Table Of ContentПрыкладнае каляндарна-тэматычнае планаванне
па вучэбным прадмеце
“Беларуская мова”
на 2010/2011 навучальны год
(Х клас гімназій і ліцэяў з базавым узроўнем вывучэння беларускай мовы)
35 гадзін на год, 1 гадзіна на тыдзень,
з іх 9 гадзін – на пісьмовыя работы
Размеркаванне вучэбнага матэрыялу прыводзіцца ў адпаведнасці са зместам і структурай вучэбнага дапаможніка:
Беларуская мова : вучэб. дапаможнік для 10-га класа агульнаадукац. устаноў з беларус. і рус. мовамі навучання
/ Г. М. Валочка [і інш.]. – Мінск : Нац. ін-т адукацыі, 2009. – 256 с.
№ урока і Матэрыял вучэбнага дапаможніка,
Тэма ўрока Мэты і задачы ўрока
дата дамашняе заданне
І чвэ рць (8 уро каў )
Роля роднай мовы ў жыцці чалавека і грамадства (1 г)
1 Роля роднай мовы ў Паглыбіць веды пра ролю роднай мовы ў § 1, практ. 1, 2; запіс пад дыктоўку
жыцці чалавека і жыцці чалавека і грамадства. выказванняў дзеячаў беларускай
грамадства Сфарміраваць уяўленне пра грамадскую культуры пра ролю мовы ў жыцці
сутнасць мовы (мова – сродак зносін), чалавека і грамадства (з гэтай мэтай
моўныя патрэбы асобы і грамадства, рэкамендуецца выкарыстаць кнігу
ролю роднай мовы ў развіцці А. А. Каўруса “Слова наша роднае”,
нацыянальнай культуры. Удасканальваць 1986); дэкламацыя вершаў пра
уменні адэкватна ўспрымаць вуснае і родную мову; дыспут на тэму “Якую
пісьмовае маўленне, весці дыялог у мову называюць роднай?” (на аснове
сітуацыі афіцыйных маўленчых зносін артыкула А. Я. Міхневіча “Родная
1
мова” з энцыклапедыі “Беларуская
мова”, 1994, с. 458).
Д.з.: пісьмовае выказванне на тэму
“Вобразная, вольная, пявучая мова
беларуская мая!” (П. Панчанка)
Маўленне (10 г, з іх 3 г – на пісьмовыя работы)
2 Маўленне як працэс Сфарміраваць уяўленне пра маўленне як § 2, практ. 3, 4, 6 (І), 8; § 3, практ. 9,
маўленчых зносін. працэс маўленчых зносін, узаемасувязь 10, 12.
Умовы маўленчых мовы і маўлення. Узнавіць і
зносін. Вуснае і сістэматызаваць веды пра ўмовы Д.з.: § 2, 3, практ. 6 (ІІ), 13
пісьмовае маўленне маўленчых зносін. Выпрацоўваць уменне
даваць характарыстыку маўленчай
сітуацыі. Паглыбіць веды пра спецыфіку
вуснага і пісьмовага маўлення.
Замацаваць уменне размяжоўваць вуснае
і пісьмовае маўленне. Удасканальваць
здольнасць адэкватна ўспрымаць вуснае і
пісьмовае маўленне, ствараць уласныя
вусныя і пісьмовыя выказванні
2
3 Віды маўленчай Пашырыць веды пра віды маўленчай § 4, практ. 15, 17, 18, 20; § 5,
дзейнасці, іх роля ў дзейнасці (слуханне, чытанне, гаварэнне, практ. 23, 27.
фарміраванні асобы. пісьмо), іх ролю ў фарміраванні асобы.
