2008 yılları arası ulusal ve bölgesel mimarlık yarışmalarına yönelik bir profil belirleme denemesi

272 Pages·2009·2.31 MB·Turkish

2000 - 2008 YILLARI ARASI ULUSAL VE BÖLGESEL
MİMARLIK YARIŞMALARINA YÖNELİK BİR
PROFİL BELİRLEME DENEMESİ

NOUSHIN RASHEDI ZAHRA

YÜKSEK LİSANS TEZİ
MİMARLIK ANABİLİM DALI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

EKİM 2009
ANKARA
NOUSHIN RASHEDI ZAHRA tarafından hazırlanan 2000-2008 Yılları Arası Ulusal
Ve Bölgesel Mimarlık Yarışmalarına Yönelik Bir Profil Belirleme Denemesi adlı bu
tezin Yüksek Lisans tezi olarak uygun olduğunu onaylarım.

Yrd. Doç. Dr. Pınar DİNÇ ……………………………….
Tez Danışmanı, Mimarlık Anabilim Dalı

Bu çalışma, jürimiz tarafından oy birliği / oy çokluğu ile Mimarlık Anabilim Dalında
Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Yrd. Doç. Dr. Pınar DİNÇ ……………………………….
Mimarlık Anabilim Dalı, Gazi Ünv.

Prof.Dr. Nur ÇAĞLAR ……………………………….
Mimarlık Anabilim Dalı, Gazi. Ünv.

Doç. Dr. Abdi GÜZER ……………………………….
Mimarlık Anabilim Dalı, ODTÜ

Tarih: 12 /09 /2009

Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini
onamıştır.

Prof. Dr. Nail ÜNSAL ……………………………….
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü
TEZ BİLDİRİMİ

Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde
edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu
çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf
yapıldığını bildiririm.

NOUSHIN RASHEDI ZAHRA
iv
2000-2008 YILLARI ARASI ULUSAL VE BÖLGESEL MİMARLIK
YARIŞMALARINA YÖNELİK BİR PROFİL BELİRLEME DENEMESİ
(Yüksek Lisans Tezi)

NOUSHIN RASHEDI ZAHRA

GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
EKİM 2009

ÖZET

Bu çalışmanın amacı, son dönemde yapılan mimari yarışmalar hakkında
mimarlara ve özellikle genç mimarlara katkıda bulunacak ve çalışmalarını daha
doğru bir şekilde ilerletmelerine ışık tutacak yarışmalar profili hakkında bir
bakış sunmak ve yarışmalar ortamının nasıl analiz edilebileceği üzerine bir
metodoloji ortaya koymaktır.

Tüm dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de yarışmaların proje elde etme
ve uygulama aşamasında oldukça önemli bir yer tuttuğunun bilincinde olarak
bu çalışma kapsamında 2000-2008 yılları arasındaki Türk kurum ve
kuruluşların açtığı Ulusal Ve Bölgesel yarışmaların genel karakteristiğinin neler
olduğu incelenmiştir. Bu sorunun cevabını bulabilmek için, öncelikle genel
olarak yarışma olgusunun bileşenleri belirlenmiştir. Bu bileşenler kısaca 1)
yarışma yönetmelikleri, 2) yarışma ortamının profili, 3) şartnameler ve 4)
mimarların bu konudaki fikirleri olarak düşünülmüştür.

Yarışma yönetmeliklerindeki kurallar esas alınarak ve bir alternatifle
karşılaştırma yaparak incelemek amacıyla Britanya örneği ile Türkiye bir
arada incelemeye alınmıştır. Sonra, bu bileşenler bağlamında Türkiye’de 2000-
2008 yılları arasında durum saptanması yapılmıştır. Bunun için bu yarışmalarla
ilgili dokümanlar Arkitera sitesi, Mimarlar Odası Yarışma Arşivi ve Mimarlık
v
dergisinin 2000-2008 yılları arasındaki tüm sayıları taranıp sınıflandırılıp bu
yıllar arasındaki yarışmalar ortamının dökümü yapılmıştır. Daha sonra
yarışmaların kurallarını belirleyen en önemli dokümanlardan biri olan
şartnameler incelenmiştir. Bu inceleme, şartnamelerde bulunan kuralların ve
yarışmacılardan istenilenlerin eksik olduğu düşüncesiyle yapılmıştır. Bunun için
2000-2008 yılları arasında yapılan “Yapı” yarışmaların şartnameleri “İçerik
Analizi” yöntemiyle incelenip eksiklikler saptanmaya malışılmıştır. Son olarak
da, yarışmacılar ve jüri üyelerinin tecrübelerinden yararlanmak için yapılan
çalışmalardan, yarışmalarla ilgili ortaya konulan problemler ve sorular, bu
yıllar içerisinde hem yarışmacı hem jüri üyeliği yapmış olan profesyonellerle
görüşülüp “Temellendirilmiş Kuram” yöntemiyle durum analizi yapılmıştır.
Tüm analizler, 2000-2008 yılları arasındaki yarışmalar ortamının başlıca
sorunlarının;

