kırım Özerk Sosyalist Cumhuriyeti kurulması karara bağlanmış olup, Kırım Yüksek
Sovyeti’nin 26.02.1992 tarihli 7. Oturumunda Ukrayna’ya bağlı olarak “Kırım Özerk
Cumhuriyeti” adıyla kurulması kabul edilmiştir.
Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin yönetim organları arasında Parlamento (Verhovnaya Rada) ve
bakanlar kurulu ile temsil eden hükümet yer almaktadır. Bakanlar Kurulu Başkanı (Başbakan)
Parlamento tarafından, Ukrayna Devlet Başkanı ile uzlaşma yoluyla atanmaktadır. Bakanlar
Kurulu üyeleri parlamento tarafından parlamentonun görev süresi için atanmaktadır.
Kırım Özerk Cumhuriyeti 26 birimden oluşmaktadır. Birimlerin mülki amirleri Kırım Özerk
Cumhuriyeti Başbakanı’nın teklifi ile Ukrayna Devlet Başkanı tarafından atanmaktadır.
Belediye Başkanları ise yapılan mahalli seçimlerle doğrudan halk tarafından seçilmektedir.
Kırım Özerk Cumhuriyeti 20 Ocak 1991 tarihinde yapılan referandum sonucu kurulmuştur.
Yapılan referandumda Kırım halkının yüzde 93’ü Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin Ukrayna’ya
bağlı otonom bir cumhuriyet olarak kurulması yönünde oy kullanmıştır.
Parlamento Seçimleri
2010 yılında gerçekleştirilen seçimlere Kırım’da kayıtlı seçmenlerin yüzde 47,7’sikatılmış
olup, seçimlerde toplam 729.648 seçmen oy kullanmıştır. Yüzde 3 seçim barajının
uygulandığı seçim sisteminde altı siyasal parti seçim barajının üzerinde oy alabilmiştir.
Kullanılan oyların partilere göre dağılımı ve elde ettikleri sandalye sayıları aşağıdaki tabloda
gösterilmiştir.
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ PARLAMENTOSU SEÇİM SONUÇLARI
Parti Aldığı Oy Sayısı (%) Sandalye Sayısı
Bölgeler Partisi 357.030 48,9 32
Komünist Partisi 54.172 7,4 5
Ukrayna Hareket Partisi 51.253 7,0 5
Birlik Partisi 38.514 5,3 3
Rusya Birliği 29.343 4,0 3
Güçlü Ukrayna 26.515 3,8 2
Geçersiz Oylar ve Diğer Partiler 199.164 23,6 -
Ukrayna Devlet Başkanlığı Seçimleri
17 Ocak 2010 tarihinde yapılan Ukrayna Devlet Başkanlığı seçimlerinin birinci turunda
Kırım’da kayıtlı seçmenden toplam 983 bin kişi oy kullanmıştır. Birinci tur seçim sonucunda
devlet başkanı adaylarının aldıkları oy sayıları ve yüzdeleri ile oyların adaylara göre dağılımı
ilişik tabloda gösterilmiştir.
9
T.C.
Odesa Başkonsolosluğu
Ticaret Ataşeliği
17 Ocak 2010 Tarihinde Yapılan Birinci Tur Devlet Başkanlığı Seçimi KÖC Sonuçları
ADAY ALDIĞI OY SAYISI (%)
Viktor Yanukoviç 600.331 61,13
Yuliya Timoşenko 117.483 11,96
Sergey Tigipko 107.792 10,97
Petr Siminenko 44.206 4,50
Arseniy Yatsenyuk 25.149 2,56
Diğer 47.577 4,84
Seçimin birinci turunda mevcut adayların hiç birisinin Ukrayna genelinde devlet başkanı
seçilmek için gerekli olan oy oranına ulaşamaması nedeniyle, 7 Şubat 2010 tarihinde yapılan
ikinci tur seçime, seçim kuralları uyarınca birinci turda en çok oy alan iki aday; Viktor
Yanukoviç ve Yuliya Timoşenko katılmıştır. Adayların ikinci tur devlet başkanlığı seçiminde
Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde aldıkları oy sayıları ve yüzdeleri aşağıda gösterilmiştir.
7 Şubat 2010 Tarihinde Yapılan İkinci Tur Devlet Başkanlığı Seçimi KÖC Sonuçları
ADAY OY YÜZDESİ
Viktor Yanukoviç 78,25
Yuliya Timoşenko 17,32
Geçersiz Oy 3,23
Ukrayna genelinde ve Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde bir sonraki parlamento seçimleri 2012
Ekim ayında, Ukrayna devlet başkanlığı seçimi ise 2015 Mart 2015 ayında yapılacaktır.
yapılacaktır.
KIRIM ÖZERK CUMHURİYETİ BAKANLAR KURULU
Bakanlar Kurulu Başkanı Başbakanlık görevini yürütmektedir. 17 Ağustos 2011 tarihinde bir
önceki Başbakan Vasiliy Georgiyeviç Çartı’nın vefatı nedeniyle boşalan başbakanlık makamına,
Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç tarafından 08 Kasım 2011 tarihinde Anatoliy
Vladimiroviç Mogilev atanmıştır. 21 Şubat 2012 tarihi itibarıyla, Kırım Özerk Cumhuriyeti’nde
bulunan bakanlıklar ile bakanlık görevini icra eden zevat aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Kırım Özerk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu
Başbakan Anatoliy Vladimiroviç Mogilev
Başbakan Birinci Yardımcısı Pavel Nikolayeviç Burlakov
Başbakan Yardımcısı Aziz Refatoviç Abbullayev
Başbakan Yardımcısı Olga Maksimovna Udovina
Ekonomik Gelişim ve Ticaret Bakanı Svetlana İosifovna Verba
Sayfiye ve Turizm Bakanı Aleksandr Sergeyeviç Liyev
Bölgesel Gelişim, Konut ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sergey Borisoviç Brayko
Maliye Bakanı Nikolay Leonidoviç Skorik
Sosyal Politika Bakanı Yelena Borisovna Semiçastnaya
Tarım Politikaları ve Gıda Bakanı Valeriy Nikolayeviç Kravets
Eğitim, Bilim, Gençlik ve Spor Bakanı Vitalina Alekseyevna Dzoz
Sağlık Bakanı Aleksandr Samuiloviç Kanevskiy
Kültür Bakanı Alena Aleksandrovna Plakida
10