Дыялагічнае і Удасканальваць уменні складаць план Д.з.: § 4, 5, практ. 26 (І), с. 21 (вусна
маналагічнае маўленне тэксту, вусна пераказваць тэкст, адказаць на кантрольныя пытанні,
перакладаць тэкст з рускай мовы на выканаць кантрольныя заданні)
беларускую. Паглыбіць веды пра
спецыфіку дыялагічнага і маналагічнага
маўлення. Замацаваць уменне
размяжоўваць дыялагічнае і маналагічнае
маўленне. Удасканальваць навык
выразнага чытання дыялогаў і маналогаў
4 Тэкст як адзінка мовы і Пашырыць веды пра тэкст як адзінку § 6, практ. 29–32; § 7, практ. 33, 34.
маўлення. Сэнсавая мовы і маўлення, сэнсавую цэласнасць і
цэласнасць і тэматычнае адзінства тэксту, Д.з.: § 6, 7, практ. 35
тэматычнае адзінства разгорнутасць як прымету тэксту.
тэксту. Разгорнутасць Удасканальваць уменні вызначаць тэму і
тэксту асноўную думку тэксту, даваць загаловак,
дзяліць тэкст на часткі (падтэмы і
мікратэмы) і абзацы, выдзяляць апорныя
(ключавыя) словы, словазлучэнні і сказы
5 Паслядоўнасць, Сістэматызаваць веды пра паслядоўнасць, § 8, практ. 37, 38; § 9, практ. 43, 44;
звязнасць, звязнасць і завершанасць як прыметы § 10, практ. 48, 49.
завершанасць тэксту тэксту, кампазіцыйную структуру тэкстаў
розных тыпаў маўлення, віды і моўныя Д.з.: § 8–10, практ. 42, с. 40 (вусна
сродкі сувязі сказаў у тэксце. Замацаваць адказаць на кантрольныя пытанні,
уменні абгрунтоўваць падзел тэксту на выканаць кантрольныя заданні)
абзацы, аналізаваць тэксты розных тыпаў
маўлення, складаць іх схемы, вызначаць
3
спосабы і сродкі сувязі сказаў і частак у
тэксце, выяўляць прыметы тэксту
6, 7 Кантрольны падрабязны пераказ тэксту
8 Стылі маўлення. Пашырыць веды пра спецыфіку С. 41, 42 (вывучальнае чытанне), § 11,
Навуковы стыль навуковага стылю маўлення. Развіваць знаѐмства з планам стылістычнага
маўлення: сфера уменні абгрунтоўваць прыналежнасць аналізу тэксту (с. 44), практ. 50, 52,
выкарыстання, мэта тэкстаў да навуковага стылю, выяўляць 53, 55, 56
выказвання, стылявыя асаблівасці ўжывання ў іх моўных
рысы, характэрныя сродкаў, удасканальваць тэксты
моўныя сродкі, навуковага стылю. Выпрацоўваць
жанравыя здольнасць пераказваць навуковыя
разнавіднасці тэксты, ствараць уласныя тэксты
навуковага стылю
І І чвэ рць (8 у ро каў )
9 Афіцыйны, Паглыбіць веды пра спецыфіку § 12, практ. 62, 63, 66; § 13, практ. 71,
публіцыстычны стылі афіцыйнага і публіцыстычнага стыляў 74, 77
маўлення: сфера маўлення. Развіваць уменні
выкарыстання, мэта абгрунтоўваць прыналежнасць тэкстаў да Д.з.: § 12, 13, практ. 81
выказвання, стылявыя афіцыйнага і публіцыстычнага стыляў,
рысы, характэрныя выяўляць асаблівасці ўжывання ў іх
моўныя сродкі, моўных сродкаў. Выпрацоўваць
жанравыя здольнасць ствараць уласныя тэксты
разнавіднасці афіцыйнага і публіцыстычнага стыляў
розных жанраў
10 Мастацкі, гутарковы Пашырыць веды пра спецыфіку § 14, практ. 82, 83, 85, 90; § 15,
стылі маўлення: сфера мастацкага і гутарковага стыляў практ. 93, 95.