1. Yarışma sayısının azlığı,
2. Özel sektörün yarışma yerine teklif alma yöntemini tercih etmesi,
3. Yarışma şartname içeriklerinin net ve açık olmaması ve bazı eksik
bilgilerinin bulunması,
4. Yapılan kolokyumların asıl amacını yerine getirmemesi,
5. Jüri tarafından seçim sürecinde hazırlanan raporların yeterli olmaması

olduğunu ortaya koymuştur.

Bilim Kodu : 802.1.099
Anahtar Kelimeler: Mimari yarışmalar, yarışma, yarışma profili, mimari
projeler, tasarım, mimarlar, mimarlık ödülleri
Sayfa Adedi : 272
Tez Yöneticisi : Yrd. Doç. Dr. Pınar DİNÇ
vi
A PROFILE DETERMINATION TRIAL TOWARD NATIONAL AND
LOCAL COMPETITIONS BETWEEN 2000-2008
(M.S Thesis)

NOUSHIN RASHEDI ZAHRA

GAZİ UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
OCTOBER 2009

ABSTRACT

This thesis aims to introduce a methodological research on analyzing
competition environment and also giving an approach toward competitions
profiles to architects specially young architects via the information about the
competitions which were organized through recent years. We hope that this
research could help young architects to progress their projects in well defined
methods.

Being aware of importance of the architectural competitions in all countries and
also in Turkey in the stage of obtaining the required project and applying it, the
general characteristics of the national and local competitions organized by
Turkish corporation, and institutions between 2000 and 2008 was investigated.
To answer this question, firstly the components of the competitions in general
were investigated. The components are set to be: 1) the competition regulations,
2) profile of the competition environment, 3) competition conditions
(specifications) and 4) the architects’ opinions.

Based on the regulation of the competitions and also comparing with an
alternative regulations the Britain and Turkey cases have been studied both
together. Then, based on these components the state of the competitions in
vii
Turkey between 2000 and 2008 is tried to be determined. The related documents
about the competitions have been obtained from “Arkitera” website and “The
Chamber of Architects of Turkey”, and the “Mimarlik” journal’s volumes from
2000 to 20008 was searched and classified. At the next stage, the competition
conditions which determines the rules of the competitions and is known to be
one of the most important documents were investigated. The investigation was
started with a presumption of inadequacy in regulations and also required
documents from participants. In order to find probable answers the regulations
of the “structure” competitions between 2000 and 2008 was investigated using
the “content analysis” method. Finally, as another component of the
competitions, to take advantage of the experiences of the competitors and jury
members, the problems and questions extracted from the result of the previous
sections are discussed with numbers of competitors and jury members in the
competitions during these years. The results of the interviews are analyzed
using the “grounded theory”. All analyses between 2000 and 2008 years has
introduced the problems of the competition environments as follows:

1. The small number of competitors,
2. The preference of private sector in accepting offers instead of entering
competitions,
3. The lack of transparency in regulations and also some inadequacies in
informations,
4. The inefficiency of the general conference in reaching the fundamental goals
of the competitions,
5. Incomplete jury reports during the assessment stage.