выкарыстання, мэта маўлення, асаблівасці празаічнага і
выказвання, стылявыя паэтычнага маўлення. Развіваць уменні Д.з.: § 14, 15, практ. 88, 89 (на выбар),
рысы, характэрныя абгрунтоўваць прыналежнасць тэкстаў да 97 (па варыянтах)
4
моўныя сродкі, мастацкага і гутарковага стыляў,
жанравыя выяўляць асаблівасці ўжывання ў іх
разнавіднасці моўных сродкаў. Выпрацоўваць
здольнасць ствараць уласныя тэксты
розных стыляў і жанраў
11 Пісьмовая творчая работа Д.з.: с. 79 (вусна адказаць на
кантрольныя пытанні, выканаць
кантрольныя заданні)
Слова ў тэксце (13 г, з іх 3 г – на пісьмовыя работы)
12 Гукавая абалонка Узнавіць і падагульніць веды пра § 16, практ. 100, 107–109, 116; § 17,
слова. Стылістычныя фанетычную сістэму беларускай мовы, практ. 119, 120, 124; фанетычны
магчымасці фанетыкі класіфікацыю гукаў. Замацаваць і разбор слоў (парадак і ўзор змешчаны
паглыбіць веды аб правілах вымаўлення на с. 248).
спалучэнняў зычных гукаў, пазіцыйных і
гістарычных чаргаваннях гукаў. Д.з.: § 16, 17, практ. 118
Удасканальваць навык фанетычнага
разбору слоў. Выпрацоўваць здольнасць
выяўляць у сваім і чужым маўленні
адхіленні ад арфаэпічных норм.
Сфарміраваць уяўленне пра сэнсава-
стылістычныя магчымасці асанансу і
алітэрацыі, сувязь паміж гучаннем і
лексічным значэннем некаторых слоў.
Выпрацоўваць уменні вызначаць сэнсава-
стылістычную ролю фанетычных сродкаў
у мастацкіх тэкстах, карыстацца
стылістычнымі магчымасцямі фанетыкі
13 Лексічнае значэнне Узнавіць і паглыбіць веды пра лексічнае § 18, практ. 127, 130, 132, 133, 135,
слова значэнне слова, адназначнасць і 137, 138, 142.
5
мнагазначнасць слоў, аманімію.
Сфарміраваць уяўленне пра спосабы Д.з.: § 18, практ. 136, 143
ўзнікнення новых значэнняў слоў, тыпы
амонімаў. Выпрацоўваць уменні
карыстацца рознымі прыѐмамі пры
тлумачэнні лексічных значэнняў слоў,
адрозніваць мнагазначныя словы ад
амонімаў, вызначаць тып аманіміі.
Фарміраваць патрэбнасць і ўменне
карыстацца тлумачальнымі слоўнікамі
14 Кантрольны дыктант
15 Стылістычныя Сфарміраваць уяўленне пра § 19, практ. 144, 145, 147, 149, 150,
магчымасці лексікі і стылістычныя магчымасці лексікі і 153.
фразеалогіі фразеалогіі. Замацоўваць уменні
знаходзіць у сказах і тэкстах сінонімы, Д.з.: § 19, практ. 151, 152
антонімы, фразеалагізмы, тропы,
вызначаць іх сэнсава-стылістычную
ролю, карыстацца стылістычнымі
магчымасцямі лексікі і фразеалогіі
16 Марфемная будова Сістэматызаваць і паглыбіць веды пра § 20, практ. 154, 156, 157, 160, 161;
слова, утварэнне слоў. марфемную будову слова, § 21, практ. 163, 164; разбор слоў па
Стылістычныя формаўтваральныя і словаўтваральныя саставе, словаўтваральны разбор
магчымасці марфемы, асноўныя спосабы (парадак і ўзоры змешчаны на с. 248,
словаўтварэння словаўтварэння. Сфарміраваць уяўленне 249)
пра стылістычныя магчымасці
словаўтварэння. Развіваць уменні
тлумачыць значэнне марфем у словах,
рабіць марфемны і словаўтваральны
разбор слоў, вызначаць ролю
6
словаўтваральных сродкаў у тэксце,
карыстацца стылістычнымі магчымасцямі
словаўтварэння
І ІІ чвэ рць (11 у ро каў )
17 Назоўнік: агульнае Узнавіць і паглыбіць веды пра назоўнік § 22, практ. 170–175; марфалагічны
значэнне, як часціну мовы, лексіка-граматычныя разбор назоўнікаў (парадак і ўзор
марфалагічныя разрады назоўнікаў, назоўнікі, якія маюць змешчаны на с. 249)
прыметы, сінтаксічная форму толькі адзіночнага ці толькі
роля множнага ліку. Удасканальваць уменні Д.з.: § 22, практ. 176
знаходзіць у тэкстах назоўнікі, даваць ім
лексіка-граматычную характарыстыку,
вызначаць род іншамоўных
нескланяльных назоўнікаў, абрэвіятур,
рабіць марфалагічны разбор назоўнікаў
18 Прыметнік, прыслоўе: Падагульніць і сістэматызаваць веды аб § 23, практ. 178–180; § 24, практ. 182–
агульнае значэнне, прыметніку і прыслоўі як часцінах мовы, 184; марфалагічны разбор
марфалагічныя разрадах прыметнікаў і прыслоўяў, прыметнікаў і прыслоўяў (парадак і
прыметы, сінтаксічная ступенях параўнання прыметнікаў і ўзоры змешчаны на с. 249, 251).
роля прыслоўяў. Удасканальваць уменні
знаходзіць у тэкстах прыметнікі і Д.з.: § 23, 24, практ. 181, 185 (на
прыслоўі, утвараць ад дадзеных выбар)
прыметнікаў і прыслоўяў формы
ступеней параўнання і правільна ўжываць
іх у маўленні, рабіць марфалагічны
разбор прыметнікаў і прыслоўяў
19 Лічэбнік, займеннік: Сістэматызаваць веды пра лічэбнік і § 25, практ. 186, 187, 189; § 26,
агульнае значэнне, займеннік як часціны мовы, разрады практ. 190, 191, 193; марфалагічны
марфалагічныя лічэбнікаў і займеннікаў. Фарміраваць разбор лічэбнікаў і займеннікаў
прыметы, сінтаксічная уменні знаходзіць у тэкстах лічэбнікі і (парадак і ўзоры змешчаны на с. 250).
7
роля займеннікі, правільна ўжываць у
маўленні колькасна-іменныя спалучэнні, Д.з.: § 25, 26, практ. 188 (І), 192 (на
склонавыя формы займеннікаў, рабіць выбар)
марфалагічны разбор лічэбнікаў і
займеннікаў
20 Дзеяслоў, Падагульніць веды пра дзеяслоў як § 27, практ. 194, 196, 201; § 28,
дзеепрыметнік, часціну мовы, формы дзеяслова. практ. 203, 205, 207, 208;
дзеепрыслоўе: Удасканальваць уменні знаходзіць у марфалагічны разбор дзеясловаў,
агульнае значэнне, тэкстах асабовыя і асобыя формы дзеепрыметнікаў і дзеепрыслоўяў
марфалагічныя дзеяслова, утвараць ад дадзеных (парадак і ўзоры змешчаны на с. 250,
прыметы, сінтаксічная дзеясловаў патрэбныя формы, правільна 251).