Science Code : 802.1.099
Key Words : Architectural competitions, competition, competition profile,
architectural projects, design, architects, architectural
rewards
Page Number : 272
Advisor : Yrd. Doç. Dr. Pınar DİNÇ
viii
TEŞEKKÜR

Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren Hocam Yrd.
Doç. Dr. Pınar DİNÇ’e teşekkür ederim. Mimarlar Odası Genel Merkezi’ne
yarışmacılarla ilgili bilgileri bana sağladıkları için ve çalışmalar boyunca yardımını
esirgemeyen Hocam Y.Mimar Hasan ÖZBAY’a ve beni destekleyen tüm hocalarım,
arkadaşlarım ve her zaman yanımda olan annem Mohterem, babam Hasan ve
kardeşim Yashar’a teşekkürlerimi sunarım.
ix

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ÖZET...........................................................................................................................iv

ABSTRACT................................................................................................................vi

TEŞEKKÜR..............................................................................................................viii

İÇİNDEKİLER………………………………………………………………………ix

ŞEKİLLERİN LİSTESİ..............................................................................................xii

RESİMLERİN LİSTESİ...........................................................................................xiii

KISALTMALAR.......................................................................................................xiv

1. GİRİŞ………………………………………………………………………...…...1

1.1. Çalışmanın Kapsamı- Sınırları………………………………….………….. 6

1.2. Kabuller ……………………………………………………………………..7

1.3. Metodoloji…………………………………………………………………..7

1.4. Zorluklar………………………………………………………..……….…...8

2. MİMARLIK YARIŞMALARI…………………………………………………...9

2.1. Tanım………………………………………………………………….…..…9

2.2. Dünyada ve Türkiye’de Yarışmalar Kültürü…………………………....…..10

2.1.1. Dünyada yarışma yolu ile elde edilmiş önemli yapılar….…….........10

2.1.2. Türkiye’de mimari proje yarışmalarının başlangıcı, 1930-2007 arası
döneme toplu bakış………………………………………..…..…....18

2.1.3. 1930- 2007 yılları arasındaki yarışmaların sayısal analizleri……….21

3. ALAN ÇALIŞMASI: 2000-2008 MİMARLIK YARIŞMALARI İÇİN RPROFİL
BELİRLEME………………….…..………………..……..…… ........................24

3.1. Mimarlık Yarışmalar Yönetmeliğince Belirlenmiş Bileşenler- Britanya ve
Türkiye Üzerine Karşılaştırmalı Okuma…………………………………...24
x

Sayfa

3.1.1. Yarışma şekilleri…………………… ………………………………25

3.1.2. Yarışma ekibi…………………… .……………………..……….......26

3.1.3. Yarışma sürecinin temelleri……………………….…..……………..30

3.1.4. Seçim süreci ………………………………………………..………..34

3.1.5. Ödüller ve atama kararları……………………………………….......36

3.1.6. Belgeleme ve raporlama…………………………………………….39

3.2. Türkiye’de 2000-2008 Yılları Arasında Gerçekleşen Mimarlık
Yarışmalarına Ait Sayısal Veriler…………………………………….......41

3.3. Yapı Yarışmalarının Şartname Analizi…………………………………...54

3.4. Görüşme Analizi………………………………………………………….68

4. SONUÇ VE ÖNERİLER…………………………………………..…………...92

KAYNAKLAR……………………………………………………………..…..…...96

EKLER…………………………………………………………………………......101

Ek-1 2000-2008 yılları arası ulusal mimarlık yarışmaları, yıılara göre,yarışma
şekline göre, yapı türüne göre ve yarışmayı çıkaran kuruma göre
dağılımı...........................................................................................................102

Ek-2 Tez çalışmasında esas alınan 2000-2008 yılları arası ulusal mimarlık
yarışmalarında ödül, mansiyon ve satınalma alan yarışmacılar/ ekip listesi ve
sayıları……………………………..……………………………...….….....109

Ek-3 Tez çalışmasında esas alınan 2000-2008 yılları arası ulusal mimarlık
yarışmalarında ödül (1., 2. ve 3.) Alan yarışmacıların profili…………..….175

Ek-4 Tez çalışmasında esas alınan 2000-2008 yılları arası ulusal mimarlık
yarışmalarında mansiyon (1., 2., 3., 4., 5. ve …) alan yarışmacıların
profili.............................................................................................................182

Ek-5 Tez çalışmasında esas alınan 2000-2008 yılları arası ulusal mimarlık
yarışmalarında satınalma alan yarışmacıların profili………………………..188

Ek-6 Tez çalışmasında esas alınan 2000-2008 yılları arası yapı yarışmalarının içerik
analizi tabloları………………………………………………..……….........195