роля ўжываць іх у маўленні, рабіць
марфалагічны разбор дзеясловаў. Д.з.: § 27, 28, практ. 209
Сістэматызаваць і паглыбіць веды пра
дзеепрыметнік і дзеепрыслоўе як асобыя
формы дзеяслова, іх граматычныя
прыметы, правілы выдзялення на пісьме
дзеепрыметнікавага і дзеепрыслоўнага
зваротаў. Развіваць уменні знаходзіць у
тэкстах дзеепрыметнікі і дзеепрыслоўі,
утвараць і ўжываць у маўленні ўласцівыя
беларускай мове дзеепрыметнікі,
дзеепрыслоўі; карыстаючыся рознымі
прыѐмамі, перакладаць з рускай мовы на
беларускую тэксты з нехарактэрнымі для
беларускай мовы формамі
дзеепрыметнікаў. Удасканальваць навык
марфалагічнага разбору дзеепрыметнікаў
і дзеепрыслоўяў
8
21 Прыназоўнік, злучнік, Падагульніць і сістэматызаваць веды аб § 29, практ. 210, 211, 213; § 30,
часціца, выклічнік: прыназоўніку, злучніку, часціцы і практ. 214–218; марфалагічны разбор
агульнае значэнне, выклічніку як часцінах мовы, іх ролі ў прыназоўнікаў, злучнікаў, часціц
марфалагічныя арганізацыі маўлення, разрадах (парадак і ўзоры змешчаны на с. 252).
прыметы, сінтаксічная прыназоўнікаў і злучнікаў. Развіваць
роля уменні знаходзіць у тэкстах прыназоўнікі, Д.з.: § 29, 30, практ. 220, 221
злучнікі, часціцы і выклічнікі,
адрозніваць вытворныя прыназоўнікі ад
слоў самастойных часцін мовы,
падпарадкавальныя злучнікі ад
злучальных слоў, тлумачыць значэнне і
ўжыванне часціц не і ні, правільна пісаць
не (ня), ні з рознымі часцінамі мовы,
рабіць марфалагічны разбор
прыназоўнікаў, злучнікаў, часціц
22, 23 Кантрольны падрабязны пераказ тэксту
24 Сэнсава-стылістычная Сфарміраваць уяўленне пра ролю розных § 31, практ. 222, 223, 225, 227, 229.
роля і часцін мовы ў арганізацыі маўлення,
тэкстаўтваральныя разгортванні і стварэнні тэкстаў розных Д.з.: практ. 226, с. 164 (вусна адказаць
магчымасці слоў і іх тыпаў, стыляў і жанраў. Развіваць уменні на кантрольныя пытанні, выканаць
формаў вызначаць сэнсава-стылістычную ролю і кантрольныя заданні)
тэкстаўтваральныя магчымасці слоў
розных часцін мовы, ствараць
самастойныя тэксты з улікам сэнсава-
стылістычнай ролі і тэкстаўтваральных
магчымасцей слоў розных часцін мовы.
Замацаваць навык марфалагічнага
разбору слоў розных часцін мовы
Словазлучэнне і сказ у тэксце (10 г, з іх 3 г – на пісьмовыя работы)
9
25 Словазлучэнне; віды, Узнавіць і падагульніць веды пра § 32, практ. 230–233 практ. 235, 236.
спосабы і сродкі словазлучэнне, яго будову, віды, спосабы
сінтаксічнай сувязі ў і сродкі сінтаксічнай сувязі ў Д.з.: § 32, практ. 241
словазлучэнні. словазлучэнні, спецыфіку кіравання ў
Сэнсава-стылістычная беларускай мове ў параўнанні з рускай,
роля і сэнсава-стылістычную ролю і
тэкстаўтваральныя тэкстаўтваральныя магчымасці
магчымасці словазлучэнняў у разгортванні тэмы,
словазлучэнняў у афармленні звязнага выказвання,
разгортванні тэмы, сінаніміку словазлучэнняў.
афармленні звязнага Удасканальваць уменні вызначаць віды,
выказвання. Сінаніміка спосабы і сродкі сінтаксічнай сувязі ў
словазлучэнняў, яе словазлучэннях; правільна ўжываць у
роля ў стварэнні маўленні словазлучэнні, будова якіх
тэкстаў рознай адлюстроўвае спецыфіку кіравання ў
жанрава-стылістычнай беларускай мове; характарызаваць
прыналежнасці сэнсава-стылістычную ролю
словазлучэнняў; падбіраць да дадзеных
словазлучэнняў сінанімічныя. Развіваць
навык сінтаксічнага разбору
словазлучэнняў
26 Пісьмовая творчая работа
10
